Toelichting Beleidsregels tegemoetkoming meerkosten chronisch zieken
Algemeen
In de op 3 juni 2013 aangenomen wet (wetsvoorstel 33 726) is de landelijke tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), de compensatie voor het verplicht eigen risico (CER), de korting op de eigen bijdrage bij intramurale zorg en, vanaf 2015, de korting op de eigen bijdrage extramurale zorg afgeschaft.
De reden voor deze afschaffing was dat de tegemoetkoming niet of onvoldoende bij die burgers terecht is gekomen waarvoor de algemene tegemoetkoming bedoeld was. Als reden is hiervoor onder meer aangegeven dat een automatische toekenning, op basis van zorgdeclaraties, tot een ongerichte betaling leidt. De gedachte van de wetgever bij overdracht aan de gemeenten is hierbij dat een toekenning op aanvraag dit voorkomt en de gemeente in staat is om maatwerk te leveren aan hun burgers.
De inkomensondersteuning via een tegemoetkoming is overgedragen aan de lokale overheid met terugwerkende kracht over 2014. Gemeenten kunnen aanvullend beleid formuleren voor hoe zij de beschikbare middelen op maat willen inzetten: op aanvraag en passend bij de individuele behoeften en mogelijkheden van de cliënt, gericht op zelfredzaamheid en participatie, via Wmo-voorzieningen of via inkomenssteun (individuele bijzondere bijstand in de WWB).
Binnen de Regio Midden-Limburg Oost is een gezamenlijk Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Beleidsplan 2015) vastgesteld (in Roermond op 3 juli 2014).
Volgens artikel 2.1.2 lid 5 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) moet in dit Beleidsplan 2015 worden aangegeven op welke wijze de gemeente artikel 2.1.7 toepast dan wel de reden om dat artikel niet toe te passen. In dit Beleidsplan 2015 is (onder punt 4.4.5) bepaald dat een inkomensondersteunende maatregel wordt toegepast en daarbij wordt uitgegaan van budgettaire neutraliteit, forfaitaire vergoedingen en waar mogelijk een inkomensafhankelijke insteek.
In Raadsvergadering van 3 juli 2014 is het hiervoor genoemde Beleidsplan 2015 vastgesteld.
Volgens artikel 2.1.7 van de Wmo 2015 kan bij verordening worden bepaald dat:
door het college aan personen met een beperking of chronische psychische of psychosociale problemen zieken) beperkingen, die daarmee verband houdende aannemelijke meerkosten hebben, een tegemoetkoming wordt verstrekt ter ondersteuning van de zelfredzaamheid en de participatie.
In de Verordening maatschappelijke ondersteuning 2015 is onder artikel 9.2 een dergelijke bepaling opgenomen, waarbij is bepaald dat het college nadere regels kan vaststellen in het Wmo- besluit of beleidsregels .
In deze Beleidsregels is het voorgaande verder uitgewerkt in eigen gemeentelijke wetgeving.
Artikelsgewijs
Artikel 1 lid 1 Begripsomschrijving en algemene bepalingen
Begrippen in deze beleidsregels sluiten zoveel mogelijk aan bij de bekende begrippen uit de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) , de Wmo Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Roermond 2015 en de Algemene wet bestuursrecht. Voor een aantal specifieke begrippen die niet in de Wmo 2015 of een andere Wmo verordening of Wmo regeling zijn omschreven, is een eigen of aanvullende definitie gegeven.
belanghebbende: voor dit begrip is het belanghebbende begrip van artikel 1:2 lid 1 van de Algemene wet bestuursrecht van belang. In dit geval is de definitie nader bepaald en toegespitst voor deze wettelijke bepalingen op basis van artikel 2.1.7 van de Wmo 2015.
chronisch: deze begripsomschrijving is mede gebaseerd op de beschrijving in het Nationaal Kompas Volksgezondheid van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (versie 4.16, 5 juni 2014):
“irreversibele aandoeningen zonder uitzicht op volledig herstel en met een relatief lange ziekteduur.
Een chronische ziekte onderscheidt zich verder door een langdurig beroep op de zorg.”
Naar de aard van de ziekte en het ziekteverloop kunnen vier typen chronische ziekten onderscheiden worden volgens het Nationaal Kompas:
- levensbedreigende ziekten als kanker en beroerte;
- aandoeningen die tot periodiek terugkerende klachten leiden, zoals astma en epilepsie;
- aandoeningen die progressief verslechteren en invaliderend van aard zijn, zoals reumatoïde artritis en chronisch hartfalen;
- chronische psychische stoornissen.
Voor kinderen tot 18 jaar is er een specifieke definitie van chronische ziekten opgesteld door het RIVM en wordt een ziekte beschouwd als chronisch als:
- de diagnose gebaseerd is op medisch wetenschappelijke kennis en gesteld kan worden met reproduceerbare en valide methoden of met instrumenten die voldoen aan professionele standaarden;
- de ziekte (nog) niet te genezen is of - voor psychische stoornissen - niet behandelbaar is;
- de ziekte langer duurt dan drie maanden, of vaker dan drie keer voorgekomen is in het afgelopen jaar en vermoedelijk weer zal voorkomen.
meerkosten: het gaat hierbij niet om alle kosten maar om de extra kosten die boven de gewone kosten uitkomen in relatie tot de chronische aandoening. Bovendien gaat het om kosten die niet door een andere instantie of op andere wijze worden vergoed of restkosten die niet worden vergoed.
