Hoofdstuk 5: Conclusies
5.4 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
Een aanbeveling voor vervolgonderzoek is om jaarverslagen van meerdere jaren te raadplegen om beter te kunnen bekijken of er een toename is waar te nemen in de risicorapportage door de jaren heen. Vooral jaarverslagen van de komende jaren, van 2011 tot en met 2015, zijn interessant om te onderzoeken. Hogescholen hebben, gezien de verbeteringen die zij op dit moment doorvoeren met betrekking tot risicomanagement, tegen die tijd waarschijnlijk het risicomanagement verder ingebed in de organisatie. Hierdoor kunnen zij meer rapporteren over risico‟s. Ook hebben meerdere hogescholen aangegeven dat zij dan een in-control verklaring willen afgeven in het jaarverslag. Het is te verwachten dat hogescholen dan meer zullen gaan rapporteren over risico‟s. De vraag is of ze dit werkelijk gaan doen.
Vervolgonderzoek kan zich daarnaast gaan richten op een vergelijking in risicoverslaggeving tussen verschillende deelsectoren in de publieke sector. Mogelijk kan er in toekomstig onderzoek een vergelijking in rapportage over risico‟s worden gemaakt tussen de onderwijssector, ziekenhuizen, goede doelen en de overheid. Dit om te kijken of verschillende organisaties in de publieke sector op dezelfde wijze omgaan met de verslaglegging over risicomanagement. Verder kunnen eventuele verschillen in de mate van risicorapportage op
deze wijze aan het licht worden gebracht. Deze vergelijking kan mogelijk worden gemaakt door bij een groot aantal (semi-)publieke organisaties interviews af te nemen en daarnaast een uitgebreid jaarverslagonderzoek te verrichten.
In een interview met een hogeschool werd al duidelijk dat de HBO-raad op dit moment een werkgroep heeft ingesteld die hbo-breed een format voor de inrichting van risicomanagement gaat opstellen. Hogescholen wordt aanbevolen dit format te gaan gebruiken bij de verdere inrichting van risicomanagement, zodat zij een goede structuur voor risicomanagement hanteren. De werkgroep kan wellicht ook bekijken of het wenselijk is om voor organisaties in de publieke sector een soort rapportagehandleiding op te stellen, die organisaties een handvat biedt bij het vormgeven van de risicorapportage. Belanghebbenden krijgen op deze wijze snel een beeld van het risicomanagement van een organisatie en kunnen ook een betere vergelijking maken tussen organisaties wat betreft risicomanagement.
Vervolgonderzoek zou zich verder kunnen richten op de informatiebehoeften van belanghebbenden van een hogeschool. Geïnterviewde hogescholen gaven in dit onderzoek aan dat belanghebbenden hun informatie ook uit andere bronnen dan het jaarverslag verkrijgen. De vraag is welke informatiebronnen belanghebbenden precies gebruiken en welke risico-informatie zij willen verkrijgen uit deze bronnen. Ook kan aan belanghebbenden worden gevraagd in welke mate zij deze gewenste informatie op dit moment ook werkelijk uit deze informatiebronnen kunnen halen.
Op deze wijze kan de relevantie en doelmatigheid van de huidige risicorapportage worden bepaald. Als namelijk duidelijk is welke informatie belanghebbenden willen verkrijgen en welke informatie er werkelijk beschikbaar is, dan kan ook worden bekeken in welke mate hogescholen voldoen aan de informatiebehoefte van belanghebbenden. En op welke fronten er nog verbetering mogelijk is.
Literatuurlijst
Artikelen
Abdullah, H., Valentine, B. (2009). Fundamental and Ethics Theories of Corporate Governance.
Middle Eastern Finance and Economics 88-96.
Abraham, S., Cox, P. (2007). Analysing the determinants of narrative risk information in UK FTSE 100 annual reports. The British Accounting Review 39: 227-248.
Ballou, B., Heitger, D.L. (2008). Intergrating Governance and Risk Reporting to create long term value. Strategic Finance 89 : 36-4.
Beretta, S., Bozzolan, S. (2004). A framework for the analysis of firm risk communication.
The International Journal of Accounting 39: 265-88.
Bossert, J. (2003). Public Governance. Leidraad voor goed bestuur en management. Oratie. Universiteit Nyenrode. Breukelen.
Castelarhorst (2005). Leidt de twijfelachtige boekhouding van Enron tot instorting. http://articles.castelarhost.com/nl/enron
Commissie corporate governance (2003). De Nederlandse corporate governance code. Beginselen van deugdelijk ondernemingsbestuur en best practice bepalingen.
http://commissiecorporategovernance.nl
Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission: COSO (2004). Enterprise Risk Management – Integrated Framework. www.coso.org
Cotter, C. (2008). Risk Management. Financial Management 44-45.
Crawford, M., Stein, W. (2004). Risk management in UK local authorities – the effectiveness of
current guidance and practice. The International Journal of Public Sector Management 17: 498-512.
De Groot, J. (2008). Accounting for risks: De risicoparagraaf in het jaarverslag. Management
Executive. p. 50 - 53.
