Ruiterportretten: verworpen toeschrijvingen/navolgers/omgeving Hillegaert
Afb. 58 Omgeving Paulus van Hillegaert, Portret van een onbekende man, 17e eeuw
Afb. 59 Huidige toeschrijving: Anselm van Hulle, Ruiterportret van Willem de Zwijger van Nassau, 17e eeuw
Afb. 60 Huidige toeschrijving: Anselm van Hulle, Ruiterportret van Frederik Hendrik van Oranje-Nassau (1584-1647), 17e eeuw
Afb. 61 School Paulus van Hillegaert, Ridder op een paard, 17e eeuw
Afb. 62 Huidige toeschrijving: Anoniem Zuidelijke Nederlanden, Portret van een man op een steigerend paard, ca. 1630
Afb. 63 Navolger Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik en Ernst Casimir bij het beleg van Den Bosch, 17e eeuw
Afb. 64 Omgeving Paulus van Hillegaert, Prins Frederik Hendrik en prins Maurits te paard, 1630-1635
Afb. 65 Omgeving Paulus van Hillegaert, Prins Frederik Hendrik en prins Maurits te paard, 1621-1625
Afb. 66 Navolger Hillegaert of Van der Venne, Cavalcade van de prinsen van Nassau, 1611-1640
Veldslagen: verworpen toeschrijvingen/navolgers/omgeving Hillegaert
Afb. 67 Paulus van Hillegaert?, Het beleg van ’s-Hertogenbosch, na 1629
Afb. 68 Paulus van Hillegaert?, Het beleg van ‘s-Hertogenbosch, na 1629
Afb. 69 Paulus van Hillegaert?, P. Snayers?, Opmars van de Spaanse troepen voor Breda, 17e eeuw
Afb.70 Paulus van Hillegaert? , Een veldslag, 1611-1640
Afb. 71 Paulus van Hillegaert ?, De slag bij Schenkenschans, 17e eeuw
Afb. 72 Paulus van Hillegaert?, Een veldslag, 1611-1640
Afb. 73 Paulus van Hillegaert?, Een veldslag, 1611-1640
Afb. 74 Navolger van Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 17e eeuw
Afb. 75 Paulus van Hillegaert?/ Isaac van de Velde?, Een gevecht, 17e eeuw
Afb. 76 Huidige toeschrijving: Anoniem Noordelijke Nederlanden, Landschap met soldaten te paard, 17e eeuw
Afb. 77 Navolger van Paulus van Hillegaert / Gerrit Claesz. Bleker, Ruiters met honden in een bebost landschap, 17e eeuw
Het afdanken van de waardgelders te Utrecht: verworpen toeschrijvingen/navolgers/omgeving Hillegaert
Afb. 78 Paulus van Hillegaert?, Het afdanken de waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, na 1618
Afb. 79 Paulus van Hillegaert?, Het afdanken de waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, na 1618
Afb. 80 Huidige toeschrijving: naar Joost Cornelisz. Droochsloot , Het afdanken der waardgelders door Prins Maurits op de Neude te Utrecht, 17e eeuw
Overig: verworpen toeschrijvingen/navolgers/omgeving Hillegeaert
Afb. 81 Paulus van Hillegaert?/Naar Rubens/Van Dyck?, La Chasse au Faucon (Valkenjacht), 17e eeuw
Afb. 82 Huidige toeschrijving: (naar?) Abraham Daniëlsz. Hondius, Jachttafereel, 17e eeuw
Afb. 83 Huidige toeschrijving: Dirck Verhaert, Zuidelijk landschap met ruiter en wandelaars bij een ruïne, 17e eeuw
Afb. 84 Huidige toeschrijving: naar Pieter Meulener, De inkomst van Ferdinand, de Kardinaal-Infante van Spanje in Antwerpen, na 1635
Lijst van afbeeldingen: aanvullende informatie
Afb. 1 Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik voor het beleg van Maastricht, ca. 1630, olieverf op paneel, 37 x 38.8 cm., Amsterdam Museum, Amsterdam. Bron: website Amsterdam Museum <
http://am.adlibhosting.com/detail.aspx?parentpriref>.
Afb. 2 Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik voor de vesting ‘s-Hertogenbosch, ca. 1630, olieverf op paneel, 37.5 x 33 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: website Rijksmuseum <
http://hdl.handle.net/10934/ RM0001.COLLECT.8687>
Afb. 3 Paulus van Hillegaert, Ruiterportret van Frederik Hendrik van Oranje-Nassau, 1637, olieverf op paneel, afmetingen onbekend, Kunsthandel Houthakker, Amsterdam. Bron: Foto Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 4 Paulus van Hillegaert, Beleg bij Roermond met prins Ernst Casimir, 1632, olieverf op paneel, 35.5x29 cm., Veiling P. Brandt, Amsterdam 23/26 april 1968. Bron: Foto Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 5 Paulus van Hillegaert, Ruiterportret van Willem van Gaesbeek, 1627, olieverf op doek, 2.06 x 1.71 cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 6 Paulus van Hillegaert, Prins Frederik Hendrik te paard, met op de achtergrond Maastricht, na 1632, olieverf op paneel, 39 × 31 cm., Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft. Bron: Website Collecties erfgoed Delft en omstreken < http://www.virtueeldelftslexicon.nl/index.aspx>
Afb. 7 Paulus van Hillegaert, Portret van Frederik Hendrik van Oranje- Nassau (1584-1647), 1611- 1640, olieverf op paneel, 37 x 30.5 cm., Verblijfplaats onbekend (voorheen: Philips, London 1991-04- 16, lotnr. 149). Bron: Website RKD < http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/137158>.1
Afb. 8. Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik voor het beleg van Maastricht, ca.1630, olieverf op paneel, 38.5 x 34 cm., Veiling Keller New York 27-01. Bron: Foto Brigitte Ruhe RKD 800 Voorordening schilderkunst.2
Afb. 9 Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik met op de achtergrond Maastricht, 1611-1640, olieverf op paneel, 48 x 71.5 cm., Verzameling Nostitz, Praag, inv. nr. 274. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 606 N. Nederlanden 17e eeuw Portretten 1 Hals – Harings – Hattich – Heck- Hillegaert – Hoevenaar.
