ZOMEN EN RUIGTEN
3. Associatie van Grauwe wilg (Salicetum cinereae)
Beschrijving. Grauwe wilg is de enige kensoort. Deze associatie is hoofdzakelijk negatief gekenmerkt ten opzichte van de vorige. Het is wel veruit de meest verspreide van beide wilgenstruweel-associaties. In het Vloethemveld en in het Duvelsnest is ook de kruising Grauwe x Geoorde wilg (Salix x multinervis) zeer alge-meen. De opname 44 in de vegetatietabel struweel Vloethemveld geven een beeld van dit vegetatietype anno 2009. De opnamen 25 en 34 in de vegetatietabel wilgenstruweel Duvelsnest geven een beeld van dit vegeta-tietype anno 2010.
Syn-ecologie. Op voedselrijkere en/of nattere plaatsen dan vorige associatie.
Belang van de vegetatie. In Vloethemveld belangrijk als symbiont voor een hele reeks paddenstoelen.
Anderzijds belangrijke bedreiging voor heischraal grasland en heide. In het Duvelsnest belangrijk stadium in de spontane successie van open water naar moerasbos.
Voorkomen. In het Vloethemveld hoofdzakelijk in het natste noordelijke gedeelte (groep 6), maar sinds de natuurherstelwerken van 2008 sterk teruggedrongen. Momenteel relictueel langs diverse sloten parallel met de wegen of brandgangen door het Vloethemveld of als mantelvegetatie van de beboste bestanden. In het Duvelsnest grenzend aan het open water of aan de rietlanden, maar grotendeels al verder geëvolueerd tot elzen of berken-elzenbroekbos.
Bedreigingen. Geen bedreigd vegetatietype. Zelf bedreigend voor heide en heischraal grasland in het Vloethemveld, maar anderzijds belangrijk voor de mycoflora en heel wat ongewervelden die van wilgen afhankelijk zijn. In het Duvelsnest op de duur bedreigd met verdwijning door integrale successie naar moeras-broekbos (waar op zich geen grondig bezwaar tegen is).
Beheer. In het Vloethemveld wordt deze vegetatie best in toom gehouden zodat geen belangrijke heischrale vegetaties verdwijnen onder moerasbos. Het behoud van een mantelzone met dit vegetatietype is evenwel aangewezen ter bevordering van een hele reeks paddenstoelen en ongewervelden.
Natuurdoeltype. Struweel-, mantel- en zoombegroeiing/Vochtig schraalgrasland/Vochtige heide.
Associatie van Grauwe wilg met veel Waterviolier in de kruidlaag. Duvelsnest, mei 2010. Foto Arnout Zwaenepoel.
Associatie van Grauwe wilg met bloeiende mannelijke Grauwe wilg, Duvelsnest, maart 2012. Foto Arnout Zwaenepoel.
4. Gagel-[Salicion cinereae]
Beschrijving. Opname 21 in de vegetatietabel struwelen Vloethemveld toont de actuele grootste groeiplaats van Gagel op de oever van de Palingput (perceel 112). Vegetaties met Gagel worden naargelang de auteur nogal verschillend behandeld, hetzij als associatie, hetzij als overkoepelende of differentiërende soort binnen het Salicion cinereae. De vegetatie in het Vloethemveld is soortenarm en laat zich best omschrijven als een rompgemeenschap binnen het Salicion cinereae. De natuurherstelwerken van 2008 (kappen aangrenzende Amerikaanse eik) kunnen wellicht binnen kort voor een beter ontwikkeld, soortenrijker vegetatietype zorgen.
Rode lijst-soorten. Gagel: achteruitgaand.
Voorkomen. Palingput Vloethemveld, perceel 112.
Fauna. De talrijke libellen van de Palingput gebruiken de Gagelpopulatie frequent als rust- en uitkijkplaats.
Synecologie. Zure, natte, lemig zandige oever van een sterk beschaduwde plas, die het enige relict is van de middeleeuwse plassen in het Vloethemveld.
Bedreigingen. Overschaduwing door verbossing.
Optimaal beheer. Vrijwaren van verbossing.