Het betreft niet alleen de directe ziekte- of zorgkosten, maar ook de indirecte extra kosten die een gevolg zijn en samenhangen met de chronische aandoening. Als uitgangspunt voor de gewone kosten kunnen de Nibud-normen (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) gelden.
tegemoetkoming: uitgangspunt van het beleid is om een forfaitair bedrag als tegemoetkoming te verstrekken. Om die reden is gekozen voor een forfaitair of vast bedrag. Dit bedrag kan wel jaarlijks worden geïndexeerd op basis van landelijk vastgestelde indexeringsgegevens.
voorliggende voorziening: als er een volledige financiële tegemoetkoming bestaat in de meerkosten op basis van een andere wettelijke regeling dan kan niet nogmaals voor dezelfde kosten een tegemoetkoming worden toegekend. Bestaat in de meerkosten maar gedeeltelijk aanspraak om een financiële tegemoetkoming, dan kan voor het restant een tegemoetkoming worden toegekend, mits is voldaan aan de gestelde voorwaarden.
Artikel 1 lid 2
Om zoveel mogelijk eenheid te krijgen in de gebruikte begrippen, is aansluiting gezocht en gebruik gemaakt van de bekende begripsomschrijvingen in andere en verwante wet- en regelgeving. Waar nodig zijn eigen (aanvullende) begripsomschrijvingen gegeven.
Artikel 2 Tegemoetkoming meerkosten
Om aansluiting te houden met de eerdere landelijke wettelijke regeling wordt de gemeentelijke tegemoetkoming eenmaal per kalenderjaar toegekend. Daardoor kan het verzoek in beginsel ook eenmaal per jaar worden gedaan. Het betreft een beoordeling voor een toekenning over de meerkosten die zijn gemaakt over het voorafgaande kalenderjaar.
Deze bepaling gaat ervan uit dat wanneer er sprake is van een chronische ziekte of beperking het ook aannemelijk is dát er sprake is van meerkosten. De hoogte van deze meerkosten hoeft de aanvrager dan ook niet meer specifiek aan te tonen.
Artikel 3 lid 1 Aanvraag voor tegemoetkoming
Het grote verschil is dat financiële tegemoetkoming niet meer automatisch wordt verstrekt, zoals dat bij de landelijke algemene tegemoetkoming wel gebeurde, maar bij het college een aanvraag moet worden ingediend.
De aanvraag dient schriftelijk te worden gedaan. Dit is volgens de Algemene wet bestuursrecht gebruikelijk voor een aanvraag die is gericht aan de overheid. Hiervoor kan wel bijvoorbeeld een aanvraagformulier beschikbaar worden gesteld door het college.
Artikel 3 lid 2
De tegemoetkoming is als jaarlijkse uitkering per kalenderjaar verstrekt in voorgaande jaren en had wat betreft de Wtcg betrekking op het voorafgaande kalenderjaar. Hierop is in dit artikel aangesloten door de verstrekking - op aanvraag - eenmaal per kalenderjaar mogelijk te maken. Dit sluit ook aan bij de voorwaarde om naar de meerkosten over een kalenderjaar te kijken en om de regeling duidelijk te houden. De aanvraag betreft de meerkosten die direct in het kalenderjaar voorafgaande aan de aanvraag zijn gemaakt.
Artikel 4 Aannemelijke soorten meerkosten
Bij artikel 2 is al opgemerkt dat wanneer er sprake is van een chronische ziekte of chronische
beperking het aannemelijk is dát er sprake is van meerkosten. De hoogte van deze meerkosten hoeft de aanvrager dan niet meer specifiek aan te tonen.
Van de andere kant zijn niet álle denkbare extra kosten voor personen met chronische ziekten of chronische beperkingen daarmee in verband te brengen. In dit artikel is uitgegaan van de meest voorkomende specifieke extra kosten met betrekking tot een bepaalde chronische ziekte of chronische beperking. Met ander woorden, is in dit artikel opgenomen van welke kostensoorten wordt
aangenomen dat deze direct of indirect extra kosten opleveren voor personen met een chronische ziekte of met een chronische beperking en waarvoor de tegemoetkoming is open gesteld.
Mochten bepaalde meerkosten onverantwoord hoog zijn in relatie tot de hoogte van het
(gezins)inkomen of sprake zijn van meerkosten die niet genoemd worden in dit artikel, dan resteert als vangnet de (inkomensafhankelijke) bijzondere bijstand op grond van de Participatiewet. Hierdoor bestaat een redelijk evenwichtige balans tussen primair een tegemoetkoming die met name de chronische ziekte of chronische beperking primair voor ogen heeft en secundair verantwoordelijkheid onderkent voor bijvoorbeeld sociale minima die, gegeven hun specifieke individuele bijzondere omstandigheden, een beroep moeten kunnen doen op de bijzondere bijstand.
