Andere specialisten en de accountant

Tot slot wordt nog beoordeeld of er een mogelijk verband bestaat tussen de soort verandering in de werkzaamheden van de accountant en de aanwezigheid van andere specialisten na de

implementatie van ERP-systemen. De gedachte hierbij is volgens de theorie dat na de implementatie van ERP-systemen een ander soort kennis en daarmee andere werkzaamheden zullen worden gevraagd van de accountant. Echter wanneer andere specialisten worden aangetrokken om deze andere werkzaamheden op te pakken, zullen de werkzaamheden van de accountant weinig beïnvloed worden.

De veranderingen in takenpakket en werkzaamheden voor de accountant zijn in drie antwoordcategorieën verdeeld, namelijk een verandering in de verdeling van de werkzaamheden, een verandering van de inhoud van de werkzaamheden en een verandering in de omvang van de werkzaamheden. Gekeken is of de werking van de geïmplementeerde ERP-systemen een verband heeft met de verschillende waargenomen veranderingen.

Van de 12 respondenten die aangeven wel veranderingen te zien in hun werkzaamheden en takenpakket geven 8 ondervraagden (66,7%) aan dat zij een verschuiving waarnemen in de verdeling van de werkzaamheden. Van deze 8 respondenten geven 5 personen (62,5%) aan dat geen andere specialisten zijn aangetrokken na de implementatie van ERP-systemen. Opvallend is dat de andere drie (37,5%) aangeven dat er specialisten aangetrokken zijn die een deel van de werkzaamheden van de accountant hebben overgenomen. Volgens deze respondenten ging het dan hoofdzakelijk om informatievoorzienende taken. Dit sluit aan bij de eerder besproken theorie waarin aangegeven werd dat door de implementatie van ERP-systemen de complexiteit van de informatievoorziening verhoogd is en dat database-management en datamining een belangrijkere taak worden waar andere specialisten dan de accountant voor worden aangetrokken.

De overige 4 respondenten (33,3%) die aangeven een verandering te zien, vinden dat deze verandering hoofdzakelijk een inhoudelijke verandering van de werkzaamheden betreft. Ook dit sluit aan met de literatuur waar voorspeld werd dat de registrerende functie van de accountant van minder belang zou worden, aangezien deze vervangen zou worden door het systeem. Vooral het interpreterende werk zou volgens de literatuur meer nadruk krijgen.

Van deze 4 respondenten gaven 2 personen (50%) aan dat sprake was van specialisten die de taken van de accountant deels overnemen. Van de overige 2 respondenten gaf 1 persoon (25%) aan dat aanvullende werkzaamheden worden verricht door andere specialisten en de

andere respondent (25%) gaf aan dat er geen andere specialisten waren aangetrokken na de implementatie van ERP-systemen.

Bij de 7 respondenten die aangaven geen verandering te zien in de werkzaamheden is in de meeste gevallen (57,1%) geen sprake van andere specialisten na de implementatie van ERP-systemen. 2 van deze 7 respondenten (28,6%) gaf aan dat er specialisten zijn aangetrokken om aanvullende werkzaamheden te doen, dit ging derhalve niet ten koste van de werkzaamheden van de accountant.

8.3 Deelconclusie

Uit de onderzoeksresultaten kunnen een aantal interessante bevindingen gehaald worden. Van de groep respondenten die aangeeft voor hun werkzaamheden gebruik te maken van de ERP-systemen geeft meer dan de helft aan dat naast de ERP-systemen nog altijd sprake is van andere maatwerkapplicaties. Daarnaast is opvallend dat de respondenten die aangeven geen gebruik te maken van de ERP-systemen allen aangeven dat bij hun cliënten sprake is van ander maatwerk. ERP-systemen blijken dus niet gebruikt te worden als systemen die de gehele organisatie en de processen omvatten. De verwachting dat de aanwezigheid van andere maatwerkapplicaties de werking en het belang van ERP-systemen ondermijnen en daarmee de mogelijke invloed op de werkzaamheden van de accountant vermindert, lijkt dus terecht. Dit kan een oorzaak zijn waarom de impact in de praktijk op de accountantsbranche kleiner is dan in de literatuur wordt toegeschreven.

Als reden voor de aanwezigheid van deze andere maatwerkapplicaties worden door de respondenten een aantal oorzaken genoemd. De belangrijkste redenen die genoemd worden voor het niet volledig gebruiken van ERP-systemen zijn onbekendheid met de werking van het systeem en het niet goed functioneren van het systeem.

Een gevolg van de invoering van ERP-systemen zou volgens de literatuur zijn een verandering in de werkzaamheden, of tenminste in de verdeling van de werkzaamheden. Tweederde van de groep respondenten geeft aan een verschuiving te zien binnen de verdeling van de werkzaamheden, er is echter geen sterk verband zichtbaar tussen het wel of niet werkzaam zijn van het systeem. De verwachting bestond dat een duidelijk verband aanwezig zou zijn tussen de werkzaamheid van het systeem en de daaraan verbonden verandering in werkzaamheden. Dit verband wordt in de praktijk niet bevestigd.

Ander onderdeel van het onderzoek was de betrokkenheid van de accountant bij implementatie in verhouding tot mate van gebruik en werking van het systeem. Ondervraagden geven aan dat wanneer zij betrokken zijn bij het implementatietraject er een beter inzicht is in de juistheid en volledigheid van de informatie aangeleverd door de

ERP-systemen. Een andere bevinding is dat geen van de respondenten die aangeven het systeem niet te gebruiken, ook betrokken was bij de implementatie.

Bij geen van de respondenten werden ERP-systemen geïmplementeerd op initiatief van de accountant. Hierdoor kan gesteld worden dat de administratieve functie niet als hoofdreden zal gelden bij de keuze tot overgang op ERP-systemen. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat ook in het MKB de veranderingen uit lijken te blijven, en waar ze wel aanwezig zijn deze een stuk gematigder zijn dan zoals voorspeld in de literatuur. Vooral het niet gebruik maken van het systeem door de accountant is hier een oorzaak van. De redenen hiervoor lopen uiteen, dit kan zijn door een niet goede werking van het systeem, maar ook door onbekendheid van de accountant met het systeem. Een vraag die hierbij naar voren komt is dan ook, is de kennis van de accountant over ERP-systemen wel voldoende?

Het zou goed mogelijk kunnen zijn dat deze kennis niet toereikend is. Dat blijkt deels ook wel uit het feit dat na de implementatie andere specialisten worden aangetrokken om taken van de accountant over te nemen. De werkzaamheden worden dan toch dusdanig complex en specialistisch door de invoering van ERP-systemen dat andere specialisten moeten worden aangetrokken om een deel van de taken en werkzaamheden van de accountant over te nemen. Dit verlies aan werkzaamheden door kennisgebrek kan verklaren waarom de veranderingen in de praktijk achterblijven bij de aannames in de literatuur. De werkzaamheden die deze veranderingen met zich meebrengen worden namelijk uitbesteed aan andere personen.

9 Conclusies en aanbevelingen

In dit hoofdstuk worden de deelvragen allereerst beantwoord. Afsluitend wordt een antwoord gegeven op de probleemstelling.