Afb. 10 Paulus van Hillegaert, Portret van Frederik Hendrik van Oranje- Nassau, ca. 1630, olieverf op paneel, 35.7 x 28.6 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum
<http://hdl.handle.net/ 10934/RM0001.COLLECT.8684>.3
Afb. 11 Paulus van Hillegaert, Prins Maurits gezeten op de witte strijdhengst hem geschonken na de overwinning in de Slag bij Nieuwpoort, 1618-1640, olieverf op paneel, 37.3 x 33.2 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum < http://hdl.handle.net/10934/RM0001. COLLECT.8683.
1In Het RKD kwam ik verschillende portretten tegen die sterk leken op afbeelding 7. Deze portretten zijn aangeboden op veilingen als Christie’s, Sotheby’s en Philips. De ruiterportretten tonen grote overeenkomsten met elkaar. Ik durf niet te zeggen of het steeds om hetzelfde ruiterportret gaat, of dat er verschillende in omloop zijn. Ik heb ervoor gekozen om één afbeelding te tonen. Het is in ieder geval duidelijk dat het ruiterportret op afbeelding 7 verschilt met het ruiterportret op afbeelding 6.
2 Dit ruiterportret lijkt sterk op het gesigneerde ruiterportret, maar de portretten van Frederik Hendrik tonen duidelijke verschillen.
3 Net als bij afbeelding 7 zijn er ook van dit schilderij meerdere versies bekend, aangeboden op verschillende veilingen, die grote overeenkomsten met elkaar tonen. Het is daarom lastig om te zeggen hoeveel versies er van dit schilderij zijn.
Afb. 12 Paulus van Hillegaert, Portret van Gustaaf II Adolf van Zweden, 1611-1640, olieverf op paneel, 36 x 30 cm., Veiling: Christie Manson & Woods, 05-08-1974, London. Bron: Foto Brigitte Ruhe, RKD 606 N. Nederlanden 17e eeuw Portretten 1 Hals – Harings – Hattich – Heck- Hillegaert – Hoevenaar
Afb. 13 Paulus van Hillegaert, Portret van Gustaaf II Adolf van Zweden (1594-1632),1611-1640, olieverf op paneel, 37 x 30 cm., Verzameling M. Bohnstedt. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 606 N.
Nederlanden 17e eeuw Portretten 1 Hals – Harings – Hattich – Heck- Hillegaert – Hoevenaar
Afb. 14 Paulus van Hillegaert, Ruiterportret van Gustaaf II Adolf van Zweden,1611-1640, olieverf op paneel, 28 x 28 cm., Bukowskis, Stockholm, 2013-05-28, lotnr. 260. Bron: Website RKD
<http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/235631>.
Afb. 15 Paulus van Hillegaert, Portret van Ferdinand van Oostenrijk (1609-1641), 1611-1640, olieverf op doek, 162.3 x 157.8 cm., Christie’s London; 11-05-2005, lotnr. 0030. Bron: Website Intranet Christie’s.
Afb. 16 Paulus van Hillegaert, Portret van de Winterkoning, ca. 1611-1640, olieverf op paneel, 41.9 x 33 cm., Veiling Christie’s, London 25-10-1974, nr. 101. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800
Voorordening schilderkunst.
Afb. 17 Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik en Ernst Casimir bij het beleg van Den Bosch, na 1629, olieverf op paneel, 47.1 x 63.1 cm., Rijksmuseum Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.6948>
Afb. 18 Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik en Maurits bij de Slag van Nieuwpoort, 1611-1640, olieverf op paneel, 46 x 30cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 19 Paulus van Hillegaert, Ruiterstoet van Nassause vorsten, ca. 1620, olieverf op paneel, 76.5 x 134.5 cm., Paleis het Loo, Apeldoorn. Bron: Website Geschiedkundige vereniging Oranje-Nassau <
http://gvon.pictura-dp.nl/>.
Afb. 20 Paulus van Hillegaert, De prinsen van Oranje met familieleden te paard, uitrijdend vanaf het Buitenhof, 1621-1622, olieverf op doek, 144.6 x 214 cm., Mauritshuis, Den Haag. Bron: Website Mauritshuis < http://www.mauritshuis.nl >.
