6.1 Rekenmethodiek
De hoeveelheid TAN die met mest wordt toegediend wordt berekend uit
• De TAN-input in de stal (de som van de urine-N-excretie en de TAN die is vrijgekomen door mineralisatie tijdens opslag);
• De verliezen aan NH3 en overige N-verbindingen in stallen en mestopslagen;
• De hoeveelheid N in de mest die wordt verwerkt en buiten de landbouw wordt afgezet (hierbij wordt aangenomen dat hierbij geen NH3-emissie optreedt);
• De hoeveelheid N die via mest wordt geëxporteerd; • De hoeveelheid N die via mest wordt geïmporteerd;
• De veranderingen in jaarlijkse voorraad N die als mest is opgeslagen.
De hoeveelheid dunne mest die per diercategorie in een jaar t wordt toegediend aan landbouwgrond wordt berekend als:
NTOEDTddt = FRACd* NEXSTd,t – NH3STdd,t - NOVSTdd, t - NH3OPdd,t - NOVOPdd, t - NVERWERKdd,t - NEXPdd,t +
NIMPdd,t- N - NVOORdd,t (38)
waarbij
NTOEDTdd,t = de hoeveelheid dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
landbouwgrond in miljoen kg N;
NVERWERKdd,t = de hoeveelheid dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt verwerkt in miljoen kg
N;
NEXPdd,t = de hoeveelheid dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt geëxporteerd in miljoen kg
N;
NIMPdd,t = de hoeveelheid dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt geïmporteerd in miljoen kg
N;
NVOORdd,t = de verandering van de voorraad dunne mest in de opslag per diercategorie d in jaar t in
miljoen kg N (een positief getal betekent dat de voorraad toeneemt en er dus minder mest is toegediend dan geproduceerd en een negatief getal betekent dat de voorraad afneemt en er dus meer mest is toegediend dan geproduceerd).
De hoeveelheid vaste mest die per diercategorie in een jaar t wordt toegediend aan landbouwgrond wordt berekend als:
NTOEDTdvt = FRACv* NEXSTd,t – NH3STdv,t - NOVSTdv, t - NH3OPdv,t - NOVOPdv, t - NVERWERKdv,t - NEXPdv,t +
NIMPdv,t- N - NVOORdv,t
(39)
waarbij
NTOEDTdv,t = de hoeveelheid vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
landbouwgrond in miljoen kg N;
NVERWERKdv,t = de hoeveelheid vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt verwerkt in miljoen kg
N;
NEXPdv,t = de hoeveelheid vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt geëxporteerd in miljoen kg
N;
NIMPdv,t = de hoeveelheid vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt geïmporteerd in miljoen kg
N;
NVOORdv,t = de verandering van de voorraad vaste mest in de opslag per diercategorie d in jaar t in
miljoen kg N (een positief getal betekent dat de voorraad toeneemt en er dus minder mest is toegediend dan geproduceerd en een negatief getal betekent dat de voorraad afneemt en er dus meer mest is toegediend dan geproduceerd).
De totale hoeveelheid mest wordt verdeeld over grasland en bouwland. Voor beide typen landgebruik worden verschillende NH3-emissiefactoren gebruikt (Bijlagen 14 en 18).
NTOEDBdd,t = FRACBdd,t *NTOEDTdd,t (40)
NTOEDGdd,t = FRACGdd,t *NTOEDTdd,t (41)
NTOEDBdv,t = FRACBdv,t *NTOEDTdv,t (42)
NTOEDGdv,t = FRACGdv,t *NTOEDTdv,t (43)
waarbij
NTOEDBdd,t = de hoeveelheid dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
bouwland in miljoen kg N;
NTOEDGdd,t = de hoeveelheid dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan grasland
in miljoen kg N;
FRACBdd,t = de fractie van de dunne mest van diercategorie d die aan bouwland wordt toegediend in jaar
t;
FRACGdd,t = de fractie van de dunne mest van diercategorie d die aan grasland wordt toegediend in jaar
t.
NTOEDBdv,t = de hoeveelheid vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan bouwland
in miljoen kg N;
NTOEDGdv,t = de hoeveelheid vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan grasland
in miljoen kg N;
FRACBdv,t = de fractie van de vaste mest van diercategorie d die aan bouwland wordt toegediend in jaar
t;
FRACGdv,t = de fractie van de vaste mest van diercategorie d die aan grasland wordt toegediend in jaar t.
