Milieujaarverslag Bergeijk 2018

(1)

Milieujaarverslag Bergeijk

2018

Opgesteld door: Liliane Schouten Datum: 12 maart 2019

(2)

Milieujaarverslag 2018

Inhoud

Inleiding ... 3

1. Eerste pijler: Gezond, veilig en schoon ... 4

1.1 Bodem ... 4

1.2 Externe veiligheid (EV) ... 5

1.3 Lucht en Geur ... 5

1.4 Kernafval ... 7

1.5 Schaliegas ... 7

1.6 Eindhoven Airport ... 7

2. Tweede pijler: Transitie afval ... 9

2.1 Overeenkomsten ... 9

2.2 Zwerfafval ... 10

2.3 Resultaten afvalinzameling ... 12

2.4 Overig ... 15

3. Derde pijler: Energietransitie ... 17

3.1 Landelijk ... 17

3.2 Provinciaal ... 17

3.3 Regionaal ... 17

3.4 Lokaal ... 18

4. Conclusie ... 29

(3)

Inleiding

Op 23 april 2015 is de milieuvisie 2015-2018 vastgesteld. Het onderliggende milieujaarverslag geeft een overzicht van de activiteiten en resultaten in 2018 op basis van de thematiek uit de milieuvisie 2015-2018.

De milieuvisie 2015-2018 is gebaseerd op 3 grote pijlers:

A. Gezond, veilig en schoon: hier is invulling gegeven aan de diverse thema’s die binnen milieu onderscheiden worden en wordt de rol van Bergeijk aangegeven;

B. Transitie afval: Bergeijk streeft naar 5% restafval in 2020. In dit hoofdstuk is aangegeven welke stappen daartoe gezet moeten worden;

C. Energietransitie: Bergeijk streeft samen met de Kempengemeenten naar Energieneutraliteit. In dit hoofdstuk is aangegeven welke stappen daartoe gezet moeten worden.

Uit de milieuvisie volgt dat er jaarlijks een Milieujaarverslag aangeboden wordt aan het college en de Raad. Het opstellen van een milieujaarverslag is een verplichting die volgt uit de Wet milieubeheer (artikel 21.1). In het jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over thematieken zoals die in deze visie zijn vastgelegd en projecten en acties die daaruit voortvloeien. Tussentijds is de gemeenteraad op de hoogte gehouden van belangrijke ontwikkelingen door middel van Raadsinformatiebrieven (RIB).

(4)

1. Eerste pijler: Gezond, veilig en schoon

1.1 Bodem

Molenakkers Bergeijk

In 2007 is een bodemsanering uitgevoerd ten behoeve van de ontwikkeling van het Molave-terrein. Dit terrein is inmiddels ook ontwikkeld (woningbouw). Met de provincie is afgesproken om na de grondsa- nering nader onderzoek uit te voeren naar de omvang van de grondwaterverontreiniging en vervol- gens een saneringsplan in te dienen. Op basis van het saneringsplan is in de jaren daarna een moni- toringsprogramma afgesproken met de provincie.

Zoals te lezen viel in het milieujaarverslag van 2017, is tijdens de monitoring van 2016 en 2017 geble- ken dat de grondwaterverontreiniging zich in oostelijke richting ontwikkeld. In 2018 is in overleg met het bevoegd gezag (ODZOB) afgesproken dat hiervoor extra peilbuizen geplaatst worden om dit te kunnen monitoren. De plaatsing van de peilbuizen zal in 2019 plaatsvinden.

Dopheidedreef/Woonbos

In het kader van de ontwikkeling van het ‘Woonbos Hooge Berkt’ in Bergeijk zijn verschillende bo- demonderzoeken uitgevoerd in de loop van de jaren. De aanleiding voor het laten uitvoeren van een nader bodemonderzoek wordt gevormd door het aantreffen van stortmateriaal ter plaatse en aan weerszijden van de Dopheidedreef. Ten oosten van de Dopheidedreef is het stortmateriaal gesaneerd ten behoeve van de bouw van nieuwe woningen in het ‘Woonbos’.

In 2017 is nader onderzoek uitgevoerd naar de omvang en de eventuele gevolgen van de mogelijke verontreiniging onder de Dopheidedreef en in het gebied ten westen van de Dopheidedreef. De resultaten van het onderzoek zijn ontvangen in 2018.

Uit de resultaten van het nader bodemonderzoek is een voormalige stortplaats aangetroffen ten westen van de Dopheidedreef. Conclusie op basis van het visuele en analytische onderzoek is dat er geen humane- en/of verspreidingsrisico’s aanwezig.

Daarnaast heeft er een quickscan flora en fauna plaatsgevonden in augustus 2018. Het doel van dit onderzoek was om te onderzoeken of er negatieve consequenties gelden voor de natuurwaarden in het gebied. Conclusie is dat het karakter van het gebied niet beïnvloed door de aanwezigheid van de voormalige stortplaats. Er verdwijnen geen verblijfs- of broedmogelijkheden. Het is onwaarschijnlijk dat broedende soorten in de omgeving door de vroegere stortplaats worden verstoord. In het gebied gelden er geen belemmeringen voor de aanwezigheid en ontwikkeling van flora en fauna.

Op basis van de bovenstaande conclusies is het advies om de situatie ongewijzigd te laten en niet over te gaan tot een bodemsanering. In december 2018 is de raad hierover geïnformeerd door middel van een raadsinformatiebrief over de stand van zaken met betrekking tot de bodem verontreiniging Dopheidedreef.

Aanleg glasvezel en bodemverontreiniging

De gemeente Bergeijk streeft naar 100% verglazing in Bergeijk, zodat alle woningen in de gemeente de mogelijkheid hebben om aan te sluiten op het glasvezelnet.

Tijdens de werkzaamheden rondom de verglazing in 2018 is er op 2 plaatsen in Bergeijk bodemsanering uitgevoerd. Het gaat daarbij om de volgende locaties:

- Borkelsedijk Bergeijk (traject ca. 400 meter, verontreinigd met zink en asbest)

- Beeken en Borkelsedijk Westerhoven (traject ca. 835 meter, verontreinigd met zink en koper) De combinatie van de onderzoeksstrategie en het saneringsplan hebben ervoor gezorgd dat op een kostenefficiënte wijze invulling is gegeven aan de bodemregelgeving, zonder dat deze belemmerend hebben gewerkt voor het gehele project.

(5)

1.2 Externe veiligheid (EV)

De gemeente Bergeijk heeft een eigen beleidsvisie Externe Veiligheid (2009). Daarin is opgenomen dat “het gemeentelijke externe veiligheidsbeleid gericht is op het beperken van de risico’s die burger in Bergeijk kunnen lopen als gevolg van activiteiten met gevaarlijke stoffen, met als doel een veiliger woon-, werken recreëerklimaat”. Dit is nog steeds het uitgangspunt en wordt gehanteerd bij bijvoorbeeld bestemmingsplannen.

Het college heeft daarnaast middels een bestuurlijke verklaring in 2012 vastgelegd dat zij voldoet aan de (Brabantse) kwaliteitscriteria welke borgen dat EV een volwaardige plaats heeft in de besluitvor- ming intern.

De veiligheidsregio Zuidoost Brabant (VRBZO) adviseert bij ruimtelijke plannen waarin externe veiligheid relevant is. Hiermee is geborgd dat Externe veiligheid voldoende geborgd is bij ruimtelijke procedures.

1.3 Lucht en Geur

Problematiek luchtwasser (bio combi wasser)

In april 2018 bleek uit het onderzoeksrapport “Evaluatie geurverwijdering door luchtwassystemen bij stallen” dat gecombineerde luchtwassystemen slechts 40% geur verwijderde in plaats van 80%. De Regeling geurhinder en veehouderij is om die reden in juli 2018 gewijzigd. In het vroege voorjaar van 2019 komt de commissie Biesheuvel met een advies hoe om te gaan met de problematiek (o.a. repa- ratie van combiwassers). Daarnaast is de WUR gestart met fundamenteel onderzoek t.a.v. de dimen- sionering van de wassers (verblijftijd lucht in de wasser); dit gaat naar verwachting wel een jaar duren.

De VNG vertegenwoordiging die aanschuift bij de staatsecretaris bevat nu geen vertegenwoordiging uit de regio Oost-Brabant/Limburg, waar de problematiek het sterkst speelt. Bestuurlijk is vanuit onze regio al aangegeven dat uit het overleg met de VNG moet volgen of onze regio ook haar inbreng kan leveren bij de commissie Biesheuvel. Alle regiogemeenten hebben aangegeven dat naast het delen van informatie ook het gezamenlijk optrekken en input leveren richting Den Haag van groot belang is.

Luchtkwaliteit langs doorgaande wegen

Om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Lucht- kwaliteit (NSL) opgezet. In dit programma werken Rijksoverheid en decentrale overheden samen om te zorgen dat Nederland overal tijdig aan de grenswaarden voor fijn stof (2011) en stikstofdioxide (2015) zal voldoen. De wettelijke grenswaarde voor stikstof (NO2) en voor fijn stof (PM10) is 40 μg/m3 (jaargemiddelde concentratie).

