De Participatiewet regelt geen specifieke arbeidsvoorwaarden voor mensen die beschut gaan werken.
Het is aan de sociale partners om hierover afspraken te maken Uit het sociaal akkoord is de keuze voor loonkostensubsidie voortgekomen en een beloning conform de van toepassing zijnde cao dan wel minimaal conform de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag. Daarbij passen geen door de regering gestelde voorwaarden ten aanzien van het beloningsniveau.
Werknemers met beschut werk krijgen een dienstverband gekoppeld aan een cao, waarvoor de gemeenten de rol van werkgever vervullen. Het beloningsniveau begint op het wettelijk minimumloon. Het perspectief is dat mensen die beschut werken er op termijn beperkt op vooruit kunnen gaan. Hierbij kan worden aangesloten bij de voorziene periodieke herbeoordelingen van de kwalificatie voor beschut werk.
Ook bij nieuw beschut werk blijft de mogelijkheid voor gedetacheerd werk bestaan. De werknemer komt dan in dienst bij de gemeente maar voert de werkzaamheden uit bij een andere, reguliere werkgever. Als een werkgever met een werknemer een arbeidsovereenkomst aangaat voor bepaalde tijd eindigt de arbeidsovereenkomst na die periode automatisch.
Partijen kunnen ook besluiten tot een contract voor onbepaalde tijd. Het nieuwe instrument loonkostensubsidie in de Participatiewet is immers niet per definitie tijdelijk. In een dergelijke overeenkomst kan in sommige gevallen worden bepaald dat het contract voortduurt zolang recht
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 11 - blijft bestaan op loonkostensubsidie. Het beëindigen van het recht op loonkostensubsidie is dan een ontbindende voorwaarde. Een dergelijke voorwaarde – die in feite een inbreuk is op het gesloten systeem van het ontslagrecht - is in jurisprudentie van de Hoge Raad aanvaard onder de voorwaarde dat de werkzaamheden die worden verricht additioneel zijn ten opzichte van de reguliere werkzaamheden van de werkgever. Additioneel betekent dat na vervulling van de voorwaarde geen invulling meer kan worden gegeven aan de arbeidsovereenkomst. Als een werknemer hetzelfde (reguliere) werk verricht en even productief is als andere werknemers voor wie geen loonkostensubsidie is verleend, zal het wegvallen van de loonkostensubsidie geen toestemming voor ontslag opleveren.
In dienst nemen van mensen bij de gemeente betekent dat zij een ambtelijke status krijgen. Dat heeft als gevolg dat ze bijna niet te ontslaan zijn zonder lange procedures, terwijl een groot risico aanwezig is op verzuim door ziekte of niet functioneren. Als iemand wordt ontslagen dan is er een wachtgeldverplichting.
Iemand kan in dienst komen bij Jobber. In dat geval zijn de arbeidsvoorwaarden gestoeld op die van een uitzendorganisatie. Zij zijn dan ook bij werkgevers en andere instanties te detacheren tegen een acceptabel uurloon. Het contract kan maximaal in fase A 78 weken verschillende contracten in fase B maximaal 4 jaar en 6 contracten. Na een half jaar wordt het contract duurder doordat er verplichte deelname aan het pensioenfonds volgt.
Iemand kan ook in dienst bij Jobber komen met een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht.
Hieruit volgt een CAO SW met alle verplichtingen die daaruit voortvloeien met uitzondering van leeftijdsregelingen en terugkeergarantie.
Er bestaan eveneens pensioenverplichtingen opname in pensioenfonds ABP. Er kunnen maximaal 3 contracten voor bepaalde tijd gegeven worden binnen een looptijd van 2 jaar.
Het is mogelijk een contract voor 32 uur aan te bieden, zodat er meer mensen deel kunnen nemen aan de regeling beschut werk. Bij een 32 uur contract kunnen vijf mensen aan de regeling deelnemen tegen vier mensen op basis van een 36-urige werkweek.
