1 Deskundigheidsbevordering van de POH-somatiek
Stoppen met Roken
Henk-Willem Altena
Doelstellingen
De POH-Somatiek kan na afloop van de scholing:
• benoemen wat verslaving als hersenziekte inhoudt en wat daarvan de consequenties zijn voor patiënt en omgeving
• enkele methodieken benoemen en hanteren bij niet-medicamenteuze interventies
• het nut van Motiverende Gespreksvoering verwoorden voor de patiënt en zichzelf benoemen
• leidende principes van Cognitieve Gedragsbeïnvloeding en Motiverende Gespreksvoering benoemen en deze praktisch integreren in het gebruik van niet-medicamenteuze interventies
• benoemen welke groepsdynamische factoren kunnen meespelen bij een (kleinere) groepsgewijze begeleiding van patiënten bij het stoppen met roken
• benoemen welke voorbereidingen zij kan treffen bij het organiseren van kleinere groepsbijeenkomsten voor patiënten bij het stoppen met roken
• verwoorden waarom de kans op het gewenste gedrag bij de patiënt vele malen groter is wanneer hij/zij zelf aan de slag gaat met zelfgekozen argumenten voor verandering.
• aangeven of hij/zij nu beter in staat is een herstelproces richting te geven.
2
3
Dag 1
Kennis van verslaving als hersenziekte en bespreken van rookgedrag
Specialistische Opleiding SmR
4
Kennismaking
Doelstellingen dag 1
De POH-Somatiek kan na afloop van de scholing:
• benoemen wat verslaving als hersenziekte inhoudt en wat daarvan de consequenties zijn voor patiënt en omgeving
• enkele methodieken benoemen en hanteren bij niet- medicamenteuze interventies
• leidende principes van Cognitieve Gedragsbeïnvloeding en Motiverende Gespreksvoering benoemen
• het nut van Motiverende Gespreksvoering verwoorden voor de patiënt en zichzelf benoemen
5
Programma dag 1
• Kennismaking en inventarisatie verwachtingen aan de hand van de werkopdracht
• Terugblik op instapopdracht
• Inleiding: Aansluiting op kennis over effecten en risico’s van roken (Pfizer nascholing)
• Problematisch rookgedrag / verslaving – verslaving als hersenziekte
• Hoe sluit je aan bij een patiënt in zijn proces van motivatie om het rookgedrag (niet) te veranderen en hoe maak je het rookgedrag bespreekbaar
• Als iemand wil veranderen in zijn/haar rookgedrag, wat zijn dan de do’s en don’ts voor een POH
• Capita Selecta hoofdbegrippen van Motiverende Gespreksvoering: de Spirit , Gesprekstechnieken (Open vragen, Reflecties, Bevestigingen, Samenvattingen en Informatie geven en vragen) en de Processen: engageren, focussen, evoceren, plannen
• Rol van Cognitieve Gedragsbeïnvloeding (CGB) en psychoeducatie
• Toelichting werkopdracht: veranderopdracht en casuïstiekformulier
6
Introductie en Verwachtingen
7
Instapopdracht 1
• Hoeveel patiënten zie je gemiddeld in het kader van Stoppen met Roken per jaar?
• Wat is je ervaring op grond van deze gesprekken – wat zijn elementen in de begeleiding die tot een succes kunnen leiden; waardoor zie je dat succes mogelijk uitblijft?
• Met welk argument komen patiënten doorgaans bij jou in de SmR-trajecten?
• Hoe vind je het als POH-somatiek om een patiënt op het gebied van Stoppen met Roken te begeleiden? Wat vind je prettig, wat vind je lastig?
• Hoe lang duurt je gesprek doorgaans? Hoeveel gesprekken gebruik jij als uitgangspunt?
• Welke onderwerpen laat je, in welke volgorde, aan bod komen?
• Maak je gebruik van psychoeducatie – zo ja: wat, welke?
• Wat vind je van belang tijdens de gesprekken in het kader van Stoppen met Roken en hoe geef je dat vorm?
• Wat verwacht je van de patiënt / deelnemer? Wat verwacht je van jezelf?
8
Instapopdracht 2
• Wat wil jij graag voor jezelf bereikt hebben na het volgen van deze 4 bijeenkomsten?
• Op welke wijze kun je cognitieve gedragsbeïnvloeding, toepassen in het programma SmR?
• Maak je bij SmR ook gebruik van een voor-en nadelenbalans, zo ja: welke?
9
Komt een man bij de dokter….
10
Effecten en risico’s van roken
Pfizer nascholing
• Roken en aandoeningen (luchtwegen, vaten, kanker, endocriene aandoeningen, mond, keel, gastro-intestinaal, voortplanting, psychiatrische comorbiditeit
• Werking Nicotine op hersenen
• Onthoudingsverschijnselen
• Medicamenteuze behandeling
• Verslavingsrisico’s
• Stappenplan Stoppen met Roken - Stimedic
• Motiveren
• Cirkel van Gedragsverandering: Prochaska en DiClemente
11 12
Uitleg verslaving
Ontstaan van een verslaving
13
Start
Stadia in gedragsverandering
Permanente uitgang
Tussentijdse uitgang
Voorbeschouwing Terugval
Overpeinzing Beslissing Actieve verandering
Consolidatie
Prochaska en DiClemente
14
Aansluiten bij een patiënt
in zijn proces van motivatie om het rookgedrag (niet) te veranderenFase van Gedragsverandering
Activiteit door POH
Voorbeschouwing Informatie vragen en geven, relatie gebruik-klachten onderzoeken, motivatie peilen
Overpeinzing Persoonlijke effectiviteit bevestigen, afwegen voor- en nadelen stoppen
Beslissing Hulp bieden bij plan opstellen, succesfactoren en belemmeringen identificeren
Actieve Gedragsverandering Hulp bieden bij uitvoering, monitoren, bevestigen, bijstellen, tempo monitoren,
succesfactoren en belemmeringen identificeren Consolidatie Succesfactoren en belemmeringen identificeren,
bevestigen, terugvalpreventie
Terugval Succesfactoren en belemmeringen identificeren, motivatie peilen tot nieuwe (bijgestelde?) poging
Motiverende gespreksvoering
•
Rookgeschiedenis vaststellen, rookschrift bijhouden•
Voor- en nadelen van stoppen met roken leren kennen•
Psychoeducatie gebruiken•
Situaties analyseren•
Anders denken - CGT•
Beslissingen nemen•
Stellen van doelen•
Actieplan maken•
Anders doen•
Gewoontes doorbreken•
Terugval voorkomenAlgemene methodieken bij SmR:
15
Zie Factsheet: het bespreken van (Stoppen met) roken door de huisarts en andere zorgverleners
16
(Hoe) maak je rookgedrag bespreekbaar?
