BIJLAGE III
Onderzoeksformulier conditie.(Gebaseerd op: Stichting Restauratie Atelier Limburg)
Datum onderzoek: 21-04-2011 Onderzoeker(s): D. Derksen en M. Leeflang
1. identificatie
1.1. object Drieluik, middenpaneel.
1.2. kunstenaar/toeschrijving Onbekend, Noord-Nederlands.
1.3. titel Drieluik, memorietafel met kruisiging en twee stichters
1.4. datering 1515-1524
1.5. techniek Olieverf op paneel.
1.6. beschrijving van voorstelling (indien geen foto aanwezig)
Zie afbeelding.
1.7. signatuur en opschriften (op voorkant)
Signatuur afwezig. Wel opschrift op de band van de kleding van de vrouw linksonder op het middenpaneel. De letters werden door verschillende personen als volgt geformuleerd:
MVLIER AD[.] ICB […] MVLIEGADELCR MVLIER AMIC S I
MVLIER AD [.] MIC ICB […] SL 1.8. opschriften, etiketten, stempels
(op achterkant)
Rug linkerstijl en rug rechterstijl een stickertje met 'RMCC s 25'; rechts op de onderregel een plakker met 'Dienst voor 's rijks verspreide kunstvoorwerpen'; rechts op de bovenregel een plakkertje met 'SCH 08'; daaronder een witte sticker met 'Rijksmuseum Catharijneconvent Utrecht, SCH 25'; op bovenregel en onderregel aan de zijkanten vier oranje resten van plakkertjes.
1.9. afmetingen (hoogte, breedte, dikte) Paneel niet uit de lijst gehaald, dus niet kunnen meten. 1.10. lijst* (aan/afwezig, origineel/later
toegevoegd, beschrijving)
*(informatie over lijst overgenomen uit stageverslag 2007 van Meuwssen en Verslype over lijsten en panelen van 15e en 16e eeuwse memorietafels)
Aanwezig, origineel. Lijst met sponning (rechthoekige uitgeschaafde of gefreesde gedeelten aan de zijkant van een stuk hout). Vorm van de lijst: rechthoekig - de bovenregel is halfrond gebogen. De profilering van de lijst van het middenpaneel bestaat uit een gezwenkte binnenrand, en hol teruglopend deel en een kleine trede. Na deze trede gaat de
profilering zwak bol oplopend verder, vervolgens hol teruglopend en eindigt in een platte trede. De rug is recht. In de onderregel is een stuk hout ingezet van 15,8 x 1,1 cm.
Vorm van lijsten van zijluiken: rechthoekig, bovenregel gevormd door een halve boog. De profilering van de lijsten van het linker- en rechterluik is identiek aan de profilering van de lijst van het
middenpaneel, alleen is het eerste holle gedeelte iets minder diep. De binnenrand van de achterzijde aan het luik gaat hol teruglopend over in de zool. Ook deze lijsten zijn afgeloogd. In de onderregel de lijst van het linkerpaneel is een stukje van 11 bij 1,5 cm geplaatst in horizontale nerfrichting.
De lijst is vroeger gepolychromeerd geweest. Dit is te zien aan verscheidene resten witte grond die zich met name op de rug van de stijlen van het middenpaneel bevinden. De lijst is dus ooit afgeloogd. Het is waarschijnlijk dat dit in de vijftiger jaren is gedaan; het aflogen van lijsten was in die tijd een gangbare praktijk. Resten van goudverf zijn te zien op het linkerpaneel aan de bovenzijde en aan de rechterzijde bovenaan en op het rechterpaneel langs de rechterrand. Dit wijst erop dat de lijst pas na schildering is gepolychromeerd/ in lijst geschilderd.