De laatste monitoringsgegevens dateren van 2017. De berekeningsresultaten voor stikstof en fijnstof zijn weergegeven op de plots in de onderstaande figuren.

Op de doorgaande wegen in Bergeijk wordt een jaargemiddelde concentratie NO2 en fijn stof van 0 - 35,5 μg/m3 gemeten. Dit blijft dus onder de wettelijke norm. De prognose is dat dit zo gehandhaafd blijft in een doorkijk naar 2020.

(6)

Figuur 1 Jaargemiddelde concentratie NO2 2017

Figuur 2 Jaargemiddelde concentratie PM10 2017

(7)

1.4 Kernafval

Bergeijk volgt de ontwikkelingen in België bij NIRAS (Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen) bij Belgoprocess. Het aflopen jaar is men daar begonnen met de bouw van de oppervlakteberging. Dit is te volgen op de bouwblog: https://www.niras.be/bouwblog-site-dessel-volgde-werken-op-de-voet

Zodra er nieuwe ontwikkelingen zijn, worden deze door middel van een raadsinformatiebrief aan de raad kenbaar gemaakt.

1.5 Schaliegas

Schaliegas wordt gewonnen uit gesteente door middel van boringen en ‘fracking’. De gemeente Ber- geijk heeft zich uitgesproken tegen schaliegasboringen. De gemeente Bergeijk focust op de opwekking van duurzame energie en schaliegaswinning tegengaan.

Nadat afgelopen jaar er landelijk geluiden waren dat er vanuit het ministerie van Economische zaken en Klimaat geen bezwaren waren tegen het voornemen om in het gasveld Waalwijk-Noord te gaan fracken, is er door de gemeenteraad van Bergeijk een motie aangenomen ‘”Niet boren naar gas”.

Hiermee heeft de raad het college opgedragen om zich in te spannen om te voorkomen dat er op Ber- geijks grondgebied naar gas geboord gaat worden.

De motie is met een begeleidende brief aangeboden aan minister van Economische zaken en Klimaat de heer Wiebes, het Kabinet en de Tweede Kamer. En er is een afschrift verzonden aan alle Neder- landse gemeenten.

1.6 Eindhoven Airport

Uitvoeringstafel

De Uitvoeringstafel Eindhoven Airport voert het kabinetsbesluit uit over de groei van Eindhoven Airport tot en met 2019. De Uitvoeringstafel is een samenwerkingsverband van de Ministeries van Infrastruc- tuur en Milieu en Defensie, Eindhoven Airport, gemeente Eindhoven, provincie Brabant en de omlig- gende gemeenten.

De heer Pieter van Geel is de onafhankelijk voorzitter van de Uitvoeringstafel. De Tafel bestaat uit een Bestuurlijke Regiegroep en de werkgroep Monitoring van de Uitvoering. Binnen deze werkgroep worden de afspraken uit het kabinetsbesluit vertaald naar onderzoek en uitvoering. Zo worden de afspraken over vliegroutes en vliegtijden gemonitord en wordt nagedacht over maatregelen om de overlast te beperken. De Uitvoeringstafel Eindhoven Airport rapporteert over de uitvoering van het kabinetsbesluit aan het bevoegde gezag, de Minister van Defensie en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. De opdracht loopt tot eind 2019. Wethouder Stef Luijten is voorzitter van de werkgroep Moni- toring.

Proefcasus Eindhoven Airport

Omtrent de toekomst na 1 januari 2020 is nog geen besluit genomen. Inmiddels is een proefcasus gestart, die als opdracht heeft te komen tot een advies over de ontwikkeling van Eindhoven Airport tot een toekomstbestendige en duurzame luchthaven in een gezonde leefomgeving. In dit traject worden diverse onderzoeken gedaan, wordt met diverse belangengroepen gesproken en vinden diverse in- formatieavonden plaats. De planning is dat in april ’19 het advies wordt opgeleverd.

Het advies is input voor besluiten over de toekomst van de luchthaven.

Klankbordgroep Riethoven

Vanuit de kernraad Riethoven is in 2015 een klankbordgroep Riethoven - Eindhoven Airport opgericht.

Deze klankbordgroep (KBG) maakt zich zorgen over de groei van Eindhoven Airport in relatie tot overlast in Riethoven.

Deze klankbordgroep komt bij elkaar wanneer daar aanleiding toe is. In juni 2018 is de klankbordgroep bij elkaar geweest, om de ontwikkelingen door te spreken. Vanuit de gemeente worden de leden van de klankbordgroep op de hoogte gehouden over o.a. de bovengenoemde proefcasus. Ook is vanuit Riethoven deelgenomen aan de zogenaamde Masterclass, die vanuit Defensie is georganiseerd.

(8)

Wethouder Luijten en een lid van deze klankbordgroep zullen deel gaan nemen aan het COVM- overleg (Commissie Overleg & Voorlichting Milieu), een adviescommissie van de minister van Defen- sie.

In de regio Eindhoven zijn er plannen om te komen tot een innovatief regionaal meetnet lucht en ge- luid. De aanleiding is de noodzakelijke monitoring op het gebied van gezondheid in het kader van de Omgevingswet, duurzame gezonde verstedelijking, ontwikkelingen vliegveld en transitie landelijk gebied. Een meetnet draagt aan deze monitoring bij. Hierover zal in 2019 worden besloten.

(9)

2. Tweede pijler: Transitie afval

Onze wereld is in transitie. We leven niet langer in een tijdperk van verandering, we maken de verandering van een tijdperk mee. We zien de uitdagingen elke dag, om ons heen en in de media: klimaatverandering, bevolkingsgroei in steden, digitalisering, de op- komst van nieuwe economieën en wereldmachten en de dreigende uitputting van onze natuurlijke hulpbronnen.

In 2012 hebben de MRE-regio gemeenten het Manifest 5% Restaf- val in 2020 ondertekend, waaronder Bergeijk en ook de andere Kempengemeenten.

In de Kempengemeenten heeft dit Manifest zijn beslag gekregen in de “Strategienota: van afval naar grondstof in 2020”. In deze nota is beschreven welke stappen nodig zijn in de Kempengemeenten om de transitie van Afval naar Grondstof te kunnen bewerkstelli- gen. Dit zijn onder andere:

 Grondstoffen inzamelen in plaats van afval;

 Regionale werkgelegenheid, bevorderen re-integratie;

 Beperken van verspilling in onze consumptiemaatschappij;

 Lagere kosten voor de gemeenschap;

 Uniforme inzamelmethode in alle Kempengemeenten;

 Gebruik maken van elkaars milieustraten;

 Gelijke afvaltarieven voor alle inwoners van de Kempengemeenten.

Het streven is 5 % restafval in 2020. Dit vraagt een omschakeling in het denken: als gemeente moeten we sturen op “grondstoffen” en niet (meer)op afval. Dat heeft ook gevolgen voor contracten: uiteindelijk moeten we steeds “slimmer” gaan inzamelen, zodat grondstoffen behouden blijven voor recyclen/upcyclen.

In 2018 zijn we verder met de andere Kempengemeenten aan de slag gegaan om de kaders te schet- sen op weg naar de circulaire economie. Dit zal in 2019 worden aangeboden aan alle raden van de Kempengemeente in de vorm van de Kadernota “Grondstoffen”. Deze zal de doelstellingen en de koers van het grondstoffenbeleid van de samenwerkende Kempengemeenten aangeven. De gemeenten bepalen samen de uitgangspunten en strategie om te komen tot een Circulaire economie.

2.1 Overeenkomsten

Plastic en Metalen verpakkingen en drankenkartons (PMD)

De Kempengemeenten hebben, samen met Best, Cranendonck, Son en Breugel, Veldhoven en Waalre, in 2018 de verantwoordelijkheid voor inzameling, transport, sortering en vermarkting (de zgn. regietaken) van Plastic verpakkingen, Metalen verpakkingen en Drankkartons (PMD). De inzameling loopt via Baetsen en de overige taken lopen via Van Scherpenzeel.

Feit is dat sorteer- en vermarktingskosten oplopen omdat de vraag in de markt naar gebruikt kunststof laag is en daarmee ook de opbrengst, zonder dat we daar als gemeente direct invloed op hebben. Tegelijkertijd ontvangen gemeenten (conform afspraken in de Raamovereenkomst) jaarlijks steeds lagere vergoedingen voor het uitvoeren van de taken omdat er vanuit werd gegaan dat de kosten die gemeenten moeten maken zouden dalen door effi- ciencyvoordelen.

(10)

Voor 2018 is een overbruggingsovereenkomst met Van Scherpenzeel gesloten die niet verlengd kan worden. Omdat de opdrachtwaarde meer bedraagt dan € 150.000 per jaar, is het vanuit juridisch oog- punt niet wenselijk om nu weer een derde overbruggingsovereenkomst af te sluiten.

