De Rechten van de Mens in Indonesië

•

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Zaterdag 18 Juni 1955 - No.

!5'

De Rechten van de Mens in Indonesië

(Zie pagina 5)

WEEK B L A D Y A H D E Y 0 L K S P A R TIJ Y 0 0 R V R IJ HE I D E N D E M 0 C R A TIE

NEDERLANDS WITBOEK

M

et de publicatie van haar Witboek heeft oaze Regering een daad verriclit, waar~

naar in b~:ede kringen reeds lang en met begrij~

pelijk ongeduld is uitgezien. De wetenschap dat tal van landgenoten nu reeds vele maanden lang in Indonesië blootstaan aan barbaarse folteringen als slachtoffers van een "rechts" ~bedeling gelijk wij die van de Gestapo, onzaliger gedachtenis kennen, heeft het Nederlandse volk met groeiende bezorgdheid vervuld. Bezorgdheid zowel terwille van de vervolgden als om de ontwikkeling der dingen in Indonesië zelf en de gevolgen, die van het proèes~Jungschläger en, al wat daaromheen hangt, ook voor de verhouding tussen Indonesië en Nederland te vrezen zijn.

Bewust van zijn onmacht om de positie der .,he~

schuldigden" in dit met alle rechtsgevoel spotten~

de proces te verlichten, heeft ons volk ook in de organen ûjner publieke opinie, een zelfbeheer~

sing aan de dag gelegd. alleen verklaarbaar uit het hier overheersende verlangen om de verhou- ding tussen beide staten niet nog moeilijker te ma~

ken dan zij reeds is. Ook aan onze Regering mag zeker geen gebrek aan zelfbeheersing worden ver- weten, hoe ook haar het lot ter harte gaat van onderdanen, die nu reeds anderhalf jaar van alle recht verstoken, mishandeld worden. Haar her- haald beroep terzake op de Indonesische regering bleef onbeantwoord. Haar pogingen om de be~

.klaagden althans van de zo nodige rechtskundige bijstand te verzekeren, werden verijdeld. De weg u.aar het Internationale Hof van Justitie of naar de Verenigde Na ties wordt haar afgesneden, om~

17 September a.s.

Actie komt in volle gang

Sportieve strijd tussen de afdelingen

Nu uit alle delen van ons land de berichten over de door de afdelingen en centrales ingestelde voorberei- dingscommissies voor de V.V.D.-dag op 1'7 September a.s. blijven binnenkomen, wordt het duidelijk. dat de gehele Partij enthousiast voor deze manifestatie in actie komt.

Vanzelfsprekend is het Algemeen Secretariaat over- deze allerwege o)ltplooide activiteit zeer verheugd .

. Om een en ander zoveel als mogelijk is te stimuleren, is besloten een competitie tussen de verschillende af- delingen en centrales der Partij te organiseren.

Natuurlijk zuilen afdelingen als Den Haag, Rotter- dam, Amsterdam en over het ·algemeen die afdelingen, die dichtbij Den Haag gelegen zijn, in een deJ.'\gelijke

• wedstrijd in een zeer gunstige pOS'itie komen te ver- keren, omdat men nu eenmaal makkelijker van Den Haag naar Scheveningen gaat dan bijvoorbeeld vannit Leeuwarden.

Natuurlijk wordt biermede rekening gehouden en zal als maatstaf in deze wedstrijd niet alleen gelden het aantal bezoekers, dat uit een bepaalde afdeling komt, maar tevens het aantal kilometers, dat zal moeten worden afgelegd om in Scheveningen te komen.

Voorts zal nog worden rekeiling gehouden met het aantal leden, dat elke aldeling telt.

Hieruit blijkt dus, dat zelfs de verst afgelegen en kleinste afdeling gelijke kansen heeft met de grootste afdeling, die gelegen is in de buurt van Scheveningen.

Binnen zeer korte tijd zal elke afdeling bericht ont- vangen van het aantàl bezoekers, waarop nit de be- trokken afdeling wordt gerekend.

Nadere gegevens en een volledig wedstrijdreglement zullen zo spoedig mogelijk bekend worden gemaakt, terwijl tevens over het verloop der wedstrijd iedere week berichten zullen worden gepubliceerd.

dat Indonesië niet wil dat deze instituten zich met de kwestie bemoeien.