Signaleren en dan….
Do's and Dont's voor de professional Een goed gesprek…
Don’ts bij het bespreekbaar maken
•Niet vragen naar de voordelen van roken (liever: in welke situatie(s) rookt u
•Ga niet in discussie
•Geen argumenten geven
•Niet ‘Stoppen met Roken’ voorschrijven
•Niet de rol van ‘deskundige’ aannemen
•Géén boeman- gesprekjes
•De patiënt in zijn keuzes niet bekritiseren
•De patiënt niet ‘geruststellen – het ‘gaat lukken‘
•Niet: zelf opgeven / teleurstelling hulpeloosheid uitstralen
19
Do’s bij het bespreekbaar maken
•Bespreek signalen van gebruik en vorm je een beeld van de mate van gebruik
•Stel eigen oordeel uit, sluit aan bij de percepties van patiënt
•Ga na welke opvattingen de patiënt heeft over de eigen normen rondom roken
•Ga er van uit dat patiënt goede redenen heeft om te denken en handelen zoals hij doet
•Gesprekstechnieken: luisteren, samenvatten, (semi) open vragen, reflecties
•Ga na welke kennis patiënt heeft van de effecten van roken
•Vraag toestemming voor het geven van informatie over roken en geef waar gewenst objectieve neutrale informatie over roken
•Investeer in positief contact: complimenteer elke minimale inzet (‘goed dat je gekomen bent’), doe positieve karakterduidingen (‘dat is heel eerlijk van je’) en nodig uit tot verder gesprek
•Houd contact positief
•Intervenieer op wat patiënt als probleem ervaart
•Vergroot weerbaarheid, en vaardigheden als
“nee” zeggen
•Maak afspraken op vaste, voorspelbare tijdstippen
•Observatietaak: wat gaat er goed?
•Neem klachten van patiënt serieus, zucht mee met lijdensdruk en opper relatie met roken
•Identificeer of beschermende omstandigheden mogelijk zijn en of deze aantrekkelijk zijn te maken voor patiënt
•Erken de lastige positie van patiënt
•Biedt steun en meedenken aan, om de patiënt te helpen gedrag te veranderen
•Probeer evt. comorbiditeit aan te grijpen als extra reden te veranderen
20
Wat is
Motiverende Gespreksvoering?
21
Cognitieve Gedragsbeïnvloeding
22
•
Cognitieve gedragsbeïnvloeding is een methodiek waarbij iemand samen met een professional wat zijn of haar denkgewoonten zijn. De professional leert iemand vervolgens de gedachten die niet helpen en hem of haar slecht laten voelen om te buigen naar ‘helpende’gedachten.
•
Het doel van cognitieve gedragsbeïnvloeding is het aanleren van helpende denkpatronen. Als mensen namelijk hun manier van denken veranderen, dan verandert ook hoe zij zich voelen.23
Denkpatronen bekijken: de 5 G’s Motiverende gespreksvoering
•
Motiverende Gespreksvoering is een op samenwerking gerichte, doelgerichte gespreksstijl met bijzondere aandacht voor verandertaal.•
Het is ontworpen om de persoonlijke motivatie en de commitment voor een bepaald doel te versterken-
door het ontlokken en verkennen van iemands eigen redenen om te veranderen-
in een sfeer van acceptatie en compassie.(Miller en Rollnick, 2012)
Wat is
Motiverende Gespreksvoering?
24
25
Wat is
Motiverende Gespreksvoering?
• Een effectieve, methodische en goed in te passen psychologische interventie om patiënten te stimuleren hulp te zoeken voor problemen (of hun ongezonde levenswijze aan te pakken);
• doordat je de ander oprecht accepteert (motieven die aanleiding vormen voor het gedrag) en open staat en respect hebt voor zijn keuzes, sluit je aan bij waar hij staat in het proces van gedragsverandering.
• Met aandacht voor ‘de sfeer’ van het gesprek zet je gesprekstechnieken in waarmee je verandertaal kunt ontlokken en doe je als ‘partner mee’ in de begeleiding in de verschillende processen die spelen bij gedragsverandering.
26
Hoe gebruik je MGV in begeleiding bij Stoppen met Roken?
• Het concrete stopadvies
• Gebruik een standaard methodiek met gepersonifieerd voorlichtingsmateriaal / psychoeducatie
• Motiverende Gespreksvoering als interventie toepassen in gesprekken
Rol van de hulpverlener
•
Sturen: instrueert, adviseert en aanstuurt.─“Ik weet wat jij moet doen en hoe je dat moet doen”
• Volgen
: luistert, begrijpt en onthoudt.─“Jij weet wat het beste voor je is en ik steun je daarin”
• Gidsen
: werkt samen en bevestigt autonomie.─“Jij weet wat je wilt en ik kan je daarin ondersteunen”
27
Motivatie
Motivatie is niet:
•
een persoonlijkheidskenmerk•
stabiel over de tijd.Motivatie:
•
is de mate van bereidheid tot gedragsverandering•
kan verschillen per moment, per gedrag en per situatie•
kan zowel interne als externe motivatie zijn•
kan door de professional in de interactie beïnvloed worden met de ander.28
Test jezelf!
29 Motiverende Gespreksvoering is in essentie ORBSI
We gebruiken ORBSI’s om patiënten te laten horen wat ze ons hebben verteld en om hun ervaringen te ordenen en te begrijpen Bij samenvattingen is het belangrijk om aandacht te besteden aan ambivalentie door het woord “maar” in het midden van een dubbelzijdige reflectie te gebruiken
Gesloten vragen zijn over het algemeen slecht
Bevestigingen zijn uitspraken die de sterke kanten van patiënten erkennen en waarderen
niet waar
waar
niet waar
niet waar
waar
Test jezelf!