Natuurdoeltype. Struweel-, mantel- en zoombegroeiing
5. Bremstruwelen
Beschrijving. Struwelen met Gewone brem als dominante soort. Grote bremraap is een karakteristieke soort in de kruidlaag. Bremstruwelen zijn syntaxonomisch slecht onderzocht en er zijn geen associaties van be-schreven. Brem kan ook gedijen in sterk verschillende omstandigheden, waarbij vooral het contrast kalkrijk-kalkarm voor sterke verschillen kan zorgen. Opname 88 van de vegetatietabel struwelen Vloethemveld geeft een beeld van de vegetatie anno 2010. Opname 1 in de vegetatietabel bremstruweel Vuile Moere geeft een beeld van de vegetatie anno 2010.
Voorkomen. Vloethemveld perceel 57 en talrijke taluds. Ook in toegangsdreefje ten zuiden van de Vuile Moere, gedeeltelijk onder Zomereik-beplanting en ten noorden in verwaarloosd dreefje.
Belang van de vegetatie. Grote bremraap is een soort van habitat 4030 (Droge Europese heide).
Bremstruwelen kunnen hier perfect in mozaïek met droge heide voorkomen.
Fauna. Gewone brem is de waardplant voor Zomerbremspanner (Chesias rufata) en Herfstbremspanner (Chesias legatella), vroeger algemene soorten in West-Vlaanderen, maar nu sterk achteruitgaand. In Vloethemveld trekken de bloeiende bremstruiken massaal Smaragdlangsprietmot (Adela reaumurella) aan.
Synecologie. Struweelvegetatie die in het Vloethemveld concurreert met de droge heide of droog heischraal grasland.
Bedreigingen. In 2011 werd door onvoorzichtigheid het hele bremstruweel met belangrijke groeiplaats van Grote bremraap op perceel 57 van het Vloethemveld integraal weggemaaid.
Optimaal beheer. Het bremstruweel op perceel 57 vrijwaren van maaien op de plaats met de Grote bremraap.
Tegelijk vrijwaren van opslag met bomen.
Natuurdoeltype. Struweel-, mantel- en zoombegroeiing in mozaïek met Droge Europese heide (habitat 4030)
Het bremstruweel in perceel 57 in het voormalige munitiedepot Vloethemveld. Foto Arnout Zwaenepoel, juli 2010.
Bremstruweeltje in toegangsdreefje ten noorden van de Vuile Moere. Foto Arnout Zwaenepoel, juni 2010.
Tabel 2.16. Syntaxonomisch herschikte vegetatietabel Vloethemveld struweel 2008-2011
Opnamenummer1647442188 Klasse der wilgenbroekstruwelen (Franguletea) Frangula alnusVuilboomr2 Salix x multinervisGeoorde x Grauwe wilg9842 Salix auritaGeoorde wilgr2r2r2r2 Salix cinerea cinereaGrauwe wilg4 Salix x charrieriGeoorde x Rossige wilgr2 Differentiërende soorten voor de klasse Lysimachia vulgarisGrote wederikm4a2a2m4r1 Phragmites australisRiet2m4 Calamagrostis canescensHennegrasa2a2 Galium palustreMoeraswalstrop1m2 Lycopus europaeusWolfspoota2a2 Iris pseudacorusGele lisa2 Alisma plantago-aquaticaGrote waterweegbreer1 Calliergonella cuspidataPuntmos.4 Carex demissaGroengele zeggep1 Carex ripariaOeverzegge1 Eupatorium cannabinumKoninginnekruidr1p1 Filipendula ulmariaMoerasspiraear1 Glyceria fluitansMannagrasp1 Lythrum salicariaGrote kattenstaartp1p1 Mentha aquaticaWatermuntm4 Phalaris arundinaceaRietgrasa2 Ranunculus flammulaEgelboterbloemp1 Typha latifoliaGrote lisdoddea2 Diff. Stn. voor de Ass. van Geoorde wilg (Salicetum auritae) tov de Ass. Van Grauwe wilg (Salicetum cinereae) Betula pubescensZachte berkp41r2r4 Molinia caeruleaPijpenstrop1p1p1a2p1 Cirsium palustreKale jonkerr1p1 Diff. Stn. voor de Ass. van Grauwe