a: ‘Het laatste jaar I ’

c o r r e c t i e k a a r t o n d e r s c h r i f t (p.49). Op 15 augustus '44 begon­ nen aan de Rivièra de landingen van het Franse Eerste en het Amerikaanse Zevende (niet Negende) Leger.

* H E T V E R Z E T V A N DE D I R E C T I E V A N DE M E K O G TE V E L S E N ,

a u g u s t u s '4 4 (p.6 1, noot 1). Het verzet tegen de levering van chemi­ caliën die de Duitsers voor springstoffen nodig hadden, is niet alleen door de directie van de Staatsmijnen volgehouden maar ook door die van de M ekog: beide directeuren, ir. A. H. Ingen Housz en dr. M. W. Holtrop, zijn ondergedoken.

H E T L E V E N S E I N D E V A N K A P E L A A N J. J . N A U S , J. H E N D R I K X ( ‘A M

-b r o s i u s

’ )

e n h e n k d i e n s k e (p.78, r. 15 v.o.). Zij zijn niet op 4 september '44 in Vught gefusilleerd maar naar Sachsenhausen getranspor­ teerd. Naus is in april '45 in Bergen-Belsen bezweken, waar Hendrikx begin mei overleden is, is niet bekend, D ienske stierf in februari '45 in een Aussenkommando van Neuengamme.

M. W . R O M B O U T EN DE L A N D E L I J K E K P - L E I D I N G

(p. 86, r. 13 —14). Z ijn illegale naam was ‘R ob ’ — wij hebben hem abusievelijk als ‘R Rom bouts’ aangeduid. Toegevoegd moet worden dat hij in de begintijd deel had uitgemaakt van de Knokploeg van Johannes Post.

A. ME I J E R, C O M M A N D A N T V A N DE BS I N F R I E S L A N D

(p. 98, r. 3—6). Was niet tevoren Gewestelijk Commandant van de O D geweest. j o h a n n e s a r n o l d u s v a n b i j n e n (p. 1 1 3 , r. io). Zijn tweede voor­ naam is abusievelijk aangegeven als: Adrianus.

DE E L I O A

DE R A N G V A N DR. J. M. S O M E R EN VA N MR. CH. H. J. F. VA N

h o u t e n

(p.

137, r .6-7). Beiden waren majoor.

g e r b r a n d y

’

s e e r s t e g e s p r e k m e t v a n h e u v e n g o e d h a r t (p. 138, r. 14). ‘7 ju n i’ moet zijn: 17 ju n i (’44).

h e t l e v e n s e i n d e v a n d e g e h e i m e a g e n t g

.

f

.

h o o y e r (p. 145, noot 2). Deze is niet op 8 maar op 12 maart '45 doodgeschoten.

K R U L S ’ B E N O E M I N G T O T C H E F - S TA F M I L I T A I R G E Z A G

(p. 164, r. 1 5 -16). Vond plaats bij koninklijk besluit d.d. 22 augustus '44 — van Lidth’s reactie (laatste alinea) had betrekking op het feit dat koningin W ilhelmina ermee akkoord was gegaan dat Kruis tijdelijk de rang van generaal- m ajoor zou krijgen.

DE D O O R V A N S O N S B E E C K O P G E S T E L D E C O N C E P T - P R O C L AM ATI E

v a n v e r t r o u w e n s m a n n e n (p.218, r. 3—2 v.o.). Inderdaad, van Sons- beeck ontbrak bij de bespreking op 30 augustus '44, maar zijn concept lag ter tafel (zelfde correctie: deel 10 b, p. 1002, r. 1 1 - 1 2 ) .

d e o p

‘

d o l l e d i n s d a g

’

o p g e s t e l d e p r o c l a m a t i e v a n d e v e r t r o u w e n s m a n n e n (p.224, r.2 v.o.). Het concept was door C le­ veringa en Bosch van Rosenthal samen opgesteld (zelfde correctie: deel 10 b, p. 1002, r.4 v.o.). Een tweede concept werd in april '45 vervaardigd. Wat op p. 225 wordt geciteerd, is die tweede tekst.

‘

d o l l e d i n s d a g

’

i n w a a l w i j k (p.229, vierde alinea en noot

i).