30 Goed reflectief luisteren betekent dat je alleen datgene herhaalt wat
patiënten zeggen
Focussen is een ander woord voor samenvatten wat is gezegd
Volgens de Spirit van MGV vermijdt een POH'er voorschrijvend en verbiedend advies, hoewel hij wel bezorgdheid over bepaalde voornemens of beslissingen van de patiënt kan uitspreken Engageren is een continu proces van afstemming tussen patiënt en POH'er
Focussen is samen met een patiënt een agenda te bepalen (onderwerpen en/of doelen stellen).
niet waar
niet waar
waar
waar
waar
3 onderdelen van
Motiverende Gespreksvoering
•
Gesprekstechnieken•
Verschillende procesonderdelen in het proces van veranderen•
De “Spirit” (visie) van MGV31
De Spirit - 1
•
Partnerschap: samenwerken, gelijkwaardige relatie:─ patiënt deskundig over zijn levensgeschiedenis
─ deskundigheid als professional
•
Acceptatie─ absolute waarde: ieder mens is uniek en heeft zijn eigen identiteit
─ empathie: probeer de waarden, normen, belevingswereld van de patiënt te begrijpen
─ autonomie: iedereen is vrij om zijn eigen keuzes te maken
─ bevestigen: focus je op de goede dingen
• Partnerschap
• Acceptatie
• Compassie
• Ontlokken
32
De Spirit - 2
•
Compassie─doel is dat je een bijdrage levert aan zijn welzijn. Handel vanuit het belang van de patiënt
•
Ontlokken─ontlok uitspraken over de kijk en beweegredenen van de patiënt
• Partnerschap
• Acceptatie
• Compassie
• Ontlokken
33
De processen
in Motiverende Gespreksvoering
Werken aan een gelijkwaardige werkrelatie
Samen bepalen van de agenda en veranderdoelen vaststellen Ontlokken van
uitspraken die gaan over verandering Daadwerkelijk vastleggen van verandering
34
De technieken
in Motiverende Gespreksvoering
ORBSI
•
Open vragen•
Reflecteren•
Bevestigen•
Samenvatten•
Informatie geven35
Wanneer en hoe zet je MGV in?
•
Deelprocessen en ORBSI technieken gebruiken vanuit de Spirit van MGV•
in situaties waarin de patiënt of jij een veranderproces in gang wilt brengen ten behoeve van zijn welzijn.36
De Spirit
van Motiverende Gespreksvoering37
De Spirit - Oefening
Denk aan je favoriete leraar of ervaren collega:
• Wat is zijn / haar naam?
• Welke eigenschappen had hij / zij?
• Wat inspireerde jou om je best te doen of het beste uit jezelf te halen?
• Hoe reageerde jij op zijn / haar inspanningen?
38
De technieken
in Motiverende Gespreksvoering
ORBSI
•
Open vragen•
Reflecteren•
Bevestigen•
Samenvatten•
Informatie geven39
Wat zijn open vragen?
•
Beginnen met vragend voornaamwoord─wie, wat, welk, hoe, wanneer
─pas op met waarom vragen
•
Zetten de patiënt aan tot nadenken•
Nodigen de patiënt uit om met meer dan “ja” of “nee” te antwoorden en tot het geven van:─informatie
─toelichting over gevoelde ambivalentie
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
40
Oefening P.O.H. op Visite
•
Oefening in 1 groep, 2 rondes.•
Persoon A is de POH, Persoon B is de patiënt, groep is observator•
Ronde 1: De patiënt komt bij de POH met een stopadvies tot Roken. Hij wacht af.•
De POH stelt uitsluitend gesloten vragen.•
Ronde 2: wissel van rol. Degene die nu POH is, stelt nu open vragen met richting.•
Wat valt je op? Wat merk je van ‘de Spirit’?• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
41
Reflectief luisteren
•
Als je wilt voortbouwen op de eigen motivatie van de patiënt, is het noodzakelijk te weten wat echt belangrijk voor hem is: luisteren naar het verhaal achter het verhaal.•
Een reflectie is─een statement, dus geen vraag!
─een interpretatie van de hulpverlener
─kort en directief
─is nooit goed of fout
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
42
Reflectief luisteren
Sprekers idee
Boodschap Wat er gehoord wordt
Interpretatie reflectie
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
43
Reflecties
•
Soorten reflecties:─ Enkelvoudige reflecties blijven dicht bij wat de patiënt zegt (boven de ijsberg)
─ Complexe reflecties kunnen o.a.
gegeven worden op: inhoud, gevoel, betekenis, belang, versterken, afzwakken (onder de ijsberg)
─ Dubbelzijdige reflecties brengen de ambivalentie van de patiënt aan het licht (“aan de ene kant voel je… en aan de andere kant…”).
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
44
•
Plenair:•
De trainer doet zijn verhaal,•
Deelnemers luisteren en geven reflecties•
Na elke reflectie: welke reflecties hoor je?Oefening Reflectief Luisteren
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
45
─ Enkelvoudige reflecties blijven dicht bij wat de patiënt zegt
─ Complexe reflecties kunnen o.a. gegeven worden op:
inhoud, gevoel, betekenis, belang, versterken, afzwakken
─ Dubbelzijdige reflecties brengen de ambivalentie van de patiënt aan het licht (“aan de ene kant voel je… en aan de andere kant…”).
•
Wat valt je op? Wat merk je van‘de Spirit’?
•
Bewustwording eigen verandermogelijkheden•
Benadrukken wat positief is•
Ondersteunen en aanmoedigen•
Herkennen en erkennen wat positief is•
Uiting van waardering t.a.v. gedrag, ervaring, cognities•
Versterken van zelfvertrouwenBevestigen: functie
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
46
Bevestigen: wat?
•
De pogingen of zelfs overwegingen om iets te gaan doen•
Het volhouden en doorzettingsvermogen van de patiënt•
De kwaliteiten van de patiënt•
Dingen die goed gaan bij de patiëntHoe?
•
Geen ik-boodschap, maar in “Jij-taal”• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
47
•
Je leest straks plenair een casus van een patiënt•
Je denkt na over wat je gelezen hebt, schrijft de sterke eigenschappen / kanten die je ziet op en formuleert vervolgens bevestigingen op, die zijn gebaseerd op deze sterke eigenschappen / kanten.•
Spreek, op uitnodiging, een bevestiging hardop uit, waar mogelijk in “Jij-taal”.Oefening Bevestigen
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
48
Casus 1
• Jannie rookt meer dan 30 jaar. 4 jaar geleden is zij door de huisarts geadviseerd te stoppen met roken, i.v.m. COPD en een hoge bloeddruk. Daarbij heeft Jannie veel last van hoofdpijn. Ze praat niet gemakkelijk over dingen van zichzelf.
• Na het stopadvies is Jannie op eigen kracht een week gaan minderen., mede geholpen door haar man, die een hekel aan roken heeft. Na verloop van tijd is de sigaret echter sterker dan Janny.
