Aanbevelingen voor vervolgonderzoek

Om de subjectiviteit van de inschaling te beperken zou in volgend onderzoek gebruik kunnen worden gemaakt van een nieuwe of meer specifieke schaal. Ook zou dit onderzoek opnieuw kunnen worden gedaan aan de hand van de nieuwe schaal, om te kijken of er significante verschillen bestaan tussen de uitkomsten.

Een van de factoren waarvan werd onderzocht of het invloed had op het gebruik van (rente)derivaten is de invoering van de rentetermijnstructuur. Alhoewel er significante resultaten uit het onderzoek zijn gekomen, is het onduidelijk of deze factor ook verklarend is voor de stijging van het gebruik van (rente)derivaten. Om dit te onderzoeken zouden de jaarverslagen van 2007 moeten worden vergeleken met de jaarverslagen van 2006 of zelfs met de jaarverslagen van 2005, aangezien sommige pensioenfondsen het jaarverslag van 2006 al hadden aangepast aan de nieuwe wet- en regelgeving. In dit onderzoek zijn er bepaalde keuzes gemaakt, zoals de keuze om de pensioenfondsen in te delen in groottecategorieën en de keuze voor het gebruik van een steekproef. Om erachter te komen of de resultaten voor alle Nederlandse pensioenfondsen gelden, zou het onderzoek herhaald moeten worden, maar dan aan de hand van een andere steekproef of de gehele populatie. Ook zouden de groottecategorieën anders ingedeeld kunnen worden, bijvoorbeeld in meer/minder of andere groepen of zou er een andere maatstaf voor de grootte van het pensioenfonds kunnen worden gekozen.

De samenstelling van het deelnemersbestand heeft verschillende elementen die van invloed kunnen zijn op het gebruik van (rente)derivaten. In dit onderzoek is de invloed van de samenstelling van het deelnemersbestand getoetst op basis van de leeftijd. Vervolg onderzoek zou de invloed van de aanwezigheid en/of verdeling van de verschillende soorten deelnemers kunnen toetsen, eventueel in combinatie met de invloed van de leeftijd.

In dit onderzoek zijn de verschillende pensioenregelingen benoemd, maar niet verder onderzocht. Vervolgonderzoek zou kunnen onderzoeken of er een relatie bestaat tussen de uitvoering van de verschillende soorten regelingen en het gebruik van derivaten. Ook zou onderzocht kunnen worden of pensioenfondsen die overwegend meer defined contribution regelingen uitvoeren meer of minder gebruik maken van derivaten dan pensioenfondsen die overwegend meer defined benefit regelingen uitvoeren. Er moet dan wel rekening worden gehouden met het feit dat defined contribution regelingen ook worden uitgevoerd door verzekeraars.

6. Referenties

Berkman, H., Bradbury, M.E. (1996). Empirical Evidence on the Corporate Use of Derivatives.

Financial Management, 25 (2): 5-13.

Bodnar G.M., Hayt, G.S., Marston, R.C., Smithson, C.W. (1995). Wharton Survey of Derivatives Usage by U.S. Non-Financial Firms. Financial Management, 24 (2): 104-114.

Bodnar, G.M., Hayt, G.S., Marston, R.C. (1996). 1995 Wharton Survey of Derivatives Usage by US Non-Financial Firms. Financial Management, 25 (4): 113-133.

Bodnar, G.M., Hayt, G.S., Marston, R.C. (1998). 1998 Wharton Survey of Derivatives Usage by US Non-Financial Firms. Financial Management, 27 (4): 70-91.

Bodnar, G.M., Jong, A. de, Macrae, V. (2003). The Impact of Institutional Differences on Derivatives Usage: A comparatives Study of US and Dutch Firms. European Financial Management, 9 (3), 271-297.

Borokhovich, K.A., Brunarski, K.R., Crutchley, C.E., Simkins, B.J. (2004). Board composition and corporate use of interest rate derivatives. The Journal of Financial Research, 27 (2): 199-216.

Bowman, E.H., (1984). Content analysis of annual reports for corporate strategy and risk, Interfaces, 14: 61–71.

Buelens, M., Broeck, H. van den, Vanderheyden, K., Kreitner, R. en Kinicki, A. (2006). Organisational Behavior. McGraw-Hill Education, 3: 674.

Butter, C. den, (2007). Het Financieel Toetsingskader. Doctoraalscriptie verdedigd op 26 januari 2007.

De Nederlandsche Bank, (2005). Vaststelling methode rentetermijnstructuur. http://www.toezicht.dnb.nl/binaries/dnb_tcm50-212329.pdf

De Nederlandsche Bank, (2010). Levensverzekeraars reduceren renterisico met derivaten. Statistisch bulletin.

De Nederlandsche Bank, (2011). Afdekking renterisico door Nederlandse pensioenfondsen vereist adequaat liquiditeitsbeheer. http://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/dnbulletin-2011/dnb253798.jsp

De Nederlandsche Bank, (2012a). DNB publiceert nieuwe rentetermijnstructuur pensioenfondsen. http://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/nieuws-2012/dnb279116.jsp

De Nederlandsche bank, (2012b). UFR geeft pensioenen aanknopingspunt in woelige markten. http://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/dnbulletin-2012/dnb279070.jsp

Dijk, R. van, Kevelam, W. (2011). Jaarrekening blijft juist in turbulente tijden een belangrijk communicatiemiddel. De Pensioenwereld in 2012. KPMG Advisory N.V.

Financieel Dagblad, (2012a). Bestuurders pensioenfondsen blunderen met complexe derivaten.

Gepubliceerd op 20 maart 2012.

Financieel Dagblad, (2012b). Herstel dekkingsgraad pensioenfondsen in september. Gepubliceerd op

1 oktober 2012.

