Natuur.oriolus
Afgiftekantoor AntwStudie Zeldzame vogels in België
1998-2003, deel 1
Bijzondere waarnemingen
najaar 2003
O RNITHOLOGIE IN V LAANDEREN
Bijzondere vogelwaarnemingen Najaar 2003
Bird News Flanders, Autumn 2003
Nouvelles ornithologiques de Flandre: automne 2003
D
IRKS
YMENS, M
IGUELD
EMEULEMEESTER, G
ERALDD
RIESSENS, E
DDYG
ADEYNE, W
IMV
ERAGHTERT ENG
LENNV
ERMEERSCHJJuunnii kon zich meten met dé zomer van vorige eeuw: juni 1976. Het was op 23 dagen minstens 25°C met maxima van >30°C op 1, 4 en 7 juni. 5 en 9 juni waren daarentegen te frisse dagen met amper 18°C. 's Nachts bleef het zeer zwoel met op 18 dagen zelfs meer dan 15°C! De nacht van de 21ste daaren- tegen was het amper 7 tot 9°C.
Tot en met de 5de regende het vrij veel. Op 8 juni kwam veel onweer voor met hagel en schade tot gevolg. Ook op 10, 14, 17, 18, 19, 22 en 30 juni viel er neerslag. Alle andere dagen van de maand verliepen droog. Véél neerslag viel er die bewuste 8ste juni, maar ook de 30ste was het plaatselijk flink raak met totalen boven de 20 liter. Het maandtotaal bedroeg ongeveer 80% van de normaalwaarde.
Tot en met de 13de kwam de wind vooral uit het zuiden en het westen.
Daarna volgde een NO-wind tot de 16de. Tot en met de 24ste waaide de wind uit zowat alle richtingen en was af en toe zelfs sterk. Daarna kregen we opnieuw NO-winden.
Alle dagen was er zon, het maandtotaal was dan ook uitzonderlijk hoog!
Slechts op drie dagen was ze weinig te bespeuren, maar meer dan de helft van de dagen kregen we ruim 10 uren zon!
JJuullii was opvallend warm! Op minstens 20 dagen meer dan 25°C. Van 11 tot en met 21/07 was het wel overal eens meer dan 30°C. Te fris was het de eer- ste 6 dagen van de maand, soms amper 17-18°C en ook de nachten van 8, 10, 12 en 13/07 waren te fris. Zowat alle andere nachten waren zwoel te noe- men met in de nacht van 13 op 14/07 zelfs op vele plaatsen niet onder de 20°C.
Juli was ook een droge maand. Tot en met de 6de regende het veel tot lokaal zelfs zeer veel, daarna brak een droogteperiode aan die duurde tot de 22ste (enkel op 16 en 17/07 plaatselijk wat gedruppel). De laatste week was het wisselvallig met vooral de 26ste veel regen.
De wind waaide overwegend uit het zuidwesten en het westen. NW-wind was er de 9de. De 10de was ze NO en dat bleef ook zo van 13 tot 15/07. Op 19/07 waaide een ZO-wind en op 21, 25 en 29/07 waaide de wind uit het zuiden. Op 02, 04 en 17/07 waaide de wind matig, alle andere dagen was de wind zwak.
De zon liet zich alle dagen zien, de helft van de dagen zelfs zeer overtuigend zodat ook deze maand zeer zonnig werd.
In aauugguussttuuss beleefden we tot en met 13/08 een heuse hittegolf met maxima tussen 28 en soms 37-38°C!! Vooral 7 en 8/8 was het bloedheet. Tot en met de 27ste bleef het warm, daarna brak de zomer en werden de laatste vier dagen erg fris: 17 tot 20°C. 's Nachts was het niet veel beter: slechts 1 of 2 nachten daalden we eens tot 10°C, alle andere nachten waren zwoel.
De neerslaghoeveelheid in augustus was ongeveer normaal, maar … deze waarde viel zo goed als volledig de laatste vier dagen van de maand! Tot en met de 27ste beleefden we een droogteperiode om U tegen te zeggen. De laatste vier dagen van de maand viel er overvloedig veel regen, in de nacht van 28 op 29/08 zelfs meer dan 50 liter op vele plaatsen!
Op de wind was geen pijl te trekken deze maand. Dagelijks kwam ze uit een andere richting aangewaaid, met een voorkeur voor richtingen tussen noord-
west en noordoost en steeds was hij zwak. Ook deze zomerse topmaand had net als haar twee voorgangers zeer veel zon. Tot en met de 16de zelfs 200%
van de normaalwaarde.
S
Seepptteemmbbeerr was een erg warme maand. De maxima haalden veelal meer dan 20°C, met toppers tot ruim 30°C rond de 20ste. Pas vanaf de 23ste werden de temperaturen normaal met maxima rond 16 à 19°C. Vriezen deed het niet.
De koudste nachten lagen in de laatste week van de maand met minima rond 5°C.
Het regen nauwelijks. We onthouden slechts enkele dagen met veel neerslag:
de 22ste, de 23ste en dan pas op het eind van de maand. Het bleef volledig droog van 13 tot 21/09 en van 24 tot 28/09.
De wind was de hele maand opvallend zwak en kwam zowat uit alle richtin- gen, met een voorkeur voor het zuidwesten.
De zon tenslotte, was zeer goed van de partij. Ze scheen meer dan 200 uur waardoor september zich kon meten met een zomerse maand.
O
Okkttoobbeerr was een zeer koude maand. Het was bijna alle dagen te koud voor de tijd van het jaar. De hoogste temperaturen. kwamen voor op 2, 3, 9 en 10/10:
rond 20°C. Zeer koud was de laatste week van de maand met amper 5 tot 6°C in Vlaanderen en minima overal onder het vriespunt: -2 tot -3°C. Aan de grond was er op vele plaatsen matige vorst!
De neerslag viel vooral de eerste tien dagen van de maand, met maxima van 20 tot 40 liter op de 3de. De tweede decade van de maand verliep veel droger (8 droge dagen), maar de 24ste werden we getrakteerd op sneeuw en op de 23ste viel er vooral in het noorden van het land erg veel regen (tot 25 liter).
Tot de 12de was de zon een erg schaars artikel, maar dat werd ruim goedge- maakt tussen 12 en 19/10. Daarna speelde de zon weer verstoppertje, maar de laatste dagen van de maand kwam ze er weer vlot door om tot een nor- maal totaal uren zon te komen.
De wind waaide veel en zwak uit het oosten, wat de gemiddelde windrichting was deze maand. Westenwinden waren op het appél de 6de, de 7de en op het eind van de maand.
N
Noovveemmbbeerr was opnieuw veel te zacht. Toppers van 16-17°C kwamen voor in het begin van de maand en rond de 24ste. Slechts twee dagen was het koud:
de 28ste en de 29ste. Alle andere dagen waren zacht. Op veel plaatsen vroor het zelfs helemaal niet en aan de grond kwamen de minima pas in de laatste week van de maand plaatselijk onder het vriespunt uit.
Er viel ook niet veel regen, hoewel het slechts weinig dagen volledig droog bleef. De enige droge periode vinden we terug tussen 3 en 09/11. Alle andere dagen viel er telkens wel wat neerslag. De grootste neerslaghoeveelheden vie- len op 2, 3, 16, 17, 21, 23, 26 en 30/11 met op die dagen lokaal > 10 liter.
De zon was opvallend aanwezig tussen 3 en 15/11. Vanaf dan hield ze het zo goed als voor bekeken.
De wind tenslotte waaide uit diverse richtingen met een voorkeur voor het zuiden.
Opgesteld door Werkgroep Weerkunde, info: www.weerkunde.be (Geert Naessens).
Weersomstandigheden
Abstract / Résumé: www.natuurpunt.be/oriolus
Waarnemingen
Het volgende overzicht bevat de meest interessante ornithologische waarnemingen in Vlaanderen uit het najaar 2003.
Waarnemingen die aan homologatie onderworpen zijn dienen nog te worden onderzocht door het Belgisch
Avifaunistisch Homologatiecomité; deze zijn met 'BAHC' aangeduid.
Dit periodiek overzicht is een Natuurpunt- project in samenwerking met de
Natuurpunt- Vogellijn (0900/00 194) en wordt samengesteld op basis van ingezon- den meldingen van individuele waarnemers en regio-coördinatoren en van gegevens uit regionale tijdschriften.
Alle waarnemers die de moeite namen gegevens in te zenden worden hartelijk bedankt.
Eveneens een woordje van dank aan Bert De Doncker voor het verwerken van ont- vangen gegevens in excell, aan Walter Belis voor het schrijven van de ‘résumé’, aan Geert Naessens voor het verwerken van de weergegevens, aan Tim Polfliet voor het maken van de kaartjes, aan Marieke Berkvens voor het verzorgen van de figuren en aan Paul Herroelen voor het kritisch nalezen van de tekst.
D
DUUIIKKEERRSS eenn FFUUTTEENN
Aan de kust werden max. 26 langstrekken- de RRooooddkkeeeelldduuiikkeerrss Gavia stellata geno- teerd te Oostduinkerke op 13 nov (D D’Hert). In het binnenland werd de soort genoteerd te Doel-Doeldok op 15 en 16 nov (J. Devos, B. Deduytsche, J. Goossens, W. Van den Bossche, L. Lens e.a.) en te Broechem op 8 nov 1 ad. (W. Veraghtert en G. Laurijssens) die zich verplaatste naar Oelegem van 11 t/m 15 nov (E. Van Rooy, F. Naedts en T. Willems).
Vroege PPaarreelldduuiikkeerrss Gavia arctica werden genoteerd op 27 aug vanaf een boot voor de Belgische kust 1 ad. (W. Courtens) en op 28 sep te De Panne (D. D’Hert). Verder waren er waarnemingen aan de kust te Heist op 19 en 21 nov resp. 2 en 1 ex. (T.
Lietaer, F. De Scheemaeker, C. Martens en F. Vanhee), te Zeebrugge op 13 nov (D.
Herman), te Oostende op 4 en 26 okt en 9 en 10 nov resp. 2, 1 en 2 ex. (B.
Deduytsche en E. Vanloo) en te Oostduinkerke op 22 nov (H. Tyteca). In het binnenland vloog op 9 nov 1 ex. naar ZW. te Kruibeke (E. Van Bogaert) en te Lier (D. Colin, J. Tafforeau en J. Arras).
Op 11 sep pleisterde een RRooooddhhaallssffuuuutt
Podiceps griseigena te Neerijse-Grote Bron (S. Bouillon) en in oktober-november werd de soort waargenomen te Brugge-Sint- Pieters (1), Vlissegem (1), Oostende (1), Koksijde (1), De Panne (1), Harelbeke (3), Beveren-Leie (1), Nazareth (2), Mechelen (1) en Walem (1).
K
Kuuiiffdduuiikkeerrss Podiceps auritus waren aanwe- zig te Zeebrugge/Dudzele van 8 nov t/m 14 dec (T. Goossens, M. Demeulemeester, C. Martens, F. De Scheemaeker, G. De Wispelaere e.a.) en in het binnenland te Doel op 16 nov (J. Devos).
Z
ZEEEEVVOOGGEELLSS eenn AAAALLSSCCHHOOLLVVEERRSS In oktober-november is de NNoooorrddssee S
Sttoorrmmvvooggeell Fulmarus glacialis een schaarse verschijning langs de Belgische kust.
Niettemin waren er heel wat waarnemin-
gen van 4 t/m 7 okt met max. 8 ex. te De Panne op 7 okt (D. Verbelen en G.
Spanoghe) evenals op 12 okt te Bredene (TTP Bredene) en op 9 nov te Nieuwpoort (F. Verdonckt).
Een KKuuhhllss PPiijjllssttoorrmmvvooggeellCalonectris dio- medea (BAHC) vloog op 28 sep langs De Panne (G. Spanoghe en D. Verbelen) en op 16 okt passeerde 1 ex. langs een boot ca.
30 km ver op zee (W. Courtens).
Reeds op 22 aug werden 2 GGrraauuwwee P
Piijjllssttoorrmmvvooggeellss Puffinus griseus gezien langs Oostduinkerke (D. D’Hert) en in het binnenland vloog op 18 okt 1 ex. over de Schelde om 16.20 h te Hemiksem (P.