De partners in de Raamovereenkomst Verpakkingen staan op het standpunt om, na de afloop van die Raamovereenkomst (eind 2022) de regie voor sortering en vermarkting van PMD niet opnieuw bij de gemeenten te leggen. Hierdoor is het voor gemeenten ook niet meer wenselijk om die regietaken nu nog aan te besteden.

Met het aflopen van de overbruggingsovereenkomst met Van Scherpenzeel heeft Nedvang de 10 gemeenten een aanbieding gedaan waarmee de regie voor het sorteren en vermarkten van het ingezamelde PMD met ingang van 1-1-2019 wordt overgedragen aan het verpakkende bedrijfsleven. Hier- op zijn de 10 gemeenten ingegaan.

Met ingang van 1-1-2019 stopt de firma Van Scherpenzeel zijn huidige werkzaamheden ten aanzien van de sortering en verwerking van PMD en gaat het Alternatieve regiemodel in voor de 10 gemeenten waaronder Bergeijk. We zijn daarmee één van de eerste gemeenten die volgens dit alternatieve regiemodel gaan werken. Het verpakkende bedrijfsleven neemt de regie in de sortering, het transport en de vermarkting van dit verpakkingsafval over en gaat zorgen voor

het verduurzamen van de verwerking van PMD. De resultaten hiervan worden met de deelnemende gemeenten en de rest van de Nederlandse gemeenten gedeeld.

DVO Diftar

De dienstverlening rondom het diftarsysteem afvalinzameling van Bergeijk (en de andere Kempenge- meenten) is ondergebracht in de dienstverleningsovereenkomst "facilitaire dienstverlening Diftar"

(hierna: DVO) met Attero. Attero is per 31 december 2018 met deze dienstverlening gestopt.

Gelet op de huidige onduidelijkheid over het toekomstige Kempisch afvalbeleid, is bij Attero geïnfor- meerd naar mogelijkheden om de DVO nog één jaar voort te zetten, maar dat bleek geen optie meer.

Er was wel een partij die de diftar dienstverlening één op één kan kon overnemen van hen. Het gaat om GSD ICT-services, die de door Attero gebruikte managementsoftware heeft ontwikkeld.

Besloten is om voor de duur van 1, hooguit 2 jaar, een overeenkomst met deze partij te sluiten. Na die tijd hebben de Kempengemeenten meer duidelijkheid over hun afvalbeleid en dus ook de inzet van diftar, minicontainers en milieupassen. Er kan dan een aanbesteding gestart worden.

Baetsen

Sinds 1 januari 2017 is Baetsen uit Veldhoven de contractant voor de Kempengemeenten voor een groot deel van de afvalinzameling (huis aan huis, glasbakken, milieustraat). Een en ander volgde uit een Europese aanbesteding die in 2016 doorlopen is.

Op 31 december 2018 liep de eerste contractperiode met Baetsen, voor de inzameling en verwerking van alle materiaalstromen met uitzondering van de verwerking van PMD, GFT, papier en in Bergeijk de inzameling en verwerking van textiel, af. Deze overeenkomst heeft de mogelijkheid om 2 maal met een jaar te verlengen. Van deze eerste verlengingsmogelijkheid is door de Kempengemeenten gebruik gemaakt. Het contract is met een jaar verlengd tot 1 januari 2020. De periode vanaf kenbaarma- king van deze verlenging tot 1 januari 2020 wordt door de Kempengemeenten gebruikt om het toekomstige scenario van de Kempische afvalinzameling te bepalen en de juiste partners daarbij vast te leggen.

2.2 Zwerfafval

Subsidie aanpak zwerfafval

In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 is afgesproken dat er vanaf 2014 ook financiële middelen beschikbaar komen voor de aanpak van zwerfafval door gemeenten. Dat is nu begroot op

€ 1,18 per inwoner per jaar.

De middelen zijn bestemd om een extra impuls te geven aan de gemeentelijke aanpak van zwerfafval.

Het is ten behoeve van de subsidie noodzakelijk om een plan van aanpak op te stellen. In dat plan van aanpak worden projecten benoemd, maar flexibiliteit blijft mogelijk. Waar mogelijk worden pro-

(11)

jecten gericht op communicatie, zwerfafval opruimen met scholen (zie hieronder), voorlichting aan scholen, het plaatsen van blikvangers en een campagne met ondernemers, uitgevoerd samen met de Kempengemeenten.

Zwerfafval ruimen met scholen

Sinds enkele jaren biedt de gemeente Bergeijk zwerfafvallessen aan basisscholen aan. Deelname aan deze gastlessen levert de school een financiële bijdrage op. De lessen en de vergoeding worden betaald uit de zwerfafvalvergoeding.

Het project bestaat uit het geven van een gastles aan groep (6) 7 en/of 8. Het doel is om leerlingen (en docenten) op een leuke, ludieke manier bewust te maken en te informeren over zwerfafval. Wat is zwerfafval, hoe kun je het tegengaan, wat kun je ermee doen en hoe kun je je eigen omgeving schoon houden? In 2018 zijn op vijf bassischolen gastlessen gegeven (in totaal 9 stuks).

Daarna gaan de kinderen onder begeleiding tweemaal zelf zwerfafval opruimen rond de school.

De gemeente ondersteunt door aan de scholen opruimmaterialen ter beschikking te stellen (hand- schoenen, grijpers, vuilniszakken), door de volle zakken zwerfafval op te halen en door de zwerfruim- actie te publiceren in de Eyckelbergh en via social media. Scholen krijgen een extra bijdrage voor onkosten bij afname van gastlessen. Zij krijgen bij afname van 1 module max €200. Bij afname van een extra module krijgt de school nog eens €300.Door middel van een financiële prikkel worden de scholen uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan een schonere gemeente.

Ook het voortgezet onderwijs wordt betrokken bij zwerfafvalproblematiek. Op het Rythovius-college is een succesvolle projectweek georganiseerd waar in 2018 de Crazy Cross Bergeijk onderdeel van was. Hierbij zijn oplossingen ontwikkeld om de crazy cross in Bergeijk 'afvalloos' in te richten. Er is door leerlingen een afvalmuur en een bekerorgel bedacht en ontwikkeld.

Landelijke opschoondag

De landelijke opschoondag is gecombineerd met een spel: de Afvalbingo. Door middel van buurtpre- ventieprojecten met verenigingen, sportclubs, scholen gaan in de eigen buurten schoonmaken. In Bergeijk liepen veel aanmeldingen nog via de gemeente. Uiteindelijk hebben 10 verenigingen meegedaan (185 mensen, waarvan 70 kinderen).

Afvalvrijwilligers

De kempenexcursie was een groot succes met 45 vrijwilligers uit de Kempengemeenten waarvan 7 uit Bergeijk. Tijdens een excursie naar de Verspillingsfabriek in Veghel zijn de zwerfafvalvrijwilligers, de ZAP-pers (ZwerfAfval Pakkers), van de Kempengemeenten bedankt namens de gemeente voor hun inzet. Ook ontvangen zijn hier een cadeau namens de gemeente. Deze dag wordt erg gewaardeerd door de vrijwilligers.

In 2018 is één communicatiebericht uitgegaan om extra vrijwilligers te werven. Dit heeft geleid tot elf nieuwe aanmeldingen, wat het totaal op 18 brengt.

De nieuwe Zappers zijn voorzien van materialen.

Ophangsysteem in de openbare ruimte voor PMD zakken

Na een proefperiode in 2017 in enkele straten in de kern Riethoven met een ophangsysteem voor PMD zakken is besloten om dit ophangsysteem verder uit te rollen over de rest van de gemeente.

Het ophangsysteem bestaat uit een ring met ha- ken die aan lantaarnpalen, palen van verkeers- borden of ander openbaar meubilair wordt beves- tigd, en waaraan de PMD-zak gehangen kan worden. Door gebruik van dit ophangsysteem is de kans op wegwaaiende zakken kleiner. Bovendien hangen de zakken van de grond, waardoor ze

minder goed bereikbaar zijn voor dieren en vogels. Tot slot hangen de zakken bij elkaar, wat de inzameling vergemakkelijkt.

Figuur 3 Ophangsysteem PMD zakken

(12)

De kern- en dorpsraden zijn bij de uitrol betrokken. Een aantal van hen heeft meegedaan in de zoek- tocht naar geschikte straten en locaties.

In 2018 zijn de dorpen Riethoven, Westerhoven, Walik, Luyksgestel en de Weebosch voorzien van deze ophanghaken. Bergeijk en ’t Loo volgen begin 2019.

2.3 Resultaten afvalinzameling

In deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt tussen de huishoudelijke afvalstromen en het afval dat vrijkomt op de milieustraat.