1.11. afmetingen lijst (hoogte, breedte,
dikte)
Lijst van middenpaneel
Bovenregel: 121,0 cm (ronding bovenkant) Onderregel: 110,3 cm Linkerstijl: 115,7 cm Rechterstijl: 116,1 cm Dagmaat Bovenregel: 92,2 cm Onderregel: 92,0 cm Linkerstijl: 102,1 cm Rechterstijl: 102,1 cm Maten rug Bovenregel: 4,4 cm
Onderregel: 4,3 cm (lastig te meten omdat de regel schuin afloopt) Linkerstijl: 4,9 cm
Rechterstijl: 4,6 cm
Lijst van rechterpaneel
Bovenregel: 60,8 cm Onderregel: 55,0 cm Linkerstijl: 116,2 cm Rechterstijl: 136,2 cm Dagmaat Bovenregel: 41,0 cm Onderregel: 40,8 cm Linkerstijl: 104,0 cm Rechterstijl: 121,5 cm Maten rug Bovenregel: 4,2 cm
Onderregel: 4,5 cm (lastig te meten omdat de regel schuin afloopt) Linkerstijl: 4,2 cm
Rechterstijl: 4,5 cm
Lijst van linkerpaneel
Bovenregel: 60,4 cm (over de ronding gemeten) Onderregel: 54,2 cm Linkerstijl: 136,7 cm Rechterstijl: 115,0 cm Dagmaat Bovenregel: 40,6 cm Onderregel: 40,2 cm Linkerstijl: 121,4 cm Rechterstijl: 123,5 cm Maten rug Bovenregel: 4,3 cm Onderregel: 4,1 cm Linkerstijl: 4,5 cm Rechterstijl: 4,5 cm
1.12. eigenaar Museum Catharijneconvent.
1.13. bewaarplaats Depot.
1.14. inventarisnummer RMCC s25.
-montages.
2. behandelingsgegevens
2.1. eerdere behandelingen (datum,
documentatie, omschrijving)
In 1959 wordt in het jaarverslag van het Bisschoppelijk Museum Haarlem melding gemaakt van een restauratie door de heer Van Bohemen. Over deze restauratie is verder niets bekend.
Offerte voor de restauratie door Martin Bijl: “Om de witte, overdadig aangebrachte retouches te verwijderen moet de nog nauwelijks vergeelde vernis ook worden afgenomen.”
Restauratierapport van Martin Bijl, 1990: “Tijdens een eerdere
behandeling zijn alle panelen afgeschaafd tot 1mm dikte en vervolgens op multiplex verlijmd. De zichtbare delen van de luiken werden voorzien van eikenfineer dat bewerkt is met bossing, een 19e eeuwse type versiering. Het afschaven van de panelen heeft tamelijk zware schade veroorzaakt. Er is veel verlies van hout en verf aan de randen. Van ander verfverlies midden in de panelen moet redelijkerwijs worden aangenomen dat die door de tamelijk gewelddadige ingreep van het afschaven werd veroorzaakt. Vernisafname werd uitgevoerd met ethanol 99%. Retouches werden gedeeltelijk met ethanol, gedeeltelijk met dimethylformamide of met scalpel verwijderd. Enkele retouches konden niet verwijderd worden. Lacunes werden gevuld met krijt, lijm, pigment en wat lijnolie. Voorretouches werden aquarel uitgevoerd. Vernis; damar. Retouches; pigmenten en paraloid B72. Eindretouches; damar.”
2.2. uitvoerende restaurator Dhr. Van Bohemen (1959). Martin Bijl (1990).
3. drager/techniek
3.1. houtsoort Eikenhout.
3.2. constructie (aantal delen
horizontaal/verticaal, afmetingen delen)
Het middenpaneel is aan de achterzijde bedekt met een laag multiplex waardoor niet te zien is uit hoeveel planken het paneel bestaat. Op beide zijluiken is fineer eikenhout aangebracht en ook hierdoor is niet zichtbaar uit hoeveel planken de zijpanelen bestaan. De IRR-opnames wijzen uit dat er verticale nerven over de panelen lopen: op de zijluiken één nerf en drie nerven op het middenpaneel. Hier zou uit kunnen opgemaakt worden dat de zijluiken uit twee planken bestaan en het middenpaneel uit vier planken.
3.3. gezaagd
(radiaal/tangentieel/onduidelijk)
Niet waar te nemen.
