Zoals reeds aangehaald, werd het spel gespeeld door twee leerkrachten economie uit het secundair onderwijs, namelijk Thomas Vlaminck en Joke Van Speybroeck. Daarnaast bekeken 12 leerlingen een
instructiefilmpje, dat kan worden teruggevonden via
https://www.youtube.com/watch?v=dyOv8OLsroI. Beide groepen gaven feedback a.d.h.v. een online vragenlijst. Deze vragenlijsten kunnen worden teruggevonden in Bijlage 9. Een overzicht van de ontvangen feedback is toegevoegd in Bijlage 10. Hieronder analyseren we de respons van de leerlingen en leerkrachten en beschrijven we de aanpassingen die op basis hiervan zijn doorgevoerd.
Alle leerlingen die deelnamen aan het onderzoek bevinden zich in de 3e graad van het secundair onderwijs. 5 personen bevinden zich in een ASO-richting, 3 in een TSO-richting en 4 in een BSO-richting. De 3 leerlingen in de TSO-richting gaven aan dit jaar boekhoudlessen te krijgen en de 9 andere leerlingen indiceerden enkel in vorige jaren te hebben leren boekhouden.
Zowel de leerkrachten als leerlingen – op enkele uitschieters na - beantwoorden positief op de gesloten vragen, zoals is weergegeven in Tabel 1 en Tabel 2. De respondenten geven aan dat het instructiefilmpje duidelijk is. Bovendien worden ook de spelregels als duidelijk omschreven door de leerkrachten. De hogere score voor het instructiefilmpje bij de leerkrachten kan eventueel worden verklaard door de beschikbaarheid van de spelregels. Het instructiefilmpje vormt een eerste kennismaking voor de leerlingen met het spel. We raden dan ook aan om voor het spelen van het spel de spelregels kort met de leerlingen te overlopen en voldoende structuur te voorzien.
Daarnaast verklaren zowel leerkrachten als leerlingen dat het hen leuk lijkt om dit spel te spelen tijdens de les en het kan helpen om de link te leggen tussen de theorie en de praktijk. Tenslotte lijken de twee deelnemende leerkrachten te geloven in de kracht van gamification, maar merken we wel een lagere score bij de leerlingen op. Ook leerlingen dienen dus overtuigd te worden van de mogelijkheden van gamification. Zij koppelen waarschijnlijk games aan ontspanning en zien mogelijks niet de meerwaarde die het kan bieden binnen het onderwijs. We zijn ervan overtuigd dat zij na het spelen van het spel en het ondervinden van het effect op de leerprestaties hier positiever zullen tegenover staan.
Vraag Thomas Vlaminck Joke Van Speybroeck
1. Duidelijkheid instructiefilmpje 9 8
2. Spelregels duidelijk 9 8
3. Leuk om te spelen 9 8
4. Link tussen theorie en praktijk 9 7
5. Helpt leerstof te verwerken 9 7
Tabel 1: Antwoorden gesloten vragen leerkrachten
Vraag Minimum Maximum Mediaan Gemiddelde Standaard-
deviatie
4. Duidelijkheid instructiefilmpje 3 9 7 6,92 0,53
5. Leuk om te spelen 4 10 8 7,58 0,56
6. Link tussen theorie en praktijk 6 10 8,5 8,42 0,34
7. Helpt leerstof te verwerken 3 9 7 6,33 0,53
Tabel 2: Descriptieve statistiek antwoorden gesloten vragen leerlingen
Verscheidene sterke punten werden naar voor gebracht door de leerlingen en leerkrachten, wat is weergegeven in Tabel 3. Vele antwoorden reflecteren de zelfdeterminatietheorie die reeds besproken werd in de literatuurstudie. Bijna alle leerlingen vermelden de link met de praktijk, wat de relevantie van de leerstof toont, en geven aan dat het spel leuker is dan een ‘gewone’ – traditionele – les. Bovendien worden zelfstandig werken en eigen keuzes maken geapprecieerd door de leerlingen. Deze vier elementen zullen dan ook bijdragen tot een gevoel van autonomie. Daarnaast geven drie leerlingen aan dat het samen met medeleerlingen werken een meerwaarde heeft, wat de sociale verbondenheid verhoogt. Er werden bij deze vraag geen competentieversterkende maatregelen expliciet vermeld, maar bij de gesloten vragen werd er wel reeds gewezen op de spelregels die als duidelijk werden beoordeeld. Op deze manier wordt er structuur geboden aan de leerlingen.
