Aanleiding om te spreken

Zoals gezegd is een complicerende factor in het tot spreken komen het feit dat mensen soms meerdere pogingen ondernemen om tot spreken te komen. Vaak komt het hele verhaal er niet in één keer uit of het wordt bijna meteen weer weggestopt.

Als aanleiding om, al of niet voor de eerste keer, tot spreken te komen werd door slachtoffers het volgende genoemd:

 Intensivering van het misbruik

 Het krijgen van een partner

 Toenemende angst, wanhoop en agressie (die op enig moment overloopt)

 Iemand anders vertelt een vergelijkbaar verhaal (soms over dezelfde dader)

Gevoelig voor Bijbelteksten

Het idee dat ik tegen predikanten of Bijbelteksten in zou gaan vond ik moeilijk te verdragen. Dat werd ook gebruikt. Ze kenden mijn gevoeligheid daarin/daarvoor. Mijn vader was goed in het gooien met Bijbelteksten. Eer uw vader en uw moeder bijvoorbeeld. Of, wanneer ik beslissingen nam die voor mijn ouders pijnlijk waren, (bijvoorbeeld dat onze dochter niet bij hen kwam logeren) dan riepen ze na dezen zult gij het verstaan. Ofwel ik zou er nog wel achter komen wat ik hen aandeed - een slachtoffer

Teksten uit het verband gerukt

Wij hebben een aantal teksten die zo uit zijn verband worden gerukt dat daardoor dingen onder de vloermat worden geveegd die daar niet horen. Het eert uw vader en uw moeder bijvoorbeeld. En de tekst wees vriendelijk jegens alle mensen, of de liefde bedekt alle dingen (…)

Ik denk dat wij in onze kring teveel vergeten, dat God rechtvaardig is. We gaan in de kerk niet eerlijk met elkaar om. We verbloemen dingen en daarin wordt ook met verschillende maten gemeten. De een mag nog niet over het hek kijken en de ander mag vijf koeien stelen voor hij wordt aangepakt – ouderling GG

 Iemand (vanuit de orthodox protestantse kring zelf) schenkt (zijdelings) aandacht aan het thema seksueel misbruik

 Iemand straalt vertrouwen uit of geeft aan dat hij of zij er voor de ander wil zijn

 Tijdens therapie kan men er niet meer omheen om het te benoemen of tijdens de therapie wordt duidelijk wat er is gebeurd

 Het besef dat praten de enige optie is om gelukkig te worden

 Ervaren dat men recht op spreken heeft (en recht op geluk)

 Een trigger (bijvoorbeeld het woord seksueel misbruik of een verhaal erover)

Wat betreft het aandacht schenken aan het thema het volgende: de pastorale werkers die relatief veel slachtoffers hadden begeleid gaven aan er zelf openlijk aandacht aan te hebben besteed, bijvoorbeeld tijdens een preek of in een artikel of een boek. Eén van hen meldt een ordner vol brieven te hebben ontvangen van slachtoffers, naar aanleiding van wat hij schreef in een tijdschrift (met reformatorische signatuur).

In de hulpverlening komen cliënten vaak binnen met een hulpvraag die niet direct verband houdt met het seksueel misbruik. De aanleiding om hulp te zoeken is vaak dat mensen klachten hebben als angsten, slapeloosheid en psychosomatische klachten. Cliënten melden in hun eerste hulpvraag vaak dat ze vastlopen. Dat kan gaan om vastlopen in werk, opleiding, stage, relaties, grenzen,

weerbaarheid, seksualiteit, perfectionisme, opvoeding etc. In sommige situaties vormt een herhaling van het misbruik (kan ook een andere vorm van misbruik zijn) de aanleiding om tot spreken te komen. Tijdens de therapie wordt dan op een gegeven moment verteld dat er sprake was van seksueel misbruik. Bij de één komt dit vrij snel, bij de ander komt dat er pas na jaren uit. Als mensen direct het seksueel misbruik op tafel leggen vermelden ze daarbij als aanleiding dat ze hinder ervaren van triggers (soms is daarbij overigens niet meteen helder waaraan dit triggert) of ze komen op advies van iemand uit de kerk, op advies van vrienden of op advies van lotgenoten die positieve ervaringen hebben met therapie.

In de praktijk blijkt dat mensen het nodig hebben om hun verhaal meerdere keren te kunnen doen. Een psychosociaal therapeut die relatief veel slachtoffers heeft begeleid vermeldt daarbij dat in het doen van dat verhaal verbinding nodig is tussen geest, lichaam en ziel. Zij maakt vaak mee hoe mensen soms al een lange weg achter de rug hebben in de GGZ en dan toch nog bij haar binnen komen. Binnen de GGZ werden zij dan zeker geholpen maar als de therapie alleen cognitief gericht was bleek dat niet voldoende te helpen.

In het pastoraat zoeken mensen soms hulp omdat er andere dingen misgaan. Bijvoorbeeld als het huwelijk in gevaar komt of als de kinderen van de slachtoffers de leeftijd krijgen waarop het misbruik bij henzelf speelde.

Mensen komen in het pastoraat in veel gevallen ook rechtstreeks met hun verhaal over misbruik. De aanleiding ligt dan nogal eens in het feit dat degene die ze benaderen daar openlijk aandacht aan geschonken heeft of een vraag stelt. Wanneer de pastor of hulpverlener een bepaalde

signaalgevoeligheid heeft kan één vraag aan het slachtoffer genoeg zijn om ‘open te breken’.

Een andere aanleiding in het spreken is dat mensen ‘overlopen’. Er gaat niet altijd een besluit aan het spreken vooraf; het gebeurt vaak onverwachts. Mechanismen om het onder de pet te houden werken dan niet meer. Vaak creëren slachtoffers een wereld waarin ze zich staande kunnen houden.

Ze hebben dan een soort modus om ermee om te kunnen gaan. Een verandering in deze wereld kan dan vervolgens aanleiding zijn voor het ‘overlopen’, zoals bijvoorbeeld een verhuizing.

Meestal zoeken mensen zelf hulp. Een pastoraal werker noemt dat echtgenoten ook geregeld hulp vragen. Zij hebben dan weet van het misbruik en nemen initiatief in het vragen van hulp.