3.4. spinthout (aan/afwezig, plaats) Afwezig. 3.5. noesten (aan/afwezig, plaats) Afwezig.
3.6. originele verbinding delen
(koud/messing en groef/veer/ingeschoven latten/deuvels/nagels, zwaluwstaarten/lijm)
Niet meer zichtbaar door afschaven achterzijde.
3.7. bewerkingssporen achterkant
(aan/afwezig, gedisseld gegutst/ geschaafd/gezaagd/geschuurd)
Idem.
3.8. afschuiningen achterkant
(aan/afwezig, plaats, afmetingen)
4. drager/toestand
4.1. niet originele verbinding delen
(koud/messing en groef/veer/ingeschoven latten/deuvels/nagels, zwaluwstaarten/lijm) Afwezig. 4.2. toevoegingen (opgelijmde/ingelegde
latjes of blokjes, vergroot, verkleind, parket, impregnering)
De achterzijde van alle panelen zijn ooit afgeschaafd tot 1mm dik; het middenpaneel is vervolgens verlijmd op multiplex. De zichtbare delen van de luiken werden voorzien van eikenfineer.
4.3. scheuren (in hout/lijmnaden) Op het middenpaneel rechtsonder, net naast het midden, zit een barst. 4.4. afgebroken delen (aantal, plaats,
grootte)
Rechter bovenhoek van het middenpaneel klein stukje afgebroken. 4.5. deuken (aantal, plaats, grootte,
diepte)
Niet waargenomen.
4.6. beschadigde randen (aard, plaats) Baarden zijn overschilderd. 4.7. deformaties (concaaf/convex,
scheluw, golvend)
Afwezig.
4.8. naden (open/dicht, niveauverschil
aan/afwezig)
Op het linkerpaneel loopt een naad, over het middenpaneel lopen drie naden en over het rechter paneel loopt een naad. Zichtbaar in IRR-opnames. Met het blote oog bijna niet waar te nemen.
4.9. gezwollen vezels Geen sprake van. 4.10. loszittend fineer Geen sprake van. 4.11. vochtbarrière (aan/afwezig, aard) Afwezig.
4.12. houtwormschade (aan/afwezig,
mogelijke aanwezigheid actieve houtworm)
Niet waargenomen.
4.13. vermolming door schimmels
(aan/afwezig, mogelijke aanwezigheid actieve schimmels)
Niet waargenomen.
5. grondering/techniek 5.1. materiaal tussen drager en
beschildering (textiel/ perkament,
grootte, plaats)
Gladde, dunne witte grondering.
5.2. voorlijming
(aan/afwezig/onduidelijk)
Onduidelijk.
5.3. grondering
(aan/afwezig/onduidelijk, zichtbaar, in lacunes/als onderdeel compositie)
Aanwezig, zichtbaar in de luchtpartijen, de baard aan de randen en in de armen van Christus.
5.4. wijze van opbrengen (met de hand/
plamuurmes/kwast/anders nl., onduidelijk, dikte
regelmatig/onregelmatig
Dunne, regelmatige lagen aangebracht met kwast.
5.5. materiaal (olie/half
olie/krijtlijm/gips)
Onduidelijk, mogelijk wit krijt.
5.6. structuur
(glad/penseelstreek/doekstructuur)
Tamelijk glad.
5.7. inkrassingen of ponsen Geen sprake van.
5.8. kleur Licht, wit.
5.9. lagen (aantal, enkele of dubbele
grond)
Onduidelijk, mogelijk is de krijtgrond opgebouwd uit meerdere lagen.
5.10. absorptie (vet/mager) -
5.12. baard (aan/afwezig) Aanwezig aan boven-, onder-, rechter- en linkerzijde van alle panelen.
6. ondertekening
6.1. raster (aan/afwezig) Afwezig. 6.2. ondertekening (aan/afwezig,
zichtbaar/niet zichtbaar)
Aanwezig. Duidelijk zichtbaar op linker paneel in de broek van de moordenaar en de muts van de beul. Op het middenpaneel is de ondertekening te zien in de mouw van de man op het paard en in de manen van dit paard. Op het rechter luik is de ondertekening zichtbaar in het rode shirt van de moordenaar en in de hand van Johannes (verder zie IRR verslag).