Hofman) en om 16.33 h te Steendorp (T.
Audenaert).
De eerste NNoooorrddssee PPiijjllssttoorrmmvvooggeellPuffinus puffinus passeerde op 22 aug langs Vanaf heden worden de VVllaaaammssee sseeiizzooeennssoovveerr--
zziicchhtteenn ssaammeennggeesstteelldd ddoooorr eeeenn tteeaamm vvaann 66 p
peerrssoonneenn:
G
Geerraalldd DDrriieesssseennss die verantwoordelijk is voor de portaalsite van Natuurpunt verwerkt de gegevens van de seizoensoverzichten. Dit behelst verwerking van niet-digitale gegevens (*), word-gegevens en de convertering van excell- of andere databankgegevens naar de portaalsite.
(*): Er wordt aangestuurd op een systeem van centralisatie: de gegevens worden door de waarnemers best verstuurd naar een locaal coördinator die de gegevens van hun regio ver- werkt. Deze lijsten worden daarna geconver- teerd naar de portaalsite. Overige digitale gegevens (waarvoor bv. geen locale coördina- tor bestaat) worden opgestuurd zodat ze apart kunnen geconverteerd worden. Wie zijn plaat- selijke coördinator niet kent, kan navraag doen via het communicatie-adres vogels@natuur- punt.be. In de nabije toekomst wordt ernaar gestreefd dat we enkel gegevens moeten put- ten uit de portaalsite die nu online is en waar waarnemers hun gegevens thans rechtstreeks kunnen invoeren. De link hiernaar is
http://www.vlaamsevogelwerkgroep.be/vogel- waarnemingen/inlog/inlog.asp.
Inlognamen en paswoorden worden toegekend door de locale coördinators. Hun gegevens staan vermeld op de Natuurpunt website.
De teksten van de seizoensoverzichten worden geschreven door:
W
Wiimm VVeerraagghhtteerrtt: zwanen, ganzen en eenden E
Eddddyy GGaaddeeyynnee: roofvogels G
Glleennnn VVeerrmmeeeerrsscchh: steltlopers
O
OP PG GE ELLE ET T !! B BE ELLA AN NG GR RIIJJK KE E M ME ED DE ED DE ELLIIN NG GE EN N !!
M
Miigguueell DDeemmeeuulleemmeeeesstteerr: zangvogels D
Diirrkk SSyymmeennss: overige
De coördinatie blijft in handen van Dirk Symens.
Om alles vlot te laten verlopen dienen vanaf heden de volgende ddeeaaddlliinneess te worden gere- specteerd vvoooorr hheett ooppssttuurreenn vvaann ddee ggeeggeevveennss:
10 september 2004: gegevens van winter 2003/2004
10 december 2004: gegevens van voorjaar 2004
10 maart 2005: gegevens van zomer 2004 10 juni 2005: gegevens van najaar 2004 10 september 2005: gegevens van winter 2004/2005
enz…..
N
Naaaarr wwiiee wwoorrddeenn ddee ggeeggeevveennss eenn ffoottoo’’ss vveerrssttuuuurrdd ??
Gelieve de niet-digitale gegevens (= per post) en tijdschriften evenals niet-digitale foto’s en dia’s, zoals dit nu ook reeds het geval was, op te sturen naar Dirk Symens, Kampweg 52 bus 6, 2990 Wuustwezel en digitale foto’s te bezorgen aan symens.dirk@pandora.be . Gelieve foto’s of dia’s minimaal te voorzien van datum, naam van fotograaf, soortnaam en plaatsaanduiding. Foto’s die in aanmerking komen voor publicatie worden vergoed aan 20 Euro per foto. Digitale foto’s moeten min- stens 300 dpi bevatten.
Gelieve de niet gecentraliseerde gegevens (zie boven (*)), met vermelding SEIZOENSOVER- ZICHT, voortaan te bezorgen aan Gerald Driessens op het emailadres gerald.dries- sens@natuurpunt.be met steeds een cc aan symens.dirk@pandora.be .
Oostduinkerke (D. D’Hert) en zelfs het dagmaximum werd in augustus genoteerd:
52 ex. naar NO. te De Panne op 30 aug (E.
Thoen, W. Courtens, P. Vantieghem en P.
Adriaens).
V
Vaallee PPiijjllssttoorrmmvvooggeellss Puffinus mauretanicus (BAHC) vlogen op 22 aug langs
Oostduinkerke (D. D’Hert) en op 7 okt langs De Panne (D. Verbelen en G.
Spanoghe).
S
Sttoorrmmvvooggeellttjjeess Hydrobates pelagicus (BAHC) werden genoteerd te Zeebrugge- Westdam op 28 sep (P. Beirens), te Oostende op 7 okt (Y. Baptiste, J. Buckens, J. Demey, T. Goethals, E. Vanloo e.a.), te De Panne op 28 sept en 5, 6 en 7 okt resp. 3, 1, 1 en 1 ex. (D. Verbelen, G. Spanoghe en D. D’Hert) en op 27 okt voor de haven van Zeebrugge 1 ex. pleisterend op de ferry Hull-Zeebrugge (P. Keirsebilck).
Op 23 sep trokken 10-tallen VVaallee S
Sttoorrmmvvooggeellttjjeess Oceanodroma leucorhoa langs de Belgische kust met te Oostende 91 ex. (J. Demey e.a.) en te De Panne 40 ex. (D. D’Hert). Verder waren er waarne- mingen te Heist op 11 okt (K. Verbanck), te Zeebrugge op 28 sep en 9 en 21 nov (P.
Beirens, G. De Putter, F. De Scheemaeker, C. Martens en F. Vanhee), te Blankenberge op 7 en 11 okt en 27 nov (M. Peeters, K.
Hessel, R. Deman en R. Dekempe), te Oostende op 10 en 28 sep en 4, 7 en 26 okt resp. 5, 1, 2, 1 en 1 ex. (E. Vanloo, L.
Janssen, K. Lossy, D. Herman, B.
Deduytsche e.a.) en te De Panne op 26 sep en 4, 5, 6, 7 en 8 okt resp. 1, 10, 4, 4, 7 en 1 ex. (D. D’Hert, J. Elst, T. Goossens, D.
Verbelen, G. Spanoghe e.a.). Buiten de kust waren er waarnemingen te Dudzele- insteekdok op 4 nov (G. Orbie) en te Kluizen op 13 okt (G. Spanoghe).
Een SSttoorrmmvvooggeellttjjee ssppeecc.. Oceanodroma spec. met donkere stuit vloog op 23 sep langs De Panne (D. D’Hert).
Hoge dagaantallen van JJaann--vvaann--GGeenntteenn Morus bassanus waren er op 4 okt te De Panne 102 ex. (J. Elst, T. Goossens en P.
Adriaens), op 7 okt te Oostende en te De Panne ca. 800 ex. (E. Vanloo, Y. Baptiste, J.
Buckens, D. Verbelen, G. Spanoghe e.a.) en op 10 nov te Oostende 153 ex. (E. Vanloo).
Over Zuid West-Vlaanderen vlogen van 31 aug t/m 18 dec 11.001 AAaallsscchhoollvveerrss Phalacrocorax carbo (med. Y. Feryn). Op 12 okt trokken op 53 telposten in Vlaanderen ca. 12.000 ex. over (w.o. mogelijke dubbel- tellingen) met de grootste aantallen over ZW.-Vlaanderen: 3.083 ex. over 5 telpos-
ten (med. Y. Feryn) waarvan 745 ex. over Avelgem (TTP Avelgem-Escanaffles), 729 ex. over Sint-Eloois-Winkel (TTP Heulebos Beurtemolen) en 784 ex. over Sint-Denijs (TTP Mortagnebos). Ook op 11 okt was er een opvallende trek over Vlaanderen met te Galmaarden 752 ex. naar ZW. (W.
Faveyts e.a.).
Een KKuuiiffaaaallsscchhoollvveerr Phalacrocorax aristote- lis vloog langs Oostende op 26 okt (E.
Vanloo).
R
REEIIGGEERRSS,, OOOOIIEEVVAAAARRSS eenn LLEEPPEELLAAAARRSS In augustus verschenen reeds RRooeerrddoommppeenn Botaurus stellaris te Brecht-Groot Schietveld op 1 aug (E. Janssens e.a.) en te Wuustwezel-centrum op 30 aug (J.
Symens).
In september pleisterde nog een W
Woouuddaaaappjjee Ixobrychus minutus op 6 sep te Zeebrugge-Hoge Noen (G. Neyt) met zelfs nog 1 ex. te Heverlee op 27 okt en 3 nov (S. Ackaert).
Op 18 sep waren 3 KKwwaakkkkeenn Nycticorax nycticorax aanwezig te Mechelen-Den Battelaer (W. Beullens, R. Willockx, P. Van den Eede en W. Schrey).
Tijdens de periode september-november werden KKlleeiinnee ZZiillvveerrrreeiiggeerrss Egretta garzet- ta vooral aan de Oostkust genoteerd met op de 2 traditionele slaapplaatsen de vol- gende maandmaxima: te Knokke-Zwin op
7 sep, 4 okt en 21 nov resp. 55, 48 en 29 ex. (F. De Scheemaeker, C. Martens en F.
Vanhee) en te Brugge/Lissewege op 7 sep, 21 okt en 22 nov resp. 60, 65 en 45 ex. (P.
D’hoore en F. De Scheemaeker). Daarnaast was er ook nog een slaapplaats te Meetkerke alwaar max. 11 ex. werden geteld op 16 nov (J. Vansteenkiste). Te Zeebrugge-Voorhaven pleisterden max. 11 ex. op 13 sep (D. en L. Verroken) en te Dudzele/Zeebrugge-Achterhaven max. 40 ex. in één groep op 12 okt (D. en L.
Verroken).
Behalve aan de Oostkust was de soort aan de Belgische kust ook een regelmatige ver- schijning te Nieuwpoort-IJzermonding met max. 7 ex. op 14 sep (W. Vercruysse, K.
Devos en W. Wackenier) met eveneens waarnemingen te Wenduine op 26 okt 3 ex. (J. Elst en C. Van Asselberghs) en te Oostduinkerke op 12 en 25 okt resp. min. 4 en 1 ex. (F. Withouck en P. Pockelé). Aan de Beneden-Schelde waren er geregeld waar- nemingen te Verrebroek met max. 7 ex. op 6 sep (J. Van Impe) en te Doel op 16 okt (B.
Deduytsche). Elders in het binnenland wer- den 1 à 2 ex. genoteerd te Woumen (1), Stuivekenskerke (1), Harelbeke-De Gavers (1), Nazareth-Callemoeie (1), Kruibeke (1), Willebroek-Broek Denayer (1), Wintam- Noordelijk Eiland (max. 2), Neerijse (1), Sint-Agatha-Rode (1), Schulen (1), Stormvogeltje Hydrobates pelagicus. 27 okt 2003, ferry Hull – Zeebrugge, voor de haven van
Zeebrugge (W) (Foto: Patrick Keirsebilck)
Zonhoven (max. 2), Zolder (1), Hasselt (1) en Bree (2), met een groep van 5 ex. naar Z. te Bertem op 16 okt (S. Bouillon).
Van 20 jul t/m 29 sep werden 39 P
Puurrppeerrrreeiiggeerrss Ardea purpurea genoteerd (zie figuur 2) op 15 verschillende plaatsen (zie kaart 2). De eerste trekkers verschenen eind juli te Lier op 20 jul (K. De Rouck), te Willebroek-Broek Denayer op 24 jul (D.
Tierens, A. Willemsen en W. Schrey), te Kallo op 28 jul (J. Devos), te Brecht-Groot Schietveld op 30 jul 2 juv. (J. Elst en G.
Driessens) en te Oud-Heverlee op 31 jul 1 ad. (B. Nef en W. Desmet). Opmerkelijk waren de groepen van 13 ex. over Kortrijk op 7 sep (G. Meeus) en 9 ex. naar. ZW. op 29 sep te Geraardsbergen-Zarlardinge (W.