Verder gaven vijf leerlingen aan dat via het spel veel verschillende onderdelen van de boekhouding naar voor kwamen. De leerstof vormt nu dus één groot geheel, waardoor er een duidelijk totaalbeeld van de werking van de boekhouding ontstaat. Daarnaast werd ook een verbetering van de begrippenkennis naar voor gebracht door mevrouw Van Speybroeck.
Sterke punten* Aantal leerlingen
Aantal leerkrachten
Link tussen theorie en praktijk/Realistische situatie 8 1
Leuker dan ‘gewone’ les 7 -
Veel verschillende onderdelen van de boekhouding/Leerstof vormt één groot geheel
5 -
Samen met medeleerlingen 3 -
Begrippenkennis - 1
Zelfstandig werken zonder leerkracht 1 -
Eigen keuzes maken 1 -
*Deze vraag werd door 10 leerlingen en 2 leerkrachten beantwoord. Tabel 3: Sterke punten volgens respondenten
Verder polsten we bij zowel leerlingen als leerkrachten naar de werkpunten en mogelijkheden ter verbetering van het spel. De respons op deze vragen kan worden teruggevonden in Tabel 4 en Tabel 5. Enkele leerlingen gaven aan dat het spel moeilijk lijkt en lang zal duren. Bijgevolg werd door hen aangeraden om het aantal spelregels te verminderen of deze te vereenvoudigen. Deze feedback kwam niet terug in de antwoorden van de leerkrachten. We leggen dan ook de link met de duidelijkheid van het instructiefilmpje - wat reeds hiervoor werd besproken – en benadrukken opnieuw het belang van het aanbrengen van structuur wanneer dit spel zou worden gespeeld. Bovendien komen – zoals werd aangehaald door vijf leerlingen bij de vorige vraag – verschillende onderdelen van de boekhouding tot uiting in het spel. Leerlingen dienen dan ook de leerstof uit verschillende onderdelen te combineren, wat uiteraard complexer is dan standaardoefeningen, en als moeilijker zal worden geïnterpreteerd. Hierdoor zal het spel ook meer tijd in beslag nemen, wat we reeds voorzagen bij het creëren van het spel, maar geen struikelblok hoeft te vormen.
Daarnaast werd door elke leerkracht één werkpunt aangehaald. Ten eerste bleek er onduidelijkheid te zijn omtrent één van de Postkaartjes. Dit kaartje werd dan ook uit het spel gehaald en vervangen door een nieuw kaartje in Bijlage 6. Ten tweede werd aanbevolen om het werken met kommagetallen te vermijden. Bij het creëren van het spel werd hiermee rekening gehouden door zowel het bedrag inclusief als exclusief btw op de verschillende kaartjes te vermelden en zo het rekenwerk met kommagetallen te verminderen. Deze kommagetallen ontstaan door de noodzaak aan bedragen die een veelvoud zijn van €50,00 - zodat steeds met het speelgeld kan worden gewerkt – en een
belastingpercentage gelijk aan 21%. Om met realistische scenario’s te werken opteren we ervoor om dit belastingpercentage te behouden. Leerkrachten die deze kommagetallen als een obstakel zien raden we aan om een belastingpercentage van 25% te gebruiken. Op deze manier worden enkel gehele getallen gebruikt en worden berekeningen vereenvoudigd. We laten de keuze aan de leerkracht om de meest adequate methode te kiezen voor de gekozen klasgroep.