Afb. 21 Paulus van Hillegaert, Prins Maurits in gezelschap van o.a. prins Frederik Hendrik, Frederik V en diens vrouw Elizabeth Stuart, koning en koningin van Bohemen, op het Buitenhof in Den Haag, 1621-1625, olieverf op doek, 85 x 117 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum
< http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.8685>.
Afb. 22 Paulus van Hillegaert, Cavalcade van Nassau vorsten op het Buitenhof, 1618-1640, olieverf op doek, 120 x 225 cm., verblijfplaats onbekend (voorheen St. Nicolaasgasthuis Den Haag). Bron:
Website RKD < http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/10256>.
Afb. 23 Paulus van Hillegaert, Cavalcade van Nassau vorsten op het Buitenhof, ca. 1618-1640, olieverf op paneel, 92 x 152 cm., Privéverzameling Dumbar, Den Haag Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 24 Paulus van Hillegaert, De slag bij ‘s-Hertogenbosch, 1631, olieverf op paneel 57 x 104.5 cm., Paleis Het Loo, Apeldoorn. Bron: Website Geschiedkundige vereniging Oranje-Nassau <
http://gvon.pictura-dp.nl/beeldbank/weergave/search/layout/result/indeling/detail/start/1/q/zoekveld/
Hillegaert>.
Afb. 25 Paulus van Hillegaert, Historische scene, waarschijnlijk Frederik Hendrik met Gustave Adolf II van Zweden voor ‘s-Hertogenbosch, 1611-1640, medium onbekend, 36 x 62 cm., Collectie Auguste Eydin (La Haye). Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.4
Afb. 26 Paulus van Hillegaert, De slag bij Nieuwpoort, 1618-1640, olieverf op paneel, 82.5 x 117.5 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum <http://hdl.handle.net/10934/RM0001.
COLLECT.6981>.
Afb. 27 Paulus van Hillegaert, De slag bij Schenkenschans, vermoedelijk 1629, olieverf op paneel, 41.5 x 76.5 cm., Historisch Museum Het Burgerweeshuis, Arnhem. Bron: Website Collectie Gelderland < http://www.collectiegelderland.nl/musea/hmarnhem/voorwerp-GM_05653>.
Afb. 28 Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 1611-1640, olieverf op doek, 67.5x 104 cm.,
Verzameling Dr. Freiherr von Stralenhein, Starnberg, sinds 1963. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 29 Paulus van Hillegaert, Schermutseling in een breed landschap, 1633, olieverf op doek, 42 x 61.5 cm., Sotheby's, Monaco 6-12-1987. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 30 Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 1611-1640, olieverf op paneel, 90 x 120 cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 31 Paulus van Hillegaert, Gevecht tussen Hollandse ruiters en Spaans voetvolk, 1629, olieverf op paneel, 50 x 82 cm., Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft. Bron: Website Wikidelft
<http://www.wikidelft.nl/index.php?title=Hoofdpagina>.
Afb. 32 Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 1632, olieverf op paneel, 32 x 42.5 cm., Veiling Wenen, 13/16-9-1966, nr. 47. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 33 Paulus van Hillegaert, Een veldslag voor een antieke ruïne, 1611-1640, olieverf op paneel, 48 x 66.5 cm., Veiling Drouot, Parijs, 30-31 januari 1991, nr. 75. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 34 Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 1611-1640, olieverf op doek, 54 x 72 cm., Veiling Finearte, Rome. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 35 Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik in het legerkamp Vught bij het beleg van ’s- Hertogenbosch, ca. 1631, olieverf op doek, 108 x 176.5 cm., Rijksmuseum Amsterdam. Bron:
Website Rijksmuseum
<http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.7032>.
Afb. 36 Paulus van Hillegaert, Prins Frederik Hendrik bij de belegering van 's-Hertogenbosch, na 1629, olieverf op doek, 96.5 x 147.5 cm., Bonhams, Londen 2004-12-08, lotnr. 86. Bron: Website RKD <http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/113687>.
Afb. 37 Paulus van Hillegaert, De aftocht van het Spaanse garnizoen na de overgave van 's-
Hertogenbosch, na 1629, olieverf op doek, 109 x 173 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum < http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.8686>.
Afb. 38 Paulus van Hillegaert, De slag bij Nieuwpoort, 1611-1640, medium onbekend, 39 x 49 cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
4 Ik denk dat het Ernst Casimir moet zijn in plaats van Gustave Adolf II van Zweden
Afb. 39 Paulus van Hillegaert, Voorbereiding voor de Slag bij Nieuwpoort, 1614 olieverf op doek, 140
× 220 cm., Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft. Bron: Website WikiDelft <
http://www.wikidelft.nl/>.
Afb. 40 Paulus van Hillegaert, Het beleg bij Groenlo, 1611-1640, olieverf op doek, 127 x 215.5 cm., Veiling Sotheby's, London 14-12-2000, lotnr 170. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 41 Paulus van Hillegaert, Alexanderschlacht (Slacht bij Issus?), 1634, olieverf op paneel, 61.8 x 92.3 cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 42 Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 1611-1640, olieverf op paneel, 66,7 x 104,1 cm., Braunschweig, Herzog Anton Ulrich Museum, cat. nr. 1900 en 1932. nr. 418. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 43 Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 1611-1640, olieverf op paneel, 26x39 cm., Collectie Kristoffer Gottlieb, Stockholm. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 44 Paulus van Hillegaert, Ruitergevecht in een heuvellandschap, 1631, olieverf op doek, 97.6 x 155 cm., Nagel Auktionen, Stuttgart, 2011-02-23, lotnr. 765. Bron: Website RKD
<http://explore.rkd.nl/nl /explore/images/215030>.