Decock).
In de periode 25 jul-17 ok (zie figuur 3) werden in Vlaanderen 27 ZZwwaarrttee
G
Grro ottee Z Ziillvveerrrreeiig geerr n
no og g sstteeeed dss iin n o op pm maarrss
Tijdens het najaar 2003 (augustus t/m november) werden Grote Zilverreigers Casmerodius albus genoteerd op 59 plaatsen in Vlaanderen (zie kaart 1). De hoogste aantallen waren traditiege- trouw aanwezig in Midden-Limburg met max.. een groep van 51 ex. te Zolder- Vogelsanck op 23 nov (C. Onkelinx). Dat de soort een duidelijke opmars kent sinds 2000 blijkt uit figuur 1 (med. C.
Vanderydt). Opmerkelijk waren ook de waarnemingen van de volgende groepen buiten het Limburgse: 10 ex. over zee te Koksijde op 12 okt (F. Withouck) en 7 ex. te Mechelen-Mechels Broek naar Z.
op 9 nov (S. Boddington).
Kaart 1: Geografische spreiding van dagmaxima van Grote Zilverreigers Casmerodius albus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
Figuur 1. Groepsmaxima van Grote Zilverreigers Casmerodius albus in Midden-Limburg tijdens het najaar (1 sep-10 dec) in de periode 1990-2003
Figuur 2. Chronologische spreiding van Purperreigers Ardea purpurea in Vlaanderen tijdens het najaar 2003.
O
Oooiieevvaaaarrss Ciconia nigra waargenomen op 15 verschillende plaatsen (zie kaart 3). De grootste groep betrof 6 ex. te Bocholt op 13 sep (J. Bloemen en J. Gorssen).
Tijdens de najaarstrek werden in Vlaanderen van 16 juli t/m 2 nov (zie figuur 4) in totaal ca. 340 OOooiieevvaaaarrss Ciconia ciconia op trek genoteerd (w.o.
mogelijke dubbeltellingen) en dit op 41 verschillende plaatsen (excl. projectooie- vaars omgeving Zwin en omgeving Planckendael) (zie kaart 4). Ca. 55 % van de najaarstrekkers trokken door in grote groepen: 31 jul Heverlee 13 ex. naar Z. (A.
Verboven), 11 aug Denderleeuw 20 ex.
overtrekkend (H. Culo), 12 aug Geraardsbergen 14 ex. naar ZW. (A.
Neukermans), 12/13 aug Tienen 38 ex.
overnacht (Het Nieuwsblad 16.08.2003), 30 aug Malle 20 ex. naar Z. (D. Vercam- men), 1 sep Lille 10 ex. pleisterend (T.
Ghoos en J. Goossens), 1 en 2 sep Mechelen-Mechels Broek resp. 13 en 39 (29 + 10) ex. naar Z. (K. Lossy en R.
Nossent) en 20 okt Antwerpen- Berendrecht 18 ex. pleisterend (G. Leys).
Langs de Belgische kust was de trek van LLeeppeellaaaarrss Platalea leucorodia vooral opval- lend van 20 t/m 25 sep met in totaal 350 ex. (D. en L. Verroken, K. Verbanck, G.
Spanoghe, M. Peeters, P. D’hoore e.a.). De grootse pleisterende groep betrof 31 ex. te Zeebrugge-Oostdam op 5 en 6 sep (G.
Carette, I. Leroy, D. Werbroeck, K. Hessel en P. D’hoore).
Een late najaarstrekker werd genoteerd op 20 nov te Nieuwpoort-IJzermonding (W.
Wackenier). In het binnenland waren er waarnemingen op 12 sep te Diksmuide- Esen 15 ex. (W. Packet), op 20 sep te Nazareth-Callemoeie (N. Van Wassenhove), op 23 sep te Harelbeke-De Gavers 28 ex.
naar ZW. (G. Meeus) en op 24 sep te Antwerpen-De Kuifeend (L. Benoy, J. Van Ammel en R. Van Borm).
Z
ZWWAANNEENN,, GGAANNZZEENN eenn EEEENNDDEENN Hoge najaarsaantallen van KKnnoobbbbeellzzwwaaaann Cygnus olor werden geteld op 11 en 28 sep te Antwerpen-De Kuifeend resp. 108 en 116 ex. (L. Benoy, J. Van Ammel en R. Van Borm). Op 20 aug werden te Antwerpen- L.O.-Blokkersdijk 305 ex. genoteerd (G.
Simons)
De eerste KKlleeiinnee ZZwwaanneennCygnus colum- bianus bewickii in de kuststreek werden genoteerd op 22 okt te Zeebrugge- Voorhaven 15 ex. (D. en L. Verroken), op 23 Kaart 2: Geografische spreiding van Purperreigers Ardea purpurea in Vlaanderen tijdens het najaar
2003
Purperreiger Ardea purpurea. juv. 20 jul 2003, Lier (A) (Foto: Kris De Rouck)
Kaart 3: Geografische spreiding van Zwarte Ooievaars Ciconia nigra in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
okt te Damme-Oostkerke (G. Orbie), op 24 okt te Zeebrugge-Voorhaven ( J. Elst en C.
Van Asselberghs) en op 26 en 28 okt te Knokke-Zwin (P. Janssens en G. Orbie). In het binnenland verschenen de eerste exemplaren op 24, 25 en 29 okt en 8 nov te Antwerpen L.O.-Blokkersdijk resp. 8, 9, 2 en 5 ex. (W. Verschueren, P. Gerené en N.
Van Rossem).
Op 28 okt werd de eerste WWiillddee ZZwwaaaann Cygnus cygnus opgemerkt te Zelzate- Callemansputte (G. Spanoghe). Op 8 nov trokken 7 ex. langs Bredene (E. Vanloo) en van 23 tot minstens 30 nov pleisterden 2 ex. te Destelbergen-Damvallei (P. Van Gele en M. Moors).
De eerste KKlleeiinnee RRiieettggaannzzeennAnser brachy- rhynchus vlogen op 16 okt over Roksem 9 ex. (K. Devos). Pleisterende groepen waren vanaf 23 okt aanwezig in de Uitkerkse Polders 35 ex. (G. De Clercq) en op 30 okt te Brugge-Speyen 43 ex. (W. Jans) met op 20 nov reeds 4.600 ex. op deze laatste plaats (G. De Clercq). In het binnenland werd telkens 1 ex. waargenomen op 20 okt te Beveren-Kieldrecht (J. Van Impe) en op 15 nov te Beveren-Verrebroekse plassen (J.
Devos).
Opvallende trek van GGrraauuwwee GGaannzzeennAnser anser werd vastgesteld op 14 okt te Harelbeke-De Gavers 1.492 ex. en te Kuurne 1.370 ex. (J. Dekyvere, J. Staelens, R.
Claerbout e.a.).
Een WWiittbbuuiikkrroottggaannssBranta bernicla hrota (BAHC) werd op 8 nov waargenomen te De Panne (H. Tyteca).
Vroege SSmmiieenntteennAnas penelope werden opgemerkt op 12 aug te Zeebrugge- Achterhaven (B. Beyen) en op 13 aug te Harelbeke-De Gavers 1 R (J. Dekyvere).
Najaarsmaxima van de KKrraakkeeeennddAnas strepera betroffen resp. 1.473 ex. en 1.153 ex. op 7 en 30 aug te Antwerpen-De Kuifeend (L. Benoy, J. Van Ammel en R. Van Borm).
De eerste PPiijjllssttaaaarrtteennAnas acuta werden waargenomen op 26 aug te Antwerpen- L.O.-Blokkersdijk 2 RR (W. Verschueren), op 28 aug te Beernem 1 R (E. Niesen) en op 28 en 31 aug te Genk-De Maten resp. 3 00 en 1 R (C. Vanderydt).
K
KrroooonneeeennddeennNetta rufina waren aanwezig op 14 locaties, namelijk op 28 aug te Kortrijk-Bissegem 1 R (L. Devos e.a.), op 31 aug te Zingem-Weiput (E. Van Den Abeele), op 14 sep te Zonhoven-Platwijers (E.
Schorpion), op 30 sep te Aalter-Kraenepoel 1 R (B. Deduytsche), op 3 okt te
Figuur 3. Chronologische spreiding van Zwarte Ooievaars Ciconia nigra in Vlaanderen tijdens het najaar 2003.
Figuur 4. Chronologische spreiding van Ooievaars Ciconia ciconia in Vlaanderen tijdens het najaar 2003 (excl. langdurige pleisteraars).
Kaart 4: Geografische spreiding van Ooievaars Ciconia ciconia in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
Zonhoven-Wijvenheide 1 R (E. Schorpion), op 4 okt te Kalmthout-Stappersven 1 juv.
(H. Jacobs), op 9 oktober te Schoten- E10plas 1 R en 2 00, met aldaar 2 RR en 2 00 van 19 okt tot 9 nov (L. Wens, D.
Symens, T. Hendrickx e.a.), op 10 okt te Heverlee 1 0 (K. Moreau), op 11 okt te Maasmechelen-Boorsem 1 R (P. en W.
Wouters), met aldaar 1 0 van 25 okt tot 24 nov (G. Beckers, P. en W. Wouters, T.
Pattyn e.a.), op 19 okt te Oudenaarde-Eine 1 R (D. Van De Populiere), op 1 nov te Temse 1 R op de Schelde (G. Heyrman), van 6 tot 11 nov te Harelbeke-De Gavers 1 0 en 2 RR (L. Devos, M.d’Hondt, F.
Goussaert, I. Robbe, F. Claerbout e.a), van 9 tot 11 nov 1 R te Gullegem-Bergelenput (L.
Devos, M.d’Hondt, F. Goussaert, I. Robbe, F.
Claerbout e.a), op 22 nov te Denderleeuw 1 R (S. Feys) en op 25 nov te Aalter- Kraenepoel 1 R en 1 0 (B. Deduytsche).
Opmerkelijk is de herontdekking van het Sterkranswier Nitellopsis obtusa door onderzoekers van het Instituut voor Natuurbehoud op enkele traditionele over- winteringsplaatsen van Krooneenden, zoals de E10-plas te Schoten; deze eendensoort blijkt een voorkeur te hebben voor dit kranswier.
Totaaltellingen op 15 en 30 nov te Lier/Duffel-Netevallei leverden resp. 2.011 en 1.607 TTaaffeelleeeennddeennAythya ferina op (D.
Colin).
Een 0 RRiinnggssnnaavveelleeeennddAythya collaris (BAHC) verbleef van 13 okt tot 23 nov te Waasmunster-Hamputten (D. Van De Populiere, J. Everaert, I. Mauro e.a.). Het 0 dat gedurende 13 opeenvolgende winters te Antwerpen-L.O. verbleef werd aldaar in het najaar van 2003 niet meer waargeno- men.
W
WiittooooggeeeennddeennAythya nyroca (BAHC) pleisterden van 8 tot 17 aug te Heverlee 1 0 (B. Nef, K. Moreau, B. Saveyn e.a.), op 21 sep te Heverlee (B. Creemers), van 26 okt tot 5 nov te Harelbeke-De Gavers 1 0 (M.
Demeulemeester, C. Wintein, F. Goussaert, R. Moreel e.a.), op 1 nov te Maasmechelen 1 0 op de Maas (G. Beckers), op 9 nov te Rijkevorsel-Volharding 1 R (G. Laurijssens en W. Veraghtert), vanaf 9 nov te Lier/Duffel 1 1ste-winter (D. Colin, J.
Tafforeau, M. Jacobs e.a.), op 11 nov te Maasmechelen-Boorsem 1 R (G. Beckers), met aldaar 1 0 van 21 tot 24 nov (T.
Pattyn, G. Beckers en J. Smeets) en op 15 nov te Diepenbeek-De Maten 1 ad. R (C.
Vanderydt en G. Beckers).
Van de KKuuiiffeeeenndd Aythya fuligula werden maxima geteld op 15 en 30 nov te Lier/Duffel-Netevallei resp.1.727 en 1.537 ex. (D. Colin).
De eerste TTooppppeerrssAythya marila werden genoteerd op 26 sep te De Panne 24 ex. (D.