wilg (Salicetum cinereae) tov de Ass. Van Geoorde wilg (Salicetum auritae) Solanum dulcamaraBitterzoetp1r1 Urtica dioicaGrote brandnetelp1 Bremstruweel Sarothamnus scopariusGewone brem8 Orobanche majorGrote bremraapp1 Gagelstruweel Myrica galeGagel8 Overige struiken, bomen en lianen Alnus glutinosaZwarte elsr2 Betula pendulaRuwe berkr1 Humulus lupulusHopr1 Lonicera periclymenumWilde kamperfoelier1 Populus tremulaRatelpopulierr2r1 Quercus roburZomereikr4 Rubus fruticosusGewone braamp4p1a2p2a2 Salix albaSchietwilgr2 Salix triandraAmandelwilgr2 Overige soorten Agrostis vinealisZandstruisgrasm4 Angelica sylvestrisGewone engelwortelp2p1 Athyrium filix-feminaWijfjesvarenp2 Atrichum undulatumRimpelmos.1 Brachythecium rutabulumGewoon dikkopmos.1 Calluna vulgarisStruikheidep2 Carex piluliferaPilzeggep1 Centaurium eythraeumEcht duizendguldenkruidr1 Ceratodon purpureusPurpersteeltje.4 Cirsium arvenseAkkerdistelr1 Dryopteris dilatataBrede stekelvarenr1r1p1r1 Dryopteris filix-masMannetjesvarenr1 Eleocharis multicaulisVeelstengelige waterbiesr1 Epilobium tetragonumKantige basterdwederikp2 Glechoma hederaceaHondsdrafp1 Hieracium umbellatumSchermhavikskruidr1 Holcus lanatusGestreepte witbola2 Holcus mollisGladde witbolp1p1 Hypericum perforatumSint-Janskruida2 Hypericum elodesMoerashertshooia2 Jasione montanaZandblauwtjep1 Juncus acutiflorusVeldrusp1p1 Juncus bulbosusKnolrusm4p1 Juncus conglomeratusBiezenknoppenp1 Juncus effususPitrusa2p1a2r1r1 Lotus corniculatusGewone rolklaverp1 Lotus pedunculatusMoerasrolklaverr1r1 Luzula multiflora multifloraVeelbloemige veldbiesr1 Polytrichum communeGewoon haarmos.1 Polytrichum juniperinumZandhaarmos.1 Potentilla erectaTormentilr1 Prunella vulgarisGewone brunelp1 Rumex acetosellaSchapenzuringp1 Scirpus setaceusBorstelbiesr1 Scutellaria minorKlein glidkruidp1 Sieglingia decumbensTandjesgrasr1 Sphagnum auriculatumGeoord veenmos8 Teucrium scorodoniaValse saliea2 Veronica officinalisMannetjesereprijsr1 Viola rivinianaBleeksporig bosviooltjer1
Tabel 2.16. Kopgegevens vegetatieopnamen Vloethemveld struweel 2008-2011
Opnamenummer 16 21 44
Auteur Arnout Zwaenepoel Arnout Zwaenepoel Arnout Zwaenepoel
Plaats munitiedepot Vloethemveld munitiedepot Vloethemveld munitiedepot Vloethemveld
Gemeente Aartrijke (Zedelgem) Zedelgem (Zedelgem) Snellegem (Jabbeke)
IFBL C1/47/24 C1/47/24 C1/47/22
Bodem lemig zand lemig, humeus zand lemig zand
H&e greppel 10°O hobbelig
Beheer geiten- en schapenbegrazing bos ernaast is gekapt begin 2008
Foto’s ja ja
Fauna Koevinkje Groene pantserjuffer
Fauna Vuurlibel ♂ Grote roodoogjuffer
Fauna Grote keizerlibel
Opmerkingen Riet en Grote wederik sk aangevreten Gagelpopulatie aan ‘Palingpit’ in de winter onder water
Opmerkingen T1 na kappen bos wilgenstruweel groep 6
Opmerkingen Moerashertshooi is nieuwe soort ts betonbaantjes 2 en 3
Opmerkingen Berkenzwam op berk
Syntaxonomie Salicetum auritae Ass van Geoorde wilg RG Myrica gale-[Salicion cinereae] intermediair ts Salicetum
Syntaxonomie auitae en cinereae
Bodem venig; op lemig zand lemig zand
H&e zeer bultig vlak
Beheer niets doen geplagd in 2008
Foto’s ja Grote bremraap
Opmerkingen ts wilgenstruweel en berkenbos was droge heide in 1986; verbost;