Bij deze stand van zaken heeft de Nederlandse Regering gegrepen naar het enige middel dat haar nog rest: een beroep op het geweten der wereld.

Zij koos daarvoor allereerst de vorm van een Witboek, ian welks samenstelling grote zorg is besteed. Tegelijkertijd gepubliceerd in New York, Londen, Brussel en Den Haag moet dit sober ge~

stelde boekwerk, waarin de beschreven feiten een even duidelijke taal spreken als de facsimilé' s die ze illustreren, in heef de beschaafde wereld - ook de Aziatische - wel diepe indruk maken.

De Regering zal het hier niet bij laten. Zij is voornemens langs diplomatieke weg steun te ver~

werven van.vriendschappelijk gezinde regeringen.

die hun stem aan die der Nederlandse kunnen

paren, waar Jij toèh niets anders doet dan pleiten

v~r de hoogheid van het Recht, dat geen volk op de duur met voeten treden kan, wil het zijn plaats in de gemeenschap der volken behouden.

Het wereldgeweten is een machtig ding. Zelfs in deze wereld, waar helaas nog maar al te velen, juist in zaken waarin zij zwak staan, zich alleen verlaten op brute kracht.

~ Moge de Nederlandse regering er in slagen het wereldgeweten ten aanzien van het proces- Jungschläger in beweging te brengen.

En moge de Indonesische regering tijdig de stem van dit geweten verstaan!

Haar belang is daarmede evenzeer gediend als dat van de beschuldigden die zij thans zo vast in haar greep heeft. ·

deR.

BURGER GAF ^DREES ZIJN 4e KABINET

Oud: "Ik vrees de Grieken, ook als ze geschenken brengeR"

(!

•

18 .Jmo 18M - PAG. 2

Prof. Oud bij het Kamerdebat over *

Regeringsverklaring

de

,,Familie Drees'' weer gezellig bijeen

De Kabinetscrisis, ontstaan doordat het Kabinet op 1'2' Mei als gevolg van de verwerping In de Tweede Kamer van het ontwerp tot wijziging van de Huurwet zijn ontslag aan de Koningin aanbood, is geëindigd.

niet verdwijnen. In één woord: de heer Romme was de wanhoop ten prooi door het gebeurde.

Daarom had de heer Oud medelijden met prof. Romme, denkend aan de be- kende versregels:

In de avond van 2 Juni kon het Kabinet van de Koningin mededelen, dat mr J. A. W. Burger geslaagd was in zijn pogingen tot het vinden van een basis tot voortzetting van de arbeid van het Kabinet-Drees en dat de minister-president

op grond daarvan de ontslag-aanvraag van het Kabinet had ingetrokken. .,De mens lijdt vaalt het meest Door het lijden, dat hij vreest En dat niet op komt dagen".

Op Dinsdag '2' Juni legde minister-president Drees een Regeringsverklaring In de Kamer af, welker zakelijke inhoud neerkwam op hetgeen de parlementaire redacteuren en correspondenten van de dagbladen in hun dagelijkse berichten en commentaren van het "crisisfront" reeds hadden weten te melden.

Dat was het geval geweest met de geachte afgev\ardigde de heer Romme.

Deze heeft gedurende enige tijd ontzag- lijk geleden door al die vreselijk-e gevol- gen, die hij zag en de heer Romroe - zo verklaarde prof. Oud fijntjes - zal zich, nu dus buitengewoon opgelucht voelen.

Het kwam, in het kort, hierop neer, dat de "kreupele huurverhoging" zal worden vervangen door een uniforme huurverhoging van 5 pct voor alle (oudere) woningen; dat een zekere wettelijke garantie voor behoorlijk onderhoud zal worden ontworpen en dat er enige verschuivingen In de belastingplannen zullen

plaats vinden. Onder nieuwe hilariteit zei de .1eer

Oud: "Ik moet hieraan toevoegen, dat de heer Romroe zich al dat leed had kunnen besparen, wanneer hij wat meer vertrouwen in mij had gehad en hij mijn opmerking: het loopt wel goed af, ter harte had genomen.

Verschuivingen, die, afgewogen mede tegen het voordeel voor de schatkist, dat de verlagingen, welke op 1 Juli zouden ingaan, thans op 1 September zullen

;komen, over het tijdvak 1 September 1955-31 December 1956 als eindresultaat een groter offer voor de schatkist zullen betekenen van totaal f 21 millioen.

