1. Inleiding
4.1 Aanbevelingen
Zowel Grosjean (1989) als Munoz (1999) stellen dat het onderzoeken van de taalvaardigheid van meertalige personen moet bestaan uit het onderzoeken van alle talen die de spreker beheerst. Paradis (2004) voegt daaraan toe dan dit met gelijkwaardige instrumenten dient te gebeuren. Door het gebruik van de Nederlandstalige en Friestalige versie van de AAT zijn de mogelijkheden voor tweetalige sprekers van het Fries en Nederlands in Friesland hiervoor uitgebreid. Bij het gebruik van de beide tests in de klinische praktijk is het belangrijk om te bepalen welk doel men hiermee heeft. Als het doel is om de beide talen zodanig in kaart te brengen dat de vaardigheid in iedere taal apart kan worden bepaald en vervolgens kan worden vergeleken, is het van belang om de antwoorden ook zodanig te scoren. Uit het huidige onderzoek blijkt, voor wat betreft het onderdeel Benoemen, dat het goed rekenen van code-mixing en code-switching een significant betere score kan opleveren. Hierdoor ontstaat een vertekend beeld van de taalvaardigheid in de doeltaal van de test. Hoewel het (al dan niet bewust) gebruik van code-switching en code-mixing voor de klinische praktijk veel waarde kan hebben voor de communicatieve effectiviteit (Munoz, 1999) en richting kan geven aan therapie, is het voor het beoordelen van de taalvaardigheid in één specifieke taal van belang om items waarbij code-switching en code-mixing plaatsvindt fout te rekenen. Dit in tegenstelling tot de huidige instructies.
Zoals in de conclusie en discussie is beschreven, konden de resultaten wat betreft het onderdeel Naspreken uit het onderzoek van Bastiaanse et al (2006) in het huidige onderzoek niet gerepliceerd worden. Om meer duidelijkheid te krijgen over de invloed van code-mixing en de voor het Fries aangepaste items van het onderdeel Naspreken op de score is nader onderzoek nodig.
Literatuur
Abutalebi, J., Miozzo. A en Cappa, S.F. (2000) Do Subcortical Structures Control ‘Language Selection’ in Polyglots? Evidence from Pathological Language Mixing. Neurocase, 6, 51-56
Bastiaanse, R., Bergh, N. van den, Hurkmans, J. en Jonkers, R. (2006). Vertaling in en aanpassing aan het Fries van Nederlandstalig diagnostisch materiaal voor
volwassenen met taalstoornissen. Groningen-Beetsterzwaag, Rijksuniversiteit Groningen en Revalidatie Friesland.
Blomert, L., Koster, Ch. en Kean, M-L. (1995). ANTAT, Amsterdam Nijmegen Test voor Alledaagse Taalvaardigheid. Lisse: Swets en Zeitlinger.
Bot, K. de (2004). The Multilingual Lexicon: Modelling Selection and Control. The International Journal of Multilingualism, 1-1, 17-31.
Breuker, P. (2001). The development of Standard West Frisian. In: H.H. Munske (ed.). Handbuch des Friesischen/Handbook of Frisian Studies. Tübingen: Niemeyer.
Broersma, M., en Bot, K. de (2006). Triggered codeswitching: A corpus-based evaluation of the original triggering hypothesis and a new alternative. Bilingualism: Language and Cognition, 9-1, 1-13.
Broersma, M (2009). Triggered codeswitching between cognate languages. Bilingualism, Language and Cognition, 12-4, 447-462
Clyne, M. (2003). Dynamics of language contact. Cambridge: Cambridge University Press.
Fabbro, F. (1999). The Neurolinguistics of Bilingualism. An Introduction. East Sussex: Psychology Press Ltd., Publishers.
Fabbro, F., Skrap, M. en Aglioti, S. (2000). Pathological switching between languages after frontal lesions in a bilingual patient. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 68, 650-652.
Fabbro, F. (2001). The Bilingual Brain: Bilingual Aphasia. Brain and Language, 79, 201-210.
Fabbro, F. (2001). The Bilingual Brain: Cerebral Representation of Languages. Brain and Language, 79, 211-222.
Gollan, T.H., Sandoval, T. en Salmon, D.P. (2011). Cross-Language Intrusion Errors in Aging Bilinguals Reveal the Link Between Executive Control and Language Selection. Psychological Science, 22-9, 1155-1164.
Goral, M., Levy, E. S., Obler, L. K. en Cohen, E. (2006). Cross-language lexical connections in the mental lexicon: Evidence from a case of trilingual aphasia. Brain and Language, 98, 235–247.
Gorter, D. (2001). Extent and position of West Frisian. In: H.H. Munske (ed.). Handbuch des Friesischen/Handbook of Frisian Studies. Tübingen: Niemeyer, 73-83.