We beschouwen Nieuw Beschut Werken als tijdelijke voorziening met een maximale omloop van 2 jaar. Daarna wordt de mogelijkheid van uitstroom naar werk bij een werkgever onderzocht en wordt de beschutte werkplek voor een ander beschikbaar gesteld.
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 12 -
4 Financiële kaders
4.1 Inleiding
Voor de financiering van het instrument beschut werk zijn de volgende middelen per jaar beschikbaar:
- middelen voor begeleiding en de inzet van werkvoorzieningen in het Participatiebudget (onderdeel integratie-uitkering sociaal domein gemeentefonds);
- middelen voor loonkostensubsidie in het I-deel (BUIG-budget);
- de loonwaarde van de werknemer op een beschut werkplek;
- vanaf 2017 het Lage Inkomens Voordeel (LIV);
- middelen van de impuls beschut werk;
- eventueel additionele middelen van gemeenten.
Bij de financiering van het Participatiebudget en het macrobudget I-deel wordt rekening gehouden met een geleidelijke opbouw van het aantal beschut werkplekken.
4.2 Lasten en baten Nieuw Beschut Werk
Scenario A: loonwaarde 30%, inzetbaarheid 40 uur (100%)
Tabel 3.1 Lasten en baten beschut werk scenario A (in €)
Werkplein Fivelingo
Lasten en baten beschut werk
Lasten Baten
- Loonkosten (100% WML) 25.000 - Loonkostensubsidie 70% 17.000 - Lage inkomensvoordeel - 2.000 - Middelen begeleiding 8.500 - Begeleidingskosten 5.000 - Verdienvermogen NTW 7.500
- Organisatiekosten 5.000
Totaal lasten 33.000 Totaal baten 33.000
Resultaat -
Additionele baten
- Bonus (2016-2020) 3.000
Resultaat 3.000
Toelichting: deze maximale variant is hier opgenomen als referentie. Dit scenario wordt niet realistisch beschouwd gezien de hoge inzetbaarheid van 40 uur en het relatief hoge verdienvermogen (30% van het WML). In de regel ligt het verdienvermogen tussen de € 5.000 en € 6.000 per jaar.
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 13 - Scenario B: loonwaarde 30%, inzetbaarheid 32 uur (80%)
Tabel 3.2 Lasten en baten beschut werk scenario B (in €)
Werkplein Fivelingo
Lasten en baten beschut werk
Lasten Baten
- Loonkosten (80% WML) 20.000 - Loonkostensubsidie 70% 14.000 - Lage inkomensvoordeel - 1.000 - Middelen begeleiding 8.500 - Begeleidingskosten 5.000 - Verdienvermogen NTW 4.800
- Organisatiekosten 5.000
Totaal lasten 29.000 Totaal baten 27.300
Werkplein Fivelingo
Lasten en baten beschut werk
Lasten Baten
- Loonkosten (50% WML) 12.500 - Loonkostensubsidie 70% 8.750 - Lage inkomensvoordeel - 800 - Middelen begeleiding 8.500 - Begeleidingskosten 5.000 - Verdienvermogen NTW 3.000
- Organisatiekosten 5.000
Totaal lasten 21.700 Totaal baten 20.250
beschouwd gezien omdat bij een dienstverband van 20% er geen (volledige uitstroom) is uit de bijstand.
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 14 -
4.3 Toelichting lasten en baten
4.3.1 Beloning
Beloning geschiedt ten minste conform het minimumloon (Wml). Het maken van afspraken over aanvullende arbeidsvoorwaarden is aan werkgevers- en werknemersorganisaties. Partijen in de Werkkamer hebben met elkaar als uitgangspunt afgesproken dat het perspectief is dat mensen die beschut werken er op termijn beperkt op vooruit kunnen gaan. Afhankelijk van hoe de dienstbetrekking is georganiseerd, kunnen aanvullende arbeidsvoorwaarden van toepassing zijn.