D~ feitelijke Vvijzigingen en de daar- op steunende berekeningen zullen van- zelf ter sprake komen, wanneer (in de volgende maand) het gewijzigde huur- en belastingcomplex opnieuw in de i'weede Kamer in openbare behandeling komt.

Daarover is bij het debat over de Regeringsverklaring dan ook niet of nauwelijks gepraat. Het ging bij deze discussie yrijwel uitsluitend over het ontstaan, de oplossing en vooral ook:

de wij z e van oplossing van de Kabi- netscrisis.

Het was dus, toen de Kamer op de 7de Juni weder bijeenkwam, zoals onze fractievoorzitter, p r of. 0 u d, in zijn als altijd voortreffelijke en scherp-ana- lyserende rede kon vaststellen, op de 4!ag af drie weken nadat het Kabinet-

l>rees gemeend had, zijn ontslag te :tn:oet!en indienen.

Voor een Kabinetscrisis is dat, zo liJtelde de heer Oud vast, een heel korte tijd, al is -het record in kortheid toch niet bereikt. De Kabinetscrisis van 1935 duurde namelij,k slechts één week en die eindigde op dezelfde wijze als deze erisis.

De Kabinetscrisis is - merkte de heer Oud, die het eerste aan het woord kwam, onder hilariteit op - zodan:g geëindigd, dat we allemaal weer heel g-llig bij elkaar zijn en dat er geen enkel lid van de familie ontbreekt.

Onze fractievoorzitter kon herhalen, wat in 1935 door het toenmalige Kamer- lid jhr De Geer was gezegd. Deze gaf een citaat uit "Das Lied von der Glocke", dat hij van toepassing achtte

41p de teruggekeerde minister-president:

,,Er zä:hlt die Häupter seiner Lieben Und sieh, ihm felht kein teures Haupt".

De heer Oud kon terecht verklaren, daarover niet zo heel erg verbaasd te zijn, want de Kamer zou zich stellig nog wel herinneren, dat hij in net debat ever het huurontwerp en de belasting- f)JI.twerpen had gezegd,. dat hij zich niet zo vreselijk ongerust maakte over de eventuele politieke gevolgen, omdat hij de vaste overtuiging had, dat de belas- tingverlaging, die sommigen in gevaar zagen komen, toch wel tot stand zou komen.

Hij had toen gezegd, dat hij het ge- voel had, dat ook al zou het Kabinet zijn ontslag aanbieden, wij het na enige tijd toch weer achter d-e Regeringstafel zouden terugzien.

Hij had - wij hebben het toen ook in ons overzicht vermeld - zijn redevoe- ring bij dat debat beëindigd met te zeggen, dat hij stellig verwachtte, dat wij, ai zou het iets later zijn, die bela.S- tingverlaging zouden }{rijgen van de- zelfde heren, die op het ogenblik achter de tafel zitten. En zo is het ook ge- gaan.

Medelijden met prof. Romme

Maakte de heer Oud zich toen al niet zo erg zenuwachtig over de drei- gende Kabinetscrisis, wei verklaarde hij :meilelijden te hebben gehad met de heer

PROF. OUD voorspelling bewaa!.._heid Romme, die wel een beetje over zijn ze- nuwen heen was geweest.

De heer Romroe zag immers slechts ellend-e. Hij zag niets anders dan een chaos voor zich. Hij zei: wij hebben nu wel een kre~pel huurontwerp, maar dat moeten wij maar aanvaarden, want als wij de weg opgaan van .verwerping, slaan wij de boel lam. Hij zag de defi- niUeve regeling van de ouderdomsver- zorging en de belastingverlaging in het

Verantwoordelijkheid

Had prof. Oud zich dus niet verbaasd over de afloop, hij had zich we I vevbaasd over de w ij z e, waarop het tenslotte tot die afloop was gekomen.

Eerst echter wilde hij iets zeggen over de verantwoordelijkheid voor de crisis, omdat dit zeer nuttig was voor het vaststellen van de juiste verhoudingen.

Het Huur-ontwerp was verworp-..n door een combinatie van 32 leden van .,Regeringspartijen" (om ·het nu maar zo kortweg te zeggen) en 18 leden van wat men de "oppositie" noemt.