Huishoudelijke afvalstromen

In 2018 werden PMD-afval, GFT-afval, restafval en oud papier huis aan huis opgehaald. Het glas, de luiers en textiel moet door inwoners weggebracht worden naar ondergrondse glas-, textiel- of luiercontainers die op meerdere plaatsen in de gemeente staan.

Figuur 4 Jaarpercentage huis-aan-huis inzameling 2018 (percentage kg per jaar per huishou- den)

Figuur 5 Meerjarenoverzicht Afval 2018-2014 in ton/jaar

Na de daling van het restafval in 2015 blijft het aanbod vrijwel gelijk. Het aanbod van restafval schommelt vrijwel ieder jaar rond de 20 %. De vraag die we ons gesteld hebben wat zit er nog aan grondstoffen in het restafval dat nog gescheiden aangeboden kan worden. Hiervoor hebben we een sorteeranalyse in december 2018 laten uitvoeren op het restafval en PMD.

(13)

Sinds de invoering van de luiercontainers en de mogelijkheid voor de inwoner om deze gescheiden aan te bieden, zien we hiervan dan ook een stijging. Dit sterkt ons in de gedachte dat wanneer we het mogelijk maken om grondstoffen gescheiden aan te bieden, de inwoner hiervan ook gebruikt maakt.

Sorteeranalyse

Samenstelling fijn restafval in kilogram per inwoner

Het resultaat van de sorteeranalyses van het fijn restafval in 2018 is gekoppeld aan de hoeveelheid fijn restafval die in 2018 werd ingezameld per inwoner in de gemeente Bergeijk.

Uit deze analyses blijkt dat slechts 13 kilogram ‘echt restafval’ is. Dit is vooral hygiënisch papier (excl.

luiers), tapijten en matten, leer, rubber, stofzuigerzakken en ondefinieerbaar afval. De categorie ‘overig herbruikbaar afval’ bestaat uit overig kunststof (niet zijnde verpakkingen), luiers, metalen (niet zijnde verpakkingen), puin, hout, elektrische apparaten en klein chemisch afval.

Samenstelling gescheiden ingezameld PMD

In het volgende overzicht staan de sorteerresultaten van het gescheiden ingezamelde PMD uit Berge- ijk in 2018 weergegeven, uitgedrukt in gesorteerde kilogrammen en in gewichtspercentages.

(14)

Milieujaarverslag 2018 Milieustraat

In de tabel hieronder is een overzicht gegenereerd van 5 achtereenvolgende jaren van de grootste afvalstromen van de milieustraat.

Sinds 1 januari 2017 werken we samen met Baetsen voor de afvalinzameling. Zij geven in hun overzicht van de milieustraat ook aan wat het aandeel is van niet te recyclen afval. In totaal komt dat voor de milieustraat in 2018 op 294 ton per jaar. In totaal wordt er 3671 ton aangeboden. 8% van het totaal op de milieustraat aangeboden afval is dus niet her te gebruiken. Dit is hetzelfde percentage als in 2017.

Figuur 6 Meerjarenoverzicht afval milieustraat in ton

(15)

Uit de bovenstaande figuren is het volgende te analyseren:

- Sinds 2015 blijft de hoeveelheid restafval dat aangeboden wordt via de restafvalcontainer sta- biel. Het restafval opgehaald bij de inwoners beslaat ook in 2018 21% van het totale aanbod.

Uit de sorteeranalyse die we eind 2018 hebben blijkt dat in het restafval nog een grote hoeveelheid GFT zit.

- Wanneer we het niet recyclebaar afval van de milieustraat (16,1 kg/inwoner) en het restafval dat via de minicontainers (49,3 kg/inwoner) wordt aangeboden bij elkaar optellen, komen we in totaal op 65,4 kilo restafval per inwoner. Hiermee zitten we ruim onder het gemiddelde van Nederland. In Nederland wordt per persoon gemiddeld 190 kilo afval geproduceerd. Hiermee voldoen we ook aan de VANG-doelstelling van 100 kilo restafval persoon per jaar in 2020.

- Op basis van de huis aan huis inzameling is 21% van het afval dat wordt aangeboden restafval. Wanneer dit gecombineerd wordt met de cijfers van de milieustraat zou er uitgekomen worden op een percentage van 15% restafval per inwoner. Doel is om dit verder te kunnen terugdringen, conform het streven van 5% restafval per inwoner.

- De hoeveelheid GFT-afval neemt nog altijd toe. Logischerwijs is dit een gevolg van de lagere tarifering van het GFT-afval in combinatie met het duurder wordende restafval. Daarnaast is het groeiseizoen in het voor-en najaar goed geweest en steeg daardoor ook het aanbod.

- de hoeveelheid PMD blijft t.o.v. 2017 hetzelfde.

- sinds 2015 is textiel een stroom die goed traceerbaar is, omdat er met 1 contractpartner (Kringloop de Kempen) wordt samengewerkt. Het cijfer is iets gedaald t.o.v. 2017 Maar met 6,5 kg ingezameld textiel per inwoner; dat ligt boven het Nederlands gemiddelde van 4 kg per inwoner.

- Uit de sorteeranalyse werd het volgende geconstateerd:

o dat in het fijn restafval van Bergeijk uitgedrukt in gewichtsprocenten meer hygiënisch papier (luiers) en textiel aangetroffen werd dan in dat van vergelijkbare gebieden. Hier kan dus nog beter op gescheiden worden.

o De meeste winst is nog te behalen met het optimaliseren van de GFT inzameling. Op jaarbasis belandt per inwoner nog bijna 22 kilogram GFT-afval (vrijwel uitsluitend GF) in het fijn restafval.

o De gemeente Bergeijk realiseert een hoge responsscore voor alle afvalstromen.

o De hoeveelheid fijn restafval van 65,4 kilogram per inwoner in 2018 ligt fors lager dan het landelijk gemiddelde in weinig stedelijke gemeenten (139 kg/ inw; cijfer 2017).

2.4 Overig

Afvalstoffenverordening

Op grond van artikel 10.23 Wet milieubeheer (Wm) zijn gemeenten ver- plicht een afvalstoffenverordening vast te stellen in het belang van de be- scherming van het milieu. De afvalstoffenverordening van de gemeente Bergeijk dateerde uit 2010 en is laatstelijk aangepast in 2015. Het VNG heeft een nieuwe modelverordening uitgebracht, waarin onder andere een wetstechnische modernisering plaatsgevonden heeft.

Het nieuwe model is gevolgd om een nieuwe Afvalstoffenverordening vast te stellen. Dit traject is Kempenbreed opgepakt, maar wel met eigen veror- deningen. Deze verordening heeft als ontwerp ter inzage gelegen. Dat volgt uit artikel 10.26 en 10.27 van de Wet milieubeheer.

De Afvalstoffenverordening is door de gemeenteraad in mei 2018 vastgesteld.

Kempen- en regionaal overleg

De Kempengemeenten werken al langere tijd samen op gebied van afval.

Het beleid is in grote lijnen op elkaar afgestemd en veel contracten zijn gezamenlijk voorbereid.

De beleidsmedewerkers van de Kempengemeenten komen in principe maandelijks bij elkaar, voor informatie-uitwisseling, beleidsvoorbereiding, kennis vergaren, etc. Daarnaast komen ook de porte- feuillehouders op structurele en frequente basis bij elkaar.

Vanuit de oude Samenwerking Regio Eindhoven werd een regionale Ambtelijke werkgroep materialentransitie (AWM) georganiseerd en gefaciliteerd. Met de transitie naar de MRE is dit komen te ver-

(16)

vallen, maar de regiogemeenten hebben dit zelf gezamenlijk opgepakt. Dit betekent dat de regio gemeenten circa 5 keer per jaar bijeenkomen, met name gericht op informatie- en kennisuitwisseling.

Verwerkingsovereenkomst restafval Attero

Voor de periode 1-2-1997 t/m 1-2-2017 hebben de 6 Brabantse gewesten (vertegenwoordigd door de Vereniging van Contractanten (VvC), namens de Brabantse gemeenten, een overeenkomst gesloten met Afvalsturing Brabant (nu: Attero) voor de verwerking van huishoudelijk restafval. Daarbij is o.a.

afgesproken dat de Brabantse gemeenten jaarlijks tenminste 510 kiloton (de volumeplicht) restafval ter verwerking (verbranding) aan moeten leveren (volumeplicht). Omdat het afvalbeleid steeds meer gericht is op het terugdringen van de hoeveelheid restafval, werd in 2011 voor het eerst niet meer aan die volumeplicht voldaan.

Voor de jaren 2015, 2016 en januari 2017 loopt hierover nog een geschil dat Attero aan arbiters heeft voorgelegd, namelijk de vraag of Attero aan de gewesten en gemeenten een (suppletie)vergoeding in rekening mag brengen voor het verwerven van extra brandbaar afval. In deze procedure is in 2018 een tussenvonnis uitgesproken dat ongunstig is voor de deelnemende gemeenten. Uiteindelijk moet er een eindvonnis komen. Dit zal in 2019 bekend zijn. De uiteindelijke verdeling van de kosten over de gemeenten en gewesten volgt daarna.