De gemeente geeft aan de werkgever een loonkostensubsidie ter grootte van het verschil tussen de loonwaarde en het wettelijk minimumloon. Een hogere beloning dan het wettelijk minimumloon kan (in een cao) zijn afgesproken, maar dit verschil komt voor rekening van de werkgever.
De transitievergoeding is maximaal de hoogte van het bruto jaarsalaris. Is het jaarsalaris lager dan
€ 76.000 bruto? Dan is de hoogte van de transitievergoeding maximaal € 76.000 bruto.
Is de werknemer op een beschut werkplek in overheidsdienst, dan is het ambtenarenrecht van toepassing en geldt het burgerlijk recht niet. Wel kan het zijn dat in het ambtenarenrecht regels zijn opgenomen die gelijkluidend zijn aan de regels die gelden op grond van het burgerlijk recht.
Uitgangspunt is dat er beloond wordt naar het minimumloon. Er is sprake van een transitievergoeding, als iemand langer dan twee jaar in dienst is. De transitievergoeding bedraagt in het uiterste geval een bruto jaarsalaris en wordt volgens de formule één derde van het maansalaris gedurende de eerste 10 jaar van het dienstverband plus een half maandsalaris indien het dienstverband langer dan 10 jaar was berekend. Tijdelijke contracten kennen een aanzegtermijn van één maand.
4.3.2 Begeleidingskosten
Job-coaching kan geregeld worden via een interne job-coach of een job-coach via het werkplein.
Een job-coach helpt de werkgever bij het inwerken of hij maakt een persoonlijk trainingsprogramma om het werk te leren. Hij begeleidt ook werknemers op de werkvloer. Aan het eind van een programma kan de werknemer zelfstandig werken. De job-coach blijft bereikbaar wanneer er een probleem ontstaat of als er nog knelpunten zijn. Een job-coach heeft een case-load van ongeveer 20 mensen.
4.3.3 Organisatiekosten
Ondersteunende voorzieningen zijn:
No-risk polis
Er is een no-risk polis van kracht wat inhoud dat bij ziekte de loonkosten gedeclareerd kunnen worden bij het UWV. De werkgever dient dit zelf aan te vragen.
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 15 - Scholing
Gedacht kan worden aan specifiek training of scholing van betrokkene om vaardigheden te ontwikkelen die noodzakelijk zijn om de functie uit te oefenen.
Werkplekaanpassing
Werkplekaanpassingen door middel van hulpmiddelen (aangepast meubilair, aangepaste werkschoenen) om het werk mogelijk te maken tot aanpassingen in de vorm van hulpgereedschappen (een vergrotingsscherm om verpakken mogelijk te maken). Natuurlijk is intensieve begeleiding ook een vorm van aanpassing. Een span of control van 15 tot 20 medewerkers is gebruikelijk.
4.3.4 Verdienvermogen
De mensen die in aanmerking komen voor beschut die vanwege hun beperking een hoge mate van begeleiding of aanpassing van de werkplek nodig hebben. Geëigend werk kennen we natuurlijk binnen de sociale werkvoorziening waar mensen in verschillende werksoorten actief zijn. Ook worden mensen gedetacheerd bij een werkgever. Detacheren is succesvol omdat een werkgever iemand niet in dienst hoeft te nemen. Het detacheren kan een middel zijn die aansluit bij de wens vanuit de politiek om werk in dorpen of wijken te organiseren. Dit zal veelal een individuele plaatsing bij een werkgever, vereniging of stichting zijn. Het verdienvermogen wordt door middel van een loonwaardemeting vastgesteld.
De kosten voor begeleiding en werkplekaanpassing worden uit het Participatiebudget betaald.