Afb. 45 Paulus van Hillegaert, Een hinderlaag, 1611-1640, olieverf op paneel, 29 x 41.5 cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 46 P aulus van Hillegaert, De afdanking van de Waardgelders op het Neude te Utrecht, 1622, olieverf op doek, 95.5 × 146.3 cm., Museum Het Prinsenhof, Delft. Bron: Website Museum Het Prinsenhof <http://www.wikidelft.nl/index.php>.
Afb. 47 Paulus van Hillegaert, De afdanking van de Waardgelders op het Neude te Utrecht, 1627, olieverf op doek, 98.5 × 171.2 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum
<http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.6685>.
Afb. 48 Paulus van Hillegaert, Het afdanken der waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, 1618-1640, olieverf op doek, 103 x 153 cm., Centraal Museum, Utrecht. Bron: Website Centraal Museum < http://centraalmuseum.nl/ontdekken/object/?q=Hillegaert&img_only=1#o:1027>.
Afb. 49 Paulus van Hillegaert, Het afdanken de waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, 1623, olieverf op doek, 98 x 156 cm., Privéverzameling Ger Eenens, Horn. Bron: Foto:
Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 50 Paulus van Hillegaert, Het afdanken de waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, 31 juli 1618, na 1618, olieverf op paneel, 71 x 114 cm., Privéverzameling Duitsland. Bron:
Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert Afb. 51 Alexander Keirincx en Paulus van Hillegaert I, Bosgezicht met zware eik, op de voorgrond een jachttafereel, 1620, olieverf op doek 156 x 125 cm., Stedelijk Museum, Schiedam. Bron: Website RKD <http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/6111>.
Afb. 52 Paulus van Hillegaert, Dorp scène, 1611-1640, olieverf op paneel 54 x 74.5 cm., Kunsthandel Gebr. Douwes, A'dam, 1958. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph.
Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 53 Paulus van Hillegaert, Binnen-scene, 1624, olieverf op paneel, 30 x 42 cm., Veiling Dr.
Wedewer, Berlijn, 2-12-1913. nr. 34. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 54 Paulus van Hillegaert, Rustende soldaten bij de lindeboom buiten de Haagse Poort in Kleef, 1611-1640, olieverf op paneel, 41 x 48 cm., Hôtel des Ventes de Neuilly, Neuilly-sur-Seine, 1999-12- 12, lotnr. 57. Bron: Foto Brigitte Ruhe, RKD 572 N. Nederlanden 17e eeuw Landschappen 1 H Afb. 55 Paulus van Hillegaert, De intocht van paus Clemens VIII in Ferrara 1597, 1611-1640, olieverf op doek, 110.6 x 171.6 cm., Berlijn, Jagdschloss Grunewald, inv.nr. GK I 5124, cat. 1964, no. 102.
Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 56 Paulus van Hillegaert, Legerkamp, 1611-1640, olieverf op paneel, 43 x 55 cm., Veiling Christie’s, London 1978. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 57 Paulus van Hillegaert, Een stadsgezicht met ruiters, 1611-1640, olieverf op paneel, 55 x 96 cm., Veiling Luzern. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 58 Omgeving Paulus van Hillegaert, Portret van een onbekende man, 17e eeuw, olieverf op paneel, 52.1 x 63.5 cm. cm., Christie's, Londen 05-09- 2007, lotnr.0125. Bron: Website Intranet Christie’s.
Afb. 59 Huidige toeschrijving: Anselm van Hulle, Ruiterportret van Willem de Zwijger van Nassau (1533-1584), Prins van Oranje, 17e eeuw, olieverf op doek, 256 x 204 cm., Koninklijk Paleis (Paleis op de Dam), Amsterdam, inv./cat.nr 53. Bron: Website RKD < http://explore.rkd.nl/nl/
explore/images/25733>.
Afb. 60 Huidige toeschrijving: Anselm van Hulle, Ruiterportret van Frederik Hendrik van Oranje- Nassau (1584-1647), 17e eeuw, olieverf op doek 250 x 199 cm Koninklijk Paleis (Paleis op de Dam), Amsterdam. Bron: Website RKD < http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/16413>.
Afb. 61 School Paulus van Hillegaert, Ridder op een paard, 17e eeuw, olieverf op doek, 109.2x78.8 cm., Veiling Christie’s, New York 15-01-1986. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 62 Huidige toeschrijving: Anoniem Zuidelijke Nederlanden, Portret van een man op een steigerend paard, ca. 1630, olieverf op doek, 121 x 110 cm., Particuliere collectie
Groot-Brittannië. Bron: Website RKD < http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/58144>.
Afb. 63 Navolger Paulus van Hillegaert, Frederik Hendrik en Ernst Casimir bij het beleg van Den Bosch, 17e eeuw, olieverf op doek, 59.4 x 72.4 cm., Christie's, London 26-02-2013, lotnr. 0457. Bron:
Website Intranet Christies.