Vooruitlopende daarop onderzoekt de VvC de mogelijkheden om te ageren tegen een, eventueel voor de gewesten en gemeenten, ongunstig eindvonnis. Mochten de gewesten uiteindelijk aan het kortste eind trekken, dan zullen waarschijnlijk ook de gemeenten binnen de gewesten een (deel van die) na- heffing moeten betalen. Het risico is sterk afhankelijk van de uitkomst van de juridische procedures en verschilt zeer van gemeente tot gemeente.

Vergoedingen kunststof verpakkingen Afvalfonds

Op basis van de Raamovereenkomst Verpakkingen tussen het Ministerie van Infrastructuur en Water- staat, de VNG en het verpakkende bedrijfsleven, ontvangen gemeenten een vergoeding voor de inzameling van kunststof verpakkingen, afkomstig uit huishoudens, vanuit het Afvalfonds. Daarnaast ontvangen gemeenten ook een vergoeding van het Afvalfonds voor het vermarkten van het kunststof dat als recyclebaar uit de sorteerinstallatie komt. Die vergoedingen worden uitgekeerd als voorschot.

Ondanks aandringen van gemeenten, is tot op heden nog steeds geen eindafrekening ontvangen over de jaren 2015 t/m 2018 i.v.m. onduidelijkheid over de hoogte van de uiteindelijke vermarktingsvergoe- ding.

Inmiddels lijkt daar voor 2015 en 2016 wel beweging in te zitten, maar ziet het er ook naar uit dat die vergoeding flink lager uit gaat vallen dan de uitbetaalde voorschotten. De verwachting is dat de gemeente Bergeijk voor 2015 ca. €12.317 terug moet betalen en voor 2016 ca. €20.000.

Inzameling oude medicijnen

Inwoners van Bergeijk kunnen hun oude medicijnen en injectiecontainers altijd kwijt op de milieustraat.

Om het terugbrengen laagdrempeliger te maken is dit vanaf mei 2017 ook mogelijk bij de apotheek in Bergeijk. Deze manier van inzamelen werkt goed en is dus ook in 2018 doorgezet. Er wordt meer ingezameld via de apotheek dan daarvoor via alleen de milieustraat. Dit houdt in dat medicijnen niet meer bij het restafval komen of worden doorgespoeld.

Aansluiten bij de Statiegeldalliantie

Gemeente Bergeijk is een voorstander van het statiegeldsysteem en roept de Nederlandse en Belgi- sche regering op om dit systeem in te voeren en bedrijven hun verantwoordelijkheid te laten nemen.

Middels een motie “ Vreemd aan de orde van de dag” heeft de raad het College verzocht om namens de gemeente Bergeijk steun uit te spreken voor de Statiegeld alliantie door zich hierbij aan te sluiten en zodoende de regering op te roepen statiegeld op plastic (PET)flessen en blikjes in te voeren. On- dersteuning van de statiegeldalliantie wordt zichtbaar gemaakt op www.statiegeldalliantie.org met het gemeentelogo en een korte toelichting.

(17)

3. Derde pijler: Energietransitie

Verreweg het grootste deel van de klimaatwetenschappers concludeert dat menselijk handelen van invloed is op het opwarmen van de aarde. We produceren te veel broeikasgassen. Als we daarmee doorgaan, wordt de atmosfeer steeds warmer en krijgen we een grilliger weerbeeld. Dat betekent meer stortregens of juist lange droge perioden, zwaardere stormen en een stijging van de zeespiegel.

Dit kan het leven op veel plekken op de aarde drastisch beïnvloeden omdat het te droog, te heet of te nat wordt om te wonen en te werken. Om de opwarming te beperken tot maximaal 2 graden en het liefst 1,5 graad, sloten 192 landen het Klimaatakkoord van Parijs.

3.1 Landelijk

Om gevolg te geven aan het Klimaatakkoord van Parijs heeft het kabinet in 2018 bedrijven en organisaties gevraagd om antwoord te geven op de vraag: Hoe kan Nederland in 2030 bijna de helft (49 procent) minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990? Dat gaat dus over nationale afspraken die de partijen ook zelf willen nakomen.

De Nederlandse regering koos daarmee voor een aanpak om heel veel organisaties en bedrijven erbij te betrekken. Dit werd zichtbaar in de vijf klimaattafels (gebouwde omgeving, industrie, landbouw en landgebruik, mobiliteit en elektriciteit) en het overkoepelende Klimaatberaad. Dit proces leverde zes- honderd concrete voorstellen op om de uitstoot te verminderen. Dit is ook wel bekend als het ‘Ontwerp van het Klimaatakkoord.’ Die voorstellen hebben brede steun. Dat zijn ook de partijen die het gaan uitvoeren. Maar niet alle partijen steunen alle voorstellen. Het conceptklimaatakkoord dat er nu ligt zal begin 2019 door het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving worden doorgere- kend. Hierna zal het definitief worden vastgesteld.

De Klimaatwet is het kader voor het Klimaatakkoord. Het Klimaatakkoord zal (een groot deel van) de invulling van het Klimaatplan vormen, dat in 2019 voor het eerst wordt vastgelegd.

3.2 Provinciaal

Ook provincie Brabant heeft een duidelijke ambitie: 100% duurzame energie in 2050. Nu is 90% van de energie nog afkomstig uit fossiele bronnen zoals kolen, aardolie en aardgas. De transitie naar 100% duurzame energie is een transitie die impact heeft op hoe we wonen, hoe we reizen en hoe we werken.

De provincie kan bij de plaatsbepaling van grootschalige elektriciteitsopwek ondersteunen met kennis en organisatiekracht. Voor windparken boven de 5MW is de provincie bevoegd gezag. Voor de reali- satie van zon- en windprojecten zijn veel verschillende partijen nodig. De provincie kan dan optreden als verbinder van deze partijen en zorgen voor kennisuitwisseling.

Ook op het gebied van mobiliteit en gebouwde omgeving kan de provincie optreden als kennismake- laar voor de gemeenten. Bij het opstellen van een transitievisie warmte kan de provincie hulpmidde- len, kennis en kunde aan elkaar verbinden en ondersteunen bij het opstellen, vergelijken en uitvoeren van de visies.

3.3 Regionaal

Een belangrijk deel van de uitvoering van het Klimaatakkoord ligt in de regio. Uitwerking en

coördinatie van de regionale uitvoering valt primair binnen de taakstelling van het Klimaatakkoord. In aanvulling daarop wordt het nationaal programma Regionale Energiestrategieën (RES) ingericht voor afstemming en coördinatie tussen de energiestrategieën van regio’s.

MRE: Regionale Energie Strategie

De maatregelen uit het Klimaatakkoord moeten regionaal opgepakt worden. Er wordt vanuit elke regio een ‘bod’ verwacht hoe en in welke mate ze bijdragen aan het Klimaatakkoord: de Regionale Energie Strategie (RES). In de RES staat de energieopgave van een regio centraal, met daarbij het potentieel

(18)

door duurzame opwekking en besparing en de concrete plannen om de vraag en het aanbod bij elkaar te brengen.

De Metropoolregio Eindhoven heeft de trekkersrol in het opstellen van deze Regionale Energie Stra- tegie. Hierbij komt de focus te liggen op twee van de vijf sectoren uit het Klimaatakkoord:

- Gebouwde omgeving: het transformeren van huizen en gebouwen in goed geïsoleerde woningen en gebouwen die we met duurzame warmte verwarmen en waarin we schone elektriciteit gebruiken of zelfs zelf opwekken.

- Elektriciteit: fossiele bronnen van elektriciteit moeten worden vervangen door hernieuwbare opwek- king.

Juni 2019 zal er een startnotitie RES opgeleverd worden waarin de opdracht van de regio beschreven is. Onze gezamenlijke opgave is het daadwerkelijk realiseren van 49% CO2-reductie in 11 jaar (2030), met een doorkijk naar 95% CO2-reductie in 2050. Deze opgave is complex en de ruimtelijke impact van de energietransitie enorm. Juist in de vertaling van de klimaatambities naar locaties en projecten worden ook de maatschappelijke en ruimtelijke consequenties en dilemma’s concreet. Dit betekent dat met name gemeenten een grote verantwoordelijkheid hebben omdat doelen en afspraken lokaal en dus op gemeentelijk niveau moeten landen.

Essentieel in de RES van de Metropoolregio Eindhoven is dat 21 gemeenten, twee algemene bestu- ren van Waterschappen en Provinciale Staten aangeven zelf verantwoordelijkheid te erkennen en te nemen om de gestelde opgave – op tijd – te realiseren.

3.4 Lokaal

In 2018 is het programmaplan duurzaamheid en klimaat BErgeijkENERGY opgesteld. Het programmaplan BErgeijkENERGY richt zich op energietransitie en hoe Bergeijk invulling gaat geven aan het bereiken van energieneutraliteit.