Werkpunten* Aantal leerlingen Aantal
leerkrachten
Moeilijk 4 -
Lange spelduur 2 -
Onduidelijkheid Postkaartje trouwfeest - 1
Het werken met kommagetallen is hinderlijk - 1
*Deze vraag werd door 5 leerlingen en 2 leerkrachten beantwoord. Tabel 4: Werkpunten volgens respondenten
Mogelijkheid tot verbeteringen* Aantal
leerlingen
Aantal leerkrachten
Minder/Eenvoudigere spelregels 3 -
Het werken met kommagetallen is hinderlijk - 1
*Deze vraag werd door 3 leerlingen en 1 leerkracht beantwoord. Tabel 5: Mogelijkheid tot verbetering volgens respondenten
Wanneer we beide leerkrachten vroegen naar de leerdoelstellingen die kunnen bereikt worden, vermeldden zij vooral de verschillende leerplandoelstellingen waarnaar wordt gestreefd in het secundair onderwijs. Deze werden door ons reeds uitvoerig besproken in het vorige deel van deze masterproef. Daarnaast wordt de begrippenkennis en de link tussen theorie en praktijk hier opnieuw aangehaald. De ontvangen respons op deze vraag is toegevoegd in Tabel 6.
Thomas Vlaminck Joke Van Speybroeck
Bereikte
leerdoelstellingen
Onder andere: afsluiten van het boekjaar, boekhouding als beleidsinstrument,
aankoopverrichtingen en betalingen, verkoopverrichtingen en inningen, en financiële verrichtingen
Begrippenkennis, linken leggen tussen theorie en praktijk, concrete situaties boekhoudkundig beredeneren
Tabel 6: Bereikte leerdoelstellingen volgens leerkrachten
Tenslotte werd bij beide leerkrachten gepeild naar hoe ze het spel zouden evalueren t.o.v. een traditionele les. Door Thomas Vlaminck werd de link met de realiteit en een hogere binding met de leerstof aangehaald. Dit zal ervoor zorgen dat leerlingen gemotiveerder zijn, wat – zoals in de literatuurstudie uitgebreid besproken – verscheidene positieve gevolgen zal hebben. Hierbij werd als opmerking wel meegegeven dat het spelen van dit spel momenteel moeilijk haalbaar is door het verminderd aantal lessen en de strenge hygiënevoorschriften wegens Covid-19. We wijzen hier op de mogelijkheid voor leerlingen om dit spel eventueel binnen het eigen gezin te spelen. Daarnaast haalt Joke Van Speybroeck aan dat dit spel eerder gebruikt kan worden als afsluiting van de leerstof of als opfrissing. Ook wij zien dit als één van de belangrijkste toepassingen en bespraken dit reeds in het vorige deel van de masterproef.
Thomas Vlaminck Joke Van Speybroeck
Evaluatie spel t.o.v. traditionele les
De link naar de commerciële realiteit wordt snel duidelijk als de leerling zich moet identificeren met een onderneming die hij zelf 'runt' (met minder of meer hulp van het toeval).
Er moet eerst kennis zijn van boekhouden en dan kan dit erna als afsluiter of opfrisser gebruikt worden, moeilijk om te gebruiken als start van leerstof omdat studenten basiskennis nodig hebben.
Tabel 7: Evaluatie t.o.v. traditionele les volgens leerkrachten
We sluiten de analyse van het spel af door te toetsen welke spelelementen – die cruciaal worden geacht door Apostol et al. (2013) – aanwezig zijn in het spel en werden aangereikt door de respondenten. Vijf kenmerken worden spontaan – impliciet of expliciet – aangereikt door de deelnemers aan het onderzoek, wat ook kan worden opgemerkt in Tabel 8. Feedback en beloningen, een veilig leerklimaat en een gevoel van beheersing werden niet vermeld door de leerlingen en
leerkrachten. Deze elementen zijn namelijk contextafhankelijk en de leerkracht speelt hierbij een cruciale rol. Zo is hij/zij verantwoordelijk voor het aanbieden van feedback en het creëren van een veilig leerklimaat. Bovendien werd de aanwezigheid van een verbetersleutel niet vermeld in het verstuurde instructiefilmpje. Het aanwakkeren van een gevoel van beheersing is dan ook onder meer afhankelijk van deze contextfactoren. Wanneer de leerkracht zich hiervan bewust is en hier rekening mee houdt bij het gebruik van het spel, zullen alle spelelementen aanwezig zijn. Hierdoor zullen dan ook optimale leervorderingen kunnen worden gegarandeerd.
Spelelementen Vermeld door respondenten?
Spelregels Ja
Duidelijk doel Ja
Feedback en beloningen Nee
Probleemoplossend denken Ja
Verhaal Ja
Eén of meerdere spelers Ja
Veilig leerklimaat Nee
Gevoel van beheersing Nee