Hiervoor is door het kabinet gerekend met een gemiddeld bedrag van € 8.500 per werknemer per jaar. Voor de verdeling van deze middelen over gemeenten wordt tot en met 2017 als verdeelsleutel het gemeentelijk aandeel in de historische instroom in de werkregeling van de Wajong en de wachtlijst Wsw gebruikt. In de aanloop naar 2018 zal deze verdeelsleutel opnieuw worden bezien, in het licht van de opname van de integratie-uitkering sociaal domein in de algemene uitkering van het gemeentefonds.
4.3.6 Middelen voor loonkostensubsidie (I-deel)
Gemeenten kunnen voor de financiering van beschut werk loonkostensubsidie inzetten. Bij de berekening van het macrobudget voor het I-deel is hiermee rekening gehouden; er is uitgegaan van een loonwaarde van 30% van het Wml inclusief vakantietoeslag. Derhalve is er bij een voltijdbaan voor de loonkostensubsidie 70% Wml, inclusief vakantietoeslag, dat wil zeggen € 17.000 per werkplek beschikbaar in de financiering. Een hogere feitelijke loonwaarde doet hier niets aan af en kan door de gemeente naar eigen inzicht worden ingezet. Aansluiting bij een hoger cao-loon dan het Wml betekent dat de werkgever het meerdere voor eigen rekening neemt. Op grond van de Participatiewet moet de loonwaarde regelmatig worden herbepaald en dat de loonkostensubsidie
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx beschut werkplekken worden gerealiseerd dan geraamd, dan leidt dat tot een lager macrobudget voor het I-deel in het volgende jaar T+1. Wml verdient; daarmee geldt het LIV ook voor beschut werk. Het moet daarbij gaan om een baan waarin de werknemer tenminste 1.248 uren per jaar werkt (24 uur per week).
Het voordeel bedraagt € 2.000 per fte per jaar bij een loon tussen de 100 en 110% Wml, en € 1.000 per fte per jaar bij een loon tussen 110 en 120% Wml. Bij deeltijd wordt het LIV naar rato verlaagd.
Het LIV is structureel.
De Belastingdienst betaalt de tegemoetkoming uit. De hoogte van LIV is afhankelijk van het aantal verloonde uren en het uurloon van de werknemer. Het is van belang dat het loon en de verloonde uren goed geregistreerd worden in de loonaangifte.
In 2018 dient de toekenning van UWV te worden gecontroleerd zodat eventuele correcties tijdig kunnen worden verwerkt in de loonaangifte.
4.3.8 Extra financiële impuls
Om gemeenten te ondersteunen beschut werkplekken te realiseren is in de jaren 2016-2020 cumulatief € 100 miljoen extra beschikbaar voor drie tijdelijke maatregelen. Deze maatregelen zijn:
1. Een financiële stimulans (bonus) voor gemeenten per gerealiseerde beschut werkplek. Voor deze maatregel is circa € 74 miljoen beschikbaar.
- Gemeenten ontvangen achteraf op basis van daadwerkelijk gerealiseerde beschut werkplekken de extra middelen. Dit gaat volgens het principe één is gelijk aan één plek, ongeacht het aantal uren dat deze persoon op een beschut werkplek werkt. Hierbij wordt gedacht aan een bedrag van circa € 3000,- per gerealiseerde beschut werkplek (op grond van artikel 10b Participatiewet) per jaar voor een tijdelijke periode van 5 jaar. Als blijkt dat gemeenten meer beschut werkplekken realiseren dan waarmee in de ramingen rekening is gehouden, wordt dit bedrag navenant verlaagd;
- De middelen worden toegekend via een decentralisatie-uitkering. Gemeenten krijgen de middelen op basis van gerealiseerde beschut werkplekken die vervolgens vrij besteedbaar zijn;
- De beschut werkplekken die gemeenten in 2015 hebben gerealiseerd tellen mee. In 2017 ontvangen gemeenten middelen voor de in 2015 en 2016 gerealiseerde beschut werkplekken.