BErgeijkENERGY is opgedeeld in 5 thema’s:duurzaam wonen, werken, mobiliteit, gemeente en grootschalige energieopwekking.

In de raad van 20 november 2018 is dit plan voor de jaarschijven 2018 en 2019 vastgesteld.

Vanuit de Raad is hierbij gevraagd om in het vervolg dezelfde thema’s aan te houden als de Klimaat- monitor. De Klimaatmonitor is de monitoringsportaal van het Rijk voor wat betreft de uitwerking van de gegevens van lokaal en regionaal klimaat-en energiebeleid.

De Klimaatmonitor presenteert cijfers over CO2 uitstoot en energieverbruik in de volgende onderverdeling:

-Gebouwde omgeving (woningen, commerciële dienstverlening en publieke dienstverlening) -Verkeer en vervoer

-Industrie, Energie, Afval en Water -Landbouw, bosbouw en visserij -Hernieuwbare energie

Om de prestaties op ieder thema goed te kunnen volgen zullen we de indeling van de Klimaatmonitor in de volgende presentaties van programmaplan BErgeijk ENERGY en de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s aanhouden. Dit houdt in dat we wat schuiven met de inhoud van de thema’s zoals in BErge- ijk ENERGY beschreven. Het thema “Duurzame gemeente” gaat zo onder de gebouwde omgeving, publieke dienstverlening vallen. De resultaten van de subsidieregeling Duurzame energie moeten uitgesplitst worden in een energiebesparende en een energieopwekkende kant. De energiebesparing valt onder de bebouwde omgeving terwijl de energieopwekking valt onder hernieuwbare energie.

(19)

We hebben deze onderverdeling in dit jaarverslag reeds aangehouden.

Resultaat CO2 en Energieverbruik Bergeijk

De gegevens van de klimaatmonitor komen van verschillende bronnen en hebben verschillende door- looptijden totdat zij openbaar gemaakt kunnen worden op deze portal. Om die reden kunnen begin 2019, ten tijde van het opstellen van dit milieujaarverslag, de gegevens getoond worden tot en met 2016, voor sommige tot 2017.

De trends in het energiegebruik van Bergeijk worden weergegeven in TJ (Terajoule), een maat voor energie die het mogelijk maakt verschillende energiedragers als aardgas, elektriciteit, warmte en voer- tuigbrandstoffen bij elkaar op te tellen.

Het totale energieverbruik in Bergeijk in 2016 is 1562 TJ. In het milieujaarverslag van 2017 vermeldde we een verbruik van 1566 TJ. Gedurende het jaar krijgt de Klimaatmonitor bijgestelde gegevens door, vandaar dat hier een afwijkend getal vermeld wordt als vorig jaar. Het totale energieverbruik van 2017 wordt pas in april bekend.

Het totaal aan hernieuwbare energie is 121 TJ in 2016. In totaal wordt er in 2017 14 TJ aan zonnestroom opgewekt.

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/Energiegebruik/Totaal-bekend- energiegebruik--404/

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/Energiegebruik/Totaal-bekend- energiegebruik--41/

(20)

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/CO2-Uitstoot/Totaal-bekende-CO2-uitstoot-- 579/

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/CO2-Uitstoot/CO2-uitstoot-per-sector--38/

(21)

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/Energieneutraal/

Thema 1: Duurzame Gebouwde omgeving

Dit programma richt zich op de besparing van het energieverbruik bij woningen, publieke en commer- ciële dienstverlening. De projecten, zoals beschreven in het uitvoeringsprogramma BErgeijk Energy 2018, die erop gericht zijn om het energieverbruik terug te dringen in de gebouwde omgeving zijn de volgende:

(22)

Milieujaarverslag 2018 a. Woningen

Subsidie duurzame energie voor particulieren gemeente Bergeijk

De Subsidieverordening duurzame energie voor particulieren gemeente Bergeijk stimuleert inwoners om duurzame maatregelen te nemen. In onderstaande tabel is te zien over het jaar 2018 hoeveel subsidieaanvragen voor duurzame energiebesparing er zijn gehonoreerd, voor welke maatregelen en hoeveel subsidie er vergeven is. Daarnaast wordt ook bijgehouden hoeveel de totale investering bedraagt van subsidieaanvragers voor het nemen van de maatregelen. Hiermee wordt de ‘multiplier’

berekend, oftewel: hoeveel meer wordt er door huiseigenaren geïnvesteerd ten opzichte van het subsidiebedrag.

In 2018 is het maximum bedrag per maatregel gewijzigd. Hiervoor is de 'Subsidieverordening duurzame energie voor particulieren gemeente Bergeijk 2018' in werking getreden.

BeGreen aanmoedigingsprijs

De BeGreen aanmoedigingsprijs is een geldbedrag voor inwoners van Bergeijk om initiatieven te fi- nancieren die Bergeijk duurzamer te maken. In 2018 is het beschikbare bedrag van €5000,- verdeeld over 8 ideeën van inwoners, organisaties en scholen. De ideeën variëren van de aanleg van een dorpsmoestuin of een groen schoolplein tot het beplanten van bermen met bloemen, of het inrichten van een speelplek met circulair speelmateriaal tot het starten van energieneutraal maken van gebouwen. Ook de promotie van elektrisch rijden en kennisdeling bij bedrijven over duurzaamheid hoorde tot de prijswinnaars.

Deelname Duurzame huizenroute

Tijdens de landelijke Duurzame Huizenroute in november kunnen inwoners hun duurzame huis open- stellen en krijgen daarbij ondersteuning vanuit de organisatie. Daarnaast wordt er een campagne opgestart om inwoners deze duurzame huizen te laten bezoeken. Hiervoor stellen ze verschillend communicatie materiaal ter beschikking.

Ook hebben we samen met de andere Kempengemeenten in het voorjaar een thematour Duurzame huizenroute uitgevoerd. De thema’s waren ‘Gasloos wonen’ en ‘Woning van voor 1975’. Hierbij kon- den een drie tal huizen bezocht worden.

Duurzaamheidsweek

Van 3 tot en met 10 november 2018 vond de duurzaamheidsweek Bergeijk plaats. In de hele gemeente werden verschillende activiteiten georganiseerd om inwoners, scholieren, huizenbezitters en ondernemers te stimuleren energie te besparen en Bergeijk duurzamer te maken.

- Duurzame huizenroute (2 zaterdagen) - Natuurwerkdag, Waterwingebied Luyksgestel

- Workshop Vogelvoer maken van IVN, gecanceld wegens gebrek aan deelnemers

Resultaten Subsidie duurzame energie besparing voor particulieren 2018 16-1-2019 Aantal

aanvragen

Subsidiebed rag

Eigen investering

Type voorziening gehonoreer d

beschikking afgegeven, wachten op gereedmeld ing

gereedmelding ook afgerond

beschikking afgegeven, wachten op gereedmelding

Multiplier gereedgemeldi ng

16-1-2019

Vloerisolatie 4 € 794 € 999 € 3.969 € 4.993 5,0 2 openstaand

Dakisolatie 4 € 255 € 2.250 € 13.125 € 46.916 20,9 1 openstaand

HR++ glas 28 € 6.693 € 10.138 € 48.213 € 125.990 12,4 13 openstaand

Muurisolatie 73 € 4.939 € 17.502 € 24.495 € 87.513 5,0 15 openstaand

TOTAAL 109 € 12.681 € 30.889 € 89.801 € 265.412

(23)

- Workshop Bijenwasdoekjes maken bij Natuurtuin ‘t Loo - 2 maal Energieloket door Kempen Energie

- Filmvertoning “Tomorrow” in de Kattendans

- Voor iedere basisschool een gratis een uitgave uit de kinderboekenreeks ‘de Klimaatjes’

- 3 maal voorlezen aan een klas door wethouders en auteur uit een uitgave van ‘de Klimaatjes’

- Uitreiking BeGreen aanmoedigingsprijs (zie ook Begreen aanmoedigingsprijs)

- Energiek ontbijt De Hofkaemer voor Bergeijkse ondernemers met informatie over duurzame energiemaatregelen

- Kindermiddag bij Kringloop de Kempen

- Opening sportveld met ledverlichting bij Tennispark De Stap in Luyksgestel - Communicatie in Eyckelbergh, gemeente website en social media

Kempenenergie: energiescans en voorlichting

Vereniging KempenEnergie zet zich in om particulieren te helpen energie te besparen en duurzame energie op te wekken. Bergeijk steunt dit initiatief met€ 3.000 per jaar (2017-2021).

Nieuwe leden van Kempenenergie ontvangen een gratis energiescan voor hun woning. Daarnaast organiseren zij in de Kempen het Energieloket waar inwoners persoonlijk advies krijgen. Wekelijks op locaties in Eersel en Bladel en vier maal per jaar in Bergeijk op aanvraag.

