3. BUREAUONDERZOEK
3.7 Archeologische waarden
Voor de uitkomst van het bureauonderzoek is het van belang de bekende archeologische waarden (al dan niet volledig onderzocht) te beschrijven. Een belangrijke informatiebron is het landelijke ARCHeo-logisch Informatie Systeem (ARCHIS), dat beheerd wordt door de Rijksdienst voor het Cultureel Erf-goed (RCE). In dit systeem worden alle archeologische gegevens verzameld en via internet zijn deze door bevoegden te raadplegen.
De bekende archeologische waarden staan afgebeeld op afbeelding 14; een kaart met daarop, bin-nen een straal van 2 km rondom het plangebied, de indicatieve archeologische waarde en de in ARCHIS geregistreerde AMK-terreinen, waarnemingen, vondstmeldingen en onderzoeksmeldingen.
Indicatieve archeologische waarde
De IKAW (Indicatieve Kaart Archeologische Waarde) geeft voor heel Nederland de trefkans aan op het voorkomen van archeologische resten. Die trefkans is aangegeven in vier categorieën (per land- en waterbodem): een hoge, middelhoge, lage en zeer lage verwachting. Bebouwde gebieden, waar-voor geen bodemkundige of geologische gegevens bekend zijn, zijn niet gekarteerd. De IKAW is voornamelijk gebaseerd op de relatie die er bestaat tussen de bodemkundige of geologische kwalifi-caties en de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen. Een punt van aandacht daarbij is dat de IKAW grotendeels is gebaseerd op kaarten met een schaal van 1:50.000. De grenzen op de kaart zijn in werkelijkheid globale overgangen, abrupte overgangen zijn het gevolg van bodemkundige of geo-logische kwalificaties. Op lokaal schaalniveau is de kaart daarom minder betrouwbaar. Daarbij komt dat de IKAW voornamelijk gebaseerd is op de aanwezigheid van nederzettingen vanaf het Laat Pale-olithicum tot en met Vroege Middeleeuwen en niet op bijvoorbeeld grafvelden of offerplaatsen. Voor de periode Late-Middeleeuwen en Nieuwe tijd is de IKAW minder betrouwbaar, vooral voor de gebie-den die vanaf die periogebie-den zijn ontgonnen. Een lage verwachting op het aantreffen van archeologi-sche waarden en resten wil daarom niet zeggen dat er geen archeologiarcheologi-sche waarden of resten aan-wezig kunnen zijn. De kans daarop is echter wel kleiner.
Volgens de IKAW is de kans op het aantreffen van archeologische waarden voor het plangebied niet gekarteerd vanwege de ligging binnen de bebouwde kom van Weert (zie afbeelding 13). Ten noorden van het plangebied ligt een gebied met een middelhoge archeologische verwachting en ten zuiden een gebied met een hoge archeologische verwachting.
Archeologische beleidsadvieskaart gemeente Weert12
Sinds 2007 is de Wet op de Archeologische Monumentenzorg van kracht (WAMZ), Het doel van deze wet is te voorkomen dat archeologische waarden uit het verleden verloren gaan. In deze wet zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het beheer van het bodemarchief binnen hun grondgebied. Voor een goed beheer van dit bodemarchief gebruikt de gemeente een archeologische beleidskaart. De Archeologische beleidskaart geeft een gemeentebreed overzicht van bekende en te verwachten ar-cheologische waarden. De kaart maakt inzichtelijk waar bij welke ruimtelijke ingrepen een archeolo-gisch onderzoek verplicht is en wordt als toetsingskader gebruikt voor ruimtelijke procedures.
12 Kortlang, 2010
Volgens de archeologische beleidsadvieskaart van de gemeente Weert ligt het plangebied groten-deels binnen een gebied met een lage archeologische verwachting (zie afbeelding 15). Binnen derge-lijke gebieden geldt geen archeologische onderzoeksplicht, tenzij het plan MER-plichtig is of valt on-der de Wet Milieubeheer of de Tracéwet. De lage archeologische verwachting is gebaseerd op de aanname dat de bodem bij de inrichting van het industrieterrein en de aanleg van de bestaande be-bouwing in sterke mate verstoord zal zijn geraakt. Vanwege de verwachte aanwezigheid van een eerddek bestaat echter de mogelijkheid dat het oorspronkelijke bodemprofiel deels onverstoord aan-wezig is, met name binnen de onbebouwde delen van het plangebied.