6.3. materiaal
(houtskool/inkt/krijt/potlood/verf/an ders nl.)
Zie IRR-verslag, droog medium.
6.4. wijze van opbrengen
(penseel/pen/getekend/gewassen, doorgestoven)
Getekend met zwart krijt.
6.5. afwijkingen van de schildering
(omschrijving, plaats, zichtbaar/niet zichtbaar)
Zie IRR-verslag, talrijke kleine veranderingen.
7. onderschildering
7.1. onderschildering (aan/afwezig,
zichtbaar/ niet zichtbaar)
Afwezig.
7.2. materiaal (aquarel/olie/tempera/
anders nl.)
N.v.t.
7.3. lagen (aantal, dun/dik,
diepsels/hoogsels)
N.v.t.
7.4. kleur (monochroom/polychroom) N.v.t. 7.5. manier van schilderen
(gedetailleerd/ grof)
N.v.t.
7.6. afwijking onderschildering van de schildering of de ondertekening
(omschrijving, plaats, zichtbaar/ niet zichtbaar) N.v.t. 8. verflaag/techniek 8.1. verf/bindmiddel olie/tempera/caseïne/ was/pastel/aquarel/gouache/acryl/ anders nl.) Olieverf.
8.2. wijze van opbrengen
(penseel/paletmes) Penseel. 8.3. pasteus (niet/geheel/gedeeltelijk, plaats) Niet pasteus. 8.4. dekking (dekkende/transparante
lagen, glacis, nat in nat, gelaagd)
Over het algeheel gezien vrij transparant. De kleding moordenaars is transparant geworden, evenals de muts van de beul op het linker paneel, de lendendoek van Christus en de manen van het paard rechts op het middenpaneel. Boom- en brokaatpartijen zijn daarentegen zeer dekkend. De lak die voor de tulband werd gebruikt is verdwenen, evenals het pigment in het glacis voor een groot deel van de gewaden. Ook is de detaillering op veel van de kleding vervaagd. 8.5. consistentie (dik/dun, vet/mager) -
8.6. volgorde in opbouw (van licht naar
donker/ van donker naar licht)
Vooral van licht naar donker, waarbij bij de detaillering veel gebruik is gemaakt van lichte hoogsels (uitgedoste kleding, hoofdtooien, dek van
het paard en de planten). 8.7. pentimenti (aan/afwezig) Aanwezig, zie IRR-verslag.
8.8. pigmenten/kleuren, verf opbouw Op de boompartijen na is alles van licht naar donker opgebouwd. Opbouw van het landschap: het grijs van de rotsen lijkt direct op de grondering te zijn aangebracht. De rotsen zijn opgebouwd uit verschillende tinten grijs die nat-in-nat zijn geschilderd om subtielere overgangen te creëren. Verdere detaillering is vervolgens aangebracht met donkere en lichte kleuren. De graspartij is opgebouwd uit een donkere ondergrond met daarop detaillering van lichtgroene hoogsels om de graspollen en bloemetjes aan te duiden. Voorgrond is wat vlakker van karakter dan de achtergrond. Bomen zijn opgebouwd uit een donker groene onderlaag met daaroverheen detaillering van groengele hoogsels om de bladeren aan te duiden.
Opbouw van de kleding: lichte onderlaag waar vervolgens in dezelfde kleur met licht en donkere tinten schaduw en diepte is gecreëerd. De decoratie op de kleding is tenslotte met een fijn penseel in een donkere of lichte kleur verder uitgewerkt. De rechter mouw van de beul op het linker luik was niet gepland. Deze is in een later stadium geschilderd en is nu transparant geworden. De stola van de stichter op het linker luik is aan de onderzijde over de superplie en het zwarte ondergewaad geschilderd, het achterste deel van de stola is nu donker geworden. Voor de brokaatpartijen geldt dat lood-tin-geel als basis is gebruikt, waarop vervolgens met een donker bruine kleur schaduwpartijen zijn aangebracht. Daarover zijn de brokaatpatronen aangebracht en tenslotte zijn er lichte hoogsels met dunne streepjes en kleine stipjes die de gouddraden van de brokaten stoffen moeten imiteren. Decoratie op wapens, hoofdtooien, harnas en schabrak van het paard met lichte en donkere hoogsels gedetailleerd uitgewerkt.