D’Hert). Binnenlandwaarnemingen werden verricht op 12 okt te Beernem (B.
Deduytsche), op 26 okt te Woumen- Blankaart 1 R (K. Devos), op 8 nov te Wintam 1 ex. op de Schelde en vanaf 8 nov te Hingene (J. Reyniers), van 9 tot 24 nov te Maasmechelen-Boorsem 1 R (G.
Beckers, J. Smeets, K. Sauwens e.a.), met 5 RR en 1 0 aldaar op 11 nov (G. Beckers), op 10 nov te Lier (D. Colin, J. Arras en J.
Tafforeau), op 12 nov te Kluizen 1 R (L.
Bekaert), op 15 nov te Tielrode 1 R (G.
Heyrman), op 15 nov te Vorselaar 1 R (P.
De Cnodder en T. Goossens) en van 15 tot 30 nov te Lier/Duffel 1 R (D. Colin en M.
Jacobs).
Een 0 KKoonniinnggsseeiiddeerr Somateria spectabilis (BAHC) in eclipskleed pleisterde op 5, 9 en 10 sep in de Voorhaven van Zeebrugge (J.
Trotteyn, D. Herman, N. Vanermen e.a.).
Het betrof de eerste langdurige waarne- ming van deze soort in Vlaanderen sinds 1984.
Slechts een handvol IIJJsseeeennddeennClangula hyemalis werden tijdens de najaarstrek gezien: op 17 okt te Zeebrugge-Voorhaven 3 ex. (D. Verbelen) en op 23 okt te Wenduine (J. Elst). In het binnenland pleis- terde 1 R van 18 okt tot 11 nov te De Pinte (N. Geiregat, F. Ghyselen, G.
Spanoghe e.a.).
Trekwaarnemingen van GGrroottee ZZeeee--eeeennddeenn Melanitta fusca gebeurden op 26 okt te
Oostende 2 ex. (E. Vanloo), op 6 nov te Zeebrugge-Fonteintjes 2 ex. ter plaatse (O.
Dochy), op 8 nov te De Panne 2 ex. (H.
Tyteca), op 13 nov te Bredene 14 ex. (S.
Feys en D. Herman) en op 22 nov te Oostduinkerke 1 ex. (H. Tyteca).
De eerste BBrriilldduuiikkeerrssBucephala clangula verschenen op 12 okt te Woumen- Blankaart 1 0 (K. Devos), van 12 tot 19 okt te Beernem (B. Deduytsche en E.
Niesen), op 14 okt te Antwerpen-L.O.- Blokkersdijk 1 0 (W. Verschueren), vanaf 16 okt te Knokke-Zwin 2 ex. (G. Orbie en R. Deman), op 18 okt te Lier/Duffel (D.
Colin), met aldaar 2 ex. op 19 okt (V.
Michiels) en op 18 okt te Maasmechelen- Boorsem (J. Bijnens, R. Moors, T. Pattyn e.a.).
Binnenlandwaarnemingen van MMiiddddeellssttee Z
ZaaaaggbbeekkMergus serrator werden verricht op 26 okt te Dilsen (G. Beckers en K.
Sauwens), op 12 nov te Kluizen 1 R (L.
Bekaert) en op 29 nov te Hofstade 2 RR (F.
Van De Meutter, R. De Boom en F. Van Den Houtte).
R
ROOOOFFVVOOGGEELLSS
Tijdens het najaar werden ZZwwaarrttee WWoouuwweenn Milvus migrans waargenomen op 1 aug te Gent-Mariakerke 2 ex. (Dutch Birding 2003: 351), op 12 aug te Gullegem- Bergelenput (M. D’Hondt), op 24 aug te Vlimmeren (V. Mertens), op 7 sep te Borgloon (J. Bogaert), op 8 okt te Puurs (S.
Vermeulen) en op 19 okt te Pittem (N.
Lievrouw).
Niet minder dan 74 RRooddee WWoouuwweennMilvus milvus werden in Vlaanderen genoteerd in de periode18 sep-22 nov (zie figuur 5) en
Kaart 5: Geografische spreiding van Rode Wouwen Milvus milvus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
dit op 34 verschillende plaatsen (zie kaart 5). Tijdens het weekend van 15 en 16 okt vond een doortrekpiek boven Vlaanderen plaats, met alleen op 15 okt niet minder dan 21 ex., rekening houdend met mogelij- ke dubbelwaarnemingen. Opmerkelijke plaatsaantallen werden genoteerd te Lille (9 ex.) en te Mechelen (9 ex.).
Op 16 sep vloog een ZZeeeeaarreennddHaliaeetus albicilla (BAHC) naar W. te Heule (R.
Soete).
In aug werden BBllaauuwwee KKiieekkeennddiieevveennCircus cyaneus genoteerd op 2 aug te
Brecht–Groot Schietveld 1 0 (E. Janssens), op 4 aug te Sint-Denijs 1 R, op 5 aug te Avelgem 1 0 (D. Derdeyn, L. Vermeulen, N.
Vanheuverbeke, B. Saveyn e.a.) en op 21 aug te Ieper (F. Goussaert).
In de periode 4 aug-29 sep werden 14 G
Grraauuwwee KKiieekkeennddiieevveennCircus pygargus genoteerd en dit te Sint-Denijs op 11 aug en 6 sep resp. 1 juv. en 1 ad. 0 (D.
Derdeyn), te Meetkerke op 21 aug (W.
Lammerant), te Oostduinkerke op 5 sep (W. Van Den Schoor), te Evergem – Kluizendokken op 7 sep (Dutch Birding
2003: 436), te Merelbeke op 5 sep (D.
Verbelen), te Denderleeuw op 24 aug (H.
Culo), te Kallo op 4 aug 1 R (R.
Aeschlimann), te Brecht–Groot Schietveld op 31 aug 1 juv. (V. Dupont, J. De Ridder, D.
Symens en L. Wens), te Oostmalle op 4 aug (D. Vercammen), te Willebroek–Broek Denayer op 8 aug (D. Tierens en A.
Willemsen), te Zellik op 14 aug 2 ex. (TTP Zellik) en te Neerpelt-Hageven op 14 sep 1 R (D., L. en W. Beyen).
Opmerkelijk hoge dagtotalen en –aantal- len van doortrekkende SSppeerrwweerrss Accipiter nisus werden genoteerd in regio Z.W.- Vlaanderen met tussen 17 aug en 15 nov niet minder dan 511 ex. Topdagen in deze regio waren 12 okt met 55 ex., 15 okt met 58 ex, 16 okt met 45 ex. en 17 okt met 91 ex. Ook te Kalmthout–Grenspark werden opmerkelijke aantallen genoteerd met 40 ex op 13 okt en 42 ex op 15 okt (G.
Vermeersch).
Midden oktober werden hoge trekaantallen B
BuuiizzeerrddeennButeo buteo genoteerd met op de Z.W.-Vlaamse trektelposten 129 ex. op 15 okt met diezelfde dag 103 ex. over
Kalmthout-Grenspark (G. Vermeersch).
Opmerkelijk waren ook de 146 ex. over Neerharen op 13 okt (B., J. en P. Gabriëls en M. Talaska). Tijdens de simultaantelling op 12 okt werden op de Vlaamse trektel- posten in totaal 915 Buizerden geteld, ver- spreid over 53 telposten, met de hoogste aantallen te Neerharen (98), Kalmthout (66) en Wellen-Oetersloven (48).
R
RuuiiggppoooottbbuuiizzeerrddeennButeo lagopus (BAHC) werden genoteerd op 13 okt te Neerharen (TTP Neerharen), op 15 okt te Zandhoven- Viersel (F. Naedts), op 15 okt te Neerpelt- Hageven (D., L. en W. Beyen), op 18 okt te Opvelp (H. Blockx), op 19 okt te Uitkerke (G. De Clercq en R. Coolman) en te Torhout 1 juv. (K. Hessel), op 8 nov te Brustem (J.
Moria) en op 9 nov te Rotem (G. Beckers).
Meer dan het vermelden waard zijn de waarnemingen van een SStteeeennaarreennddAquila chrysaetos (BAHC) op 16 okt eerst te Borsbeek (W. Mijlemans) en later te Brecht–Groot Schietveld (L. Wens) en op 10 nov te Antwerpen LO–Blokkersdijk (R.
Aeschlimann).
In de periode 13 jul-28 okt werden in Vlaanderen 91 VViissaarreennddeenn Pandion haliae- tus (w.o. mogelijke dubbeltellingen) geno- teerd (zie figuur 5) op 42 verschillende plaatsen (zie kaart 6).
Tijdens het najaar werden RRooooddppoooottvvaallkkeenn Falco vespertinus genoteerd op 6 aug te Willebroek (D. Tierens, E. Leplat en A.
Willemsen) en op 6 sep te Evergem- Kluizendokken (G. Spanoghe).
In de periode 6 sep-30 nov werden in Vlaanderen in totaal ca. 225 SSmmeelllleekkeennss Falco columbarius (w.o. mogelijke dubbel- tellingen) geteld (zie figuur 5) en dit ver- spreid over 96 verschillende plaatsen. De absolute topttrek vond plaats tijdens de 2de decade van oktober met op 11, 12, 13, 14 en 17 okt resp. 13, 39, 11, 24 en 15 ex.
De SSlleecchhttvvaallkkFalco peregrinus kent in Vlaanderen nog steeds een toename en areaaluitbreiding, wat onder meer blijkt uit de waarnemingen tijdens het najaar op niet minder dan 70 plaatsen, verspreid over het ganse Vlaamse land.
Een opvallend late BBoooommvvaallkkFalco subbu- teo werd opgemerkt op 27 okt te Zellik (M.
Janssens).
Op 1 sep werd een SSaakkeerrvvaallkkFalco cherrug (BAHC) waargenomen te Tongeren-Lauw (J. Riskin en J. Gabriëls), gevolgd door een andere waarneming op 14 sep te Brecht- Groot Schietveld 1 ad. (D. Symens). Zoals zo vaak tegenwoordig bij grotere valken is Figuur 5. Chronologische spreiding van Rode Wouwen Milvus milvus, Visarenden Pandion
haliaetus en Smellekens Falco columbarius in Vlaanderen tijdens het najaar 2003.
Kaart 6: Geografische spreiding van Visarenden Pandion haliaetus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
er onduidelijkheid over de al dan niet wilde herkomst en raszuiverheid.
H
HOOEENNDDEERRSS,, RRAALLAACCHHTTIIGGEENN eenn KKRRAAAANN-- V
VOOGGEELLSS
In oktober werden nog KKwwaarrtteellss Coturnix coturnix waargenomen op 11 okt te Sint- Eloois-Winkel (M. Demeulemeester, D.
Derdeyn en E. Desmet) en op 24 okt te Dilsen-Stokkem (G. Beckers).
Van 4 aug t/m 5 nov werden P
Poorrsseelleeiinnhhooeenneenn Porzana porzana geno- teerd op de volgende 8 plaatsen met ver- melding van het dagmaximum: Veurne (1), Gullegem (1), Molenbeek-Wersbeek (5), Liedekerke (1), Kalmthout (1), Mol (1), Willebroek (3) en Neerpelt (1).
K
Kwwaarrtteellkkoonniinnggeenn Crex crex waren aanwe- zig te Heist op 11 okt (D. en L. Verroken en L. en W. Vanwesenbeeck), te Zeebrugge op 20 sep (G. Spanoghe en D. Van den Heuvel), te Oostkamp-Hertsberge op 14 sep verkeersslachtoffer (P. Keirsebilck), te Gentbrugge op 6 sep (med. D. Verbelen), te Semmerzake van 5 t/m 18 okt (D. Verbelen e.a.), te Antwerpen op 2 okt 1 dood ex. in het stadscentrum (G. Luyts) en te Willebroek-Broek Denayer op 22 sep ring- vangst (A. Willemsen).
Op 28 sep pleisterden niet minder dan 2.365 MMeeeerrkkooeetteenn Fulica atra te Antwerpen-De Kuifeend (L. Benoy, J. Van Ammel en R. Van Borm).
