144. In deze paragraaf beoordeelt het college of alle in dit hoofdstuk behandelde uitzonderingscriteria tezamen een reden zijn om af te wijken van de hoofdregel. In Tabel 9 zijn de subconclusies van de uitzonderingscriteria afzonderlijk nogmaals weergegeven.
Positieve indicaties van marktmacht Negatieve indicaties van marktmacht
Markt algemeen
Het aantal concurrenten is klein 2Mb- en >2Mb-nationaal aantal concurrenten is groot
De markten zijn geconcentreerd
Ontwikkeling: concentratie graad PVC-nationaal neemt toe Ontwikkeling: concentratie graad <2Mb-nationaal, en de
totale huurlijnenmarkt neemt af
Er zijn grote toetredingsbarrières Er zijn grote uittredingsbarrières
Er zijn significante overstapdrempels
Aanbieder specifiek: KPN Toegang tot eindgebruikers: KPN’s netwerk is veel fijner vertakt
dan dat van concurrenten
KPN is sterker verticaal geïntegreerd dan de andere aanbieders KPN is sterker gediversifieerd dan de andere aanbieders
Prijsvorming: <2Mb-nationaal, 2Mb-nationaal Prijsvorming: >2Mb-nationaal
Gebrek aan vertrouwen doet afnemers terug vallen op KPN Door betere bundelingsmogelijkheden kan KPN in potentie hogere overstapdrempels opwerpen dan concurrenten Ervaring: door langere tijd dat KPN actief is sterkere merknaam van KPN
Neutrale indicaties
De markt voor >2Mb-nationaal is matig geconcentreerd Productdifferentiatie PM
Omzet in verhouding tot de markt Toegang tot financiële middelen
Tabel 9. Afweging: beoordeling van alle in dit hoofdstuk behandelde uitzonderingscriteria tezamen.37
37 De tabel bevat geen oordeel over de internationale markten voor <2Mb, 2Mb, >2Mb en PVC, omdat deze markten in dit hoofdstuk niet zijn beoordeeld. Zie hiervoor alinea 63.
145. In hoofdstuk 4 concludeerde het college dat KPN op grond van de hoofdregel in beginsel AMM heeft op de huurlijnen markten voor:
• Analoog-nationaal, • Analoog-internationaal, • <2Mb-nationaal, • 2Mb-nationaal, • PVC-nationaal,
• Alle huurlijnenmarkten tezamen.
146. Het college merkt nogmaals op dat zij de markten voor <2Mb-internationaal en 2Mb-internationaal niet heeft beoordeeld (zie alinea 27).
147. In hoofdstuk 4 concludeerde het college dat KPN op grond van de hoofdregel in beginsel geen AMM heeft op de huurlijnen markt voor >2Mb-nationaal maar dat de hoogte van het marktaandeel wel reden was om te beoordelen of op grond van de uitzonderingscriteria van de hoofdregel dient te worden afgeweken.
Positieve indicaties
148. Samenvattend ten aanzien van de in dit hoofdstuk behandelde uitzonderingscriteria concludeert het college dat er indicaties zijn ten aanzien van de markt in zijn algemeen die positief meewegen bij de bepaling van de mate van marktmacht van de aanbieders die op die markt actief zijn, waaronder KPN. De belangrijkste daarvan zijn de hoge concentratiegraad, de grote toetredingsbarrières en de significante overstapdrempels.
149. Verder zijn er criteria die een directe positieve indicatie zijn van de marktmacht van KPN. De belangrijkste daarvan zijn de - door de fijnere vertakking van haar het netwerk van KPN - veel betere toegang van KPN tot eindgebruikers, de sterkere verticale integratie van KPN, de sterkere diversificatie van KPN, het huidige gebrek aan vertrouwen bij afnemers in nieuwe aanbieders, en de sterkere merknaam van KPN.
150. De prijsvorming in de markt voor analoog-internationaal, <2Mb-nationaal en 2Mb-nationaal is een positieve indicatie van de marktmacht van KPN op die markten.
Negatieve indicaties
151. Daarnaast zijn er criteria die negatief meewegen bij de bepaling van de mate van marktmacht, zoals ten aanzien van de markt in het algemeen de grote uittredingsbarrières. Het grote aantal concurrenten op de markt voor 2Mb-nationaal en >2Mb-nationaal is een negatieve indicatie voor die
markten. De dalende concentratiegraad voor <2Mb-nationaal en 2Mb-nationaal is een negatieve indicatie voor die markten.
152. Verder is het criterium prijsvorming op de markten voor >2Mb-nationaal een belangrijke negatieve indicatie van de marktmacht van KPN.
Conclusie >2Mb-nationaal
153. Het marktaandeel van KPN op deze markt ligt rond de 25% en niet evident en in de tijd gezien met een redelijke bestendigheid boven de 25%. Op grond van de hoofdregel dient KPN op deze markt derhalve in beginsel niet te worden aangewezen. De positieve en negatieve indicaties bij de analyse van de
uitzonderingscriteria wegend, is het college van oordeel dat op grond van de uitzonderingscriteria niet van de hoofdregel dient te worden afgeweken. Belangrijke negatieve indicatie die de hoofdregel ondersteund, is de prijsvorming op deze markt: KPN prijst niet boven het marktgemiddelde.
Conclusie analoog-nationaal, analoog-internationaal, <2Mb-nationaal, 2Mb-nationaal, PVC-nationaal 154. Op grond van de hoofdregel dient KPN op deze markten te worden aangewezen. De positieve (zie alinea 148, 149 en 150) en negatieve indicaties (zie alinea 151 en 152) bij de analyse van de
uitzonderingscriteria wegend, is het college van oordeel dat op grond van de uitzonderingscriteria niet van de hoofdregel dient te worden afgeweken.
6 Ontwikkelingen in de markt
155. Het college beoordeelt in dit hoofdstuk de voor een aanwijzing relevante ontwikkelingen op de markt. Het gaat daarbij om ontwikkelingen die passen binnen de beoordelingsbevoegdheid van het college in het kader van artikel 6.4, lid 4, Tw (uitzonderingscriteria) maar die nog niet aan bod zijn gekomen tijdens de behandeling van de standaardcriteria in het vorige hoofdstuk. Het kan bijvoorbeeld gaan om verwachte toekomstige ontwikkelingen waarvan een significant effect wordt verwacht op de mate van concurrentie in de markt en de positie van aanbieders daarop.
156. In dit hoofdstuk gaat het college in op: het dalende marktaandeel van KPN en de introductie van een ILL-aanbod. Daarnaast ziet het college geen belangrijke ontwikkelingen die relevant zijn bij het evalueren van AMM-aanwijzingen.