De NH3-emissie bij de toediening van mest aan grasland en bouwland wordt berekend uit i) de
hoeveelheid TAN die via mest aan grasland en bouwland wordt toegediend en ii) de emissiefactoren voor NH3-emissie bij toediening via verschillende technieken op bouwland en
grasland.
De hoeveelheid TAN die per diercategorie/mestsoort wordt toegediend, wordt berekend uit de toediening van N aan grasland en bouwland en de fractie TAN in N in de mest die uit de stal en mestopslag worden afgevoerd. Hierbij wordt aangenomen dat de geïmporteerde mest dezelfde TAN-fractie heeft als de mest die uit de stal en opslag komt.
TANTOEDBdd,t = NTOEDBdd,t * VERHTANNdd,t (44)
TANTOEDGdd,t = NTOEDGdd,t * VERHTANNdd,t (45)
TANTOEDBdv,t = NTOEDBdv,t * VERHTANNdv,t (46)
TANTOEDGdv,t = NTOEDGdv,t * VERHTANNdv,t (47)
waarbij
TANTOEDBdd,t = de hoeveelheid TAN in dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
bouwland in miljoen kg N;
TANTOEDGdd,t = de hoveelheid TAN in dunne mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
grasland in miljoen kg N.
TANTOEDBdv,t = de hoeveelheid TAN in vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
bouwland in miljoen kg N;
TANTOEDGdv,t = de hoveelheid TAN in vaste mest die per diercategorie d in jaar t wordt toegediend aan
grasland in miljoen kg N.
VERHTANNdd,t = de verhouding tussen TAN en N in de dunne mest die uit de stal en opslag komt en
wordt toegediend aan de bodem, berekend als
(TANINPSTdd,t -NH3STdd,t - NOVSTdd,t – NH3OPdd,t - NOVOPdd,t)/(NEXSTd,t * FRACd* nd,t - NH3STdd,t - NOVSTdd,t –
NH3OPdd,t - NOVOPdd,t)
VERHTANNdv,t = de verhouding tussen TAN en N in de vaste mest die uit de stal en opslag komt en wordt
toegediend aan de bodem, berekend als
(TANINPSTdv,t -NH3STdv,t - NOVSTdv,t – NH3OPdv,t - NOVOPdv,t)/(NEXSTd,t * FRACv * nd,t -NH3STdv,t - NOVSTdv,t –
NH3OPdv,t - NOVOPdv,t)
WOt-rapport 70 44
De NH3-emissie wordt berekend voor verschillende mesttoedieningstechnieken. Voor grasland
worden de volgende toedieningstechnieken onderscheiden (Bijlagen 14 en 18): bovengrondse toediening, zodenbemesting, sleufkouter en sleepvoeten.
Voor bouwland worden de volgende toedieningstechnieken onderscheiden (Bijlage 14 en 18): bovengrondse toediening, mestinjectie/volledige bedekking, onderwerken in 1 werkgang en onderwerken in 2 werkgangen.
De NH3-emissie uit mest voor diercatgorie d die is toegediend aan bouwland wordt berekend
als NH3TOEDBd,t = (48) TANTOEDB
∑
stechniek toedieningdd,t*FRACTOEDBa,dd,t*EFTOEDBa +TANTOEDBdv,t*FRACTOEDBa,dv,t *EFTOEDBa
waarbij
NH3TOEDBd,t = de NH3-emissie uit mest van diercategorie d toegediend aan bouwland in jaar t in miljoen
kg N;
FRACTOEDBa,dd,t = de fractie van mesttoedieningsstechiek a voor dunne mest op bouwland per
diercategorie d in jaar t;
FRACTOEDBa,dv,t = de fractie van mesttoedieningsstechiek a voor vaste mest op bouwland per
diercategorie d in jaar t;
EFTOEDBa= de NH3-emissiefactor voor mesttoedieningstechniek a op bouwland, in % van toegediende
TAN.
De NH3-emissie uit mest voor diercatgorie d die is toegediend aan grasland wordt berekend
als
NH3TOEDGd,t = (49)
∑
stechniek toediening
TANTOEDGdd,t*FRACTOEDGa,dd,t*EFTOEDGa +TANTOEDGdv,t*FRACTOEDGa,dv,t *EFTOEDGa
waarbij
NH3TOEDGd,t = de NH3-emissie uit mest van diercategorie d toegediend aan grasland in jaar t in miljoen
kg N;
FRACTOEDGa,dd,t = de fractie van mesttoedieningsstechiek a voor dunne mest op grasland per
diercategorie d in jaar t;
FRACTOEDGa,dv,t = de fractie van mesttoedieningsstechiek a voor vaste mest op grasland per
diercategorie d in jaar t;
EFTOEDGa = de NH3-emissiefactor voor mesttoedieningstechniek a op grasland in % van toegediende
TAN.
