Bijlage HAVO
2017
economie
Bronnenboekje
Opgave 1
bron 1 verwachte kosten en opbrengsten per avond van La Mama
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 €
aantal all-inclusive diners per avond MK MK MK P = GO P = GO P = GO GTK GTK GTK MO MO MO
GTK = gemiddelde totale kosten P = verkoopprijs
GO = gemiddelde opbrengst
P = GO = prijs-afzetlijn
MO = marginale opbrengsten
bron 2 keuzemogelijkheden bij vraag 3
0 20 40 60 80 100 120 aantal all-inclusive diners per avond €
aantal all-inclusive diners per avond
aantal all-inclusive diners per avond aantal all-inclusive diners per avond grafiek 1 0 20 40 60 80 100 120 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 € grafiek 2 0 20 40 60 80 100 120 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 € grafiek 3 0 20 40 60 80 100 120 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 € grafiek 4 MK MK MK P = GO P = GO P = GO GTK GTK GTK MK MK MK P = GO P = GO P = GO GTK GTK GTK MO MO MO MK MK MK P = GO P = GO P = GO GTK GTK GTK MO MO MO MKMKMK P = GO P = GO P = GO GTK GTK GTK 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 MO MO MO MO MO MO
bron 3 financiering door middel van crowdfunding
Crowdfunding is een manier om een investeringsproject te financieren,
waarbij veel mensen elk een klein bedrag kunnen beleggen.
Opgave 2
bron 1 oorzaak-gevolgschema maatschap-pelijke onrust conjuncturele ontwikkeling structurele ontwikkeling ...(a)... ...(b)... ...(c)... ...(d)... particuliere investeringen dalen ...(e)... lager nationaal inkomenbron 2 aantekeningen interview
herverdelingsmaatregelen groot effect verhogen minimumloon verhogen hoogste tarief inkomstenbelasting verhoging arbeidskorting laagstbetaalden inkomensnivellering meer werkloosheid lager nationaal inkomen
Opgave 3
bron 1 koers US dollar in Turkse lira en koers euro in US dollar (1 mei – 1 september 2013) 1,29 1,29 1,28 1,33 1,32 1,79 1,90 1,94 1,95 2,05
1 mei 1 jun 1 jul 1 aug 1 sep
Legenda:
koers dollar in Turkse lira koers euro in dollar
2013 2,1 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 0
bron 2 valuta-interventie Turkse Centrale Bank op 1 september 2013 2,05 koers dollar in lira A1 A2 V
aantal dollars (x miljard) grafiek 1: koers dollar in Turkse lira
2,05 koers lira
in dollar A1
A2
V
aantal lira’s (x miljard)
aantal lira’s (x miljard) grafiek 2: koers Turkse lira in dollar
2,05 koers dollar
in lira A2
A1
V
aantal dollars (x miljard) grafiek 3: koers dollar in Turkse lira
2,05 koers lira
in dollar A2
A1
V
grafiek 4: koers Turkse lira in dollar
V en A1 = vraag en aanbod vóór valuta-interventie V en A2 = vraag en aanbod na valuta-interventie
Opgave 4
bron 1 loon-prijsspiraal
hoge lonen hoge inflatie
a b
bron 2 eurozone-deflatie-index juli en augustus 2014
eurozone Duitsland Oostenrijk België Ierland Finland Frankrijk Spanje Nederland Italië Portugal Griekenland −6 aug −1 −2 −3 −4 −4 −6 −6 −6 −7 −7 −7 −6 juli deflatie-index −1 −2 −3 −5 −4 −6 −6 −8 −6 −6 −7
bron 3 model van de economie van de eurozone
prijspeil
eurozone export - import
rentebeleid ECB loonkosten koers euro bestedingen eurozone concurrentiepositie eurozone werkloosheid eurozone 12 8 3 2 7 1 9 14 10 4 5 11 6 13
Opgave 5
bron 1 consequenties voor directie en vakbond van
keuzemogelijkheden ten aanzien van een nieuwe cao
vakbond (werknemers) toegeven (inbinden) vasthouden aan hoge eisen directie (werkgever) toegeven (inbinden) ;
;
vasthouden aan een laag bod ;
; Toelichting
De smiley’s ter linkerzijde van de puntkomma geven steeds de consequenties van de ontstane situatie voor de directie, die ter rechterzijde van de puntkomma de consequenties voor de vakbond:
zeer gunstig
enigszins gunstig
enigszins ongunstigOpgave 6
bron 1 enkele resultaten uit het onderzoeksrapport van FAM
− Bij de introductie van de e-bike op de Nederlandse fietsenmarkt schafte met name de ‘oudere’ consument een e-bike aan voor recreatieve doeleinden. Tegenwoordig wordt de e-bike ook steeds meer gebruikt door werkenden en scholieren.
− Met name die laatste twee groepen gebruikers sluiten een verzekering voor hun e-bike af.
2013 2014 verwacht gegevens over de totale fietsenmarkt
afzet nieuwe fietsen (x 1.000) 1.035 1.008
- waarvan e-bikes (x 1.000) 175 192
gegevens van verzekeringmaatschappij FAM gestolen e-bikes als percentage van het aantal verzekerde e-bikes
7% 14% gemiddelde verzekerde waarde van een e-bike € 1.200 € 1.300 premie per polis (incl. 21% assurantiebelasting) € 125,84 ….. - waarvan opslag voor bedrijfskosten en winst € 20 …..