Opbouw inkarnaat: lichte onderlaag, aangezet met donkere schaduwen. Zeer gedetailleerd geschilderd, en dan met name de spierpartijen. De drie linker Maria’s hebben licht roze blosjes die nat-in-nat zijn aangebracht. De jukbeenderen hebben een oplichtend karakter. Opbouw haren: basiskleur waar de detaillering met een zeer dun penseel is aangebracht met een lichte en donkere verf de structuur van de haren is weergegeven. De haren van de man, met superplie en stola op het linker luik, zijn meer schematisch van opzet en hebben minder detaillering vergeleken met het haar van de andere figuren.
Opbouw achtergrond: de blauwgrijze tinten van de lucht lijken direct op de grondering te zijn aangebracht. De verf is met een grove kwast en soms met rondgaande bewegingen aangebracht om wolkpartijen na te bootsen. De architectuur van de stad in de achtergrond is met dezelfde tinten blauw/grijs/groen geschilderd als de lucht. De gebouwen zijn gedetailleerd weergegeven, waarbij de detaillering met lichte hoogsels is aangebracht. Ook de bergen zijn in hetzelfde kleurenpalet
geschilderd. Figuren in de achtergrond zijn dekkend en vrij gedetailleerd geschilderd.
9. verflaag en grondering/toestand 9.1. barsten (aan/afwezig, alleen in de
verf, of in de verf en grondering, mogelijk ontstaan vanwege: a. Drogen van de verflaag, b. Krimpen en uitzetten van de drager, c. Mager op vet geschilderd (jeugdbarsten)
Over het gezicht van de geknielde man op het rechterpaneel lopen twee ondiepe krassen parallel aan elkaar. Craquelé aanwezig in loodwit houdende partijen, maar niet heel sterk.
grondering, grondering/verflaag, verflaag/verflaag)
achterzijde van het paneel. Er is hierdoor veel verf afgevallen.
9.3. houtstructuur (zichtbaar/ niet
zichtbaar)
Zichtbaar.
9.4. blaarvorming (aan/afwezig,
sterk/gering, plaatselijk verspreid)
Afwezig.
9.5. schotelvorming (aan/afwezig,
sterk/gering, plaatselijk verspreid)
Afwezig.
9.6. open schotelvorming (aan/afwezig,
sterk/gering, plaatselijk verspreid)
Afwezig.
9.7. schilfering (aan/afwezig,
sterk/gering, plaatselijk verspreid)
Afwezig.
9.8. bloeden Afwezig.
9.9. gekrepeerd bindmiddel (plaats) Geen sprake van. 9.10. poederen van de verflaag Geen sprake van. 9.11. verkleuringen (van pigment/
bindmiddel, donkerder geworden)
Alleen de gele en blauwe kleuren zijn nagedonkerd, het groen is transparant geworden. Glacis en lak zijn geheel transparant geworden. 9.12. verandering in glans/matheid Retouches zijn mat geworden. Ook het gezicht van de man op het
rechterpaneel die de lans met een spons vasthoudt is mat geworden evenals de brokatenjurk van Maria.
9.13. toename transparantie De lichte delen zijn vrij transparant geworden; kleding moordenaars, lendendoek Christus, het paard op het middenpaneel en de muts van de beul op het linkerpaneel.
9.14. verperst Niet verperst.
9.15. verpoetst Het kruis van de linker man met het blauwgrijze hemd op het middenpaneel lijkt verpoetst.
9.16. lacunes in verflaag (oud/nieuw) Over het schilderij kleine lacunes. 9.17. mechanische beschadigingen (aard/
verlies)
Door het afschaven van de achterzijde van de panelen veel verfverlies.