Opmerkingen in de winter onder water nu weer geplagd in 2008 Opmerkingen Groep 6 NO-hoek 8 ex bremraap in 2010; tientallen Opmerkingen Klein glidkruid-groeiplaats in 2011
Opmerkingen ts betonbaantje 5 en 6 in 2011 alle brem per ongeluk gemaaid
Fauna Kleine vuurvlinder, Krasser
Fauna Icarusblauwtje, Dagpauwoog
Syntaxonomie Salicetum auritae Ass van Geoorde wilg Bremstruweel (syntaxonomisch nog niet goed onderzocht)
Syntaxonomie
Tabel 2.17. Syntaxonomische herschikte tabel bremstruweel Vuile Moere
Tabel 2.17. Kopgegevens (brem)struweel Vuile Moere
Opnamenummer 1
Auteur Arnout Zwaenepoel
Omschrijving Bremstruweel - schrale berm onder zomereiken
Plaats Toegangsdreef ts Abdijhoek en Vuile Moere, Zedelgem
IFBL C1/48/21
Datum 10-Jun-10
Totale bedekking 100
Boombedekking 50
Struikbedekking 50
Kruidbedekking 75
Mosbedekking 5
Strooisel 5
Bodem zand (lemig zand)
H&e 5°O
Opp 25 x 1 m
Foto’s 2
Syntaxonomie Brummel-klasse? (Lonicero-Rubetea plicati)
Syntaxonomie Bremstruwelen zijn slecht onderzocht; syntaxonomie nog onduidelijk Opm de voedselrijke stukken van de berm zijn met Zevenblad begroeid
Opm naastliggende boerderij < 1869
Opm fruitboom ‘winterknotsen’ (stoofpeer): stond er al in 1940
Opm Boer Devoogt is hier in 1951 komen wonen
Tabel 2.18. Syntaxonomisch herschikte tabel wilgenstruweelvegetaties Duvelsnest
Opnamenummer Nederlandse naam 25 34
Klasse der wilgenbroekstruwelen (Franguletea)
Salix x multinervis Grauwe x Geoorde wilg r4 5
Salix cinerea Grauwe wilg 3 1
Associatie van Grauwe wilg (Salicetum cinereae)
Salix cinerea Grauwe wilg 3 1
Diff. Stn van Salicetum cinereae tov Salicetum auitae
Solanum dulcamara Bitterzoet a2 a2
Klasse der elzenbroekbossen (Alnetea glutinosae)
Alnus glutinosa Zwarte els r2 r2
Calamagrostis canescens Hennegras p1 p1
Diff. Stn van de klasse tov andere bosklassen
Salix cinerea Grauwe wilg 3 1
Tabel 2.18. Kopgegevens tabel wilgenstruweelvegetaties Duvelsnest
Opnamenummer 25 34
Auteur Arnout Zwaenepoel Arnout Zwaenepoel
Plaats Duvelsnest, Sint-Andries (Brugge) Duvelsnest, Sint-Andries (Brugge) Plaats helemaal noordelijk, ten O plas zuidwestkant plas
IFBL C1/38/41 C1/38/43
Datum 15-Jun-10 16-Jun-10
Totale bedekking 100 100
Boombedekking 0 5
Struikbedekking 30 60
Kruidbedekking 70 80
Mosbedekking < 1 1
Strooisel 90 90
Bodem veen veen
H&e veel microreliëf zeer bultig
Opp 25 x 25 m 50 x 50 m
Fauna Groene kikker Lantaarntje, Azuurjuffer
Fauna Kuifeend op plas Gewone pantserjuffer
Fauna Houtpantserjuffer
Opmerking spontane verstruweling wilg Melkeppe in overgang struweel Opmerking Aangeplante populieren zijn afgestorven naar Pitrusruigte
Opmerking Evolueert naar elzenbroek evolueert naar elzenbroek
Foto’s aspect, Melkeppe, Waternavel
Foto’s Azuurjuffer
Foto’s Rossig buiskussentje (niet in opn)
Foto’s op afgestorven knotwilg
Syntaxonomie Associatie van Grauwe wilg Associatie van grauwe wilg
Syntaxonomie Salicetum cinereae Salicetum cinereae
BOSSEN
Het domeinbos van Vloethemveld werd al grondig beschreven in het kader van het beheerplan dat opgesteld werd in 2006. Deze gegevens zijn hierboven integraal weergegeven en worden hieronder niet hernomen. Hieronder worden wél enkele bijzondere bosfragmenten van het munitiedepot Vloethemveld behandeld alsook de bossen van het Duvelsnest en van de Vuile Moere. Hierbij wordt de typologie van Cornelis et al. (2009) gehanteerd.