Die groep van 18 leden was een zeer gemêleerd gezelschap en uiteraard kon de heer Oud slechts spreken namens de helft daarvan,· namelijk namens de ne- gen leden, die zijn eigen fractie in de Kamer telt.

Nu stelde onze fractievoorzitt~r nog eens met nadruk voorop, dat zijn vrien- den en hij ook als oppositie volstrekt verwerpen de stelling, dat de oppositie per se een Kabinet moet laten vallen;

dat de oppositie als het ware op de loer zou moeten liggen om iede~e gelegen- heid aan te grijpen om haar steentje er toe bij te dragen, dat een Kabinet valt.

Ook voor de oppositie geldt de Engelse term: .,measures, not men". ·

De heer Oud za,,; hierop ·twee moge- lijkheden van uitzonderingen, misschien zijn er enkele meer. Hij zag in de eel'l'lte plaats de mogelijkheid van uitzonde- ring wanneer de politieke moraliteit In het gedrang komt.

DEZE BURGER

heelt ilaargeestig gegriezeld van h&t verhaal over het schip Evipan en alles -..·at' daarmede in verband stond.

Ik houd van romantici en avonturiers, maar nooit als zij elkaar verraden en nog minder als zij hun romantiek dienstbaar maken aan een handeltje in

~1ezentrekken. Hoe gij overigens over de heren, hun sirevingen en doeleinden, a-;mken moogt, zij hebben in ieder geval alles op een modderig en griezelig mveau gebracht. De vreemde, fantastische Westerling staat daar wel een beetje buiten. Hoe gij ook over zijn daden denken moogt, bij hem is onge- twijfeld ridderlijkheid en persoonlijke moed aanwezig. Hij is zijn vaderland trc-uw geweest en hij staat niet op het niveau van tandentrekken-in-de-slaap.

Een vreemd gezelschapje.

Wat mij bezwaart is, dat Westerling als Nederlands staatsburger geen paspoort bezit en dat de Nederlandse overheid, als haar standpunt heeft ken- l-aar gemaakt, dat het verlenen van een paspoort aan een Nederlands staats- burger een gunst is, een gunst die men derhalve mag weigeren te verlenen.

Dit vind ik een gevaarlijk en onjuist standpunt, geheel afgezien van de heer Westerling en diens hoedanigheden. Mijn overtuiging is dat de Neder- landse regering eenvoudig ver p 1 i c h t is aan iedere Nederlandse staats- burger, al ware hij massamoordenaar, een paspoort te verstrekken en dat zij pas dán het recht heeft aan een Nederlander een paspoort te weigeren, wan- neer deze van het staatsburgerschap vervallen is verklaard.

Tot deze vervallen-verklaring van het staatsburgerschap is iedere overheid - mits daartoe goede gron<!en bestaan - gerechtigd; maar om een staats- burger een paspoort te weigeren op grond van de overweging dat de ver- lening ervan een ·g u n st zou zijn, dat lijkt mij onduldbaar etatisme. Hier matigt de staat zich iets aan, waartoe zij het recht niet bezit.

liet gaat hier om een zaak die in haar algemeenheid niets meer met de l1eer Westerling te maken heeft, want deze gunst-opvatting treft iedere staatsburger.

Het is een bizonder ernstige zaak, vandaar, voor éénmaal, de bizondere

ernst van DEZE BURGER.

Dat is het geval geweest met het be- kende debat van Thorbecke tegen Van

HalL over de z.g . .,parasitische politiek".

Dat geval deed· zich hier helemaal niet voor.

Een tweede uitzondering i!:an zijn, dat men door mede te werken tot de val van een Kabinet meent de zekerheid te hebben, dat er een betere Regerings- combinatie kan worden gevonden, ook al zou men tegen de maatregel, die het voorstelt, op zichzelf geen bezwaar heb- ben.

Als voorbeeld noemde prof. Oud 11 November 1925. toen het ging over de handhaving van het gezantschap bij de Paus.

Toen hebben er vóór de opheffing van het gezantschap leden gestemd, die op zichzelf tegen dat gezantschap geen be- zwaar hadden, maar die hoopten, dat men door de crisis, die daarvan het ge- volg zou zijn, tot betere verhoudingen zou komen.