9.18. verflaag vastgezet (plaats,
materiaal)
Onbekend.
9.19. vullingen (plaats, grootte, kleur,
materiaal)
Gezicht van de beul met de spons op het rechterpaneel; brokaten jurk
linker vrouw op middenpaneel. 9.20. retouches (plaats, kleur, materiaal) Op alle panelen langs de naden zijn retouches waar te nemen. Op het
linkerpaneel: de mantel van Antonius Abt, op het gezicht en in de kleding van de geknielde man vooraan en in de kleding van de moordenaar aan het kruis. Middenpaneel: bezaaid met retouches. In het lichaam van Christus en aan het kruis bijzonder veel, de plooien in het rijke kleed van de vrouw geheel links zijn helemaal geretoucheerd. Rechterpaneel: allemaal kleine retouches.
9.21. overschilderingen (plaats, kleur,
materiaal)
Geen sprake van.
9.22. schimmel Afwezig.
9.23. vuil (sterk/ zwak aan verflaag
gehecht, plaats)
Niet waarneembaar met het blote oog.
10. vernis/techniek
10.1. vernis (aan/afwezig, geheel/
gedeeltelijk)
Aanwezig over het hele oppervlak.
10.2. origineel of niet Niet origineel. 10.3. materiaal (hars: damar/mastiek/
kunsthars, acryl, was/ eiwit)
Damar.
sponning/ zonder sponning, dik/ dun, gestreken/ gespoten/ gewreven, regelmatig/ onregelmatig, gladheid, mat/ glanzend)
10.5. aantal lagen Onbekend.
10.6. gekleurd (gepigmenteerd, kleur) Niet.
11. vernis/toestand
11.1. lacunes Afwezig.
11.2. krassen Afwezig.
11.3. vergeeld Een klein beetje.
11.4. blauw Niet.
11.5. gekrepeerd Geen sprake van.
11.6. barsten Afwezig.
11.7. sleets Geen sprake van.
11.8. schilfering Geen sprake van.
11.9. mat geworden Plaatselijk, bij de retouches.
11.10 . vlekkerig Geen sprake van.
11.11. schimmel Afwezig.
11.12. oppervlakte vuil Aanwezig. 12. lijst
12.1. materiaal (hout, metaal, kunststof,
beschilderd)
Houten lijst.
12.2. origineel (ja/nee/onduidelijk) Origineel.
12.3. type lijst Geprofileerde lijst. 12.4. constructie, afmetingen,
verbindingen*
*(informatie overgenomen uit stageverslag 2007 van Meuwssen en Verslype over lijsten en panelen van 15e en 16e eeuwse memorietafels)
Aan de voorkant zijn de hoeken van het middenpaneel bovenaan over de profilering in verstek, en vervolgens recht (verticaal). Onderaan zijn de hoeken over de profilering in verstek en vervolgens recht
(horizontaal). Aan de achterkant zijn alle hoeken recht, boven verticaal en onder horizontaal. De afzonderlijke elementen van de lijst zijn bovenaan met behulp van een gaffelverbinding aan elkaar bevestigd en met deuvels vastgezet. Onderaan zijn de afzonderlijke elementen van de lijst met behulp van een pen-gat verbinding aan elkaar bevestigd en wederom met deuvels vastgezet.
Alle hoeken van het linkerluik zijn aan de voorkant over de profilering in verstek en vervolgens recht (verticaal). Aan de achterkant zijn de hoeken over de smalle strook profilering eveneens in verstek en vervolgens recht (verticaal). De afzonderlijke elementen van de lijst van het linker luik zijn met behulp van een pen-gat verbinding aan elkaar bevestigd en met deuvels vast gezet. De linkerhoek vormt hier een uitzondering op en is niet met een pen-gat verbinding tot stand gekomen, maar met behulp van een gaffelverbinding. Ook hier is de onderregel wormstekig. De opbouw en het karakter van de lijst van het rechter luik is identiek aan die van het linker luik.
De luiken zijn aan het middenpaneel bevestigd door midden van originele, vlindervormige smeedijzeren scharnieren. Ook het originele smeedijzeren sluitwerk is nog aanwezig.