• Ze heeft nu “weet-ik-hoeveel” rookstops gedaan, zowel met ondersteuning van geneesmiddelen als E-sigaret, maar nooit met blijvend succes.
• Jannie komt nu bij je voor haar bloeddruk en heeft de moed opgegeven om iets aan haar roken te doen..
Schrijf de sterke eigenschappen op en maak een bevestiging.
49
Casus 2
• Aart rookt. Niet altijd even veel, maar meestal meer dan 12 sigaretten per dag. Hij weet dat het niet goed is voor hem en hij is het zat dat mensen hem daar steeds aan herinneren. Door de jaren heen heeft hij zich gerealiseerd dat het ‘roken om iets te doen te hebben’ is veranderd in een echte verslaving. Nu heeft hij weer een longontsteking en de arts heeft hem geadviseerd te stoppen met roken.
• Hij zal op enig moment echt stoppen met gebruik, maar nu nog niet. Er gebeurt al zo veel in zijn leven en dit is het enige gebied waarover hij zelf controle heeft. Hij voelt zich er knullig bij en probeert het roken te verbergen voor zijn vrouw en heeft het onderwerp lang heel klein gemaakt in gesprekken met de arts. Hij weet dat zij gelijk heeft als zij erover beginnen, maar hij wordt er ook steeds boos over.
• Schrijf de sterke eigenschappen op en maak een bevestiging.
50
Samenvatten
•
Bijeenbrengen van informatie die de patiënt gegeven heeft:─Samenvoegend: samenvoegen van samenhangende punten.
─Verbindend: informatie van patiënt verbinden met wat eerder gezegd is.
─Afrondend: als een taak of onderdeel van protocol is afgerond. Hierna volgt vaak ”de hamvraag”.
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
51
Samenvatting vs. Reflectie
•
Samenvatting:─Bevat enkele punten
─Het geheel is meer dan de som der delen
•
Reflectie:─Gericht op één aspect
─Nodigt uit voor verdere exploratie
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
52
Informeren
Ontlokken – aanbieden – ontlokken:
•
Vraag wat de patiënt al weet•
Vraag toestemming om informatie te mogen geven•
Vraag wat de patiënt herkent/vindt• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
53
Vragen / opmerkingen
54
Voorbereiding bijeenkomst 2
55
Voor dag 2:
• Bedenk ruim voor dag 2 welke (voor jou) belangrijke of diep ingesleten gewoonte/communicatiestijl/patroon je tijdelijk wilt doorbreken (bijvoorbeeld: nagelbijten, ’s ochtends kortaf reageren, een wijntje op vrijdagavond, je jas op een bepaalde plek neerhangen, aan de rechterkant van het bed slapen, zingen onder de douche, etc.). Bedenk een gedragsalternatief en probeer daar drie dagen naar te leven. Beschrijf vooraf welk gedrag je wilt veranderen en welk gedrag daarvoor in de plaats komt.
Huiswerk
voor dag 2:• Registreer elke dag:
− in hoeverre het is gelukt (op een schaal van 1= helemaal niet, tot 5= helemaal wel)
− hoe je je daarbij voelde/hoe je dit beleefde (op een schaal van 1= helemaal niet prettig , tot 5= prima)
− in hoeverre je het moeite kostte het nieuwe gedrag door te zetten ((op een schaal van 1= heel veel, tot 5= nauwelijks)
− in hoeverre je ‘craving’ ervoer naar het oude gedrag ((op een schaal van 1= heel veel, tot 5= nauwelijks)
− wat je verder nog opviel
• Neem je registratie mee naar de bijeenkomst op dag 2.
56
Huiswerk
voor dag 2:•
Vul een casuïstiekformulier in. Ga aan de hand daarvan voor jezelf na hoe je werkt met CGB en de algemene technieken bij het SmR:− wat er goed ging in de begeleiding van de patiënt
− wat je lastig/moeilijk vond in het werken met CGT en methodieken
− welke vragen je en welke tips je hebt voor anderen
•
Neem je bevindingen mee naar de bijeenkomst op dag 2.57 58
Evaluatie en Afsluiting
59
Dag 2
Kennis van verslaving als hersenziekte en bespreken van rookgedrag
Specialistische Opleiding SmR
Doelstellingen dag 2
De POH-Somatiek kan na afloop van de scholing:
• benoemen wat verslaving als hersenziekte inhoudt en wat daarvan de consequenties zijn voor patiënt en omgeving
• enkele methodieken benoemen en hanteren bij niet- medicamenteuze interventies
• leidende principes van Cognitieve Gedragsbeïnvloeding toepassen
• voorbereiding van een groepsbijeenkomst
• oefenen met de processen Engageren en Focussen, en hierop reflecteren
60
Programma dag 2
• Terugblik op bijeenkomst 1 en werkopdracht
• Practicum Algemene methodieken: gewoontes doorbreken, voor- en nadelen
• van stoppen met roken leren kennen, anders denken, rookschrift bijhouden, anders
• doen, stellen van doelen, beslissingen nemen, situaties analyseren, actieplan maken
• en terugval voorkomen
• Praktische Verdieping Motiverende Gespreksvoering: engageren en
• focussen
• Oefenen met aspecten van Cognitieve Gedragsbeïnvloeding
• Practicum: hoe maak ik gebruik van genotmiddelen / roken bespreekbaar?
• Nadruk op engageren en focussen
• Evaluatie
61
Terugblik op Programma dag 1
62
Voorbereiding bijeenkomst 2
63
Voor dag 2:
• Bedenk ruim voor dag 2 welke (voor jou) belangrijke of diep ingesleten gewoonte/communicatiestijl/patroon je tijdelijk wilt doorbreken (bijvoorbeeld: nagelbijten, ’s ochtends kortaf reageren, een wijntje op vrijdagavond, je jas op een bepaalde plek neerhangen, aan de rechterkant van het bed slapen, zingen onder de douche, etc.). Bedenk een gedragsalternatief en probeer daar drie dagen naar te leven. Beschrijf vooraf welk gedrag je wilt veranderen en welk gedrag daarvoor in de plaats komt.