Niet Duitsers werden hier gevangen genomen en ontvoerd maar N S B ’ers. Een groep Nederlandse S S ’ers arresteerde toen vier personen: de burgemees­ ter, een huisarts en twee jongens, en maakte vervolgens bekend dat ze zouden worden doodgeschoten als de ontvoerden niet vóór een bepaald uur waren teruggebracht. Dat laatste geschiedde niet. Nadien werd de huisarts vrijgelaten — de burgemeester en de twee jongens werden neer­ geschoten maar een van die laatste twee werd daarbij slechts zwaar gewond.

t e k s t c o r r e c t i e (p.250, r. 8). V oor ‘bijna’ leze men: ruim.

* DE T R E I N ME T DE U I T DE P H I LI P S - F A B R IE K E N G E R O O F D E G O E ­

D E R E N

(p. 297, tweede alinea). D e pogingen om het vertrek van de trein

te voorkom en zijn uitgegaan van jhr. ir. M. Reuchlin en een adjunct- commies van de Nederlandse Spoorwegen, W. J. Jonker. D e trein is, anders dan wij schreven, op 16 o f 17 september uit Eindhoven w egge­ reden — nadien zijn Reuchlin en Jonker er naar op zoek gegaan. Daarbij zijn ze in de Peel gearresteerd door de Duitsers. Ir. Reuchlin wist in Venlo uit de gevangenis te ontsnappen maar werd na enkele dagen opnieuw gegrepen. Hij en Jon ker zijn op 15 novem ber in Venlo doodgeschoten. Ir. Reuchlin heeft zijn leven dus niet als gevolg van een Duitse represaille verloren.

t e k s t c o r r e c t i e (p. 3 i i , r.4). V oor ‘overeenkomst’ leze men: over­ komst.

h e t m i l i t a i r g e z a g i n

M

a a s t r i c h t (p. 3 1 8, tweede alinea). M ajoor mr. C. W. A. Schürmann, hier genoemd, was oorspronkelijk eerste toe­ gevoegde officier van de eerste M ilitaire Commissaris van Limburg, m ajoor H. J. J. Vullinghs. Deze werd na vier weken door m ajoor Schür­ mann vervangen. Bij zijn vertrek uit Londen had Vullinghs vergeten, de wetsbesluiten mee te nemen waarmee het M ilitair Gezag rekening moest houden. In feite werd in de eerste weken veel van het gezag uitgeoefend door de samenwerkende leiders van diverse illegale groeperingen. d e

‘

e u r e k a

’-

t o e s t e l l e n

(p.

329, noot2). D it waren geen radio-m aar radarbakens.

D E F U N C T I E V A N L U I T E N A N T - T E R - Z E E A. W O L T E R S BIJ DE L U C H T ­

L A N D I N G E N

t e a r n h e m (p. 3 3 1 , r. 1 9-20). D e bedoeling was d atW o l- ters in het door de British Airborne Diuisioti te bevrijden gebied het militair gezag zou uitoefenen, voorzover dat zou worden toegestaan. Officieren met een dergelijke opdracht bevonden zich ook bij de Geallieerde lucht­ landingstroepen elders.

*

d e m i s s i e v a n s

.

k i r s c h e n

( ‘

k i n g

’ )

(p .331, laatste alinea, en p. 332, eerste alinea). Alle vier leden van dit team waren Belgen — de sergeant en de marconisten hadden te hunner bescherming op papier een andere nationaliteit gekregen. Kirschen sprak, anders dan wij schreven, redelijk Nederlands en was, eveneens anders dan wij schreven, niet ingelicht over ‘Market-Garden’ (zelfde correctie: p.428, r. 10 -9 v.o.). Jan Thijssens instructie op 17 september '44 waarin sprake was van ‘doorsto­ ten Geallieerde legers naar Zuiderzee’ (p. 332, noot 2) kan dus niet tot

DE E L

1 0

A

enige m ededeling van Kirschen worden herleid — Thijssen was door Londen omtrent ‘Market-Garden’ ingelicht.

d e k a a r t e n v a n d e a i r b o r n e

-

d i v i s i e b i j a r n h e m (p. 341, twee­ de alinea). Inderdaad, de kaarten van Arnhem en om geving waren ver­ ouderd maar daarnaast waren er stadskaarten van Arnhem waar de ver- keersbrug w èl op stond.

h e t k e i z e r k a r e l

-

p l e i n t e n i j m e g e n (p.346, r .8-9). Ligt ten zuidwesten, niet ten zuidoosten, van de grote verkeersbrug.

A R N H E M , Z O N D A G M I D D A G

1 7

S E P T E M B E R

'4 4 (p. 348, r. 1 3 V .O .).