Afb. 64 Omgeving Paulus van Hillegaert, Prins Frederik Hendrik en prins Maurits te paard, 1630- 1635 olieverf op doek, 85.8 x 113.2 cm., Rijksmuseum, Amsterdam. Bron: Website Rijksmuseum <
http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.6935>.
Afb. 65 Omgeving Paulus van Hillegaert, Prins Frederik Hendrik en prins Maurits te paard, 1621- 1625, olieverf op paneel, 43 × 64 cm., Stedelijk Museum Het Prinsenhof, Delft. Bron: Website Collectie erfgoed Delft en omstreken < http://www.virtueeldelftslexicon.nl/index.aspx>.
Afb. 66 Navolger Hillegaert of Van der Venne, Cavalade van de prinsen van Nassau, 1611-1640, olieverf op paneel, 70x107cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst
Afb. 67 Paulus van Hillegaert?, Het beleg van ’s-Hertogenbosch, na 1629, olieverf op paneel, 62 x 102 cm., Privéverzameling Schönborn, Wenen, cat. 1894, nr. 2 als E van de Velde. Bron: Foto:
Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 68 Paulus van Hillegaert?, Het beleg van ‘s-Hertogenbosch, na 1629, olieverf op paneel, 40 x 73 cm., Veiling. Wenen, 17-5-1926, nr. 105, als H. Pacx,. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N.
Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert
Afb. 69 Paulus van Hillegaert?, P. Snayers?, Opmars van de Spaanse troepen voor Breda, 17e eeuw, olieverf op doek, 75 x 107 cm., Collectie Brandt Detmold. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 70 Paulus van Hillegaert? , Een veldslag, 1611-1640, olieverf op doek, 108 x 159.5 cm.,
Kunsthandel Gebr. Douwes 1627, Amsterdamdam en D. Katz Dieren. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert
Afb. 71 Paulus van Hillegaert ?, De slag bij Schenkenschans, 17e eeuw, olieverf op paneel, 35 x 66 cm. cm., Veiling. New York, 15-10-1987, nr. 121, als P. Palamedesz. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 72 Paulus van Hillegaert?, Een veldslag, 1611-1640, Medium en afmetingen onbekend, Verzameling. P. Meyer, als E. van de Velde?. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 73 Paulus van Hillegaert?, Een veldslag, 1611-1640, olieverf op paneel, 34 x 58 cm., Veiling Roos, Amsterdam, 16/17-4-1918, nr. 575, als J.Brueghel en F. Francken. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 74 Navolger van Paulus van Hillegaert, Een veldslag, 17e eeuw, olieverf op paneel, 39 x 61 cm., Veiling Sotheby's, Monaco 23 juni 1985, lotnr 226. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800
Voorordening schilderkunst.
Afb. 75 Paulus van Hillegaert?/ Isaac van de Velde?, Een gevecht, 17e eeuw, medium en afmetingen onbekend,
Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst.
Afb. 76 Huidige toeschrijving: Anoniem Noordelijke Nederlanden, Landschap met soldaten te paard, 17e eeuw, olieverf op paneel, 34,5 x 58 cm., I Instituut Collectie Nederland, Amsterdam, inv./cat.nr NK 2189. Bron: Website RKD <http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/24231>.
Afb. 77 Navolger van Paulus van Hillegaert / Gerrit Claesz. Bleker, Ruiters met honden in een bebost landschap, 17e eeuw, olieverf op koper, 23 x 32 cm., Verblijfplaats onbekend I. Bron: Website RKD <
http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/235439>.
Afb. 78 Paulus van Hillegaert?, Het afdanken de waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, na 1618, olieverf op paneel, 42 x 71 cm., Kunsthandel W. Paech, Amsterdam, voor 1940, als S. Vrancx. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s.
Pauwels van Hillegaert.
Afb. 79 Paulus van Hillegaert?, Het afdanken de waardgelders door prins Maurits op de Neude te Utrecht, na 1618, olieverf op doek, 62 x 107 cm., Veiling. Arn. de Kat 24-10-1916, no 164 als Holl.
school. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 588 N. Nederlanden 17e eeuw Ph. Wouwerman c.s. Pauwels van Hillegaert.
Afb. 80 Huidige toeschrijving: naar Joost Cornelisz. Droochsloot , Het afdanken der waardgelders door Prins Maurits op de Neude te Utrecht, 17e eeuw, olieverf op paneel, 36 x 51 cm., Instituut Collectie Nederland, Amsterdam, inv./cat.nr NK 1894. Bron: Website RKD < http://explore.rkd.nl /explore/images/24226>.
Afb. 81 Paulus van Hillegaert?/Naar Rubens/Van Dyck?, La Chasse au Faucon (Valkenjacht), 17e eeuw, olieverf op paneel, 50 x 64,5 cm., Verblijfplaats onbekend. Bron: Foto: Brigitte Ruhe, RKD 800 Voorordening schilderkunst
Afb. 82 Huidige toeschrijving: (naar?) Abraham Daniëlsz. Hondius, Jachttafereel, 17e eeuw, olieverf op doek, 42.8 x 49.8 cm., Veiling Christie's, Amsterdam 2007-11-14, lotnr. 212. Bron: Website RKD
< http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/196303>.