Asbestsanering woningen tot 35M²

In 2018 is een start gemaakt met het verwijderen van asbestdaken bij particulieren. Door middel van een speciale actie willen we stimuleren dat asbestdaken tot 35 m² per kadastraal perceel worden gesaneerd. Vanaf december 2018 kunnen inwoners zich aanmelden voor deze actie die in het voorjaar van 2019 zal worden uitgevoerd.

Pilot Energieneutrale wijk

In 2018 is gestart met het inventariseren en oriënteren op de mogelijkheid om met een pilot te starten hoe we een wijk energieneutraal kunnen krijgen. In 2019 zullen we hiervoor een uitgebreid plan maken. Hiervoor willen we contact zoeken met de juiste stakeholders waar we mee kunnen samenwerken om dit plan op te stellen en uit te voeren.

Pilot Tiny Houses

Een inwoner uit Bergeijk heeft een prijs toegekend gekregen in 2017 van € 3.000 voor haar pilot project Tiny House in Bergeijk; een zeer duurzame kleine woning. In 2018 is voor de plaatsing van het Tiny House door de gemeente Bergeijk een locatie beschikbaar gesteld. Op deze locatie kunnen in totaal drie Tiny Houses geplaatst worden. Inmiddels is de eerste omgevingsvergunning aangevraagd.

Het project wordt door ons gefaciliteerd zodat we op basis van deze pilot kunnen besluiten om een vervolg te starten.

Geluidssanering woningen

Voor woningen langs gemeentelijke en provinciale wegen ligt het initiatief voor geluidsanering bij gemeenten. Er zijn in Bergeijk nog woningen die gesaneerd moeten worden. Voor het saneren van deze woningen is subsidie aangevraagd door de gemeente en toegezegd bij de ODZOB. In 2019 zal dit een vervolg krijgen. We hopen dit te combineren met energiebesparende maatregelen. In de praktijk komt het er op neer dat bepaalde geselecteerde woningeigenaren kosteloos maatregelen aan hun woning kunnen laten uitvoeren om de geluidsoverlast te minderen. Maatregelen zijn bijvoorbeeld isolatie en dubbelglas plaatsen, veelal aan de straatkant. De woningeigenaar zal wel enige ‘hinder’ ondervinden van deze verbouwing.

b. Publieke en commerciële dienstverlening

(24)

De gemeentelijke organisatie zet zelf stappen in energiebesparing en opwekking en motiveert derden om ook stappen te zetten.

Openbare verlichting LED verlichting

In 2018 zijn 437 armaturen uit de openbare verlichting door LED verlichting vervangen. Daarnaast is langs het fietspad Bisschop Rythoviusdreef dynamische LED verlichting aangelegd. Dit geeft een besparing van 28.731kWh per jaar .

Sportvelden LED Verlichting

In 2018 is een start gemaakt met het vervangen van de traditionele sportveldverlichting voor ledverlichting (fase 1). De volgende sportverenigingen hebben nu de beschikking over LED-verlichting:

- ZSC Westerhoven en KV de Eurogirls;

- WTC Westerhoven;

- TV de Stap Luyksgestel.

Verduurzamen gemeentelijke gebouwen

Een van de doelstellingen van de gemeentelijke klimaatvisie is om de gemeentelijke gebouwen energieneutraal te maken. Om te komen tot een concreet uitvoeringsprogramma en om op lange termijn inhoud te geven aan duurzaamheid zijn energiescans uitgevoerd van de gemeentelijke gebouwen met het grootste energieverbruik.

Zo zijn er in 2018 in dit kader de volgende werkzaamheden uitgevoerd:

- Aquinohuis en de kringloopwinkel volledig voorzien van LED-verlichting;

- het tennispaviljoen van TV Tos volledig voorzien van isolerende beglazing.

- Dak van de gymzaal de Zonnesteen te Bergeijk is volledig gerenoveerd met een nieuw isola- tiepakket en dakbedekking. En er zijn 40 pv-zonnepanelen geplaatst met een netto-opbrengst van ca. 10.000 kWh per jaar. Hiermee is het volledige energieverbruik van de gymzaal gecompenseerd.

- 1^e fase gemeentehuis is uitgevoerd: het aanbrengen Ledverlichting gemeentehuis (sanitair- en verkeersruimtes).

- 2^e fase gemeentehuis is opgestart: het aanbrengen van Ledverlichting in de kantoorruimtes en zal begin 2019 worden uitgevoerd.

Thema 2: Duurzaam Werken

Het programma Duurzaam Werken richt zich op energie besparen in de sector industrie, energie, afval en Water. En in de sector Landbouw, bosbouw en visserij.

Energieke Regio

In 2018 is een nieuw plan opgesteld om het project Energieke Regio De Kempen gedurende 12 maanden op te schalen, met als doelstelling ca. 50 deelnemers (inclusief de huidige 12 deelnemers) in de 5 Kempengemeenten vanuit het project te adviseren over verduurzaming van hun vastgoed. In december 2018 zijn er 49 adviestrajecten uitgevoerd gericht op energiebesparing, of de Erkende maatregelen vanuit de Wet Milieubeheer of Energielabels, of duurzame energieopwekking.

Thema 3: Duurzame Mobiliteit

Duurzame mobiliteit richt zich op het stimuleren van duurzaam personenvervoer en transport. Wan- neer inwoners, of bezoekers van Bergeijk in een elektrische auto rijden willen wij de mogelijkheid beiden om deze ook op te kunnen laden in onze gemeente. Gezien de verwachte groei van elektrisch

(25)

vervoer zijn we gestart met het opstellen van beleidsregels en het zoeken van partners in het voorzien van laadpalen in de openbare ruimte. In 2019 zal dit aan de raad worden voorgelegd.

Thema 4: Hernieuwbare energie

Dit programma richt zich op het stimuleren en faciliteren van energieopwekking.

Hierbij kunnen we een onderverdeling maken in de opwekking van duurzame elektriciteit en warmte.

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/Hernieuwbare-Energie/Hernieuwbare- elektriciteit--315/

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/Hernieuwbare-Energie/Hernieuwbare- warmte--314/

Subsidie duurzame energie voor particulieren gemeente Bergeijk

(26)

De Subsidieverordening duurzame energie voor particulieren gemeente Bergeijk stimuleert inwoners om duurzame maatregelen te nemen. In onderstaande tabel is te zien over het jaar 2018 hoeveel subsidieaanvragen voor opwekking van duurzame energie er zijn gehonoreerd, voor welke maatregelen en hoeveel subsidie er vergeven is. Daarnaast wordt ook bijgehouden hoeveel de totale investering bedraagt van subsidieaanvragers voor het nemen van de maatregelen. Hiermee wordt de ‘multiplier’ berekend, oftewel: hoeveel meer wordt er door huiseigenaren geïnvesteerd ten opzichte van het subsidiebedrag.

In 2018 is het maximum bedrag per maatregel gewijzigd. Hiervoor is de 'Subsidieverordening duurzame energie voor particulieren gemeente Bergeijk 2018' in werking getreden.

https://klimaatmonitor.databank.nl/dashboard/Dashboard/Woningen/Aantal-adressen-met-PV- panelen-per-100-woningen--230/

 Bergeijk  Noord-Brabant

Kempenenergie: postcoderoos

KempenEnergie is op verzoek van de gemeente aan de slag gegaan met het organiseren van een postcoderoosproject in Bergeijk. Een aantal mogelijke locaties wordt onderzocht. Het streven is om de eerste postcoderoosregeling in Bergeijk in werking te hebben begin 2019.

Resultaten Subsidie duurzame energie opwekking voor particulieren 2018 16-1-2019 Aantal

aanvragen

Subsidiebed rag

Eigen investering

Type voorziening gehonoreer d

beschikking afgegeven, wachten op gereedmeld ing

beschikking afgegeven, wachten op gereedmelding

Multiplier gereedgemeldi ng

16-1-2019

Zonnepanelen 204 € 25.500 € 126.435 € 281.223 € 1.301.148 10,3 34 openstaand

Zonneboiler 5 € 750 € 2.998 € 6.220 € 28.839 9,6 1 openstaand

Warmtepomp 17 € 4.468 € 11.969 € 47.014 € 145.862 12,2 5 openstaand

TOTAAL 226 € 30.718 € 141.402 € 334.457 € 1.475.849

(27)

Energieopwek op gemeentelijke gebouwen energieneutraal Bij de doelstelling om de gemeentelijke gebouwen energieneutraal te maken hoort ook de opwekking van eigen elektriciteit d.m.v. zonnepanelen

Zo zijn er in 2018 in dit kader de volgende werkzaamheden uitgevoerd:

- 204 pv-zonnepanelen geplaatst op het dak van gemeenschapshuis den Eijkholt met een geschatte jaar- opbrengst van 53.000kWh;

- Op het dak van de gymzaal de Zonnesteen te Bergeijk zijn 40 pv-zonnepanelen geplaatst met een net- to-opbrengst van ca. 10.000 kWh per jaar. Hiermee is het volledige energieverbruik van de gymzaal gecompen- seerd.