Gemeenten worden, zodra hier meer over bekend is, zo snel mogelijk geïnformeerd over het betalingsmoment;
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 17 - - Het tot stand komen van duurzame beschut werkplekken is belangrijk. Gemeenten krijgen
daarom middelen voor alle beschut werkplekken die in een jaar zijn gerealiseerd dan wel gecontinueerd.
De (tijdelijke) financiële stimulans van ongeveer € 3.000 is voor het realiseren van een beschut werkplek. De gemeente ontvangt de extra middelen achteraf op basis van het aantal beschut werkplekken dat zij daadwerkelijk heeft gerealiseerd. Dit gaat volgens het principe dat één persoon gelijk is aan één plek, ongeacht het aantal uren dat deze persoon op een beschut werkplek werkt.
Uitbreiding van de uniforme no-risk polis door UWV met de doelgroep beschut werk. Hiervoor is circa
€ 26 miljoen beschikbaar. Dit is per 1 januari 2016 geregeld in de Wet harmonisering instrumenten
Participatiewet.
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 18 -
5 Organisatie
5.1 Inleiding
De doelstelling van de Participatiewet is om mensen met arbeidsvermogen naar werk toe te leiden, bij voorkeur naar regulier werk. Het gaat om mensen die al dan niet tijdelijk zijn aangewezen op ondersteuning om aan het werk te komen en eventuele inkomensondersteuning. Werk is essentieel omdat het zorgt voor financiële en economische zelfstandigheid en daarmee bijdraagt aan een gevoel van eigenwaarde.
Het College heeft verschillende instrumenten tot haar beschikking om mensen aan het werk te helpen. De voorziening beschut werk is één van deze instrumenten. Beschut werk is bedoeld voor mensen die wel arbeidsvermogen hebben maar zoveel begeleiding en/of aanpassingen nodig hebben dat niet van een werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt. Deze mensen hebben uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie. In de Participatiewet is artikel 10b de voorziening beschut werk opgenomen. Het kabinet heeft daarmee beoogd dat alle gemeenten deze voorziening aanbieden als de inwoners daarop zijn aangewezen. Uit een rapport van de Inspectie SWZ blijkt dat het aantal gerealiseerde beschut werkplekken achterblijft bij de verwachtingen. Ruim een kwart van de gemeenten biedt de voorziening beschut werk niet aan en de gemeenten die het wel aanbieden blijft ver achter bij de verwachtingen. De regering vindt dit een onwenselijke situatie en strijdig met het doel van de Participatiewet om mensen met een arbeidsbeperking die kunnen werken te laten participeren op de arbeidsmarkt en zo hun loonwaarde te benutten. De regering heeft maatregelen getroffen om ervoor te zorgen dat alle gemeenten plekken creëren voor mensen die uitsluitend onder beschutte omstandigheden kunnen werken. Vanaf 1 januari 2017 zijn de gemeenten verplicht een aantal beschut werkplekken te realiseren dat aansluit bij de behoefte en waarvoor de gemeente vanaf de totstandkoming van de Participatiewet financiële middelen krijgt. Het is daarmee niet meer mogelijk voor een gemeente om geen beschut werk aan te bieden.
5.2 Werkwijze UWV
Het College beslist over toelating tot de doelgroep voor een beschutte werkplek op basis van advies van het UWV. Het UWV toetst of iemand een taak in een arbeidsorganisatie kan vervullen, basale werknemersvaardigheden heeft, één uur aaneengesloten kan werken en vier uur per dag belastbaar is.
Het UWV voert op grond van artikel 10b van de Participatiewet de werkzaamheden uit ten behoeve van de vaststelling of een persoon uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft. Of iemand in aanmerking komt voor beschut werk, hoeft niets te zeggen over de mate van productiviteit of de loonwaarde van deze
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx beschut werk. Vanaf 1 januari 2017 kunnen ook personen die menen voor beschut werk in aanmerking te komen zelf, zonder tussenkomst van het College , een advies beschut werk aanvragen bij het UWV. Dit geldt ook voor die personen die een uitkering van het UWV hebben. De doelstelling is dat hiermee meer maatwerk mogelijk is en wordt de positie van de personen die het betreft versterkt.