Enkele Britse militairen verschenen die middag reeds in Arnhem. v e r b e t e r d f o t o

-

o n d e r s c h r i f t (na p. 372). Foto 49 toont een Britse, niet een Amerikaanse tank.

H E T B O M B A R D E M E N T V A N E I N D H O V E N D O O R DE L U F T W A F F E OP

d e a v o n d v a n 19 s e p t e m b e r '4 4 (p. 375, eerste alinea). D e tekst is onjuist voorzover daarin gesuggereerd wordt dat het bombardement plaatsvond op de 18de.

DE V E R N I E L I N G V A N DE T E L E F O O N C E N T R A L E TE O O S T E R B E E K

(P-

397

> tweede alinea). Geschiedde al op dinsdag 19 september, niet op donderdag 2 1 september.

2 3 S E P T E M B E R 1 9 4 4 - H E T BE VE L T O T E V A C U A T I E V A N A R N H E M

(p. 410, r. 13 —12 v.o.). Dit bevel was van M odel afkomstig.

* P R I N S B E R N H A R D S H O O F D K W A R T I E R EN DE D O O R C A P T A I N

B A K E R A A N L I N D E M A N S G E G E V E N O P D R A C H T E N V O O R B E Z E T

g e b i e d (p.436, r. 15 en 18). Het advies van de G raaf is verm oedelijk minder positief geweest dan wij schreven, althans: op 14 september 44 (in de daarop volgende nacht ging Lindemans in opdracht van Captain Baker door de linies) berichtte het hoofdkwartier van de prins aan het Bureau Inlichtingen in Londen o.m. dat het er niet zeker van was dat Lindemans betrouwbaar was. D e G raaf heeft Baker evenwel niet gead­ viseerd, Lindemans onder geen beding uit te zenden.

eerste alinea). Deze passage is ingrijpend gecorrigeerd — men zie deel 12, p. 588 e.v.

d e b e v r i j d i n g v a n m o n t f o r t

(

l i m b u r g

)

(p.458, noot

i).

G e­ schiedde door de Britten, niet door de Amerikanen.

H E T K A M P M E T D U I T S E K R I J G S G E V A N G E N E N I N L I M B U R G (p .4 6 1 —

4 6 3 ).

D it was niet het onderduikerskamp te Helden (dit was in de zomer van

'43

ontruimd en b leef ontruimd) maar een ander kamp dat bij Baarlo lag.

V E R B E T E R D E F O T O - O N D E R S C H R I F T E N

(na p.

4 7 6 ).

D e op foto

66

afgebeelde tankgracht was er een die bij K lee f lag. Foto

67

is in spiegel­ beeld afgedrukt.

K A P I T E I N - T E R - Z E E L. G. L. V A N D E R K U N

(p.498, r. l8). De derde voorletter moet worden toegevoegd en zijn rang is abusievelijk aange­ geven als: schout-bij-nacht.

DE L A N D I N G V A N EEN B R I G A D E V A N DE L O W L A N D D I V I S I O N OP

Z U I D - B E V E L A N D IN DE N A C H T V A N 2 5 OP

20

O K T O B E R ' 4 4

(p.

5O9,

r.7—10). Toegevoegd moet worden dat als ‘ admnce-party’ een detache­ ment m eeging van een uit illegale werkers bestaand bataljon dat in de tweede helft van september was opgericht en door Britse Commando’s was getraind. D it bataljon heeft ook deelgenomen aan de bezetting van Duitsland.

* H E T V O O R S T E L A A N G E N E R A A L H A K E W I L L S M I T H O M V A N V L I S -

S I N G E N U I T M E T ‘B U F F A L O E S ’ N A A R M I D D E L B U R G OP TE R U K K E N

(p. 516, laatste alinea, en p. 517). In onze tekst maakten wij m elding van de kanotocht in de nacht van 4 op 5 novem ber van de M iddelburgse chirurg E. L. Nauta (deze peddelde niet naar Vlissingen maar naar Zou- telande, vanwaar hij naar Vlissingen w erd overgebracht), maar naast Nauta dient ook de Vlissingse politieman Jacob van Holst genoemd te worden. Deze, een illegaal werker, had nog een nacht eerder dan Nauta M iddelburg verlaten. M et een bootje bereikte hij Koudekerke. Van daar kwam hij in de avond van 4 novem ber in Vlissingen aan, waar hij zijn m ededeling dat de Duitse commandant te M iddelburg geneigd was te capituleren, onm iddellijk aan Geallieerde officieren en aan de B Scom

-mandant kon doorgeven. Wat Nauta berichtte was dus een bevestiging van wat van Holst eerder had doen weten.