Reeds begin september werden K
KrraaaannvvooggeellssGrus grus genoteerd op 2 sep te Kalmthout-Stappersven 2 ex. over (G.
Vandekeybus) en op 5 sep te Leefdaal 1 ex.
naar Z. (W. Desmet en B. Creemers). Van 12 okt t/m 18 dec (zie figuur 6) werden ca.
780 ex. op 25 verschillende plaatsen (zie kaart 7) in Vlaanderen genoteerd. Hiervan trokken ca. 80 % of ca. 600 ex. over van 5 t/m 13 nov.
S
STTEELLTTLLOOPPEERRSS
Tijdens het najaar 2003 werd slechts één- malig een SStteellttkklluuuuttHimantopus himanto- pus waargenomen en dit langs de Maas te Maasmechelen op 8 sep (T. Pattyn).
Op de hoogwatervluchtplaats in de IJzermonding te Nieuwpoort pleisterden op 7 sep 172 BBoonnttbbeekkpplleevviieerreenn Charadrius hia- ticula met aldaar nog steeds 75 ex. op 21 nov (D. D’Hert, W. Debruyne e.a.).
M
Moorriinneellpplleevviieerreenn Charadrius morinellus werden waargenomen op 28 aug te Klemskerke-Bredene 3 ex. (L. Lens) en op 14 en 21 sep te Bredene resp 4 en 1 ex. over-
vliegend (E. Vanloo).
De eerste GGoouuddpplleevviieerreennPluvialis apricaria voor het najaar werden genoteerd op 15 jul aan de Viconia-Kleiputten te Stuivekens- kerke 3 ex. (D. D’Hert en K. Devos).
Binnenlandwaarnemingen van ZZiillvveerrpplleevviieerr Pluvialis squatarola werden verricht op 6 sep te Kallo (J. Van Impe), op 20 sep te Brecht-Groot Schietveld 7 ex. (D. Symens), op 2 okt te Kieldrecht (J. Van Impe) en op 9 okt te Aalter-Kraenepoel (B. Deduytsche).
K
Kaannooeettssttrraannddllooppeerrss Calidris canutus wer- den in het binnenland genoteerd op 14 en 21 sep te Wintam-Noordelijk Eiland resp. 2 en 1 ex. (C. Coeckelbergh en R. Desmet) en op 19 okt te Mechelen-Mechels Broek min.
1 ex. (J. Niesz).
In het binnenland werden KKlleeiinnee SSttrraanndd-- llooppeerrss Calidris minuta waargenomen te Beernem (2), Verrebroek (2), Wintam (1), Leuven (1), Tienen (2), Mol (2), Tessenderlo (1) en Zonhoven (1).
Op de volgende plaatsen werden TTeemm-- m
miinncckkss SSttrraannddllooppeerrss Calidris temminckii gemeld: te Blankenberge-Uitkerkse Polders op 14, 29 en 31 jul resp. 3, 2 en 2 ex. (H.
Verstraete en R. Deman), te Bredene op 24, 25 en 27 jul resp. 1, 1 en 2 ad. (J. Buckens en S. Feys), te Veurne-Suikerfabriek op 15 jul (W. Debruyne), te Verrebroek op 20 aug (G.
Spanoghe), te Wintam-Noordelijk Eiland op 3 aug 3 ex. (J. Reyniers) en te Tessenderlo van 18 t/m 20 aug 2 ex. (K. Leysen, H.
Vermeulen, W. Vanwesemael, E. Van Audenhove e.a.).
Een juv. GGeessttrreeeeppttee SSttrraannddllooppeerr Calidris melanotos (BAHC) werd op 7 sep waarge- nomen te Knokke-Oude Vrede (J. Elst en N.
Geiregat). Op 12 sep zat 1 juv. ex. kortston- dig te Mechelen-Mechels Broek (K. Lossy, R.
Nossent en M. Geerinckx) en op 3 okt waren 2 ex. aanwezig te Verrebroek-Verrebroekse Plassen (B. Deduytsche en G Spanoghe).
Van de KKrroommbbeekkssttrraannddllooppeerr Calidris ferru- ginea werden maximum 13 geteld aan de kust te Nieuwpoort-IJzermonding op 7 sep (D. D’Hert). Binnenlandwaarnemingen waren er op 21 jul te Lokeren-Molsbroek (J.
Everaert, C. Craps en P. Duymelinck), op 27 jul te Tienen 3 ex. (R. Bijks), op 1 en 8 aug te Antwerpen L.O.-Blokkersdijk resp. 2 en 1 ex.
(J. Bafort), op 10 aug te Veurne- Kaart 7: Geografische spreiding van Kraanvogels Grus grus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
Figuur 6. Chronologische spreiding van Kraanvogels Grus grus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003.
Suikerfabriek (W. Debruyne), op 3 sep te Maasmechelen 2 juv. (J. Joost), op 7 sep te Zonhoven-Platweyers 2 juv. (M. Lodewyckx en C.Vanderydt), op 7 en 14 sep te Wintam- Noordelijk Eiland (C. Coeckelbergh e.a.) en op 5 okt te Beernem (B. Deduytsche).
Hoge binnenlandaantallen van BBoonnttee S
Sttrraannddllooppeerr Calidris alpina werden geteld langs de Schelde met te Doel op 29 nov 1.350 ex. (J. Van Impe).
Tijdens het najaar 2003 werden BBookkjjeess Lymnocryptes minimus waargenomen op 23 plaatsen in Vlaanderen.
Eind november was nog een GGrruuttttoo Limosa limosa aanwezig te Nieuwpoort-IJzer- monding op 29 en 30 nov (W. Debruyne, K.
Devos e.a.).
Binnenlandwaarnemingen van RRoossssee G
Grruuttttoo’’ssLimosa lapponica werden verricht op 3 aug te Kruishoutem (M. Demeule- meester), op 2 en van 12 t/m 14 sep te Mechelen-Mechels Broek (R. Nossent, K.
Lossy en F. Van De Meutter) en tenslotte op 6 en 7 sep te Wintam-Noordelijk Eiland resp. 2 en 1 ex. (C. Coeckelbergh en R. de Smet).
Novemberwaarnemingen van ZZwwaarrttee R
RuuiitteerrTringa erythropus in het binnenland waren er te Tienen van 9 t/m 10 en van 14 t/m 15 nov (P. Collaerts, E. Collaerts, E.
Hoebrechts, M. Vandeput en J. Cuppens).
P
PooeellrruuiitteerrssTringa stagnatilis (BAHC) wer- den waargenomen op 11 aug te Wintam- Noordelijk Eiland (H. D’Hertefelt) en van 28 aug t/m 1 sep te Willebroek-Broek Denaeyer (A. Willemsen en D. Tierens).
Late waarnemingen van GGrrooeennppoooottrruuiitteerr
Tringa nebularia waren er op 22 nov te Blankenberge-Uitkerkse Polders (W. Van Assche) en van 29 t/m 30 nov te Nieuwpoort-IJzermonding (W. Debruyne e.a.).
Een groepje van 3 SStteeeennllooppeerrss Arenaria interpres was op 2 sep aanwezig te Mechelen-Mechels Broek (R. Nossent en K.
Lossy).
Een GGrroottee FFrraannjjeeppoooott Phalaropus tricolor (BAHC) in winterkleed werd waargenomen in de IJzermonding te Nieuwpoort (G.
Warreyn en M. Bedert).
G
Grraauuwwee FFrraannjjeeppootteenn Phalaropus lobatus werden genoteerd op 6 aug te Wintam-
Noordelijk Eiland 2 ex. (J. Reyniers en K. en B. De Keersmaecker), op 31 aug langs- vliegend te Oostende (E.Vanloo) en op 5 okt in de Verdronken Weide te Ieper (C. Becuwe, P. Snick en R. Claeys).
Er werden een 10-tal RRoossssee FFrraannjjeeppootteenn Phalaropus fulicarius waargenomen en dit op 30 en 31 aug en 28 sep te Oostende resp.
1, 1 en 1 à 2 ex. (E. Vanloo, J. Elst, C. Van Asselbergs en G. Driessens), op 8, 11 en 25 okt te De Panne telkens 1 ex. (D. Verbelen, L.
Derutter, D. D’Hert e.a.), van 11 t/m 12 okt te Zeebrugge-Achterhaven 1 1stewinter (P.
Beirens, T. Goossens, G. Driessens, J. Elst e.a.), op 12 okt te Zeebrugge-Westdam (J.
Elst en G. Driessens) en op 2 nov te Blankenberge (B. Deduytsche).
JJAAGGEERRSS,, MMEEEEUUWWEENN,, SSTTEERRNNSS eenn A
ALLKKAACCHHTTIIGGEENN
Het dagmaximum van MMiiddddeellssttee JJaaggeerrss Stercorarius pomarinus betrof 13 ex. te De Panne op 4 okt (P. Adriaens, J. Elst en T.
Goossens).
De eerste KKlleeiinnssttee JJaaggeerrss Stercorarius lon- gicaudus werden genoteerd op 30 aug te De Panne 1 juv. (E. Thoen, W. Courtens, S.
Vantieghem en P. Adriaens) en te
Oostende op 30 en 31 aug telkens 2 ex. (E.
Vanloo). In september-november werd de soort genoteerd te Oostende op 20 en 23 sep (E. Vanloo en J. Demey), te
Oostduinkerke op 10 sep (D. D’Hert) en te De Panne op 23 sep en 4 okt resp. 4 en 1 ex. (D. D’Hert, D. Verbelen, P. Adriaens, J.
Elst en T. Goossens). In het binnenland was Bokje Lymnocryptes minimus. 1 okt 2003, Brecht-Groot Schietveld (A) (Foto: Jef De Ridder)
Rosse Franjepoot Phalaropus fulicarius. 12 okt 2003, Zeebrugge-Achterhaven (W) (Foto: Tom Goossens)
1 juv. aanwezig te Mechelen-Mechels Broek op 2 sep (R. Nossent en K. Lossy).
Het dagmaximum van GGrroottee JJaaggeerrss Catharacta skua betrof 29 ex. op 7 okt langs De Panne (D. Verbelen en G.
Spanoghe).
In september-oktober waren er nog bin- nenlandwaarnemingen van
Z
Zwwaarrttkkooppmmeeeeuuww Larus melanocephalus te Lier op 16 okt en van 27 okt tot in dec (J.
Tafforeau, D. Colin, S. Baeten, G. Driessens, K. De Rouck e.a.) en op 21 okt te Kluizen 2 ex. (L. Bekaert). In november werd de soort nog genoteerd op 1, 21 en 28 nov te Wenduine resp. 1, 3 en 1 ex. (J. Vansteen- kiste, J. Elst en C. Van Asselberghs), op 8 nov te Wintam (J. Reyniers), op 9 en 25 nov te Zeebrugge resp. 1 ex. en 1 dood ex.
(D. Verbelen en G. Spanoghe), op 13 nov te Heist (H. Verstraete), op 16 nov te Kluizen (N. Vanermen), op 22 nov te Oudenaarde (J. Dewolf) en op 28 nov te Nazareth- Callemoeie (N. Geiregat).
Najaarstrekkers van DDwweerrggmmeeeeuuww Larus minutus in het binnenland werden geno- teerd op 17 jul en 2 sep te Harelbeke-De Gavers (J. Dekyvere en F. Goussaert), op 2 sep te Mechelen-Mechels Broek (R.
Nossent en K. Lossy), op 3 sep te Haasrode (K. Moreau), op 16 okt te Roksem 4 ex. (K.
Verbanck), van 18 t/m 21 okt te Antwerpen L.O.-Blokkersdijk (W.
Verschueren) en op 24 okt te Woumen- Blankaart 2 ex. (K. Devos).
Minstens 15 VVoorrkkssttaaaarrttmmeeeeuuwweenn Larus sabini werden genoteerd langs de kust: te Zeebrugge op 14 sep (G. Driessens en J.
Elst), te Oostende op 31 aug, 28 en 29 sep en 26 okt (G. Driessens, J. Elst, C. Van
Asselberghs en E. Vanloo) met aldaar 2 ex.
op 30 aug (E. Vanloo), te Nieuwpoort op 28 sep en 6 okt (V. Lehouck en W.