Huiswerk
voor dag 2:• Registreer elke dag:
− in hoeverre het is gelukt (op een schaal van 1= helemaal niet, tot 5= helemaal wel)
− hoe je je daarbij voelde/hoe je dit beleefde (op een schaal van 1= helemaal niet prettig , tot 5= prima)
− in hoeverre je het moeite kostte het nieuwe gedrag door te zetten ((op een schaal van 1= heel veel, tot 5= nauwelijks)
− in hoeverre je ‘craving’ ervoer naar het oude gedrag ((op een schaal van 1= heel veel, tot 5= nauwelijks)
− wat je verder nog opviel
• Neem je registratie mee naar de bijeenkomst op dag 2.
64
Huiswerk
voor dag 2:•
Vul een casuïstiekformulier in. Ga aan de hand daarvan voor jezelf na hoe je werkt met CGB en de algemene technieken bij het SmR:− wat er goed ging in de begeleiding van de patiënt
− wat je lastig/moeilijk vond in het werken met CGT en methodieken
− welke vragen je en welke tips je hebt voor anderen
•
Neem je bevindingen mee naar de bijeenkomst op dag 2.65
Motiverende gespreksvoering
•
Rookgeschiedenis vaststellen, rookschrift bijhouden•
Voor- en nadelen van stoppen met roken leren kennen•
Psychoeducatie gebruiken•
Situaties analyseren•
Anders denken - CGT•
Beslissingen nemen•
Stellen van doelen•
Actieplan maken•
Anders doen•
Gewoontes doorbreken•
Terugval voorkomenAlgemene methodieken bij SmR:
66
Zie Factsheet: het bespreken van (Stoppen met) roken door de huisarts en andere zorgverleners
67
(Hoe) maak je rookgedrag bespreekbaar?
68
Groepsbijeenkomsten SmR -
voorbereidingHeb je ook……..
69 70
Stoppen met Roken :
informatie geven in een groep
•
Welke onderwerpen kun je aan bod laten komen als het gaat om informatie geven?
•
Wat stimuleert een positief uitgangspunt in de groep?71
Stoppen met Roken :
informatie geven in een groep
Onderwerpen:
• kennismaking
• aanleiding om te komen
• rookgeschiedenis
• roken als verslaving
• effect van nicotine op hersenen en organen
• te behalen gezondheidseffecten
• gewoonten: hoe komen ze tot stand
• wikken, wegen en besluiten
• kans op succes: de balans opmaken en een plan maken
• hulpmiddelen
• hoe sta je er in: wat heb je nodig om te (kunnen) veranderen
3 onderdelen van
Motiverende Gespreksvoering
•
Gesprekstechnieken•
Verschillende procesonderdelen in het proces van veranderen•
De “Spirit” (visie) van MGV72
De processen
in Motiverende Gespreksvoering
Werken aan een gelijkwaardige werkrelatie
Samen bepalen van de agenda en veranderdoelen vaststellen Ontlokken van
uitspraken die gaan over verandering Daadwerkelijk vastleggen van verandering
73
Engageren
Engageren wordt omschreven als:
• “Werken aan een gelijkwaardige relatie”
• “Een betekenisvolle en gelijkwaardige relatie aangaan met je patiënt”
• Hoe doe je dat?
• Hoe blijf je “gelijkwaardig”:
− de patiënt als deskundige over zijn levensgeschiedenis,
− jij vanuit je deskundigheid als professional
• Wat kan een valkuil voor je zijn en
waarom? 74
Oefening Engageren
• 2 x een gesprek voeren in drietallen:
− patiënt die iets in zijn gedrag wil veranderen, 1 POH, 1 observator
− hulpmiddel: zelf ingevuld casusformulier
• Instructie:
− POH: reageert alléén met reflectief luisteren en open vragen
− patiënt: begint gedoseerd zijn verhaal te vertellen
• Doel: engageren
• Duur: 30 min.
− 10 min. per gesprek, 5 min. bespreken van ervaringen en observaties en noteren valkuilen
75
Nabespreking
• Ervaringen ‘patiënt’
• Ervaringen POH
• Observaties
• Valkuilen
76
Je uitdagingen
Noem zoveel mogelijk tips op om:
− om uit je valkuil te blijven (uitdagingen) en
− te werken aan een gelijkwaardige en betekenisvolle relatie
77
Focussen
• Als er sprake is van een gelijkwaardige en betekenisvolle werkrelatie stellen de patiënt en POH samen doelen vast en bepalen zij ‘de agenda’
• Met het focussen ontstaat er een verdieping naar doelen
78
Stel je hebt maar kort de tijd voor een gesprek….
…hoe bereik je dan samenwerking én breng je een focus aan?
79
…een scenario
• B: “We hebben 7 minuten,
• B: we kunnen het over een aantal dingen hebben:
• B: wat mij betreft zou …. aan de orde moeten komen
• B: wat moet er volgens jou echt besproken worden
• B: waar zullen me mee starten?”
80
2 methoden van focussen
Mapping Menukaart
• Hobby
• Werk
• Familie
• Gezinssituatie
• Cursus
• Taal
• Cultuur
• Tijd
• enz. enz hobby
geld kind
?
cursus
?
81
ORBSI en focussen
• Samenvatten om te markeren wat je tot nu toe hebt besproken
• Open vragen naar agenda-onderwerpen (plannen)
• Reflecteren van doelen/richting
• Informatie bieden mét toestemming (toelichten motivatie)
• Bevestigen dat iemand een doel kan stellen (zelfvertrouwen) zodat je sàmen tot de onderwerpen komt
82
Oefening Focussen
• 1 gesprek voeren in drietallen:
− Voer hetzelfde gesprek (oefening engageren) nogmaals: cliënt die iets in zijn gedrag wil veranderen, 1 POH, 1 observator
• Instructie:
− POH: ga eerst samen de agenda bepalen. Daarna: vat samen, stel open vragen, reflecteer en bevestig
− cliënt: doet zijn verhaal
− observator: op welke manier wordt er een focus in het gesprek aangebracht?
• Duur: 10 minuten.
− 10 min. per gesprek, 5 min. bespreken van
ervaringen en observaties en noteren valkuilen 83
Nabespreking
• Ervaringen POH
• Ervaringen ‘patiënt’
• Observaties: op welke manier wordt er een focus in het gesprek aangebracht?
84
85
Vragen en Conclusies
Vooruitblik dagdeel 3
• Processen in Motiverende Gespreksvoering:
− Evoceren (ontlokken), behoudtaal, verandertaal en actietaal,
− Plannen
• Verwerkingsopdracht:
− Oefen deze week met het door jou gestelde doel op het gebied van Motiverende Gespreksvoering of Cognitieve Gedragsbeinvloeding
86
Bevestigen: wat?