De Groot, J. (2010). Risicomanagement. Helder verslagleggen over bedrijfsrisico‟s.
ControllersMagazine. p. 24-28.
De Groot, J., van Boxtel, D. (2010). Onderwijsrisico‟s in beeld: In-controlverantwoording door onderwijsinstellingen. Tijdschrift voor Public governance audit & Control (TPC). p.29-34.
Deumes, R. (2008). Corporate risk reporting: A Content Analysis of Narrative Risk Disclosures in Prospectuses. Journal of Business Communication 45: 120-157.
Deumes, R., Knechel, W. (2008). Economic Incentives for Voluntary Reporting on Internal Risk Management and Control Systems. Auditing: a journal of practice and theory 27: 35 - 66.
Dobler, M. (2005). How Informative is Risk Reporting? A Review of Disclosure Models. Munich
Donaldson, T., Preston, L.E. (1995).The Stakeholder Theory of the Corporation: Concepts, Evidence and Implications. Academy of Management Review 20: 65-91.
Droogsma, J. (2009). Risicomanagementsystemen in de praktijk – Kwaliteitsbepalende factoren, stand van zaken en ontwikkelpunten. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie
juli/augustus: 262-273.
Emanuels, J.A. (2005). Interne beheersing: in control of in de krant. Beschouwing over een crisis. Rede. http://redes.eldoc.ub.rug.nl/
Emanuels, J.A., de Munnik, W.G. (2005) Enterprise Risk Management als risicobeheersingssysteem.
Een praktische uitwerking van het risicomangementproces. MCA: Tijdschrift voor Organisaties in
Control p. 30-34
Emanuels, J.A., de Munnik, W.G. (2006) Enterprise Risk Management: een risicobeheersingssysteem voor organisaties. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie (MAB). p.294-299.
Farrell, C.M. (2005). Governance in the UK public sector: The involvement of the governing board. Public Administration 83: 89-110.
Fernandez-Rodriguez, E., Gomez-Anson, S., Cuervo-Garcia, A. (2004). The Stock Market Reaction to
the Introduction of Best Practices Codes by Spanish Firms. Corporate Governance: An International
Review 12: 29–46.
Gavazza, A., Lizzeri, A. (2007). The Transparency of Political Institutions - The Perils of Transparency in Bureaucracies. American Economic Review 97: 300-305.
Gordon, T.P., Khumawala, S.B., Kraut, M., Neely, D.G. (2010). Five Dimensions of Effectiveness for Nonprofit Annual Reports. Nonprofit Management & Leadership 21: 209-228.
Guthrie, J., Petty, R., Yongvanich, K., Ricceri, F. (2004). Using content analysis as a research method to inquire into intellectual capital reporting. Journal of Intellectual Capital 5: 282-93.
HBO-raad – vereniging van Hogescholen (2006). Branchecode Governance. www.hbo-raad.nl
HBO-raad – vereniging van Hogescholen (2008). Een opzet voor de horizontale dialoog. Handreiking voor hogescholen. www.hbo-raad.nl
HBO-raad – vereniging van Hogescholen (2009). Kwaliteit als opdracht. www.hbo-raad.nl
HBO-raad - vereniging van Hogescholen (2010). Feiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs. www.hbo-raad.nl
Healy, P.M, Palepu, K.G. (2001). Information asymmetry, corporate disclosure and the capital
markets: A review of the corporate disclosure literature. Journal of Accounting and Economics 31: 405 – 440.
Hill, P., Short, H. (2009). Risk disclosures on the second tier markets of the London Stock Exchange.
Accounting and Finance 49: 753-780.
Lajili, K., Zéghal, D., (2005). A Content Analysis of Risk Management disclosures in Canadian Annual Reports. Canadian Journal of Administrative Sciences 22: 125-142.
Li, F. (2006). Do stock market investors understand the risk sentiment of corporate annual
reports? (Working paper). Ann Arbor: University of Michigan at Ann Arbor.
Liebenberg, A.P., Hoyt, R.E. (2003). The Determinants of Enterprise Risk Management: Evidence From the Appointment of Chief Risk Officers. Risk Management and Insurance Review 6: 37-52.
Linsley, P.M., Shrives, P.J. (2005a). Examining risk reporting in UK public companies. The
Journal of Risk Finance 6: 292-305.
Linsley, P.M., Shrives, P.J. (2005b). Transparency and the disclosure of risk information in the banking sector. Journal of Financial Regulation and Compliance 13: 205-14.
Linsley, P. M., Shrives, P.J. (2006). Risk reporting: a study of risk disclosures in the annual reports of UK companies. British Accounting Review 38: 387–404.
Linsley, P.M., Lawrence, M.J. (2007). Risk reporting by the largest UK companies: readability and lack of obfuscation. Accounting, Auditing & Accountability Journal 20: 620-627.