Geen van die uitzonderingsgevallen heeft zich thans echter voorgedaan. De beslissing van 17 Mei had voor mijn po- litieke vrienden en mU - aldus gaf de heer Oud nogmaals de verzekering - geen politieke ondergrond. Zij was zui- ver zakelUk gebaseerd op het naar onz~

mening volstrekt verwerpelijke van het huurontwerp.

Nu kan een zake}\jtke beslissing na- tuurl\ik ook beïnvloed worden door poli- tieke overwegingen. Men heeft in de Ka- . mer tegenover elkaar af te wegen de

voordelen van een zakelijke beslissing, die men zou willen nemen, en de na- delen van het politieke gevolg in de vorm van een Kabinetscrisis, welke van die beslissing het gevolg zouden zijn.

Re{lferingspartijen en oppositie

D

aarbij zag prof. Oud tussen Rege- · ringspartijen en oppositie geen principieel, maar slechts een gradueel verschil.

Een gradueel verschil in deze zin, dat hli wel kon begrijpen, dat Regerings- partijen de politieke gevolgen wat zwaarder laten wegen dan de degenen, die in de oppositie zijn.

Maar overigens was hij van oordeel, dat het zowel voor de oppositie als voor hen, die tot de Regeringspartijen beho- ren. noodzakelUik is om zakelijk critisch te staan tegenover het Regeringsbeleid.

Anders zouden wij, vooral bij de te- genwoordtge brede-basis-kabinetten, een ernstige verzwakking krijgen van de in- vloed van het parlement, waarin im- mers dooreen genomen ·het Kabinet steunt op 81 leden.

Wat had nu bi1 hem en zijn politieke vrienden in het onderhavige geval de doorslag gegeven voor hun beslissing?

Het eerste motlef was de besliste ver- werpelijkheid van het huurontwerp, i1t het bijzonder omdat zij daarin zagen een belemmering voor de toekomst voor het voeren van een behoorllike huurpolitiek.

Het tweede motief was, dat zij er in ozagen een ondermijning van de positie van de Kaner als mede-wetgeefster.

Men moet goed begrijpen: het ging hier niet om een kwestie van contröle van het Regeringsbeleid, om het controleren dus van een bevoegdheid welke de Re- gering zelfstandig uitoefent, maar de po..

sitie van de Kamer als medewetgeefster was hier in het geding.

Nu was het zo. dat er over dit wets- ontwerp was uitgebracht een vernieti- gend voorlopig verslag. Zou ons volk het hebben begrepen, wan nee-- de Kamer dit ontwerp niettemin had geslikt?

De heer Oud aarzelde niet, te zeggen, dat de aanvaarding van dit wetsontwerp onder deze omstandigheden zou hebben betekend het toebrengen van een grote slag aan het gezag van het parlement.

De Kamer zou hierdoor - om een woord uit het verleden te gebruiken - een ,.deuk major" hebben gekregen.

Inderdaad was enige vertraging in de belastingvoorstellen te vrezen. Maar wanneer men uit deze vrees had aan- vaard wat de Regering wilde doordruk- ken, zou de Kamer haar eerstgeboorte- recht voor een schotel linzen hebben verkocht. (Vervolg op pag. 4)

VRIIBEID BN DEMOCRATD.

* ^{CUIA WEEK to.t WEEK *}

Schijnrust in socialistische broederstrijd (I)

A

an de hroederstrij_d, die zich reeds jaren in de boezem van de Engelse Labourpartij af- speelt, is een min of meer sensationeel en in elk geval zeer onverwacht einde gekomen.

Clement Attlee zal tot 1 October van het voJ;.

gend jaar Labour blijven leiden.

Het merkwaardige van het tot stand komen van dit besluit is wel, dat het werd ingegeven door Attlee's grote tegenstander in de partij, Bevan.

Immers het was deze .,rebel", die Attlee .,smeek- te" niet heen te gaan.

Ogenschijnlijk is hiermee de rust binnen de ge- lederen van de Engelse Labourpartij weergekeerd.

Ogenschijnlijk. want men kan zeker aannemen, dat deze strijd binnenskamers zal worden voort•

gezet.