Afb. 83 Huidige toeschrijving: Dirck Verhaert, Zuidelijk landschap met ruiter en wandelaars bij een ruïne, 17e eeuw, olieverf op paneel, 49.5 x 34.3 cm., Particuliere collectie Joseph A. LaRivière, New York City als Pauwels van Hillegaert I. Bron: Website RKD < http://explore.rkd.nl/nl
/explore/images/70574>.
Afb. 84 Huidige toeschrijving: naar Pieter Meulener, De inkomst van Ferdinand, de Kardinaal-Infante van Spanje in Antwerpen, na 1635, olieverf op paneel, 48 x 64 cm., Dienst voor 's Rijks Verspreide Kunstvoorwerpen, Den Haag, inv./cat.nr NK 2822 als Robert van den Hoecke. Bron: Website RKD
<http://explore.rkd.nl/nl/explore/images/26451>.
Aanvullende informatie betreffende de overige afbeeldingen
Afb. 1 Nicolaes Eliasz. Pickenoy, Schutters van de compagnie van kapitein Dirck Tholinx en luitenant Pieter Adriaensz. Raep, 1639, olieverf op doek, 202 x 340.5 cm., Amsterdam, Amsterdam Museum. Bron: website Amsterdam Museum <http://am.adlibhosting.com/search.aspx> (23-07-2014).
Afb. 2 Titiaan, Karel V bij Mühlberg, 1548, olieverf op doek, 335 x 283 cm., Madrid, Museo del Prado. Bron: Website Museo del Prado <https://www.museodelprado.es/en/the-collection/in-depth/a- fondo-carlos-v-en-muelhberg-tiziano-1548/>.
Afb. 3 Anoniem, Karel V,1505-1553 houtsnede, 405 x 300 mm., Amsterdam, Rijksmuseum. Bron:
Website Rijksmuseum < http://hdl.handle.net/10934/RM0001.collect.37377> (09-07-2014).
Afb. 4 Anoniem, Noordelijke Nederlanden, Reinoud III van Brederode, ca. 1550, olieverf op doek 153.5 x 179.5 cm., Vianen, Stadhuis Vianen. Bron: Website Collectie Utrecht <
http://www.collectieutrecht.nl/popup. asp?id=1001> (09-07-2014).
Afb. 4 Anoniem, Noordelijke Nederlanden, Reinoud III van Brederode, ca. 1550
Afb. 5 Adriaen van Nieulandt, Prins Maurits met knecht en paard, 1624, olieverf op doek, 207.5 x 302.5 cm, Baltimore, The Walter Art Museum. Bron: Website The Walter Art Museum <
http://art.thewalters.org/detail/3337/prince-maurits-with-his-horse-and-groom/>.
Afb. 6 Adriaen van de Venne, Frederik Hendrik te paard met gevolg, ca. 1629, grisaille op doek, 106 x 136 cm., Rotterdam, Museum Boijmans van Beuningen. Bron: Charles Dumas e.a., In het zadel. Het Nederlands ruiterportret van 1550 tot 1900, tent.cat. Leeuwarden/’s-Hertogenbosch/Assen (Fries Museum/Noordbrabants Museum/Provinciaal Museum van Drenthe) 1979, p. 46.
Afb. 7 Jacob Fransz. van der Merck, Prins Willem II te paard, 1947, olieverf op doek, 181 x 175.5 cm., Amsterdam, Koninklijk Paleis. Bron: Charles Dumas e.a., In het zadel. Het Nederlands ruiterportret van 1550 tot 1900, tent.cat. Leeuwarden/’s-Hertogenbosch/Assen (Fries Museum/Noordbrabants Museum/Provinciaal Museum van Drenthe) 1979, p. 55.
Afb. 8 Anselmus van Hulle, Prins Willem II te paard, vóór 1647, olieverf op doek, 121 x 103 cm., Den Haag, Gemeentemuseum. Bron: Charles Dumas e.a., In het zadel. Het Nederlands ruiterportret van 1550 tot 1900, tent.cat. Leeuwarden/’s-Hertogenbosch/Assen (Fries Museum/Noordbrabants Museum/Provinciaal Museum van Drenthe) 1979, p. 55.
Afb. 9 Jan Breecker, Frederik Hendrik in het dal van de Maas, 1632, olieverf op doek, 147 x 119 cm., Neuwied, slot van de Prins zu Wied. Bron: Markus Schacht e.a., Onder den Oranjeboom. Nederlandse kunst en cultuur aan Duitse vorstenhoven in de zeventiende en achttiende eeuw, München 1999, p.
104.
Afb. 10 Joost Cornelisz. Droochsloot, Het afdanken van de waardgelders te Utrecht,1629, olieverf op doek, 103 x 142 cm., Utrecht, Centraal Museum. Bron: Website Collectie Online Centraal Museum Utrecht < http://centraalmuseum.nl/ontdekken/object/?img_only=1> (23-07-2014).
Afb. 11 Joost Cornelisz. Droochsloot, Cavalcade van Nassause vorsten op het Buitenhof te Den Haag, 1626, olieverf op doek, 107 x 179.5 cm., Londen, Sotheby's Old Master & British Paintings Evening Sale 04-12-2013, lot nr. 20. Bron: Website Sothebey’s <
http://www.sothebys.com/en/auctions/ecatalogue/2013/old-master-british-paintings-evening- l13036/lot.20.html> (23-07-2014).
