HUIDIGE PROBLEMB VAN DIE ONDERWYS EN OPVOEDING VAN DIE VERSTANDELIK BEGAAF- DE KIND IN DIE JUNIORAFDELINGS VAN VEERTIEN AFRIKAANSE LAERSKOLE IN DIE VAALDRIEHOEK EN DIE IMPLEMENTERING VAN
'N MOONTLIKE OPLOSSING deur
!:fER~ FREDEIU.K SCHROEDER, B.A., B.ED.
VERHANDELING INGEDIEN
TE~ GEDEELTELIKE VOLDOENING AAN DIE VEREISTES
vir die M.Ed.-graad
aan die
POTCHEFSTROOMSE UNIVERSITEIT VIR CHRISTELIKE HO~R ONDERWYS
1974
Studieleier: PROF. B.C. SCHUTTE.
VOORt«llRD
By die voltooiing van hierdie verhandeling ontstaan 'n gevoel van diepe dankbaarheid teenoor die almagtige Skepper vir die genadiglike verlening van vermo~ns,
kragte en gesondheid om die werkstuk te kon a£handel.
My innige dank en waardering aan my geagte studieleier, prof. B.C. Schutte vir sy voortreflike leiding, kommen- taar en inspirerende hulpverlcningo Dankie vir u bystand.
My dank gaan ook aan die onderwys- en kantoorpersoneel van laerskool Hendrik van der Bijl vir hul ywer,
lojaliteit en onbaatsugtige hulp wat verkry is.
Verder ook •n besondere woord van dank aan die volgende:
Transvaalse Onderwysbiblioteek vir h: .. l.lle bystand en
simpatia~e behandeling;
die perscneel van die vanderbijlparkse stadsbiblioteek vir al bulle moeite in verband met die verkryging van literatuur;
die Onderwysburo van die Transvaalse Onderwysdepartement;
die hoofde en personeel van skole onder die Transvaalse Onderwysdepartement in die Vaaldriehoek, wat gehelp het met die insameling van gegewens;
die ouergemeenskap wat vraelyste beantwoord het;
mnr. H.P. Klapper vir die taalversorging en mev. S.P. Mans vir die tik- en afrolwerk.
My diepste dankbetuiging aan my vroutjie en kinders vir
bulle onbaatsugtige hulpverlening oor die studiejare
been.
INHOUDSOPGAWE HOOFSTUK I
DOELSTELLING, AFBAKENING VAN STUDIEVELD EN METODE VAN
ONDERSOEK BLADSY
1.1. DOELSTELLING 1
1.1.1. In1eiding
1.1. 2. Verstande1ike begaafdheid• en prestasie
1
5 1.2. AFBAKENING VAN DIE STUDIEVELD 6
1.2.1. Eerste fase van die 1aerskoo1
1.2.2. Wyses waarop verstande1ik begaafdes ontp1ooi
1.2.3. Ta1entvo11e 1eer1inge 1.2.4. Die studieve1d
6
7 8 9
1.3. PROGRAM VAN STUDIE
.A.•""*• .
1.3.1. Loka1iteit 10
1.3.2. Program van studie met betrekking
tot begaafdheid en 1eierskap 12
1.3.2.1. Geskiedkundig 12
1.3.2.2. Program van studie en
1eierskap 13
1.3.2.3. Program van studie en die ont- dekking van die verstande1ik
begaafde 1eer1ing 13
1.3.2.4. Onderwyser 14
1.3.2n5. Gestandaardiseerde verstands-
toetsing 15
sAl-:E VATTING
1.4.1. Begrip 16
1.4.2. Wenke 16
1.4.3. Onderwystaak 16
1.4.4. Wens1ikheid 16
1.4.5. Moont1ikheid 16
HOOFSTUK II
HUIDIGE PROBLEME IN VERBANO MET DIE OPVOEDING EN ONDERWYS VAN DIE VERSTANDELIK BEGAAFDE LEERLING IN
DIE VAALDRIEHOEK BLADSY
2.1. Huidige uiteenlopende beskouinge in verband
met begaafdheid 18
2.1.1. Die Christelike beskouing 18
(i) Agtergrond 18
(ii) Calvinistiese opvoeding en
onderwys 19
(iii) Die wese van die Calvinistiese
opvoeding en onderwys 20
(iv) Die Vaaldriehoek en die Christelike
opvoeding 21
2.1.2. Die pragmatistiese lewensbeskouing 21 (i) Individu
(ii) waarde van kennis (iii) Absolute waardes
(iv) Sedelike opvoeding (v) Nuttigheidsaspek (vi) Godsdiens
2.1.3. Materialistiese lewensbeskouing 2.1.3.1. De~inisie
2.1.~.2. Di~ ~dterialistiese karakter
22 22 22 23 23 23
26 26
van die Vaaldriehoek 27 (i) Ontwikkelingsinv1oed 30 (ii) Arbeidsverheerlihing 31 (iii) Gcestelike ontwikkeling en