Een persoon met arbeidsvermogen komt in aanmerking voor de voorziening beschut werk als hij voldoet aan de volgende landelijke criteria:
a. De persoon die het betreft is aangewezen op een of meer technische of organisatorische aanpassingen die niet binnen redelijke grenzen door een werkgever kunnen worden gerealiseerd.
b. De persoon die het betreft is aangewezen op permanent toezicht of heeft intensieve begeleiding nodig die niet binnen redelijke grenzen door een werkgever kan worden aangeboden (ook niet met behulp van extra voorzieningen van gemeente of het UWV).
Als uit het onderzoek van het UWV blijkt dat betrokkene aan ten minste één van deze twee landelijke criteria voldoet, adviseert het UWV het College vast te stellen dat betrokkene uitsluitend in en beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft.
Als het advies is aangevraagd door de persoon zelf, ontvangt deze persoon gelijktijdig met het College de strekking van het advies. Na een positief advies van het UWV stelt het College vast dat die persoon uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft en tot de doelgroep beschut werk behoort. Het College biedt de betreffende persoon dan vervolgens een voorziening beschut werk aan waarbij de persoon in een dienstbetrekking in een beschutte omgeving werkzaamheden verricht.
Het College is bij de besluitvorming in vergaande mate gebonden aan het advies van UWV en mag hier niet lichtzinnig van afwijken. Pas als het advies van het UWV ondeugdelijk tot stand zou zijn gekomen, heeft het College reden om af te wijken van het advies.
Tegen het besluit van het College staat bezwaar en beroep open. Bij een bezwaar en beroepsprocedure speelt de inhoud van het advies een rol.
5.3 Intake en indicatiestelling
Het UWV beoordeelt op basis van de methode SMBA (Sociaal Medisch Beoordelen van Arbeidsvermogen). Met toepassing van deze methode is het UWV in staat om de vereiste aanpassingen in de werkplek respectievelijk de begeleidingsbehoefte van de betreffende persoon inzichtelijk te maken. Het kan gaan om een breed scala aan aanpassingen. Bijvoorbeeld fysieke aanpassingen aan de werkplek of de werkomgeving, een uitsplitsing van taken of aanpassingen in de wijze van werkbegeleiding, werktempo of arbeidsduur. Bij de begeleidingsbehoefte kijkt het UWV of een persoon is aangewezen op permanent toezicht of intensieve begeleiding. Permanent toezicht betreft een begeleider die altijd aanwezig is op de werkvloer en kennis heeft van de specifieke problematiek van de betreffende persoon. Onder intensieve begeleiding wordt begeleiding verstaan
Werkplein Fivelingo - Nieuw Beschut Werk - versie 1.4 DEF (18-04-17).docx
- 20 -
waarbij de betreffende persoon elk dagdeel begeleiding nodig heeft die een substantiële onderbreking van het werkproces tot gevolg heeft.
De afweging of de benodigde aanpassingen en/of benodigde begeleiding binnen redelijke grenzen door een werkgever kan worden aangeboden, is afhankelijk van de situatie waarin de persoon zich 8a, eerste lid, onderdeel e stelt de gemeenteraad in elk geval vast welke voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling worden aangeboden om personen op een beschut werkplek te laten werken.
Daarnaast kan de gemeenteraad in de verordening een hoger aantal door het College te realiseren beschut werkplekken vaststellen en regelen hoe de additionele omvang van het aantal beschut werkplekken wordt bepaald.
Als het aantal geraamde beschut werkplekken in een gemeente is gerealiseerd maar er zijn meer
Als het aantal geraamde beschut werkplekken in een gemeente is gerealiseerd maar er zijn meer