Mertens, G.M.H., Blij, I.H.C. (2007). Het NIVRA in het maatschappelijk debat. Inzicht in
onzekerheid. Onderzoek naar de risicoparagrafen in de jaarverslagen 2007 van beursfondsen. NIVRA en Eumedion. www.eumedion.nl
Monitoring Commissie Corporate Governance Code (2008). De Nederlandse corporate governance code. Beginselen van deugdelijk ondernemingsbestuur en best practice bepalingen.
http://commissiecorporategovernance.nl
NIVRA (2010). De internal auditor als spin in het GRC-web. „Samenwerking met behoud van onafhankelijkheid‟. Discussierapport over de relatie tussen de Internal Audit functie en GRC. NRC Handelsblad (12 juli 2010). Commissie onderzoekt fraude met diploma‟s InHolland.
http://vorige.nrc.nl
Onderwijsraad (2004). Degelijk onderwijsbestuur: Advies. Den Haag.
Paape, L., Swagerman, D., Prinsenberg, M., Scheffe, J., Star, J., Brecher, M. (2009).
Risicomanagement in tijden van crisis (en voor en na). Koninklijk NIVRA Amsterdam, PricewaterhouseCoopers Amsterdam, Nyenrode Breukelen, Rijksuniversiteit Groningen. Rs drukkerij BV, Den Haag.
Paisley (2008). Enterprise Risk Management Survey. Treasury & Risk. www.treasuryandrisk.com
Roth, J., Espersen, D. (2002). Categorizing Risk. Internal Auditor. p. 57-59.
Samkin, G., Schneider, A. (2010). Accountability, narrative reporting and legitimation – The case of a New Zealand public benefit entity. Accounting, Auditing & Accountability
Journal 23: 256-289.
Shleifer, A., Vishny, R. (1997). A Survey of Corporate Governance. Journal of Finance 52:737–83.
Seeger, M.W., Ulmer, R.R. (2003). Explaining Enron. Management Communication Quarterly 17: 58-84.
Sheridan, L., Jones, E., Marston., C. (2006). Corporate Governance Codes and the Supply of Corporate Information in the UK. Corporate Governance: An International Review 14: 497- 503.
Smith, H.J. (2003). The Shareholders vs. Stakeholders Debate. MIT Sloan Managment Review 44: 85- 90.
Standards Australia/Standards New Zealand (1999). Guidelines for Managing Risk in the Australian
and New Zealand Public Sector. Standards Association of Australia. Strathfield.
Steffes, J. (2009). Risicomanagement. Risicoattitudes: Kiezen voor het (on)zekere. Management,
Control and Accounting. p.18-24.
TPC (augustus 2007). Overheid moet toezicht houden op governance bij hbo-instellingen. www.profnews.nl
Van Boxtel, D., de Groot, J. (2009). Helder verantwoorden: Inzicht in de nieuwe wettelijke eisen voor het jaarverslag van onderwijsinstellingen. PricewaterhouseCoopers.
Van der Beek, A., van Ginkel, W., Schaepkens, F., Schrier., F. (2011). Verslaggeving van
ziekenhuizen: Het effect van marktwerking en toegenomen risico‟s voor verslaggeving over vastgoed, governance en risicomanagement. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie (MAB) 85: 93 -116.
Volkskrant/Trouw (8 februari 2011). Fraude Hogeschool InHolland met tentamens accountancy. www.accountancynieuws.nl
Volkskrant (9 februari 2001). Ook tentamenfraude op Hogeschool Utrecht. www.volkskrant.nl
Vos, K., Blommaert, J., Berkouwer, J. (2010). Jaarverslaggeving door onderwijsinstellingen: effect
eerste RJ660. Het jaar 2008 verslagen: onderzoek jaarverslaggeving. Maandblad voor Accountancy en
Bedrijfseconomie (MAB): 84, januari/februari.
Walters, D. (11 augustus 2010). Amsterdamse Vrije school moet subsidie terugbetalen. NRC
Handelsblad. http://weblogs.nrc.nl
Boeken
Baarda, D.B., de Goede, M.P.M. (2001). Basisboek Methoden en Technieken: Een handleiding voor
het opzetten en uitvoeren van onderzoek. Derde herziene druk. Wolters-Noordhoff. Groningen.
Beaver, W. (1998). Financial reporting: an accounting revolution. Prentice-Hall. Englewood Cliffs, New Jersey.
Cools, K. (2005). Controle is goed, vertrouwen nog beter. Over bestuurders en corporate governance. Koninklijke Van Gorcum BV. Assen.
Corbey, M., van Hulst, W. (2005). Bedrijfseconomie: grondslagen en perspectieven. Tweede druk. Kluwer. Deventer.
De Leeuw, A.C.J. (2003). Bedrijfskundige methodologie. Management van onderzoek. Koninklijke van Gorcum BV. Assen.
Tromp, J.H.M., Rietmeijer, E.F.H. (2001). De aanpak van onderzoek. Derde herziene druk. Bohn Stafleu van Loghum. Houten.
Wet- en regelgeving
Burgerlijk Wetboek Boek 2, titel 9. Artikel 101 en 391
Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. RJ 660 en RJ 400
Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek. Artikel 2.9
Internet sites
www.hbo-raad.nl/hbo-raad/over-de-hbo-raad
www.hbo-raad.nl/hogescholen/over-hogescholen