•
De pogingen of zelfs overwegingen om iets te gaan doen•
Het volhouden en doorzettingsvermogen van de patiënt•
De kwaliteiten van de patiënt•
Dingen die goed gaan bij de patiëntHoe?
•
Geen ik-boodschap, maar in “Jij-taal”• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
87
•
Je leest straks plenair een casus van een patiënt•
Je denkt na over wat je gelezen hebt, schrijft de sterke eigenschappen / kanten die je ziet op en formuleert vervolgens bevestigingen op, die zijn gebaseerd op deze sterke eigenschappen / kanten.•
Spreek, op uitnodiging, een bevestiging hardop uit, waar mogelijk in “Jij-taal”.Oefening Bevestigen
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
88
Samenvatten
•
Bijeenbrengen van informatie die de patiënt gegeven heeft:─Samenvoegend: samenvoegen van samenhangende punten.
─Verbindend: informatie van patiënt verbinden met wat eerder gezegd is.
─Afrondend: als een taak of onderdeel van protocol is afgerond. Hierna volgt vaak ”de hamvraag”.
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
89
Samenvatting vs. Reflectie
•
Samenvatting:─Bevat enkele punten
─Het geheel is meer dan de som der delen
•
Reflectie:─Gericht op één aspect
─Nodigt uit voor verdere exploratie
• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
90
Informeren
Ontlokken – aanbieden – ontlokken:
•
Vraag wat de patiënt al weet•
Vraag toestemming om informatie te mogen geven•
Vraag wat de patiënt herkent/vindt• Open Vragen
• Reflecties
• Bevestigen
• Samenvatten
• Informeren
91
Vragen / opmerkingen
92
93
Evaluatie en Afsluiting
94
Dag 3
Praktisch aansluiten bij de patiënt door middel van methodieken en Motiverende Gespreksvoering
Specialistische Opleiding SmR
Doelstellingen dag 3
De POH-Somatiek kan na afloop van de scholing:
• benoemen wat verslaving als hersenziekte inhoudt en wat daarvan de consequenties zijn voor patiënt en omgeving
• enkele methodieken benoemen en hanteren bij niet-medicamenteuze interventies
• uitgangspunten van Cognitieve Gedragsbeïnvloeding toepassen in de begeleiding van patiënten
• leidende principes van Motiverende Gespreksvoering in het focussen en evoceren benoemen
• interactie met deelnemers in een groepsbijeenkomst Stoppen met Roken
• oefenen met de processen Focussen en Evoceren, en hierop reflecteren 95
Programma dag 3
• Terugblik op dag 2
• Terugblik op werkopdracht: Wat doe je zelf in het kader van engageren? Oefen met het exploreren van gedachten: helpende en niet helpende gedachten (Cognitieve Gedragsbeïnvloeding)
• Praktische Verdieping Motiverende Gespreksvoering: focussen
• Algemene methodieken: gewoontes doorbreken, voor- en nadelen van roken, leren kennen, anders denken, rookschrift bijhouden, anders doen, stellen van doelen, beslissingen nemen, situaties analyseren, actieplan maken en terugval voorkomen
• Casuïstiek en de Cirkel van Gedragsverandering
• Praktische Verdieping Motiverende Gespreksvoering: engageren en focussen, evoceren, plannen, behoudtaal, verandertaal, actietaal
• Zelfreflectie: wat heb ik als POH nodig om een patiënt te begeleiden in het stoppen met roken, wat bied ik hem/haar?
• Ethische dilemma’s
96
3 onderdelen van
Motiverende Gespreksvoering
•
Gesprekstechnieken•
Verschillende procesonderdelen in het proces van veranderen•
De “Spirit” (visie) van MGV97
De processen
in Motiverende Gespreksvoering
Werken aan een gelijkwaardige werkrelatie
Samen bepalen van de agenda en veranderdoelen vaststellen Ontlokken van
uitspraken die gaan over verandering Daadwerkelijk vastleggen van verandering
98
Evoceren
• met Evoceren wordt bedoeld:
− “Het herkennen, uitlokken en versterken van verandertaal”
• Wat is verandertaal:
− “Elke (door iemand zelf verwoorde) uitspraak die een argument voor verandering bevat”
• Waarom is dat nu zo belangrijk?
− Hoe meer ‘Spirit’ en hoe meer MGV, des te meer verandertaal.
− Hoe meer verandertaal, des te meer verandering.
− De kern van Motiverende Gespreksvoering!
99
Waaraan herken je verandertaal?
• Oefening 1a: Rechtbank:
− Wat hoor je?
− Wat mis je?
100
• Oefening 1b: Trouwen:
− Wat hoor je?
− Wat mis je?
Verandertaal WoeKeReN
• Willen (de wens): “Ik wil stoppen met roken”
• Kunnen: “Ik kan dat shagje laten staan”
• Redenen hebben: “Ik zal me beter voelen”
• Nodig vinden (de noodzaak): “Ik moet iets gaan doen aan mijn benauwdheid”
101
Actietaal
In verandertaal mis je:
• Commitment: “Ja, ik ga nu echt minderen”
• Actie: “Ik ben bereid om”
• Stappen zetten: “Ik heb deze week al een pakje minder gerookt”
102
De ‘flow’ van verandertaal
MGV
Commitment Verandering
Willen Kunnen Redenen
Nodig vinden 103
Oefening 2 met tekst
Drummen bij verandertaal
• Plenaire oefening
• De trainer leest een aantal zinnen, de deelnemers luisteren Deelnemers: drum kort op de tafel als je voorbereidende verandertaal (WoeKeReN) hoort
• Als je gedrumd hebt: is het verandertaal of actietaal?
• Als men verschillend hebt gereageerd: stop even en overleg waardoor de verwarring is ontstaan 104
Hoe ontlok je verandertaal?
Waar richt je je eerst op:
W
oeK
eR
eN
of
CAS
?
105
Strategieën
Strategieën om verandertaal bij een patiënt uit te lokken:
• Meetlat belang van verandering
• Meetlat vertrouwen in de verandering
• Vragen naar uitersten
• Vooruitkijken
• Achteruitkijken
Voor- en nadelenbalans
106
Meetlat belang van verandering
Vraag: “Wie heeft iets wat hij zou willen veranderen?”
• “Op een schaal van 0 tot 10: “hoe belangrijk is het voor je om ….. te veranderen?“
• “Wat maakt dat je het belang van veranderen een … geeft en geen … (2 punten lager cijfer)?”