G. E. S C H I P P E R , H O O F D V E R T E G E N W O O R D I G E R V A N HE T R E G E -

R I N G S C O M M I S S A R I A A T V O O R DE R E P A T R I Ë R I N G I N B E L G I Ë (p. 587,

r.2 v.o.). Was geen mr. (zelfde correctie: p. 589, r. 12 v.o.). Hij was gem i­ litariseerd in de rang van kapitein (later: majoor).

E EN S O C I A A L C O L L E G E I N H E T BE VRI J D E Z U I D E N (p. 64O,

tweede alinea). Zulk een college ging wel degelijk fungeren. Het bestond uit mr. dr. A. A. van Rhijn (voorzitter), jhr. dr. ir. W. J. J. de Muralt (arbeids­ voorwaarden), mr. Ph. W erner (de gewestelijke arbeidsbureaus), ir. J. A. Markwaart (de Duw) en J. A. Raaymakers (Raad van Arbeid).

A. V A N DE R H O L S T , D I STR I C T S L EI D E R VA N DE LO I N E I N D H O V E N

(p. 698, r. 5). Is abusievelijk aangeduid als: van der Hulst.

p r o f

.

d r

.

m

. j .

h

.

c o b b e n h a g e n (p. 714, noot

i,

r.

i).

Deze was geen pater, w el een priester.

l u i t e n a n t

-

g e n e r a a l j

.

f

.

v a n d e r v i j v e r (p.745, r.6 v.o.). Abu­ sievelijk aangeduid als: van de V ijver (zelfde correctie: p. 1033, r. 10 v.o.).

* HE T N E G A T I E V E R A P P O R T V A N M A J O O R J H R . J . J . G. B E EL AE RTS

V A N B L O K L A N D O V E R H E T S T A F K W A R T I E R V A N DE L I M B U R G S E

s t o o t t r o e p e n (p.760, noot 3). M en dient bij het citaat in het oog te houden dat Beelaerts van Blokland een officier was van het vooroorlogse leger, waartegen bij van Kooten en zijn Stoottroepen aanzienlijke w eer­ standen bestonden. U it de wijze waarop Beelaerts van Blokland ‘het grootste deel van het ofïicierskorps’ der Stoottroepen beschreven heeft, spreekt een animositeit w elke wellicht door van Kootens onvriendelijke houding is gewekt o f versterkt.

DE Z A A K - O S S EN DE VAL V A N H E T V I E R D E K A B I N E T - C O L I J N

(p.787, r.6—8). D ie val is niet uit de zaak-Oss voortgevloeid maar uit meningsverschillen over de begroting.

* DE P R O C U R E U R - G E N E R A A L I N D E N B O S C H , MR. E . L . M . H . B A ­

R O N

s p e y a r t v a n w o e r d e n (p.787, eerste en tweede alinea). Wij

schreven dat Speyart in het gijzelaarskamp te Sint Michielsgestel, waar hij begin '44 nog met ca. honderdzestig anderen vastzat, ‘velen door zijn hooghartig optreden en zijn autoritaire opvattingen tegen de haren had gestreken’ — toegevoegd moet worden dat zijn onvervaardheid een algemene achting had doen ontstaan. D e geciteerde bewoordingen uit de b rief van mr. M. M. van der Goes van Naters (‘geen der honderdzestig kan hem luchten’) moeten als onjuist worden beschouwd.

DE B R I E F VA N H. SP ELEERS O V E R DE B E H A N D E L I N G V A N P O L I T I E ­

KE D E L I N Q U E N T E N TE M A A S T R I C H T

(p. 830, r. 4 -3

V.O.).

SpeleerS (juis- te voorletters: H .A.J.J.M .) richtte deze brief, zoals vermeld, tot het C o ­ m ité van Illegale Werkers — z e lf was hij als districtsvertrouwensman van M edisch Contact lid van dat Comité.

D R. J. H. VA N ROI J ENS O N T S N A P P I N G N A A R H E T B E V R I J D E Z U I D E N

(p. 9 21, r. 18—19). Hij voer niet door de Biesbos maar stak in de nacht van 1 1 op 12 oktober '44 bij Tiel de Waal over.

In document 1939-1945 D E E L 1 3 (pagina 150-156)