Debruyne) en te De Panne op 30 aug, 28 en 30 sep en 5, 6, 7 en 8 okt (E. Thoen, W.
Courtens, D. Verbelen, H. Tyteca, D. D’Hert e.a.) met aldaar 3 ex. op 4 okt (P. Adriaens, J. Elst en T. Goossens).
Naar jaarlijkse traditie werden op de stran- den van de Westkust in augustus-septem- ber hoge aantallen GGeeeellppoooottmmeeeeuuwweenn Larus michahellis genoteerd met op 28 sep 88 ex. langs de Belgische kust waarvan 76 ex. aan de Westkust (G. Spanoghe).
In het binnenland werd tijdens het najaar de soort genoteerd op de volgende plaat- sen met telkens vermelding van het dag- maximum: Stuivekenskerke (1), Nazareth (1), Aalter (1), Wintam (1), Harelbeke (5), Kluizen (1), Stuivekenskerke (1), Duffel/Rumst (1), Geistingen (2),
Maasmechelen (2), Maaseik (4), Neerharen (3), Diepenbeek (2), Kessenich (1) en Kinrooi (2).
Tijdens het najaar (begin augustus-eind november) werden PPoonnttiisscchhee MMeeeeuuwweenn Larus cachinnans (BAHC) genoteerd op de volgende plaatsen, telkens met vermelding van het dagmaximum: Heist (1),
Zeebrugge (1), Raversijde (1), Nieuwpoort (1), Harelbeke (1), Drongen (1), Wintam (1), Hofstade (1), Leuven (1), Wilsele (1), Mol (1), Boorsem (1), Bilzen (1), Geistingen-Ophoven (2) en Maaseik (1).
Een ad. GGrroottee MMaanntteellmmeeeeuuwwLarus marinus pleisterde te Kessenich op 24 nov (G.
Beckers).
LLaacchhsstteerrnnssSterna nilotica (BAHC) werden waargenomen op 24 jul te Oostende (E.
Vanloo) en op 31 aug te Antwerpen-De Kuifeend (L. Benoy, J. Van Ammel en R. Van Borm).
Op 5 aug vloog een RReeuuzzeennsstteerrnn Sterna caspia (BAHC) naar ZW. te Kruishoutem (M. Demeulemeester).
In november werden nog GGrroottee SStteerrnnss Sterna sandvicensis genoteerd op 3 nov te Nieuwpoort-IJzermonding (W. Wackenier) en op 30 nov te Oostende (E. Vanloo).
Op 9 nov was nog een VViissddiieeff Sterna hirundo aanwezig te Zeebrugge (G.
Driessens).
Een DDwweerrggsstteerrnn Sterna albifrons werd op 27 sep waargenomen te Lille-Poederlee (R.
Aeschlimann).
Van 26 nov t/m 4 dec pleisterde een 1ste- winter WWiittwwaannggsstteerrnnChlidonias hybrida (BAHC) te Sint-Agatha-Rode (J.
Vantrappen, F. Fluyt, J. Nysten, K. Van Scharen, K. Moreau e.a.).
Aan de kust werden tijdens de najaarstrek max. 197 ZZwwaarrttee SStteerrnnss Chlidonias niger geteld tijdens de namiddag van 11 sep te Oostende (K. Lossy e.a.). In het binnenland werden in totaal slechts een 50-tal ex.
genoteerd met een max. van 8 ex. te Zonhoven-Platwijers op 6 en 7 sep (C.
Vanderydt, M. Lodewijckx en I. Vanvoorden) (zie kaart 8).
In het binnenland werd een ZZeeeekkooeettUria aalge waargenomen te Doel op 14 okt (J.
Soors).
Een ad. ZZwwaarrttee ZZeeeekkooeettCepphus grylle (BAHC) in winterkleed pleisterde op 12 okt te Koksijde (T. Moens).
K
Klleeiinnee AAllkkeenn Alle alle werden genoteerd op 25 okt te De Panne (D. D’Hert) en op 21 okt te Zeebrugge (H. Verstraete).
P
Paappeeggaaaaiidduuiikkeerrss Fratercula arctica (BAHC) vlogen langs De Panne op 4 en 7 okt resp.
1 en 2 ex. (D. Verbelen, G. Spanoghe, P.
Adriaens, J. Elst en T. Goossens) en langs Oostende op 4 okt en 10 nov (B.
Deduytsche en E. Vanloo).
U UIILLEENN
In de periode augustus-november werden V
Veelldduuiilleenn Asio flammeus genoteerd op 22 verschillende plaatsen (zie kaart 9).
O
OVVEERRIIGGEE NNIIEETT--ZZAANNGGVVOOGGEELLSS
Op 12 okt werden op 46 verschillende tel- posten in Vlaanderen in totaal 70.960 H
HoouuttdduuiivveennColumba palumbus geteld (w.o. mogelijke dubbeltellingen) met de hoogste aantallen in de provincie Limburg en max. 13.873 ex. te Genk (TTP De Kaart 8: Geografische spreiding van dagmaxima van Zwarte Sterns Chlidonias niger in het
Vlaamse binnenland tijdens het najaar 2003
Maten), 12.031 ex. te Maaseik (TTP Maaseik) en 10.115 ex. te Helchteren (TTP Sonnisheide). Ook op 13 okt werden opmerkelijke trekaantallen geteld te Lanaken-Neerharen 34.194 ex. (J., P. en B.
Gabriëls en M. Talaska) en te Schulen 20.530 ex. (K. Leysen) en op 14 okt trokken 19.783 ex. over Genk-Maten (C.
Vanderydte.a.). In november was er ook nog een opmerkelijke doortrek op 6 nov met te Mechelen-Mechels Broek 10.438 ex. (K. Lossy en R. Nossent), te Galmaarden 7.685 ex. (W. Faveyts e.a.) en te Malle 7.204 ex. (W. Veraghtert en H. Van Laer) en op 8 nov trokken 10.850 ex. over Lier (D.
Colin en S. Baeten).
Op 21 okt was nog een ZZoommeerrttoorrtteell Streptopelia turtur aanwezig te Schelle (K.
De Keersmaecker).
Op 6 aug vloog een BBiijjeenneetteerrMerops apiaster (BAHC) over Maasmechelen (G.
Beckers) H
HooppppeennUpupa epops werden genoteerd op 20 okt te Lebbeke (A. Mannaert) en op 30 okt te Doel (G. Spanoghe).
Veldwaarnemingen van DDrraaaaiihhaallzzeenn Jynx torquilla waren er in de periode 6 aug- 27 sep (zie figuur 7) op 23 plaatsen (zie kaart 10). In oktober werd de soort nog geno- teerd op 11 okt te Bilzen (K. Sauwens) en van 13 t/m 17 okt te Brecht-Groot Schietveld (L. Wens, D. en P. Symens, J. De Ridder, J. Elst en E. Janssens). Naar jaarlijkse traditie waren er weer heel wat meer ring- vangsten dan veldwaarnemingen met o.a.
te Lebbeke van 16 aug t/m 12 sep 10 ex.
(A.Mannaert) en te Kinrooi-
Stamprooierbroek van 25 t/m 28 aug 6 ex.
(G. Knoops).
Op 7 sep werd een GGrriijjsskkooppssppeecchhtt Picus canus (BAHC) waargenomen te Genk-De Maten (R. Libot).
Kaart 9: Geografische spreiding van dagmaxima van Velduilen Asio flammeus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
Kaart 10: Geografische spreiding van veldwaarnemingen van DraaihalzenJynx torquilla in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
Draaihals Jynx torquilla. 3 sep 2003, Koksijde (W) (Foto: Diederik D’Hert) Figuur 7. Chronologische spreiding van veldwaarnemingen van Draaihalzen Jynx torquilla in
Vlaanderen tijdens het najaar 2003.
Z
ZAANNGGVVOOGGEELLSS
Een KKoorrtttteeeennlleeeeuuwweerriikkCalandrella brachy- dactyla (BAHC) pleisterde op 18 jul op de Westdam te Zeebrugge (K. Hessel) en over trektelpost de Beurtemolen te Sint-Eloois- Winkel trok op 11 okt 1 ex. naar ZW. (M.
Demeulemeester en E. Desmet).
Binnenlandwaarnemingen van K
KuuiifflleeeeuuwweerriikkGalerida cristata zijn thans een grote zeldzaamheid met op 21 sep een zingend ex. te Roten (J. Royaerd).
Ook dit najaar trokken weer honderden B
BoooommlleeeeuuwweerriikkeennLullula arborea over Vlaanderen. Tijdens de simultaantrektelling op 12 okt werden 237 ex. geteld waarvan 21 ex. over Sint Denijs, 22 ex. over Gesteld en 27 ex. over het Kempens Plateau. De grootste pleisterende groep betrof 26 ex.
te Oostmalle-Vliegveld op 19 sep (P. De Cnodder, D.Heylen en G. Laurijssens).
Opmerkelijk waren de 2.141 naar ZW.
trekkende VVeellddlleeeeuuwweerriikkeenn Alauda arvensis
te Zellik op 5 nov (De Nieuwsgier 2004, 12).
Aan de kust werden SSttrraannddlleeeeuuwweerriikkeenn Eremophila alpestris waargenomen vanaf 12 okt tot 25 nov en dit te De Panne, Koksijde, Oostende, Zeebrugge en Knokke met als maxima 7 ex. ter plaatse op 31 okt (P. Vantieghem) en een groep van 15 naar ZW. op 5 nov (G. Driessens) te Zeebrugge- Voorhaven en 15 ex. te Knokke-Zwin op 17 nov (J. Burny). Binnenlandwaarnemingen waren er op 5 okt te Kallo (J. Devos, J. Elst, C. Van Asselberghs en G. Driessens), van 18 tot 20 okt te Bevel (D. Colin) en op 8 nov te Lier (D. Colin).
14 sep was een goede trekdag voor B
BooeerreennzzwwaalluuwweennHirundo rustica met 950 ex. en 1.400 ex. resp. over Mechelen- Mechels Broek (F. Van De Meutter, R.
Nossent en K. Lossy) en Neerpelt-Hageven (med. D. Beyen). Late trekkers waren er op 2 nov te Bokrijk (P. Gabriëls), op 6 nov te
Zeebrugge-Fonteintjes (O. Dochy) en op 11 nov te Assebroek (P. D’Hoore).
Nog later was de pleisterende HHuuiisszzwwaalluuww Delichon urbicum op 30 nov te Avelgem (C. Vandeghinste en J. Janssens).
Traditioneel waren weer GGrroottee PPiieeppeerrss Anthus richardi (BAHC) aanwezig langs de kust in de periode 28 sep – 9 nov te Heist- Oostdam op 21 okt (H. Verstraete), te Zeebrugge-Voorhaven op 28 sep, 21 okt en 9 nov (H. Verstraete en K. Hessel) en op 28 sep, 16 en 19 okt en 4 nov te Zeebrugge- Achterhaven (J. Elst, G. Driessens, G.
Laurijssens en K. Hessel) met op deze laat- ste plaats een late trekker op 23 nov (K.
Hessel). In het binnenland waren er trek- kers te Kalken-Kalkense Meersen op 29 sep (P. Claus), te Zwijndrecht op 3 okt 2 ex.
(med. G. Spanoghe), te Kalmthout- Grenspark op 30 sep (G. Vermeersch), te Brecht-Groot Schietveld op 26 sep (V.
Dupont) en 16 okt (J. Elst), te Rijkevorsel op 15 nov (G. Laurijssens), te Hoogstraten op 18 okt 2 ex. (S. Leestmans e.a.), te Leefdaal op 5 okt (K. Moreau) en te Dilsen- Stokkem op 24 okt (G. Beckers).
In de periode 3 aug-12 okt werden in Vlaanderen 48 DDuuiinnppiieeppeerrss Anthus cam- pestris genoteerd (zie figuur 8) op 23 plaatsen (zie kaart 11) waarbij vooral de 9 ex. te Malle-Oostmalle opvallen
tijdens de periode 21 aug t/m 12 sep (P.