Afb. 12 Anoniem, Het beleg bij Rhenen, ca. 1499-1525, olieverf op paneel, 182 x 143 cm., Amsterdam, Rijksmuseum. Bron: Website Rijksmuseum < http://hdl.handle.net/10934 /RM0001.COLLECT.7482> (09-07-2014).
Afb. 13 Afbeelding 17, Pieter Adriaensz Cluyt, De belegering van Alkmaar door de Spanjaarden, gezien vanuit het zuiden, 1580, olieverf op paneel. 1084 mm. hoog, Alkmaar, Stedelijk Museum.
Bron: website Stedelijk Museum Alkmaar < http://stedelijkmuseumalkmaar.nl/beeldbank> (09-07- 2014).
Afb. 14 Pieter de Neyn, Het beleg van ’s-Hertogenbosch, ca. 1629-39, olieverf op doek, 77.5 x 114 cm, Amsterdam, Rijksmuseum. Bron: website Rijksmuseum <http://hdl.handle.net/
10934/RM0001.COLLECT.7682> (09-07-2014).
Afb. 15 Daniel Cletcher, De voorbereiding van het beleg van 's-Hertogenbosch, 1630, olieverf op paneel, 55 x 100 cm., Delft, Stedelijk Museum Het Prinsenhof. Bron: website collectie Stedelijk Museum Het Prinsenhof < http://www.wikidelft.nl/> (09-07-2014).
Afb. 16 Jan Christiaansz. Micker, Het beleg van ’s-Hertogenbosch, ca. 1630, olieverf op doek, 89 x 119 cm., ’s-Hertogenbosch, F. van Lanschot Bankiers N.V. Bron: Michiel P. van Maarseveen e.a., Beelden van een strijd. Oorlog en kunst voor de vrede van Munster, uitgave bij tent., Delft (Stedelijk Museum Het Prinsenhof) 1988, p. 287.
Afb. 17 Gerrit van Santen, Het beleg van Schenkenschans door prins Frederik Hendrik, 1636-1650, olieverf op doek, 55 x 139.5 cm., Amsterdam, Rijksmuseum. Bron: website Rijksmuseum
http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.10037 (23-07-2014).
Bronnen
Literatuur
Booven, M. van, e.a., Het beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629, tent.cat. Den Bosch (Noordbrabants Museum) 1979.
Bredius, Abraham Künstler-Inventare; Urkunden zur Geschichte der holländischen Kunst des 16ten, 17ten und 18ten Jahrhunderts, dl. III (1917), Haag 1915.
Bredius, Abraham, Künstler-Inventare; Urkunden zur Geschichte der holländischen Kunst des 16ten, 17ten und 18ten Jahrhunderts, Deel V (1918), Haag 1915.
Brusati, Celeste, Artifice and Illusion: The Art and Writing of Samuel van Hoogstraten, London 1995.
Cauwer,, P. de, Tranen van bloed: het beleg van ’s-Hertogenbosch en de oorlog in de Nederlanden, 1692, Amsterdam 2008.
S. Colenbrander, Zolang de weefkunst bloeit: zijdeweverijen in Amsterdam en Haarlem, 1585-1750, Amsterdam 2010 (proefschrift). Online te raadplegen op de website <
http://dare.uva.nl/document/168560> (14-07-2014).
Dumas, Charles, e.a., In het zadel. Het Nederlands ruiterportret van 1550 tot 1900, tent.cat.
Leeuwarden/’s-Hertogenbosch/Assen (Fries Museum/Noordbrabants Museum/Provinciaal Museum van Drenthe) 1979.
Groenveld, S., De tachtigjarige oorlog. Opstand en consolidatie in de Nederlanden (ca. 1560-1650), Zutphen 2008.
Hoogstraten, Samuel van, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst, Rotterdam 1678.
Houbraken, A., Groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen, dl. III (1721), Amsterdam 1718-1721.
Loughman John, Montias, John Michael, Public and private spaces. Works of art in seventeenth century Dutch houses, Zwolle, 2000.
Maarseveen, Michiel P. van, e.a., Beelden van een strijd. Oorlog en kunst voor de vrede van Munster, uitgave bij tent., Delft (Stedelijk Museum Het Prinsenhof) 1988.
Miedema, Hessel, Den grondt der edel vry schilder-const, twee delen, Utrecht 1973.
O’Brien, Patrick, Urban achievement in early modern Europe. Golden Ages in Antwerp, Amsterdam and Londen, Cambridge 2001.
Paret, Peter, Imagined battles. Reflections of war in European art, Chapel Hill 1997.
Poelhekke, J., Frederik Hendrik, Prins van Oranje: een biografisch drieluik, Zutphen 1979.
Prak, Maarten, The Dutch Republic in the seventeenth century, Cambridge 2005.
Scholten van Aschat, K., Met vergetelheid beloont. Een andere kijk op het beleg van ’s- Hertogenbosch in 1629, Den Bosch 2013.
Thieme, U., & Becker F., Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart, 1907-1950, dl. 17 (1924).