Artikel 5 lid 1 Weigeringsgronden
Als een gehele of gedeeltelijke tegemoetkoming in de financiële meerkosten op basis van een andere voorziening is ontvangen of aanspraak daarop bestaat, dan is het begrijpelijk dat voor diezelfde kosten niet nogmaals een (volledige) tegemoetkoming wordt verstrekt. Als slechts voor een gedeelte van de meerkosten een financiële tegemoetkoming of vergoeding aanspraak bestaat dan staat deze financiële tegemoetkoming wel open voor de belanghebbende, maximaal voor zover nog meerkosten resteren.
Artikel 5 lid 2 Weigeringsgronden
Aangezien de fiscale regeling voor aftrek van uitgaven voor specifieke zorgkosten bij de
belastingdienst niet is afgeschaft, kan ook hier sprake zijn van een voorliggende voorziening. Indien slechts een gedeelte van de meerkosten via de fiscale aftrek is gedekt, bestaat hiervoor dezelfde regeling als in het eerste lid.
Artikel 6 lid 1 en lid 2 Hoogte tegemoetkoming
Het beleidsuitgangspunt is onder meer om een budgettair neutrale en forfaitaire (vast bedrag) financiële tegemoetkoming te verstrekken.
In dit geval is het probleem dat het totale (structurele) budget voor de gemeente Roermond bekend is (€ 1.115.644,-), maar dat het totaal aantal personen dat een beroep doet op deze gemeentelijke regeling niet is te schatten. De reden hiervoor is dat de wetgever vaststelt dat een ongerichte
(automatische) toekenning door het Centraal Administratie Kantoor (CAK) en op basis van declaraties geen betrouwbaar beeld geeft. Dit leidt volgens de minister tot 30% toekenningen terwijl daarop geen recht bestond.
Wel staat vast dat door de gemeente een lagere tegemoetkoming dan voorheen kan worden aangeboden, gelet op de bezuinigingstaak in Roermond van meer dan 50% (in 2013 was het totaalbudget € 2.800.000,-). Deze bezuiniging zou passend zijn omdat de wetgever meent dat de gemeenten op een aanvraag maatwerk kan bieden, efficiënter kan werken en dus goedkoper uit is.
Uitgaande van budgetneutraliteit, een totaalbudget van € 1.115.644,- en een aantal van bijvoorbeeld (eigen schatting van) 9.500 personen, is maximaal een tegemoetkoming van € 117,43 beschikbaar, exclusief uitvoeringskosten. Om een tegemoetkoming op een acceptabel niveau te kunnen bieden, is het zaak om de uitvoeringskosten zo beperkt mogelijk te houden, door een eenvoudige, snelle en begrijpelijke regeling te hanteren. Dat was ook uitgangspunt voor deze beleidsregels.
Rekening houden met het bovenstaande kan de tegemoetkoming vooralsnog redelijkerwijs bepaald worden op € 100,- per persoon per kalenderjaar (2014).
Mocht na evaluatie blijken dat het aantal personen dat op deze tegemoetkoming een beroep heeft gedaan (veel) lager is dan verwacht, dan zou voor het kalenderjaar 2015 een andere keuze kunnen worden gemaakt.
In het (financieel) Wmo-besluit wordt de hoogte van de tegemoetkoming nader bepaald, naast een aantal andere bedragen in de gemeentelijke wet- en regelgeving die samenhangen met de Wmo 2015 en aanverwante regelingen.
Artikel 6 lid 2
In dit artikellid is bepaald dat in het Wmo-besluit nadere regels vastgesteld kunnen worden, waarbij bijvoorbeeld te denken valt aan een jaarlijkse indexering van de hoogte van de tegemoetkoming meerkosten.
Artikel 7 Inwerkingtreding en citeertitel
In dit artikel wordt terugwerkende kracht verleend voor het in werking treden van de gemeentelijke wetgeving met ingang van 1 januari 2014 op grond van de aangenomen wet.
De achtergrond hiervan is dat de (oude) regeling over het kalenderjaar 2013 nog landelijk door het CAK is uitgevoerd en door het CAK in 2014 automatisch wordt uitbetaald.
De Compensatieregeling Eigen Risico (CER) was al beëindigd per 1 januari 2014 en hierin is in het overgangsjaar 2014 in individuele gevallen voorzien via de weg van de bijzondere bijstand op grond van de Wet werk en bijstand.
In feite wordt de afschaffing van beide regelingen (CER en Wtcg) door deze regeling samengevoegd per 1 januari 2015.
Vanaf 1 januari 2015 kan bij het college van deze gemeente een aanvraag om een financiële
tegemoetkoming in de meerkosten worden ingediend voor zover deze betrekking heeft op meerkosten gemaakt in het kalenderjaar 2014.