De Cnodder, G. Laurijssens, J. Elst, W.
Debaere, e.a.). De laatste najaarstrekker werd op 12 okt gezien te Blankenberge-
Strandleeuwerik Eremophila alpestris. 18 okt 2003, Zeebrugge (W) (Foto: Koen Verbanck)
Kaart 11: Geografische spreiding van DuinpiepersAnthus campestris in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
Figuur 8. Chronologische spreiding van Duinpiepers Anthus campestris in Vlaanderen in het najaar 2003
Fonteintjes (P. D’Hoore).
Een late BBoooommppiieeppeerrAnthus trivialis trok op 22 okt over Mechelen-Mechels Broek (R. Nossent).
Grote aantallen trekkende GGrraassppiieeppeerrss Anthus pratensis werden genoteerd op 25 sep en 12 okt te Zeebrugge-Fonteintjes resp. 1.536 en 4.265 ex (P. D’Hoore), op 30 sep en 1 okt te Bredene resp. 1.270 en 3.350 ex. (W. Faveyts e.a.), op 30 sep te Mechelen-Mechels Broek 2.638 ex. (R.
Nossent en K. Lossy) en op 27 sep en 1 okt te Maasmechelen resp. > 1.000 en ca.
1.000 ex. (J. en B. Gabriëls en J. Bijnens).
In totaal werden 13 RRooooddkkeeeellppiieeppeerrss Anthus cervinus waargenomen en dit te Knokke op 28 sep (G. Spanoghe), te Zeebrugge-Voorhaven op 21 okt (H.
Verstraete), te Avelgem op 17 okt (Y. Feryn en J. Dewolf), te Drongen op 3 okt 2 ex.
(med. G. Spanoghe), te Kalmthout- Grenspark op 29 sep (G. Vermeersch), te Mechelen-Mechels Broek op 21 sep (R.
Nossent en K. Lossy), te Wintam- Noordelijk Eiland op 7 sep 2 ex. (J.
Reyniers), te Roosdaal op 17 en 18 okt (J.
Mertens), te Leefdaal op 14 sep (K. Van Scharen), te Lanaken op 5 okt en 12 okt (P., J. en B. Gabriëls en M. Talaska) en te Boorsem op 11 okt (P. en J. Wouters).
Een vroege WWaatteerrppiieeppeerrAnthus spinoletta werd gezien te Malle op 30 sep (P. De Cnodder) terwijl de 48 ex. op 28 nov te Zonhoven (G. Beckers) ook het vermelden waard zijn. Binnenlandwaarnemingen van O
Oeevveerrppiieeppeerr Anthus petrosus werden
gedaan te Mechelen-Mechels Broek op 6 okt (R. Nossent en K. Lossy), te Willebroek- Broek Denayer op 28 nov (A. Willemsen) en te Dilsen-Stokkem op 24 okt (G.
Beckers).
Mooie dagaantallen GGeellee KKwwiikkssttaaaarrtteenn Motacilla flava werden geteld te Mechelen-Mechels Broek op 25 aug en 2 sep resp. 130 en 135 ex. (R. Nossent en K.
Lossy) met late trekkers op 11 okt te Everberg (A. Smets), te Rijkevorsel (S.
Leestmans) en te Mechelen-Mechels Broek (F. Van de Meutter, R. Nossent en K. Lossy), op 11 en 14 okt te Neerharen resp. 4 en 1
ex. (J., P. en B. Gabriëls en M. Talaska) en op 21 okt te Antwerpen-L.O. (W. Verschueren).
Twee EEnnggeellssee GGeellee KKwwiikkssttaaaarrtteennMotacilla flava flavissima zaten in de IJzermonding te Nieuwpoort op 6 sep (G. Warreyn).
Op 26 okt kwamen 22 GGrroottee GGeellee K
KwwiikkssttaaaarrtteennMotacilla cinerea slapen te Kortrijk-IJzerkaai (F. Goussaert) terwijl in de buurt daarvan 600 WWiittttee KKwwiikkssttaaaarrtteenn Motacilla alba werden geteld op 1 nov te Kortrijk-Station (M. Demeulemeester).
R
RoouuwwkkwwiikkssttaaaarrtteennMotacilla alba yarrellii werd genoteerd te Zeebrugge-Voorhaven op 25 okt (Y. Baptiste en T. Goossens), te Nieuwpoort-IJzermonding op 31 okt (R.
Desaever), te Moen op 21 nov (D. Derdeyn) en te Grembergen op 12 okt ringvangst van 1 ad. 0 (J. en A. Mannaert).
Vanaf 19 okt werden her en der verspreid over Vlaanderen minstens 50 PPeessttvvooggeellss Bombycilla garrulus gezien: te Knokke- Zwinbosjes op 1 nov (G. Spanoghe), te Oostende op 9 nov (E. Vanloo), te Raversijde op 27 okt 2 ex. (J. Buckens), te Koksijde-Noordduinen op 30 okt 5 ex. (D.
D’Hert), te Gullegem op 7 nov 13 ex. (M.
Demeulemeester), te Kortrijk op 6 nov 2 ex. (F. Goussaert), te Kalmthout op 10 nov 2 ex. (med. G. Vermeersch), te
Hoogstraten-Minderhout midden nov 10 ex. (dhr. Marijnissen), te Weelde op 26 nov (med. B. Hoeymans), te Lier op 19 okt en 8 nov (D. Colin) en te Mechelen op 13 en 16 nov resp. 8 en 3 ex. (P. Symens en W.
Raats).
Ringvangsten van NNoooorrddssee NNaacchhtteeggaalleenn Rouwkwikstaart Motacilla alba yarrellii. 25 okt 2003, Zeebrugge-Voorhaven (W)
(Foto: Yves Baptiste)
Aziatische Roodborsttapuit Saxicola torquatus maurus. 1ste-winter 0. 11 okt 2003, Heist (W) (Foto: Koen Verbanck)
Luscinia luscinia (BAHC) waren er te Geel- Zammel op 5 aug (M. Clerckx), te Hamme op 18 aug (med. J. Leclerq), te Korbeek-Lo op 20 aug (J. Vanautgaerden) en te Kinrooi-- Stamprooierbroek op 26 aug (G. Knoops).
Een RRooooddggeesstteerrddee BBllaauuwwbboorrssttLuscinia sve- cica svecica (BAHC) werd geringd te Willebroek-Broek Denayer op 20 sep (D.
Tierens en A. Willemsen).
Maar liefst 134 WWiittggeesstteerrddee BBllaauuwwbboorrsstteenn Luscinia svecica cyanecula werden geringd te Veurne tussen 1 aug en 19 sep (N.
Roothaert).
Nog opmerkelijker waren de ruim 270 G
Geekkrraaaaggddee RRooooddssttaaaarrtteennPhoenicurus phoenicurus die tijdens het ganse najaar werden geringd te Korbeek-Lo (J.
Vanautgaerden) met van deze soort late trekkers op 11 okt te Heist-Stapelterrein (D. en L. Verroken) en Kersbeek-Miskom (P.
Collaerts), op 12 okt te Koksijde- Noordduinen (D. D’Hert), op 13 okt te Brecht-Groot Schietveld (E. Janssens), op 14 okt te Koksijde-Schipgatduinen (R.
Desaever) en te Korbeek-Lo (J.
Vanautgaerden) en op 20 okt te Zeebrugge-Oostdam (G. De Putter en J.
Trotteyn). Late PPaaaappjjeessSaxicola rubetra werden waargenomen van 18 t/m 22 okt te Brecht-Groot Schietveld (D. Symens) en op 22 okt te Zeebrugge-Oostdam (D. en L.
Verroken).
Een 1ste winter 0 AAzziiaattiisscchhee R
RooooddbboorrssttttaappuuiittSaxicola torquatus mau- rus (BAHC) zat op 11 okt op het strand te Heist (J. Elst, W. Veragthert, G. Laureyssens, D. en L. Verroken e.a.).
Late TTaappuuiitteennOenanthe oenanthe pleis- terden te Zeebrugge-Voorhaven op 25 okt en 31 okt resp. 1 en 2 ex. (J. Elst, C. Van Asselberghs en P. Vantieghem) en te Koksijde-Schipgatduinen op 29 okt 3 ex.
(R. Desaever).
Tijdens het najaar werden 41 BBeefflliijjsstteerrss Turdus torquatus opgemerkt waarvan 20 ex. van 5 t/m 13 okt.
Hoge aantallen trekkende KKooppeerrwwiieekkeenn Turdus iliacus werden genoteerd op 12 okt te Raversijde 6.945 ex. (J. Delaaert) en te Zeebrugge-Fonteintjes 2.492 ex. (P.
D’Hoore), op 12 en 14 okt te Mechelen- Mechels Broek resp. 2.640 en 1.694 ex. (R.
Nossent, K. Lossy, J. Soors en W. Dirckx) en op 14 okt te Genk-De Maten 1.191 ex. (C.
Vanderydt en T. Pattyn).
Net zoals in 2003 was het najaar 2004 een opvallend goed najaar voor CCeettttii’’ss Z
ZaannggeerrssCettia cetti met in totaal ruim 65
ex. Hiervan werden 13 ex. geringd te Veurne van 1 aug tot 19 sep (N.
Roothaert). Op diverse plaatsen langs de kust werden winterterritoria ingenomen vanaf half okt-begin nov en in het diepere binnenland waren er waarnemingen te Harelbeke-De Gavers van 1 nov t/m dec tot 2 ex. (J. Staelens, F. Goussaert e.a.), te Zelzate van 1 t/m 16 nov 1 zangpost (G.
De Smet) en te Willebroek op 23 nov (A.
Willemsen en D. Tierens).
Ook de Zeebrugse GGrraasszzaannggeerrssCisticola juncidis (BAHC) waren opnieuw een feno- meen met van 16 okt t/m 29 nov tot 4 ex.
in de Voorhaven en gans de periode tot 6 ex. in de Achterhaven (tal van waarne- mers). Solitaire vogels in het binnenland werden genoteerd op 25 aug te Kallo- Melsele (G. Spanoghe) en op 8 aug te Neerpelt-Hageven (H. Lehaen).
Heel wat WWaatteerrrriieettzzaannggeerrssAcrocephalus paludicola werden geringd met een uit- schieter van 38 ex. te Veurne van 1 aug tot 19 sep (N. Roothaert) en verder te Willebroek-Broek Denayer op 7 aug (A.
Willemsen), te Sint-Denijs op 11 aug (E.
Van Tieghem), te Lebbeke op 17 aug (A.
Mannaert), te Mechelen-Mechels Broek op 18 en 19 aug (S. Vansteenkiste) en te Liedekerke op 24 aug (W. D’Haeseleer).
Veldwaarnemingen waren er op 25 aug te Verrebroek (G. Spanoghe), op 11 sep te Zemst (J. Verduystert), op 12 sep te Neerpelt-Hageven (H. Lehaen), op 30 sep te Zeebrugge-Achterhaven (J. Elst en F.
Vanhove) en tenslotte op 12 okt te Zeebrugge-Voorhaven (J. Elst, G. Driessens en K. Hessel).
Zeer spectaculair zijn de 1.629 RRiieettzzaannggeerrss Acrocephalus schoenobaenus die werden geringd te Veurne van 1 aug tot 19 sep (N.
Roothaert).
Drie VVeellddrriieettzzaannggeerrssAcrocephalus agricola (BAHC) werden geringd nl. op 9 aug te Bellem (N. De Regge) en te Berlare (D. De Mesel en A. Mannaert) en op 19 sep te Willebroek-Broek Denayer (A. Willemsen, L.
Janssens, e.a.).
Er werden twee SSttrruuiikkrriieettzzaannggeerrss Acrocephalus dumetorum (BAHC) geringd en dit op 16 aug te Geel-Zammelsbroek (M. Clerckx, H. Berghmans, A. Cristael en J.
Van Kerckhoven) en op 9 okt te
Willebroek-Broek Denayer (A. Willemsen).
Er werden tussen 22 en 28 sep 3 late B
BoossrriieettzzaannggeerrssAcrocephalus palustris geringd te Willebroek-Broek Denayer (A.