Notitie en Haalbaarheidsonderzoek grootschalige wind- en zonne-energie De Kempen

De Kempengemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden werken toe naar beleid en toet- singskaders voor grootschalige zonne- en windenergie in de Kempen. Met de komst van grootschalige wind- en zonne-energieprojecten willen de gemeenten een sub- stantieel aandeel leveren in de opwekking van duurzame energie. Specifiek voor zonnevelden en windmolens gaat dit gepaard met zowel een ruimtelijke als een sociale component. Een eerste uitwerking daarvan is beschreven in de notitie ‘Grootschalige wind- en zonne-energie De Kempen’.

Met deze notitie maakten we een eerste stap richting gelijke uitgangspunten voor de hele Kempengemeenten.

Dit geeft een gelijk speelveld voor initiatiefnemers in onze gemeenten. Samen met deskundigen op het gebied van beleid rond grootschalige wind- en zonne- energieprojecten zijn we hierna verder gegaan. Er is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de Provincie Brabant. In deze samenwerkingsovereenkomst wordt de wijze waarop de Kempengemeenten en de provincie Noord-Brabant met elkaar gaan samenwerken om te komen tot grootschalige duurzame energieopwekking in de Kempen vastgelegd. De Rijksdienst voor Onderne- mend Nederland (RVO) en Enexis zijn adviserend en ondersteunend in dit traject.

In de zomer van 2018 is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd waarin op technisch, landschappelijke en maat- schappelijk vlak is gekeken naar de mogelijkheden voor grootschalige zonne- en windenergie in de Kempen.

Aanvullend op dit onderzoek wordt ook een onderzoek

verricht naar de mogelijkheden en omvang van een afdracht van grootschalige wind- en zonne- energie in de Kempengemeenten aan een energiefonds.

Tijdens de raadsvergaderingen in december 2018 hebben de vijf raden van Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden gekeken naar de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek, inge- stemd met het vervolgproces met de twee belangrijke stappen, te weten: het uitvoeren van een plan-

(28)

MER en het starten van een participatietraject, om te komen tot beleid voor grootschalige zonne- en windenergie in de Kempen.

Overige activiteiten

De bovenbeschreven aanpak van de energietransitie in Bergeijk is onder andere gericht op het voorkomen van klimaatverandering (klimaatmitigatie). Doel is de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius houden, met 1,5 graad als streven.

Maar naast klimaatmitigatie moeten we ons ook bezig houden met klimaatadaptatie. Want ondanks alle maatregelen die we nemen en gaan nemen zullen we de gevolgen van de klimaatverandering merken.

In Bergeijk zijn we daarom aan de slag met ons gebied waterrobuust en klimaatbestendig te maken.

We koppelen steeds meer bebouwing af van het bestaande riool. Daarmee zorgen we dat regenwater in de bodem kan infiltreren en de bodem minder snel verdroogd. Ook zorgt het ervoor dat tijdens hevi- ge regenbuien, die steeds vaker voorkomen, de riolen vol raken en gebruik moeten maken van over- stortten, hierdoor ontstaat vervuiling.

(29)

4. Conclusie

In april 2015 is de Milieuvisie 2015-2018 vastgesteld door de raad: een compact en flexibele visie met een lange termijn doelstelling. In de visie is heel duidelijk de rol van de gemeente beschreven, waarbij ook uitdrukkelijk aandacht is voor samenwerking in vele gedaanten: met burgers, met verenigingen, met ondernemers, met Kempengemeenten, MRE-gemeenten, provincie, etc.

Uit dit milieujaarverslag blijkt hoe invulling gegeven is aan deze lange termijn doelstelling, maar zeker ook aan de samenwerking met partners.

De Omgevingsdienst Zuidoost Brabant (Odzob) heeft een belangrijke taak in het gemeentelijk speelveld als het gaat om de basistaken, zoals vergunningverlening en handhaving. Maar ook bij specialis- tische taken (zoals beoordeling van akoestische onderzoeken) wordt geregeld een beroep gedaan op de Odzob.

Ook de Kempengemeenten zijn belangrijke partners: zowel ambtelijk als bestuurlijk wordt frequent en structureel overleg gevoerd en project voorbereid op onder andere de thema’s duurzaamheid en afval/materialentransitie. Voorbeelden van projecten zijn de gevoerde aanbestedingen op het gebied van afval en de voorbereiding van grootschalige wind- en zonne-energie in de Kempen.

De ambities van Bergeijk zijn hoog. Op het gebied van afval streeft Bergeijk naar 5% restafval in 2020.

Zoals in de cijfers te zien is, loopt het percentage restafval niet verder terug. Als Bergeijk deze ambitie waar willen maken moeten er nieuwe stappen ondernomen worden. In 2018 in de keus gemaakt om eerst de kaders duidelijk te hebben, zodat we met de vijf Kempengemeenten op één lijn koers zetten.

Uiteindelijk heeft dit geleidt tot het opstellen van een Kadernota “Grondstoffen”. De Kadernota “Grond- stoffen” geeft de doelstellingen en de koers van het grondstoffenbeleid van de samenwerkende Kem- pengemeenten aan. Hierbij wordt gestreefd naar een circulaire economie. In een circulaire economie bestaat geen afval en worden grondstoffen opnieuw gebruikt. We spreken daarom niet meer van af- valstoffenbeleid maar van grondstoffenbeleid. De Kadernota zal in het voorjaar van 2019 worden aangeboden aan de gemeenteraden van de vijf Kempengemeenten.

Ook ambitie in de energietransitie is hoog. We merken dat bij onze inwoners. Ze maken ruim gebruik van de subsidieregeling duurzame maatregelen. Met name voor de aanschaf van zonnepanelen wordt veel subsidie aangevraagd.

Maar we merken deze ambitie ook in de gemeenten. Samen met de andere Kempengemeenten zijn we een doordacht maar ambitieus traject ingegaan om beleid te maken voor de opwekking van grootschalige wind- en zonne-energieprojecten. Wanneer dit beleid door alle vijf de Kempengemeenten is onderschreven hebben we een gelijk uitgangspunt voor alle initiatiefnemers die aan de slag willen met zonne-en windenergie in de Kempen. Deze initiatiefnemers melden zich nu al met enige regelmaat.

Hen wordt gevraagd te wachten totdat het beleid gereed is.

Bergeijk heeft om alle ambities te bekrachtigen een programmaplan klimaat en duurzaamheid BEr- geijkENERGY vastgesteld voor een periode van 2018-2022. Met deze programmatische aanpak is meer inzicht en overzicht ontstaan in alle activiteiten die nodig zijn om energieneutraal te worden. Om ook projecten in 2018 al van de grond te tillen is bij de begroting 2018 een bestemmingsreserve Im- puls duurzaamheid gevormd. Deze projecten zijn onderdeel van het programmaplan BErgeijkENER- GY. Jaarlijks zal er op basis van het programmaplan, nieuwe inzichten en een evaluatie een uitvoeringsprogramma voor het komende jaar worden opgesteld. Hiermee houden we de vinger aan de pols voor wat betreft het bereiken van onze ambitie. Hierover zal de raad worden geïnformeerd.

De Klimaatmonitor kunnen we op dit moment gebruiken om terug te zien wat de resultaten van onze ambities zijn. Echter wat nu wordt uitgevoerd is pas over 1,5 tot 2 jaar zichtbaar in deze portal. Een inspanning, zoals de subsidiemaatregel duurzame maatregelen, loopt al enkele jaren en daarvan is in

(30)

de Klimaatmonitor dan ook terug te zien dat de hoeveelheid opgewekte elektrische energie door zonnestroom gestaag stijgt. Al zien we het nog maar tot en met 2017.

De huidige milieuvisie is vastgesteld voor de bestuursperiode 2015-2018.

Voor de volgende bestuursperiode van 2018-2022 staan we voor een nieuwe uitdagingen. Bijvoorbeeld de invulling van de Omgevingswet. Maar ook de uitvoering van het programmaplan Kli- maat en duurzaamheid BErgeijk ENER- GY 2018-2022. Dit programma is eind 2018 door de gemeenteraad vastgesteld. Begin 2019 wordt de Kadernota

“Grondstoffen” voor de Kempen aan de raad voorgelegd. Deze laatste 2 plannen gaan ook in op het bereiken van doelen op het gebied van energietransitie en afval. De vraag is hebben we een nieuwe milieuvisie nodig en in welke vorm gieten we die dan. Het kan een kapstok zijn waar we al onze andere plannen aan op kunnen hangen. Samen met de Raad gaan we in het voorjaar van 2019 bekijken hoe we hier invulling aan gaan geven. Op basis van de uitkomst van deze verkenning, wordt ook besloten in welke vorm we een volgend milieujaarverslag gaan uitbrengen.