• “… (reden samenvatten) maakt dat je belangrijk vindt om te veranderen. Welk cijfer zou je dan geven?“
• “Wat er moeten gebeuren zodat de noodzaak tot veranderen nóg belangrijker voor je wordt?”
107
Meetlat vertrouwen in de verandering
• Vraag: “mag ik je nu een andere vraag stellen over dezelfde verandering?”
• “Op een schaal van 0 tot 10: hoeveel vertrouwen heb je erin dat je kunt veranderen?“
• “Wat maakt dat je het vertrouwen in de verandering een
… geeft en geen … (lager cijfer)?” (open vraag)
• “Wat is er nodig om van die (6) en (8) te maken dat je meer vertrouwen krijgt?” (open vraag)
108
Strategieën - vervolg
• Vraag naar uitersten
“Als het zo doorgaat zoals het nu gaat, wat is het ergste dat er zou kunnen gebeuren?”
“Als je stopt met roken, waar zou je dan het meest trots op zijn?”
• Vooruitkijken
“Stel dat het je lukt om te veranderen, hoe zou je leven eruit kunnen zien? Wat er daar prettig aan?”
• Achteruitkijken
“Toen het nog wat beter met je (benauwdheid) ging, hoe was dat voor je?”
109
Voor- en nadelen balans
• Bij voorkeur geen voor- en nadelenbalans van gebruik maken.
Waarom niet?
• Je laat iemand nadenken wat het hem kost als hij verandert (nadelen verandering) en wat de voordelen van ‘status-quo’
zijn => behoudtaal. Er zijn aanwijzingen dat uitspreken van behoudtaal de kans op verandering verkleint
• Als je ambivalentie merkt: kun je wel reflecteren en doorgaan op redenen om wél te veranderen
110
Uitlokken verandertaal Oefening 3.1
• Oefening in 3 tallen, 15 minuten (10 gesprek, 5 min nabespreken)
• De wens van de patiënt is: een betere relatie met haar zoon, daarom overweegt ze minder/niet meer roken
• Het doel van de POH is ontlokken: argumenten om minder/stoppen met roken
• Observator: let op OBRSI’s en Verandertaal strategieën
• Wat ging goed? Wat zou je de volgende keer anders doen?
111
• Jan (56) is de laatste twee jaar werkzaam geweest als ambulant begeleider. Hij heeft zijn hele leven stevig gedronken (elke dag meer dan 6 glazen) en gerookt. Hiervoor was hij werkzaam als leerkracht en als directeur van een basisschool.
• Hij heeft langdurige relaties gehad (waaruit kinderen) en in de periode dat deze relaties eindigden, dronk hij veel. Om deze reden kon hij zijn functie als directeur niet meer uitoefenen, kreeg hij ontslag en vond hij werk als ambulant begeleider.
• Deze keer krijgt hij zijn alcoholgebruik niet onder controle. Hij zoekt hulp en zit ziek thuis en rookt de hele dag. Hij weet het niet meer.
Uitlokken verandertaal Casus oefening 3.1
112
Nabespreking oefening
Wat ging goed?
Wat zou je anders doen?
113
Ambivalentie
• Verandertaal zijn de uitspraken van de patiënt die gaan over verandering:
voorbereidend (woekeren) en actietaal
• Behoudtaal zijn de uitspraken van de patiënt die erop gericht zijn om niet te veranderen
114
Reageren op behoudtaal
• Benadruk persoonlijke keuze en autonomie
• Lok vooral (selectief) verandertaal uit en versterk verandertaal - afname van behoudtaal leidt tot meer verandering!
Vraag: maar hoe kun je dan reageren, als een patiënt zegt:
“een shagje is voor mij echt noodzakelijk!”
Je kunt ambivalentie reflecteren, dat komt ten goede aan empathie:
“aan de ene kant vind je het prettig om te af te reageren en aan de andere kant wil je geen junk meer zijn”
115
Strategieën bij behoudtaal
Reflecteren:
− Eenvoudige reflectie (erkenning door spiegelen van de mening of beleving van de patiënt)
patiënt: “….ik had ruzie met mijn baas, ik had wat rondgehangen, maar dat stelde niks voor…”
POH: “…je vond het dat het niet belangrijk was…”
− Versterkte reflectie (uitvergroting van de mening / beleving van de patiënt)
patiënt: “….sinds… is het minder gegaan…”
POH: “… het gaat nu een stuk slechter met je”
− Dubbelzijdige reflectie (ambivalentie benoemen)
POH: “aan de ene kant…… en aan de andere kant….”
116
Strategieën bij behoudtaal
− vooruitlopende reflectie
patiënt: “…het hele weekend was bagger…”
POH: “…en toch was het niet allemaal ellende…”
− focus verleggen
patiënt: “…pauze houden zonder roken vind ik niks…”
POH: “…en hoe ging het werken daarna?”
− evocatieve vragen
patiënt: “…als ik niet rook voor na een ruzie voel ik me onzegespannen…”
POH: “…ik vraag me af of wat het ergste is wat dat er zou kunnen gebeuren in zo’n situatie?”
117
Omgaan met behoudtaal
oefening 4.1 ombuig
Schrijf eenvoudige, dubbelzijdige of versterkte reflecties uit als reactie op de volgende uitspraken:
• “Ik dacht dat rode wijn goed was voor je hart. Daarom drink ik het iedere avond”
• “Ik weet dat het goed voor me zou zijn, maar het is niet te doen om elke dag 30 minuten te bewegen. Ik heb het te druk”
• “Ik denk dat iedereen dit enorm overdrijft. Ik heb inderdaad al 30 jaar gerookt – nou en?”
• “Oké, er hangt dus een prijskaartje aan. Ik ben nu eenmaal niet iemand die altijd op safe wil spelen – ik wil een beetje lol hebben”
118
Oefening in drietallen
• Spelers: Koos, 1 POH; 1 observator
• Vorm: 10 min gesprek met Koos, nabespreken, wisselen van rol en doorgaan waar de vorige POH is gebleven
• Doel: Probeer de behoudtaal te verminderen door Reflecteren, Focus verleggen of Controle te benadrukken
• Observator: observeer a.d.h.v. werkblad OBRSI
• Duur: Totaal 15 minuten
119
Behoudtaal en wrijving
• Bij behoudtaal zijn de uitspraken van de patiënt erop gericht niet te veranderen
• De agenda is: wat wordt het doelgedrag?