Willemsen).
G
Grroottee KKaarreekkiieetteennAcrocephalus arundi- naceus werden waargenomen op 22 jul te Veurne (D. D’Hert) en op 23 jul te Zemst (W. Beullens en J. Peeters) en ringvangsten waren er op 1, 2 en 4 aug te Kruishoutem (M. Demeulemeester en L. Terry) en op 24 aug te Veurne (N. Roothaert).
Te Koksijde-Noordduinen werd op 23 jul een OOrrpphheeuussssppoottvvooggeell Hippolais polyglot- ta (BAHC) geringd (D. D’Hert) en te Veurne werd 1 ex. geringd in de periode 1 aug tot 19 sep (N. Roothaert).
Op 26 sep werd een KKlleeiinnee SSppoottvvooggeell Hippolais caligata (BAHC) geringd te Hamme (M. Hebbelinck).
Vanaf 13 nov tot na de jaarwisseling ver- bleef een 1ste winter PPrroovveennççaaaallssee G
GrraassmmuussSylvia undata (BAHC) te
Pallas Boszanger Phylloscopus proregulus. 19 okt 2003, Wenduine (W) (Foto: Tom Goossens)
Blankenberge (D.Herman, H.Verstraete, T.Goossens e.a.).
1ste winter SSppeerrwweerrggrraassmmuusssseennSylvia nisoria (BAHC) werden gezien te Heist op 3 sep (D. en L. Verroken), op 5/6 sep (K.
Hessel, D. en L. Verroken en P. Beirens) en van 9 t/m 16 sep (J. Elst, P. Adriaens, D.
Herman e.a.), te Zeebrugge op 13 sep 2 ex.
langs de Westdam (D. en L. Verroken en K.
Hessel) en op 20 sep (P. Beirens) en te Gullegem-Bergelenput op 16 sep (M.
Demeulemeester), met ringvangsten op 3 sep te Lebbeke (A. Mannaert), op 18 sep te Tongeren (E. Colson) en op 20 sep te Grembergen (J. en A. Mannaert).
Op 1 nov zat nog een BBrraaaammsslluuiippeerrSylvia curruca in de Zwinbosjes te Knokke-Heist (G. Spanoghe) en op 8 nov was nog een G
Grraassmmuuss Sylvia communis te zien in De Moeren te Veurne (R. Billau).
P
Paallllaass BBoosszzaannggeerrssPhylloscopus proregulus (BAHC) verschenen langs de kust van18 t/m 19 okt te Wenduine (W. Heylen, J. Elst, T. Goossens, e.v.a.) met aldaar een ander ex. op 28 okt (N. Vanermen), van 4 t/m 5 nov te Raversijde (J. Buckens), op 6 nov te Oostende (J. Buckens) en op 9 nov te Heist-Generaal Willemspark (J. Elst en P.
Beirens) met binnenlandwaarnemingen op 30 okt te Herstelt 2 ex. geringd (M.
Clerckx) en op 11 nov te Hingene-Het Moer (J. Reyniers).
In totaal werden 27 BBllaaddkkoonniinnggeenn Phylloscopus inornatus waargenomen.
Kustwaarnemingen waren er te Heist- Generaal Willemspark op 28 sep (J. Elst, C.
Van Asselberghs en G. Driessens), te Heist- Sashul op 3 en 15 okt, van 24 t/m 28 okt en van 31 okt t/m 1 nov (D. en L. Verroken,
J. Elst, C. Van Asselberghs, M. Demeule- meester en W. en L. Vanwesenbeeck), te Zeebrugge-Sporthal op 28 en 29 sep en 17 okt resp. 1, 2 en 1 ex. (J. Elst, G. Driessens, M. Demeulemeester, D. Herman, B. Verhelst e.a.), te Zeebrugge-Marinebasis op 30 sep (J. Elst), te Zeebrugge-Fonteintjes op 30 sep (N. Vanermen), te Blankenberge op 27 sep en 16 okt (K. Hessel, D. Herman en D.
en L. Verroken), te Lissewege op 11 okt (J.
Elst, W. Veragthert en G. Laureyssens), te Wenduine-strand op 29 sep (E. Wybauw), te De Haan op 3 okt ringvangst (P.
Schepens), te Middelkerke van 27 nov t/m 30 nov (J. Elst, W. Veragthert en G.
Laurijssens) en te Nieuwpoort op 11 okt (D. D’Hert, R. Desaever en W. Debruyne).
In het binnenland was de soort aanwezig
op 27 sep te Mechelen (W. Beullens), op 29 sep te Herstelt (A. Cristael), op 30 sep te Willebroek-Broek Denayer ringvangst (A.
Willemsen en D. Tierens), op 3 okt te Galmaarden (W. Faveyts) en te Zelzate (med. G. Spanoghe), op 13 okt te Korbeek- Lo ringvangst (J. Vanautgaerden), van 25 t/m 27 okt te Mechelen-Mechels Broek (F.
Van de Meutter, R. Nossent en K. Lossy) en op 31 okt en 2 nov te Zwevegem (D.
Derdeyn).
Een HHuummeess BBllaaddkkoonniinngg Phylloscopus humei (BAHC) verbleef te Zeebrugge- Voorhaven van 23 t/m 27 nov (W. Heylen, J. Elst, G. Driessens, P. D’Hoore, W.
Veragthert e.a.) en te Bredene op 5 dec (J.
Demey).
B
Brruuiinnee BBoosszzaannggeerrssPhylloscopus fuscatus (BAHC) konden worden bestudeerd op 22 okt te Oud-Turnhout ringvangst (J.
Geudens), van 25 t/m 27 nov te Zeebrugge-Voorhaven (P. D’Hoore, J. Elst, W. Veragthert, D. en L. Verroken e.a.) en op 30 nov te Stokkem (A. Ovaa, G. Beckers, T.
Pattyn e.a.).
FFlluuiitteerrss Phylloscopus sibilatrix waren nog te zien te Zeebrugge-Sporthal op 3/4 sep (D. en L. Verroken en N. Vanermen) en te Zeebrugge-Oostdam op 14 sep (G.
Carrette, G. Vergauwen en J.
Vanwijnsberge).
K
Klleeiinnee VVlliieeggeennvvaannggeerrssFicedula parva (BAHC) werd gezien op 7 sep te Heist- Sashul (M. Demeulemeester), op 22 sep te Koksijde-Noordduinen (D. D’Hert), op 30 sep te Zeebrugge-Marinebasis en te Zeebrugge-Sporthal 1 1stewinter (J. Elst en Humes Bladkoning Phylloscopus humei. 27 nov 2003, Zeebrugge-Voorhaven (W)
(Foto: Koen Verbanck)
Kaart 12: Geografische spreiding van Baardmannetjes Panurus biarmicus in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
D. en L. Verroken), op 17 okt te
Blankenberge (W. Van Assche) en op 11 okt te De Haan (T. Goossens en W. Heylen).
In de periode 11 okt-30 nov werden in totaal ca. 370 BBaaaarrddmmaannnneettjjeessPanurus biarmicus genoteerd op 32 verschillende plaatsen (zie kaart 12).
Op 9 nov werden 5 WWiittkkooppssttaaaarrttmmeezzeenn Aegithalos caudatus caudatus (BAHC) gezien te Heusden-Voort (H. Tutak) en vanaf 20 nov 2 overwinteraars te Hasselt (C. Vanderydt).
Op 19 okt trokken maar liefst 1.280 K
KoooollmmeezzeennParus major over Heist (L.
Gillis). Ook elders in Vlaanderen werden opvallend veel Koolmezen en PPiimmppeellmmeezzeenn Parus caeruleus op trek gezien, waarbij uit ringvansten (ringterugmeldingen) bleek dat veel van deze vogels uit Oost- of Noord- Oost-Europa kwamen.
Een TTaaiiggaabboooommkkrruuiippeerr Certhia familiaris (BAHC) werd op 15 okt gevangen en geringd te De Haan (P. Schepens).
In de periode 2 jul-30 nov werden in Vlaanderen 83 BBuuiiddeellmmeezzeennRemiz pendu- linus genoteerd op 18 verschillende plaat- sen (zie kaart 13) met als maxima 13 à 18 ex. te Tienen op 27 sep (M. Vandeput), 12 à 14 ex. te Genk-De Maten op 27 sep (C.
Vanderydt) en 11 ex. te Verrebroek op 3 okt (G. Spanoghe).
Op 29 sep was nog een R WWiieelleewwaaaall Oriolus oriolus aanwezig te Willebroek- Broek Denayer (A. Willemsen en D.
Tierens).
G
Grraauuwwee KKllaauuwwiieerreennLanius collurio werden gezien op 25 aug te Heist-Sashul (E.
Thoen), op 6 sep te Neerpelt-Hageven 1
ex. R-kleed (H. Lehaen) en op 7 sep te Genk (J. Sterk en F. Baert) en te Lommel- Oude Maai (M. Emmers, A. Geypen, P.
Allaerts en T. Jansen) met ringvangsten op 7 en 10 aug te Lebbeke (A. Mannaert).
Van 18 okt tot het einde van de najaarspe- riode werden te Bierbeek en Lubbeek tot 11 NNoooorrddssee KKaauuwweennCorvus monedula monedula waargenomen (P. Herroelen en R. Guelinckx), telkens in het gezelschap van andere kraaiachtigen. Solitaire vogels waren er op 30 okt en 4 nov te Genk-De Maten (C. Vanderydt), op 11 nov te Haasrode (K. Moreau) en op 16 nov te Leefdaal (F. Fluyt).
De eerste BBoonnttee KKrraaaaiieennCorvus corone cornix verschenen te Uitkerke en te Oostduinkerke op respectievelijk 23 en 25 okt (L. Lybeer en P. Pockelé), gevolgd door
solitaire vogels van 1 t/m 17 nov te Knokke-Zwin (R. Deman en G. Orbie), op 2 nov te Lovendegem (A. Anselin), op 9 nov te Raversijde (J. Dellaert), van 1 t/m 16 nov te De Panne (F. Verdonckt en K. Verschoore) en op 30 nov te Retie (D. Vanormelingen).
Op 18 okt werd een RRaaaaff Corvus corax (BAHC) waargenomen te Neerpelt- Hageven (D., L. en W. Beyen) en op 25 nov vloog 1 ex. met gehavende vleugel over Schilde (med. B. Luyckx).
Tijdens het najaar werden een 35-tal E
Euurrooppeessee kkaannaarriieessSerinus serinus geno- teerd op tal van plaatsen verspreid over het hele Vlaamse land waarvan 75 % in oktober met max. 14 ex. op 12 okt op 11 verschillende plaatsen.
Aan de kust werden FFrraatteerrss Carduelis flavi- rostris waargenomen te Knokke-Zwin op 10 nov 8 ex. (T. Goossens), te Zeebrugge- Kaart 13: Geografische spreiding van Buidelmezen Remiz pendulinus in Vlaanderen tijdens
het najaar 2003
N
Naajjaaaarrssiin nffllu uxx vvaan n K Kllaap peekksstteerrss
In totaal werden tijdens het najaar 2003 in Vlaanderen minstens 45 Klapeksters Lanius excubi- tor gezien op 27 verschillende plaatsen. Het 1ste ex. werd genoteerd op 26 sep te Brecht-Groot Schietveld (A. Van Loon †). Aangezien in de over- winteringsgebieden in de provincies Antwerpen en Limburg de 1ste overwinteraars reeds (kunnen) ver- schijnen eind sep-begin okt is het moeilijk om aldaar een onderscheid te maken tussen najaars- trekkers en overwinteraars. Nochtans waren er tij- dens het najaar opvallend veel trekwaarnemingen buiten de normale waarnemingsgebieden (zie kaart 14). Opmerkelijk hierbij waren de groep van 4 ex.
op trek te Sint-Denijs op 30 sep (D. Derdeyn) en de 3 ex. overtrekkend te Mechelen-Mechels Broek op 16 okt (R. Nossent, F. Van De Meutter, K. Lossy en W. Dirckx).
Kaart 14: Geografische spreiding van Klapeksters Lanius excubitor in Vlaanderen tijdens het najaar 2003