die verstandelik begaafde
kind 32
2.1.3.3. Die materialistiese lewensbeskou-
ing en begaafdheid 33
2.2. Verwaarlosing van die verstandelik begaafde
kind 34
2.2.1. Die ouerhuis 34
2.2.1.1. Werksomstandighede 34
2.2.1"2. Gebrek aan belangstelling
by ouers 39
2.2.1.3. Beweeglikheid van ouers 41
BLADSY 2.2.2. Omgewing
(i) Oorvloedige werksgeleenthede (ii) Skoolverlating
(iii) Die nywerhede ( iv) Salaris
2.2.3. Die skool
2.2.3.1. Gebrekkige evaluering en ontdekking van die verstande- lik begaafde leer ling
2.2.3.2. Ouer en skool
2.2.3.3. Gemeenskap en skool
2.2.4. Frustrasie van die verstandelik begaaf- de leerling deur onderwys en onderwys- organisasie
2.2.4.1. Herhaling
2.2.4.2. Die onderwyser (i) Optrede (ii) Nasienwerk
44 44 45
46 46
47
47 48 48
49 49 49 49 50 (iii} Beuselagtige tydsbesteding 50
(iv) Groepsgebondenheid en die
onderwyser 51
.(v} Personeelvoorsiening as
beperkende faktor 52 (vi} Hulpverlening
2.2.4.3. Die leergang
2.2.4.4. Die verstandelik begaafde leerling en die leesproses met betrekking tot leerver-
53 54
mo~
55
(a) Leesvaardigheid en die
leerproses 55
(b) Voorwaardes vir die ont- w1kkeling van deeglike
leesvermo~
56
(i) Integrering 56
(ii) Voorbereidende program 56 (iii) Ouderdom van die leer-
. ling en die leerproses 62 (iv) Liggaamlike fiksheid en
die leerproses 62
i i i
(v) Inte11igensie en die 1eerproses
BLADSY 62 (vi) Huis1ike omstandighede, ku1ture1e
agtergrond en die 1eerproses 64
(vii) Taa1kundige faktore 64
(viii) Emosione1e en sosia1e rypheid en
die 1eerproses 65
2.2.4.5. Rekenkundige vaardigheid en.
verstande~ike begaafdheid 67
2.2.5. samevatting
HOOFSTUK I I I
DIE VOORKOMS EN SKOLASTIESE ONTWIKKELINGSMOONTLIK- HEDE VAN VERSTANDELIK BEGAAFDE LEERLINGE IN DIE VAALDRIEHOEK
).1. VOORKOMS VAN VERSTANDELIK BEGAAFDE LEERLINGE
69
IN DIE VAALDRIEHOEK 70
3.1.1. Konsentrasie van verstande1ik begaafdes 70
3.1.2. Insame1ing van gegewens 71
3.1.3. Verwerking van gegewens 73
3.1.4. Voorkoms en kenmerke van die verstande1ik
begaafde 1eer1ing van die Vaa1driehoek 76 3J.5. Noodsaak1ikheid van identifisering van
verstande1ik begaafdes in die vaa1drie-
hoek 78
3.1.6. Toekomstige behoeftes aan 1eiers 79 3.2. SKOLASTIESE ONTWIKKELINGSMOONTLIKHEDE IN DIE
VAALDRIEHOEK 83
3.2.1. wens1ikheid van spesia1e onderwys vir
verstande1ik begaafde 1eer1inge 83
3.2. 2. Ek.onomiese behoe.fte 85
3.2.3. Die wisse1werking tussen ouer en skoo1 met betrekking tot verstandelik begaafde
leer1inge in die vaa1driehoek 87
BLADSY
). 2.4. Finansies 91
{i) Die ouerhuis en £inansi~1e
imp1ikasie 91
(ii) Gemeenskap en £inansi~1e aspekte van die opvoeding van die verstande1ik
begaa£de kind 92
(iii) Lee~en studiemidde1e en £inansies 92 (iv) wooneenheid en £inansies 93
(vt Voeding en £inansies 93
(vi) Bereidwi11igheid van ouers tot
£inansi~1e bydraes 94
).2.5. Ouerlike bydrae en vermo~ns 97
).2.6. Bes1uit 103
HOOFSTUK IV
VOORGESTELDE PROGRAM VAN ONDERWYS EN OPVOEDING VIR DIE VERSTANDELIK BEGAAFDE LEERLINGE
4.1. Die skoo1
4.1.1. Taak van die skoo1 (i) Vei1igheid
105 105 106
(ii) Benadering 106
(iii) Vertroue 106
(iv) Erkenning van die individu en
sy vermo~ns 107
(v) Individue1e aandag 109 (vi) Beste onderwysers
(vii) Geeste1ike vorming (viii) Skeppende denke
(ix) Se1£aktua1isasie
v
110
112
114
114
4.1.2. Verryking van die 1eergang 114 4.1.2.1. Die begrip verryking 114 4.1.2.2. Eksperimente1e verryking-