Binnen het zuidelijke deel van het plangebied ligt een terrein van (zeer hoge) archeologische waarde, betreffende de locatie waar in het verleden een kasteel heeft gestaan. Voor dergelijke terreinen geldt een archeologische onderzoeksplicht wanneer hier bodemverstoringen gaan plaatsvinden met een diepte > 40 cm –mv en een oppervlak > 50 m2. Het voormalige kasteel betreft vermoedelijk de om-grachte hoeve Scholtissenhof, welke tevens op het historisch kaartmateriaal is aangegeven (zie pa-ragraaf 3.5 en afbeeldingen 15 en 16). De gracht om de hof is gegraven ten tijde van de tachtigjarige oorlog, in de jaren ’30 van de 17e eeuw.13
AMK-terreinen binnen het onderzoeksgebied
De Archeologische Monumentenkaart (AMK) bevat een overzicht van archeologische terreinen in Nederland, welke ook wel worden aangeduid als monumenten. De terreinen zijn beoordeeld op ver-schillende criteria (kwaliteit, zeldzaamheid, representativiteit, ensemblewaarde en belevingswaarde).
Op grond daarvan zijn de terreinen ingedeeld in vier categorieën; terreinen met archeologische wade, een hoge archeologische waarwade, een zeer hoge archeologische waarde of een zeer hoge ar-cheologische waarde met een beschermde status.
Binnen het plangebied liggen geen terreinen. Binnen het onderzoeksgebied liggen 5 AMK-terreinen (zie tabel IV en afbeelding 13).
Tabel V: Overzicht AMK-terreinen
AMK nr. Waarde Complex Situering t.o.v.
plangebied
Datering Omschrijving
16.786 hoog schans ± 800 m ten noordoosten
Nieuwe tijd Betreft een terrein met de resten van een boerenschans waarvan de oude indeling bekend is.
16.655 hoog nederzetting ± 950 m ten noorden
Late Middeleeuwen
– Nieuwe tijd Het betreft de historische dorpskern en bebouwingsclus-ters van Boshoven (gebaseerd op kaartmateriaal uit begin 19e eeuw).
Het betreft een urnenveld waar nog 64 zichtbare tumuli aanwezig zijn. Binnen het terrein zijn tevens sporen van bewoning uit het Laat-Paleolithicum/Mesolithicum aange-troffen. Het monument is deels verstoord als gevolg van natuurlijke processen en antropogene ingrepen.
16.653 hoog stad ± 2 km ten
noordoosten
Late Middeleeuwen – Nieuwe tijd
Het betreft de historische stadskern van Weert. De oudst bekende vermelding van Weert (Werta) dateert van 1062.
In het verleden uitgevoerde archeologische onderzoeken binnen het onderzoeksgebied
Binnen het onderzoeksgebieden zijn in de afgelopen jaren door verschillende archeologische bedrij-ven en instellingen in totaal 14 archeologische onderzoeken uitgevoerd. Het gaat daarbij om bureau-onderzoeken, booronderzoeken (verkennend/karterend) en proefsleufonderzoeken (zie tabel V en afbeelding 13).
13 Wassink, 2004
Tabel VI: Overzicht onderzoeksmeldingen
Onderzoeks- melding nr.
Situering t.o.v.
plangebied
Uitvoerder Aard en resultaten van het onderzoek
16.473
-Bureauonderzoek (16.473): karterend booronderzoek geadviseerd.
-Proefsleuvenonderzoek (42.199): geen vervolgonderzoek geadviseerd.
43.663 ± 900 m ten noorden
RAAP Booronderzoek: resultaten nog niet bekend in ARCHIS.
26.017 ± 1.2 km ten zuidoosten
ACVU Proefsleuvenonderzoek: matig dik plaggendek aanwezig. 64 aardewerkfragmenten (bronstijd – Nieuwe tijd), onbekend vuurstenen object (Paleolithicum – Neolithicum), ijzeren spijker (Bronstijd – Nieuwe tijd) en een baksteenfragment (Romeinse tijd – Nieuwe tijd) aangetroffen. Geadviseerd is dat voor toekomstige ontwikkelingen binnen de locatie archeologisch vooronderzoek uitgevoerd dient te worden.