Mag het optreden gedurende de laatste jaren van Bevan dan, naar achteraf is gebleken, de positie van Attlee als partijleider niet hebhen ver- zwakt, hij heeft met dit optreden de partij als zo- danig wel een zeer slechte dienst bewezen, het•

geen bij de jongste verkiezingen in Engeland wel op zeer duidelijke wijze is gebleken.

Labour kreeg een gevoelige nederlaag te incas~

seren en als zodanig was het daarom ook niet zo·

onlogisch, dat de aflossing van de wacht binnen de partijleiding zo spoedig aan de orde werd ge- steld.

Het gaat er thans echter om wat Bevan wel heeft bewogen om niet alleen Attlee in het zadel te houden, maar ook om zelf af te zien van de ambitie ondervoorzitter van de Labourfractie te worden.

Heeft Bevan met deze geste uitsluitend de een~

heid van de partij willen dienen ? Of heeft hij zich laten leiden door beweegredenen van andere aard 1.

Er zijn· ontegenzeggelijk feiten te noemen, die de laatste veronderstelling het meeste waarschijn•

lijk maken. ·

* * *

Schijnrust in broederstrijd

socialistische (II)

· W

at zou de consequentie zijn geweest als de

· .. opposant" Beven Attlee niet de hand ho- ren het hoofd had.gehouden ?

Er zouden dan twee mogelijkheden zijn geweest te weten: öf Attlee zou zijn opgevolgd door zijn huidige plaatsvervanger, Herhert Morrison, een tijdelijke oplossing overigens, omdat Morrison reeds 67 jaar is, öf Gaitskell zou tot het leider- schap zijn geroepen.

Beide candidaten evenwel vertegenwoordigen de rechtervleugel in de partij, waarvan Bevan ze•

ker op dit ogenblik weinig zou kunnen. verwach- ten. Integendeel.

Het schijnt wel zeker, dat zij met Bevan weinig geduld' zouden hebhen getoond en energieker tegen hem zouden zijn opgetreden dan Attlee ooit heeft gedaan en ook in de toekomst zal doen.

De verkiezingsnederlaag heeft de positie van Bevan in de Engelse Labourpartij allerminst ver- sterkt.

Het Vrije Volk tekende o.i. de situatie zeer juist toen het schreef:

.. Beiden ( Morrison en Gaitskelf) zouden wei- nig consideratie hebhen met de .,Bevanieten~.

Labour heeft voorlopig nog een .,schipperaar" no- dig, een handig en ervaren stuurman. Daarom blijft Attlee nog een jaar langer. Want hij is ten voeten uit de nuchtere Engelsman met een koel- bloedige kijk op de onvolkomen werkelijkheid en met de practische zin .,er het beste van te maken".

Maar zoals reeds opgemerkt, hiermede is de strijd in de boezem van de Britse socialistische be- weging niet beslecht. Zij is slechts in een nieuwe stadium getreden.

Het touwtrekken tussen links en rechts gaat

verder. Vooral Bevan heeft naar een nieuwe posi·

tie in de partij gezocht van waaruit hij denkt met meer succes de strijd te kunnen voortzetten.

Dit jarenlange gevecht tussen links en rechts is niet alleen van betekenis voor de toekomst van het Engelse socialisme. Het kan ook van beteke- nis zijn voor de ontwikkeling van het socialisme in andere landen.

Vandaar, dat het dienstig kan zijn het verloop van deze strijd op de voet te volgen.

* * *

Nog meer onenigheid

E

en vorige maal schreven wij ter plaatsse iets over de crisis, die zich in de Australische Labourpartij afspeelt.

Aldaar zijn zeven leden van het Huis van Af~

gevaardigden uit de partij gezet, die prompt zijn overgegaan tot het vormen van een nieuwe Ar·

beiders partij.

Het merkwaardige is, dat de zeven uitgestote- nen allen katholiek zijn. Het overgrote deel van de katholieke aanhang in de Australische arhei•

derspartij kan zich kwalijk verenigen met de koers die door de leiding wordt gevolgd.

Het zijn ook de katholieken, die de partij he~

schuldigen van communistische gezindheid. Het schijnt, dat vooral de katholieke geestelijkheid hierin een rol speelt en het uittreden uit de Arbei~

derspartij min of meer ondersteunt .

Dit is voor de socialistische doorbraakgedachte vanzelfsprekend weinig aangenaam.