12.5. achterkant bescherming en/of beglazing
Het middenpaneel is aan de achterzijde bedekt met een laag multiplex. Een dun laagje eikenhout opgebouwd uit twee verticaal geplaatste plankjes, waarin langs de zijden een bossing is aangebracht bedekt de achterzijden van de luiken.
12.6. bevestiging schilderij (lijstveren/
spijkers/metalen strips/anders nl.)
Het middenpaneel wordt met behulp van metalen klemmen in de sponning van het lijstlichaam geklemd. Een dunnere strook hout is verwijderd uit de stijlen, waardoor de sponning in vergroot en het
paneel makkelijker is te verwijderen uit de lijst. In de sponning zijn spijkergaatjes te zien van een vroegere bevestiging van het paneel. 12.7. ophanging Twee nieuwe ophangogen, met daaronder twee nieuwe ophanghaken.
12.8. toestand Redelijk goed.
13. restauratieverslag
13.1. consolitatie drager (impregnatie,
constructie verandering, deformatie verwijderen)
Onbekend.
13.2. consolidatie verflaag (vastzetten
verf, impregnatie)
Geen sprake van in het restauratieverslag en met het blote oog ook niet waar te nemen.
13.3. oppervlaktevuil verwijderd (geheel/
gedeeltelijk, mechanisch/ oplosmiddel)
Onbekend.
13.4. vernis: behandeling
(geregenereerd, verwijderd, geheel/gedeeltelijk, middel)
Geheel verwijderd met ethanol 99%.
13.5. oude retouches: behandeling
(geregenereerd, verwijderd, geheel/gedeeltelijk, middel)
Retouches gedeeltelijk met ethanol, gedeeltelijk met
dimethylformamide of met scalpel verwijderd. (Enkele retouches konden niet verwijderd worden).
13.6. overschilderingen (geregenereerd,
verwijderd, geheel/gedeeltelijk, middel)
Onbekend.
13.7. oude vullingen (verwijderd wel/niet,
geheel/gedeeltelijk,met oplosmiddel/mechanisch)
Onbekend.
13.8. tussenlaag aangebracht
(waartussen, reden, materiaal)
Onbekend.
13.9. vullingen aangebracht (plaats,
materiaal, methode)
Lacunes werden gevuld met krijt, lijn, pigment en wat lijnolie.
13.10. retouches aangebracht (plaats,
materiaal, methode)
Voorretouches werden aquarel uitgevoerd. Retouches; pigmenten en paraloid B72.
13.11. vernis of beschermlaag (wel/niet
aangebracht, materiaal, methode)
Wel aangebracht: damar.
13.12. werk aan spanraam of lijst Onbekend. 13.13. achterkantbescherming,
ophangsysteem, beglazing
Multiplex en fineer zijn niet tijdens deze restauratie aangebracht.
14. toestand na restauratie 14.1. datum laatst verrichte restauratiewerkzaamheden
1990.
14.2. stabiliteitdrager Goed. 14.3. toestand beschildering Stabiel.
14.4. montage Onbekend. 14.5. advies voor uitlenen en passieve
conservering
-
15. onderzoeksmethoden 15.1. stereomicroscoop (locatie,
observaties, foto’s)
15.2. ultra/violet fluorscentie (locatie,
observaties, foto’s)
15.3. strijklicht (locatie, observaties,
15.4. infraroodfotografie (locatie,
observaties, foto’s, reflectografie)
Door Molly Faries in september 1988.
15.5. Röntgen-fotografie (locatie,
observaties, foto’s)
15.6. fotografie met polarisatie-filters
(locatie, observaties, foto’s)
15.7. laboratorium onderzoek (methode,
locatie, observaties, foto’s, monsters)
BIJLAGE IV
Onderzoeksformulier stilistiek en ondertekening.
SCHEMA STILISTIEK
ALGEMEEN
Kleurgebruik Op de voorgrond veel verschillende kleuren vol contrast; geel, grijsblauw, rood, groen, bruin en wit. Geen sprake van overheersende kleuren, maar van