De totale NH3-emissie uit toegediende mest is dan gelijk aan de som van de NH3-emissies uit
verschillende mestsoorten aan grasland en aan bouwland
NH3TOEDt =
∑
NH n diersoorte 3TOEDBd,t +∑
n diersoorte NH3TOEDGd,t (50) waarbij6.2 Benodigde gegevens
De hoeveelheid TAN die met mest wordt toegediend aan de bodem wordt berekend uit de urine-N excretie en mineralisatie van organische N in stallen en de gasvormige stikstofverliezen die in stallen en mestopslagen optreden. Op basis van CBS-statistieken, gegevens van LNV-Dienst Regelingen en berekeningen van de mestmarkt worden deze hoeveelheden gecorrigeerd voor mestverwerking, export van mest, import van mest en verandering van de voorraad mest in de opslag.
De giften van mest aan grasland en bouwland worden gebaseerd op de resultaten van de berekeningen die in het kader van de monitoring van de mestmarkt worden uitgevoerd (Luesink et al., 2008; gebaseerd op het bedrijvenInformatienet van het LEI). Indien er geen gegevens zijn van de verdeling van mest over bouwland en grasland, dan kan op basis van de verlies- of gebruiksnormen een schatting gemaakt worden van de verdeling van mest over grasland en bouwland en op basis van de acceptatiegraden in de diverse regio’s (opvulling van gebruiksnormen).
De toegepaste emissiefactoren voor NH3-emissie bij toediening van mest zijn afgeleid uit
statistische analyse van de resultaten van veldonderzoek in Nederland tot en met 2007 (Huijsmans en Vermeulen, 2008).
Voor de implementatiegraad van toedieningstechnieken worden de resultaten van de Landbouwtelling gebruikt. In de Landbouwtelling van 2005 is gevraagd naar de mesttoediening op grasland en op bouwland. Bij grasland was de keuze: mestinjectie, zodenbemesting, sleufkouter en sleepvoeten en overige (Bijlage 6). Aangenomen is dat een deel van de mest bovengronds is uitgereden (Bijlage 6. Bij bouwland was de keuze: injectie, sleepvoeten en sleepslangen, onderwerken in één werkgang, onderwerken in twee werkgangen en overige (Bijlage 6). Aangenomen is dat een deel van de mest bovengronds is uitgereden (Bijlage 6). Het verdient aanbeveling nadere informatie te verzamelen over de implementatie van de verschillende toegepaste technieken in de praktijk (Tabel 6.1)
Tabel 6.1 Gegevens die nodig zijn om de NH3-emissie uit toegediende mest te berekenen in jaar t.
Parameter Code Bron
De hoeveelheid verwerkte dunne en vaste mest NVERWERKdd,t
NVERWERKdv,t
CBS De hoeveelheid geëxporteerde dunne en vaste mest NEXPdd,t
NEXPdv,t
CBS + LNV-DR De hoeveelheid geïmporteerde dunne en vaste mest NIMPdd,t
NIMPdv,t
CBS + LNV-DR De verandering in voorraad van opgeslagen dunne en vaste
mest
NVOORdd,t
NVOORdv,t
Monitoring mestmarkt De fractie van de dunne en vaste mest die op grasland wordt
toegediend
FRACTOEDGa,d,t Monitoring
mestmarkt/BIN De fractie van de dunne en vaste mest die op bouwland wordt
toegediend
FRACTOEDBa,d,t Monitoring
mestmarkt/BIN De fracties van mesttoedieningstechieken voor dunne en vaste
mest op grasland
FRACTOEDGa,v,t Landbouwtelling;
Bijlage 6 De fracties van mesttoedieningstechnieken voor dunne en
vaste mest op bouwland
FRACTOEDBa,v,t Landbouwtelling;
Bijlage 5
NH3-emissiefactor voor mesttoediening op grasland EFTOEDGa Bijlagen 14 en 18
NH3-emissiefactor voor mesttoediening op bouwland EFTOEDBa Bijlagen 14 en 18
WOt-rapport 70 46