Wagenaar, J., en Fokke, S., Vaderlandsche historie verkort; en by vraagen en antwoorden voorgesteld, Amsterdam, 1759.
Westermann, Mariët, Sluijter, Eric Jan, e.a., Art & home. Dutch interior in the age of Rembrandt, uitgave bij tent. Denver/Newark (Denver Art Museum/The Newark Museum) 2001.
Artikelen
Becker, Jochen, ‘Gewoon is gek genoeg: atticisme als stijlprincipe’, in: De zeventiende eeuw 8 (1992).
Online te lezen op: http://www.dbnl.org/tekst/_zev001199201_01/_zev001199201_01_0010.php (09- 07-2014).
Briels, J., Vlaamse schilder en de dageraad van Hollands Gouden Eeuw, 1585-1630: met biografieën als bijlage, Antwerpen 1997.
Golahny, Amy, ‘Insights into the Dutch Vasari: Carrel van Mender’s Life of Titian’, in: Canadian Journal of Netherlandish Studies (2001). Online te raadplegen op de website: <http://www.caans- acaen.ca/Journal/issues_online/ Issue_XXI_i_2000/GOLAHNY.pdf> (30-05-2014).
Kok, Erna, Zonder vrienden geen succes, in: De Zeventiende eeuw 27 (2011) 2. Online te raadplegen op: < http://www.de-zeventiende-eeuw.nl/index.php/dze/article/view/1553/1583> (19-07-2014).
Lairesse, Gerard de, Groot schilderboek, Amsterdam 1712. Online te raadplegen op:
<http://www.dbnl.org/tekst/lair001groo01_01/> (02-06-2014).
Mander, Karel van, Het schilder-Boeck, Haarlem 1604. Online te raadplegen op de website van De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren: <http://www.dbnl.org/tekst/mand001schi01_01/>
(02-06-2014).
Marnef, Guido, Antwerpen in de tijd van de Reformatie, Amsterdam/Antwerpen 1996. Op de website van ‘De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren’ <http://www.dbnl.org/>. (25-05-2014).
Rooden, Peter van, Religieuze regimes. Over godsdienst en maatschappij in Nederland, 1570-1990, Amsterdam 1996. Op de website van ‘De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren’
<http://www.dbnl.org/>. (25-05-2014).
Sluijter, Eric Jan, ‘Belering en verhulling? Enkele 17de-eeuwse teksten over de schilderkunst en de iconologische benadering van Noordnederlandse schilderijen uit deze periode’, in: De zeventiende eeuw 4 (1988). Online te raadplegen op de website:
<http://www.dbnl.org/tekst/slui007bele01_01/slui007bele01_01_0001.php>. (06-06-2014).
Vondel, Joost van den, Zegezang ter eeren van Frederik Hendrik Prince van Oranje, z.p., 1721.
Online te lezen op: website
<http://www.dbnl.org/tekst/vond001zege01_01/vond001zege01_01_0001.php> (09-07-2014).
Vries, A.D. de, Biografische aantekeningen, in: Oud Holland 3 (1885).
Websites
Allgemeines Künstlerlexikon/ Internationale Künstlerdatenbank Online <
http://www.degruyter.com/view/AKL/_ 00106266T?
rskey=MRBCcn&result=4&dbq_0=Hillegaert&dbf_0=akl-fulltext&dbt_0=fulltext&o_0=AND> (19- 07-2014).
Amsterdamse grachtenhuizen
<http://www.amsterdamsegrachtenhuizen.info/grachten/hgo/hgo6/hg275310/?tx_sbtab_pi1%5Btab
%5D=4> (14-07-2014).
Amsterdam Museum ‘Collectie Online’ <http://am.adlibhosting.com/> (22-07-2014).
Drossaers, W.A., en Scheurleer, Th.H.Lunsingh, Inventarissen van de inboedels in de verblijven van de Oranjes en daarmee gelijk te stellen stukken 1567-1795, 1974-1976. GS 148 Tweede deel:
Inventarissen Nassau-Dietz en Nassau-Dietz-Oranje 1587-1763.Online te raadplegen op: <
http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/inboedelsoranj e/#page=0&accessor=toc&view=homePane> (18-07-2014).
The Getty Provenance Index® Databases - Archival Inventories <
http://www.getty.edu/research/tools/provenance /search.html> (24-07-2014).
The Montias Database of 17th Century Dutch Art Inventories <
http://research.frick.org/montias/home.php> (24-07-2014).
Rijksmuseum <https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/SK-A-4112> (30-05-2014).
Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (Databases) <http://explore.rkd.nl> (24-07-2014).
Stichting Familiearchief De Clercq. Website
<http://www.familiedeclercq.nl/nl/geschiedenis/buitenplaatsen/clerck-en-beeck.html> (14-07-2014).
The Walters Art Museum <http://art.thewalters.org/detail/3337/prince-maurits-with-his-horse-and- groom/>. (09-07-2014).
Wikidelft: Het historische platform voor Delft en omstreken (onder andere Collectie Museum Het Prinsenhof) <http://www.wikidelft.nl/index.php?title=Overige_ambachten> (17-06-2014).
Overige bronnen
Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD), Bijzondere Collecties, Bredius Archief.
Aantekeningen uit archieven betreffende schilders en tekenaars.
Stadsarchief Amsterdam.