• Bij wrijving is er gebrek aan overeenstemming tussen patiënt en POH:
ze zitten niet ‘op dezelfde golflengte’, hebben tegengestelde belangen of er is een verstoring in de relatie
• De agenda is dan: de relatie
120
Wrijving
• Waaraan merk onenigheid of wrijving in een relatie?
121
Groepsbijeenkomsten SmR
122
Check altijd:
123
o kennismaking o aanleiding om te komen o rookschrift bijhouden o gewoontes vaststellen en
analyseren o voordelen van stoppen met roken
en nadelen van blijven roken leren kennen
o ambivalentie bespreken o situaties analyseren o anders denken (cognitieve
gedragsbeïnvloeding), o voorbereiden op stoppen o actieplan maken
o stellen van doelen o beslissingen nemen o anders doen o ontwenningsverschijnselen
bespreken o de kat niet op het spek binden o bespreken van rookvrije periode o volhouden: en doorgaan o omgaan met spanning of stress o omgaan met situaties waarin
anderen roken o denken over roken o terugkijken vanaf het begin o wat doe je in de toekomst?
o terugval voorkomen
o breed uitvragen o open vragen stellen o enkelvoudige reflecties o dubbelzijdige reflecties o complexe reflecties o vooruitlopende reflecties o terugkijkende reflecties o bevestigingen o samenvatten naar inhoud o samenvatten naar gevoel o vragen of de patiënt u
toestemming geeft informatie te geven
o informatie vragen
o ambivalentie bespreken o meetlat van belang gebruiken o meetlat van vertrouwen gebruiken o bij ambivalentie: de twee kanten
bespreken (evoceren) o bij weerstand: relatie bespreken en
engageren o rekening houdend met het juiste
proces waarin de patiënt zich bevindt
o rekening houdend met de Spirit van MGV
Onderwerpen
Vaardigheden
124
Stoppen met Roken :
wat stimuleert een positieve houding in de groep?
Groepsgesprek:
• stuur op tijd een uitnodiging met doel van de bijeenkomst, vraag om opgave, neem van te voren contact op
• engageer
• heet iedereen persoonlijk welkom
• gebruik cirkel- of u-vorm, zodat men elkaar aan kan kijken
• gebruik naambordjes
• toon programma
• laat iedereen kort ‘zijn verhaal doen’ (zie onderwerpen)
• bekrachtig deelnemers in eerdere stoppogingen, vraag waardoor het lukte of mislukte.
benoem dat deze zaken ook individueel aan bod komen
• leg kort centraal uit wat nicotine doet met hersenen en organen en wat een verslaving is
• vraag of men al heeft nagedacht over ‘een plan’
• benoem dat hulpmiddelen een hulpmiddel zijn, maar dat men het zelf moet doen…
• bedank de deelnemers voor hun aandacht, maak afspraken en groet ieder persoonlijk
Ethische dilemma’s
• Waar treden er ethische dilemma’s op in de begeleiding van Stoppen met Roken? Voorbeelden?
• Hoe ga jij / de patiënt hier mee om?
• Wat is in het kader van Motiverende Gespreksvoering hierbij belangrijk?
125
Zelfreflectie
• Wat heb je als POH zelf nodig om een patiënt te begeleiden in het Stoppen met Roken?
• Wat bied je hem / haar?
126
Vooruitblik dagdeel 4
• Verdieping in Motiverende Gespreksvoering:
− Ambivalentie en wrijving
− Practicum eigen casuïstiek
− Intervisie als mogelijkheid tot ontwikkeling
• Doorverwijzen naar verslavingszorg:
− Sociale kaart
− Aanbod begeleiding of behandeling vanuit verslavingszorg
• Afsluiting en Evaluatie
127 128
Vragen en Conclusies
129
Evaluatie en Afsluiting
130
Dag 4
Praktisch aansluiten bij de patiënt door middel van methodieken en Motiverende Gespreksvoering: follow-up
Specialistische Opleiding SmR
Programma dag 4
• Terugblik op bijeenkomst 3 en werkopdracht
• Omgaan met ambivalentie en wrijving
• Verdieping en oefening methodieken en MGV aan de hand van eigen casuïstiek
• Verdieping aan de hand van individuele vragen
• Intervisie – leren van elkaar
• Doorverwijzen naar verslavingszorg: sociale kaart
• Aanbod begeleiding of behandeling vanuit verslavingszorg: online of face- to-face
• Evaluatie
• Afsluiting
131
3 onderdelen van
Motiverende Gespreksvoering
•
Gesprekstechnieken•
Verschillende procesonderdelen in het proces van veranderen•
De “Spirit” (visie) van MGV132
De processen
in Motiverende Gespreksvoering
Werken aan een gelijkwaardige werkrelatie
Samen bepalen van de agenda en veranderdoelen vaststellen Ontlokken van
uitspraken die gaan over verandering Daadwerkelijk vastleggen van verandering
133
Ambivalentie en wrijving
• Bij behoudtaal zijn de uitspraken van de patiënt erop gericht niet te veranderen
• De agenda is: wat wordt het doelgedrag?
• Bij wrijving is er gebrek aan overeenstemming tussen patiënt en POH:
ze zitten niet ‘op dezelfde golflengte’, hebben tegengestelde belangen of er is een verstoring in de relatie
• De agenda is dan: de relatie
134
Wrijving
• Waaraan merk onenigheid of wrijving in een relatie?
• Op welke uitspraken van de patiënt reageer je “door er iets mee te moeten”?
135
Signalen van wrijving
• Zich verdedigen, wegwuiven:
“…het is mijn fout niet dat..”
“…zo erg is het niet…”
“…zoals ik het doe is toch goed…”
• Jou afserveren deze uitingen zegen iets over jou als POH
“ je ziet het verkeerd…”
• Jou onderbreken door je heen praten
• Zich onttrekken de patiënt lijkt niet zijn aandacht niet bij het gesprek te houden
Zie ook bijlage
136
Wat doe je zelf waardoor er wrijving kan ontstaan?
137
Valkuilen voor de POH
• Pleiten voor verandering, overtuigen
• De rol van de deskundige aannemen, beleren, sturen
• Bekritiseren, schaamte aanpraten, beschuldigen
• Etiketten plakken (patiënt “is”i.p.v. “doet”)
• Vooruitlopen op de patiënt, haast hebben
• Superieur opstellen (“ik weet wat goed voor je is”)
• In discussie gaan
• Interpreteren, analyseren
• Enz.
138