Hoe dit alles ook zij, daarhij vooral bedenken~

de, dat de verhoudingen in Australië uiteraard geheel anders liggen dan b.v. in ons land, ook deze ontwikkeling is zeker het volgen waard, door een ieder, die belangstelt in politieke vraagstuk•

ken.

* * *

Critiek op bouwvak-

arbeiders D

e voorzitter van de Nederlandse Aanne·

mers~ en Patroonsbond voor de Bouw•

bedrijven, de heer

J.

Dur a, heeft de vorige week op de jaarvergadering verklaard, .,dat de aanne•

mers de productiviteit niet kunnen bevorderen, zo•

lang de werknemers niet erkennen, dat niet alleen de hoogte van het loon beslissend is, maar nog veel meer de prestatie, die er voor geleverd wordt".

Hij zeide voorts, dat de werkgevers zeker be- reid zijn de arbeiders een goed loon te betalen, maar zij menen daartegenover een goede prestatie te mogen verlangen .,en daaraan ontb'reekt hier en daar veel", zo zeide de heer Dur a.

Het is niet de eerste maal, dat wij uit kringen van de bouwvakken een dergelijke verzuchting horen slaken. Vooral van uit de hoofdstad heb·

hen ons dergelijke klachten meermalen bereikt, hetgeen ernstig moet worden betreurd.

Een dergelijke gang van zaken kan voor g~ea

enkele bedrijfstak worden goedgepraat, doch ze- ker niet voor die der bouwvakken, die met name op sociaal terrein zulk een belangrijke plaats voor ons volk inneemt.

Het is dan ook niet zonder bitterheid, dat wij ons afvragen, hoe het eigenlijk is gesteld met het zo veel geroemde en geprezen .,solidariteitsge•

voel" van vele bouwvakkers met betrekking tot hun medearbeiders in andere branches.

M.a.w. beseffen deze houwvakarbeiders dan niet, dat zij door een dergelijke houding de moge•

lijkheden voor hun medearbeiders vertragen om zo snel mogelijk tot een menswaardige woon ..

ruimte te geraken ?

Van de mogelijkheid om het vorstverlet in te halen door deze zomer 51 uur per week te wer ..

ken komt eveneens hogenaamd niets terecht, om•

dat de arbeiders dit eenvoudig weigeren tegen de adviezen ·van hun vakhonden in.

Een triest verschijnsesl. dat bij de herhouw van ons vaderland slechts somber kan stemmen.

18 JUNI 1115- PA& I

Onderwijs en bedriffsleven

Û

p initiatief van een aantal Amsterdamse zakenmensen zal begin September een proef worden genomen met het instellen van eea zesde leerjaar aan de beide Openhare Handels- scholen in de hoofdstad.

Hiertoe is, aldus weet De Telegraaf te melden, sinds geruime tijd overleg gepleegd met onder- wijskringen, die het plan ten zeerste hebben toe- gejuicht.

Er zullen nog slechts twintig leerlingen wordea toegelaten, die alle reeds het einddiploma ia. de zak hebben.

Het onderricht tijdens dit zesde leerjaar zal speciaal gericht worden op de practijk in het be- drijfsleven.

Indien het experiment slaagt, dan zal daaraall in de eerstvolgende jaren verdere uitbreiding wor ..

den gegeven.

Het onderricht zal o.m. bestaan uit moderne talen, enige rechtsstudie, moderne bedrijfsadmini- stratie en bedrijfseconomie.

Er zullen voorts lezingen worden gehoudea door figuren uit het bedrijfsleven en men zal eveneens excursies organiseren naar industrieën.

Er heeft zich een comité gevormd, dat op het experiment toezicht zal houden.

Inderdaad, naar het ons wil voorkomen, een gelukkig initiatief, omdat het kan hijdragen tot de aansluiting van het onderwijs aan de practijk van het leven.

Zij het in ee!l andere vorm, heeft men onlangs in Den Haag iets soortgelijks georganiseerd en het zou ongetwijfeld aanbeveling verdienen, in- dien ook elders in ons land pogingen in het werk werden gesteld de voorwaarden te scheppen voor jong Nederland om de eisen van het bedrijfs,..

leven heter te leren kennen dan thans veelal het geval is •

* * *

Belastingpolitiek

• I

D·é

directie van de Nederlandsche Handel Maatschappij zegt in haar jongste jaar- verslag o.m. het navolgende: , .. Wij juichen het toe, dat de regering"voorstet- len heeft ingediend ter verlichting van de bel~

tingdruk.