Financieel Dagblad, (2012c). Nieuwe rente helpt pensioen. Gepubliceerd op 18 oktober 2012.

Freeman, R. E., McVea, J. (2001). A stakeholder approach to strategic management. Working paper. Frijns, J.M.G., Nijssen, J.A., Scholtens, L.J.R. (2010). Pensioen: “Onzekere zekerheid”. Een analyse

van het beleggingsbeleid en het risicobeheer van de Nederlandse pensioenfondsen. Rapport

Commissie Beleggingsbeleid en Risicobeheer.

Froot, K.A., Scharfstein, D.S., Stein, J.C. (1993). Risk Management: Coordinating Corporate Investment and Financing Policies. The Journal of Finance, 48 (5): 1629-1658.

Glorie, F., Kleef, J. van, Kevelam, W. (2012). Transparant over renterisico’s. Jaarrekening onderzoek Pensioenfondsen. November 2012.

Grant, K., Marshall, A.P. (1997). Large UK companies and derivatives. European Financial

Management, 3 (2): 191-208.

Groot, J. de (2010). Helder verslagleggen over bedrijfsrisico’s. ControllersMagazine

januari/februari: 24-28.

Haas, M. B. de (2004). Pensioenfondsen in zwaar weer. Kluwer, Deventer.

Hentschel, L., Kothari, S.P. (2001). Are Corporations Reducing or Taking Risks with Derivatives?

The Journal of Financial and Quantitative Analysis, 36 (1): 93-118.

Howton, S. D., Perfect, S.B. (1998) Currency and Interest-Rate Derivatives Use in US Firms.

Financial Management, 27 (4): 111-121.

Hull, J. (2000). Options, Futures and Other Derivatives, Upper Saddle River, New-Jearsey: Prentice-Hall, 4th ed.

Jensen, M., Meckling, W. (1976). Theory of the firm: managerial behaviour, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3 (4): 305-360.

Kevelam, W., Smit, P. (2012). Heldere verantwoording over renterisicobeheersing is een must. De Pensioenwereld in 2013. KPMG Advisory N.V.

Kiewiet, M.A., Pijpers, J.R. (1997). Het gebruik van financiële derivaten door Nederlandse

pensioenfondsen. Stichting Pensioen- en Verzekeringskamer, Apeldoorn.

Ladekarl, J., Ladekarl, R., Andersen, E.B., Vittas, D. (2007). The Use of Derivatives to Hedge Embedded Options: The Case of Pension Institutions in Denmark. The World Bank.

Laning, A., Langendijk, H. (2011). Pensioenfondsen: voldoende verantwoording in hun jaarverslag omtrent beleggingsbeleid, premiebeleid en toeslagbeleid? Themanummer “Het jaar 2010 verslagen”.

Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 12: 678-691.

Marsden, A., Prevost, A.K. (2005). Derivatives Use, Corporate Governance, and Legislative Change: An Empirical Analysis of New Zealand Listed Companies, Journal of Business Finance and

Accounting, 32: 255-295.

Pensioenfonds ING, (2009). Jaarverslag Pensioenfonds ING. Pensioenfonds STIPP, (2006) Jaarverslag Pensioenfonds STIPP.

Pirrong, C. (2011). The economics of central clearing: theory and practice. ISDA Discussion Papers Series Number One.

Raad voor de Jaarverslaggeving. (2011). Richtlijnen voor de jaarverslaggeving voor grote en

middelgrote rechtspersonen. Jaareditie 2011 Deventer. Kluwer.

Swinkels, L. (2006). Zijn pensioenregelingen gewijzigd als gevolg van de introductie van IFRS?

Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 11: 562-570.

Telegraaf, (2012). ‘Jongeren: afstempelen niet uitstellen’. Gepubliceerd op 5 juli 2012.

Trouw, (2012). 'Historisch besluit', Senaat stemt in met verhogen pensioenleeftijd. Gepubliceerd op 11

juli 2012.

Trouw, (2013). ‘We gaan met de rollator de straat op!’ Gepubliceerd op 7 februari 2013.

Vereniging voor Bedrijfstakpensioenfondsen, (2006). Handleiding bij de Principes voor goed

pensioenfondsbestuur. Den Haag.

Vereniging voor Bedrijfstakpensioenfondsen, (2004). Ontwerp Code Pension Fund Governance voor

Websites ABP http://www.abp.nl/over-abp/resultaten/indexatiepeil/ AEGON http://www.aegon.nl/multimedia/pdf-AEAM/1771488/1104192-i__Long_Duration_Overlay.pdf De Nederlandsche Bank http://www.dnb.nl/toezichtprofessioneel/de-consument-en-toezicht/pensioenfondsen/index.jsp De Nederlandsche Bank a. http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-201928.jsp De Nederlandsche Bank b. http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-201998.jsp De Nederlandsche Bank c. http://www.toezicht.dnb.nl/2/50-202000.jsp De Nederlandsche Bank d. http://www.statistics.dnb.nl/financiele-markten/rentes/index.jsp NOS http://nos.nl/artikel/424620-aowleeftijd-nog-sneller-omhoog.html Pensioenfederatie a. http://www.pensioenfederatie.nl/actueel/nieuws/Pages/CBS_tempo_vergrijzing_loopt_op_204.aspx?s ource=%2fpages%2fzoek.aspx%3fk%3dprognose Pensioenfederatie b. http://www.pensioenfederatie.nl/services/kerncijfers/dekkingsgraden/pages/default.aspx Pensioenwet http://www.st-ab.nl/wetten/1073_Pensioenwet_PW.htm Towers Watson http://www.towerswatson.com/assets/pdf/5187/pensioenbegrippen_2011.pdf Van Dale www.vandale.nl

7. Bijlagen