Graetz, P., De Bleser, R. en Willmes, K. (1992). Akense Afasie Test, Nederlandstalige versie. Lisse: Swets en Zeitlinger.
Gray, T. en Kiran, S. (2013). A Theoretical Account of Lexical and Semantic Naming Deficits in Bilingual Aphasia. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 56, 1314-1327.
Grosjean, F. (1985). Polyglot Aphasics and Language Mixing: A Comment on Perecman (1984). Brain and Language, 26, 349-355.
Grosjean, F. (1989). Neurolinguists, Beware! The Bilingual Is Not Two Monolinguals In One Person. Brain and language, 36, 3-15.
Haan, G.J. de. (1997). Contact-induced changes in modern West Frisian. Ûs Wurk: Tydskrift foar Frisistyk. 46: 61-89.
Heeringa, W. (2005). Dialect variation in and around Frisia: classification and relationships. Ûs Wurk: Tydskrift foar Frisistyk. 54-3, 125-167.
Heller, M. (1995). Language choice, social institutions, and symbolic domination. Language in Society, 24-3, 373-405.
Huber, W., Poeck, K., Weniger, D., en Willmes, K. (1983). Aachener Aphasie Test (AAT). Göttingen: Verlag für Psychologie Dr. C.J. Hogrefe.
Levelt, W. (1989). Speaking: From intention to articulation. Cambridge, MA: MIT Press.
Levelt, W. (1993). Language use in normal speakers and its disorders. In G. Blanken, E. Dittman, H. Grimm, J. Marshall en C. Wallesch (eds), Linguistic Disorders and Pathologies. An International Handbook (pp. 1-15). Berlin: Walter de Gruyter.
Lorenzen, B. en Murray, L. L. (2008). Bilingual Aphasia: A Theoretical and Clinical Review. American Journal of Speech-Language Pathology, 17, 299–317.
Meuter, R.F.I. en Allport, A. (1999). Bilingual Language Switching in Naming: Asymmetrical Costs of Language Selection. Journal of Memory and Language, 40, 25-40.
Minkowski, M. (1963). On aphasia in polyglots. In L. Halpem (Ed.), Problems of dynamic neurology. Jerusalem: Hebrew University. Pp. I l6- 119.
Munoz, M.L., Marquardt, T.P. en Copeland, G. (1999). A Comparison of the Codeswitching Patterns of Aphasic and Neurologically Normal Bilingual Speakers of English and Spanish. Brain and Language, 66-2, 249-274.
Myers-Scotton, C. (1993). Common and uncommon ground: social and structural factors in codeswitching. Language in Society, 22-4, 475-503.
Nozari, N., Kittredge, A.K., Dell, G.S., en Schwartz, M.F. (2010). Naming and repetition in aphasia: Steps, routes, and frequency effects. Journal of Memory and Language, 63, 541-559
Paradis, M. (1993). Linguistic, psycholinguistic, and neurolinguistic aspects of ‘interference’ in bilingual speakers: The activation treshold hypothesis. International Journal of Psycholinguistics, 9-2, 133-145.
Paradis, M. (2000). Generalizable Outcomes of Bilingual Aphasia Research. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 52, 54-64.
Paradis, M. (2004). A neurolinguistic theory of bilingualism. Amsterdam: John Benjamins.
Pijfers, L., De Vries, L.A. en Messing-Peterson, H. (1985). Utrechts Communicatie Onderzoek. Utrecht: Stichting Afasie Utrecht en Stichting Afasie Nederland
Provincie Fryslân (2007a). Rapportage quick scan Friese taal 2007. Leeuwarden: Provincie Fryslân.
Provincie Fryslân (2007b). De Fryske taalatlas: Friese taal in beeld 2007. Leeuwarden: Provincie Fryslân
Rosselli, M., Ardila, A., Araujo, K., Weekes, V.A., Caracciolo, V., Padilla, M. en Ostrosky-Solís, F. (2000). Verbal Fluency and Repetition Skills in Healthy Older Spanish-English
Visser, W. (1985). Frysk Wurdboek II – Nederlânsk/Frysk. Leeuwarden/Ljouwert: Fryske Akademy
Vries, I. de (2006). De relatie tussen Nederlandse en Friese spontane taal bij Friestalige afasiepatiënten (Niet gepubliceerde scriptie). Algemene Taalwetenschap, Rijksuniversiteit Groningen
Wolf, H. (1996). Structural neutrality in Frisian-Dutch interaction. Us Wurk, 45-3/4, 125-138.
Zantema, J.W. (1984). Frysk Wurdboek I –Frysk/Nederlânsk. Leeuwarden/Ljouwert: Fryske Akademy
Internet:
www.stellingwarfs.nl