2.168, 10.213,
Voor het uitbreidingsplan Vrakker-West is in 1996 door RAAP een veldverkenning en booronderzoek uitgevoerd (10.213). Tijdens de veldverkenning zijn drie Middeleeuwse aardewerkfragmenten aangetroffen. Binnen een deel van dit terrein is in 2001 een proef-sleuvenonderzoek uitgevoerd (2.168). Geadviseerd is dit deel vrij te geven. Binnen het onderzoeksgebied Vrakker-West zijn later nog voor een klein deelgebied een bureauon-derzoek (35.696), een booronbureauon-derzoek (36.292) en een proefsleuvenonbureauon-derzoek (40.182) uitgevoerd. Geadviseerd is ook deze locatie vrij te geven.
13.033,
In het kader van de voorgenomen sloop en nieuwbouw voor het plan Keent is in 2007 een bureauonderzoek uitgevoerd (25.193). Geadviseerd is archeologisch vooronderzoek uit te voeren voor plangebieden groter dan 2.500m2. Voor twee deelgebieden binnen deze locatie zijn reeds in 2005 booronderzoeken uitgevoerd (13.033 en 14.013). Geadviseerd is deze locaties vrij te geven. Voor een andere deellocatie is in 2010 een proefsleuvenonder-zoek uitgevoerd (41.511). De resultaten hiervan zijn nog niet bekend gemaakt in ARCHIS.
12.649 ± 1.7 km ten noordoosten
Synthegra Booronderzoek: geadviseerd is voor het noordelijke deel van de locatie een archeologi-sche uitvoeringsbegeleiding uit te voeren en de overige delen vrij te geven.
34.491 ± 1.7 km ten noordoosten
ADC Bureauonderzoek: resultanten nog niet bekend gemaakt in ARCHIS.
-37.803
-Booronderzoek: zwarte enkeerdgronden, proefsleuvenonderzoek geadviseerd.
-Proefsleuvenonderzoek:geen behoudenswaardige resten aangetroffen. Geadviseerd is om de locatie vrij te geven.
Waarnemingen binnen het onderzoeksgebied
In ARCHIS staan alle bekende archeologische waarnemingen geregistreerd. Binnen het plangebied zijn geen waarnemingen geregistreerd. Binnen het onderzoeksgebied staan 9 waarnemingen geregi-streerd buiten de hierboven beschreven monumenten en onderzoeksmeldingen (zie tabel VI en af-beelding 13).
Tabel VII: Overzicht ARCHIS-waarnemingen
Waarneming nr. Situering t.o.v.
plangebied
Datering Aard van de melding
34.229 350 m ten westen Late Bronstijd – Romeinse tijd
Grote hoeveelheid vondsten uit een urnenveld. Melding uit oud archief, hoort mogelijk bij het urnenveld op de Boshoverheide (monumenten1.544 en 9.374)
51.737 900 m ten westen Late Middeleeuwen Metaaldetectorvondst van een ijzeren bijl.
30.632 1,2 km ten zuid-oosten
Neolithicum Vondst van een vuurstenen bijl. De melding komt uit een oud archief en op basis van de schets lijkt het eerder om een dissel te gaan.
27.777, 51.739,
Metaaldetectorvondsten, respectievelijk: zilveren munt (triquetrum, Late Middeleeuwen), bronzen ring (Middeleeuwen), bronzen pijlpunt (Midden Bronstijd – Romeinse tijd), bronzen gewicht (Late Middeleeuwen) en koperen (decoratie-)object (Late Middeleeuwen).
32.357 1,6 km ten noord-oosten
Late Middeleeuwen
B – Nieuwe tijd A Funderingsresten van een kloostercomplex.
NUMIS
NUMIS, oftewel het NUMismatisch InformatieSysteem, is een database waarin beschrijvingen zijn te vinden van in Nederland gevonden munten, penningen en andere numismatische voorwerpen. In NUMIS zijn alle bij het Geldmuseum bekende schatvondsten beschreven. Van de losse vondsten is met name materiaal van vóór het jaar 1600 na Christus opgenomen.14
Uit het raadplegen van NUMIS blijkt dat in de omgeving van Weert verschillende munten zijn gevon-den. De ligging van deze vondsten ten opzichte van het huidige plangebied wordt echter niet duidelijk uit NUMIS.