sko1e in Transvaal 115 4.1.2.3. Aspekte van die eksperi-
ment wat prob1eme opge1ewer
het 116
4.1.2.4. Gunstige aspekte van die
eksperiment 117
4.1.2.5. Aanbeve1ing van Transvaa1-
se Onderwysdepartement 117 4.1.2.6. Verryking en verstande1ike
begaa£dheid 117
(i) Organisasie van ver-
rykingsprogram 119 (ii) Voorde1e van verryk-
ing 119
(iii) Verryking en eva1u-
ering 120
(iv) Materiaa1 121
(v) waarde van verryking 121 (vi) K1aswerk en verryking 122 (vii) Verryking en die on-
derwys 122
4.1.3. Groepering van verstande1ik begaa£-
de 1eer1inge 123
(i) A1gemeen 123
(ii) Voorde1e van groepering 123
(iii) Inde1ing en groepering 124
BLADSY 4.1.4. Versne1ling
4.1.4.1~ Definisie
125 125 4.1.4.2. Doe1ste11ing met versne1-
1ing 126
4.1.4.3. Kriteria vir versne11ing 126 4o1.4.4. Produktiwiteit en versne1-
1ing 127
4~1.4o5. Voorde1e
4o1.4.6. Noodsaak1ikheid vir versne11ing
127 128
4.2. Die Ouerhuis 131
4.2.1. Ontdekking van die verstande1ik
begaafde kind 132
4.2.2. Samewerking van huis en skoo1 132 4.2.3. Houding teenoor die kind 133
4.2.4~ Kinderverwaar1osing 133 4.3. Onderwysowerheid en die ontwikke1ing van
verstande1ik begaafde kinders 134
4~3.1. Ouer- of oueronderwysersverenig-
ing 134
4.3o2c Die skoo1komitee en beheerraad of
adviesraad 135
(i) Skoo1komitee en skoo1raad 135 (ii) Toesig
(iii) Aanbeve1ing v2.n onderwysers 135 ( iv) Skoo1komitee
departement 4.3.3. Die skoo1raad
en onderwys-
135 136 4.3.4. Die Transvaa1se Onderwysdeparte-
ment 137
4.3.5. Samevatting 139
4.3.5.1. A1gemene be1angste11ing
in onderwys 139
4.3.5.2. Ouer1ike be1angste11ing 140 4.3.5.3o Industrjaeen spesia1a
onderwys 141
vii
BLADSY
4.3.5.4. Die skoo1 141
4.3.5.5. Prob1eme wat op na-
vorsing wag 143
(i) Noodsaak1ikheid van
voorbereidende program 144 (ii) Ontdekking van die ver-
stande1ik begaafde
kind 144
(iii) Praktiese onderwys 144 (iv) Ontp1ooiing van 1eier-
skap 144
(v) Onderwys en •n toe-
komstige beroep 145 (vi) Versne11ing 145 (vii) Die p1ek van huis en
skoo1 in die opvoed-
ingsproses 145
(viii) Ontwikke1ing van die sosiaa1-sede1ike
hoedanighede 145
·. (ix) E1iminering van nega-
tiewe inv1oede 145
(x) Eva1uerjng 145
viii
BYLAES
A1 Ed.Lab-I-Vers1agkaartgegewens Geva11e I & J
A2 Ed.Lab-I-Vers1agkaartgegewens Geva11e E & F
A3 Ed.Lab-I-Vers1agkaartgegewens Geva11e G & H
B1 Kontro1e1ys van Brumbaugh & Roscho in verband met begaafdheid
B2 Remedi~rende onderwysvers1ag B3 Vooruitskatting van verstande1ik
begaafde 1eer1inge
C1 Spesia1e onderwys en goeie presteerders C2 Kinderbesonderhede - vrae1ys aan ouers C3 Gesinsgegewens - vrae1ys aan ouers
C4 Opgawe van begaafde 1eer1inge - vrae1ys aan sko1e
C5 Ontdekking van verstande1ik begaafde 1eer1inge - vrae1ys aan sko1e
01 Brief - Immigrantewerwing
02 Koerantadvertensie - Beheerkamerassistent
Bronne1ys Opsomming Summary
ix
BLADSY 146
147 148 149 150 151 152 153 154 155
156 157 158
159
168
170
TABELVERWYSING BLADSY
I Beroepsdistribusie van blanke mans volgens
taalgroep in Vereeniging-Vanderbijlpark 3 II Terman se intel1igensiekwosient-indeling 7 III Voorkoms V3n enke1e professionele beroepsgroepe
in die Vaaldriehoek 11
IV Verspreiding van laerskool1eerlinge in die
gebied soos op 22 September 1972 11
V VersJagkaart ., Geval B 37
VI Verstandsverspreiding vo1gens ouers 38 VII Per sent asie skoolbyvmning ~ 'Jaaldr i~).~oek 39
VII~