Belastingen hebben in toenemende mate het karakter aangenomen van offers, terwille van de meeste uiteenlopende doeleinden aan de bevolking opgelegd.

De overheid zal steeds onvervulde wensen blij- ven koesteren, maar ook voor de overheid is het wijs beleid ten deze enige terughoudendheid aan de dag te leggen en ruimte te laten voor een evenzeer nuttige aanwending van vrijgekomen middelen door de bevolking zelf."

Een juiste uitspraak, die wij gaarne onderstre ..

pen.

* * *

Middenstand en landbouw

T

ijdens de jaarvergadering van de Stichting voor Nederlandse Zelfstandige Handel en Industrie, die de vorige week te Utrecht werd ge- houden, heeft de directeur van deze Stichting, ir P. Boezaardt, nog eens op het euvel gewezen, dat de Nederlandse Middenstand zo slecht is ge ..

org aniseerd.

Nog geen 20 procent van de Middenstand is lid van een organisatie en in dit verband adviseer- de spr. de middenstand zich te spiegelen aan de landbouw, waar deze zaak wel in orde is en dank zij het goed georganiseerd zijn hij de regering met succes de nodige stappen konden worden gedaan.

Deze vergelijking is juist en spreekt eveneens sterk aan.

Organisatie is nog steeds niet de sterkste kant van de middenstand.

Doch wat in de landbouw kan worden bereikt, moet de Middenstand toch ook kunnen ophren•

gen. Het zou haar positie in het algemeen onge ..

twijfeld aanzienlijk versterken.

VRIJHEID EN DJ!lMOORATD!l

PLAATSELIJKE ORGANISATIE Rf)TTERDAM VAN DE "VROUWEN IN DE V.V.D.~'

Hieronder volgt een verslag van de koffiemaaltijd gehouden 6 Mei j.l. in de Beursfoyer Coolsingel, -Rotterdam, waarbij mej. P. Ch. Dubois een cau- serie heeft gehouden over "enige as- pecten van het maatschappelijk werk in het bedrijf".

Causerie van meJ. Dubois

Het contact tussen werknemer en werkgever kan in grote bedrijven meestal niet groot zijn.

De maatschappelijke werkster kan in geval van moeilijkheden bemidde- lend optreden. Tevens zal zij de weg wijzen naar de vele sociale instellin- gen, die er zijn.

September te reserveren voor het bij- wonen van de Landdag te Schevenin- gen.

Na afloop van de bijeenkomst gin- gen vele dames met mej. Boydals me- de naar het Historisch Museum, waar gelegenheid was om aan het kleed te helpen knopen dat bestemd is voor de nu in restauratie zijnde St. Laurens Kerk.

DJ .Jm11: IIGG - PAG. &

Copie t100f' ck&c rubriek te

•enden naar:

Meiuffr. Joh. B. SprinQet'.

Alc:ccmderttracat 16, llc&Gr'-m.

* ^* *

Mevrouw W. Fockema Andreae, die tijdens de ziekte van mevr. v. d. Pols, onze waarnemende voorzitster is, heet- te alle dames welkom, in het bijzon- der on11 lid mev·r. J. B. Ch. Sjollema- 's Jacob, die onder aanbieding van bloemen werd gelukgewenst met haar benoeming tot ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Zij zal ook haar bemiddeling verloe- nen als verplaatsing in het bedrijf zelf of overplaatsing naar een ander bedrijf gewenst is. Voor veel moeilijk- heden kan haar aandacht gevraagd worden: pensionnering, huisvesting, op·

voedingsproblemen, vacantie en vrije tijdbesteding, kopen op afbetaling, enz.

Vrouwen Contactgroep der Europe'se beweging

Verder heette mevr. Fockema An- dreae welkom mej. Dubois.

Deze heeft na de lunch verteld over haar werk als maatschappelijk werk- ster in één van de grote bedrijven van Rotterdam.

Een werk dat in de eerste plaats eist, dat men zich kan verplaatsen zo- wel in de situatie van de werkgever als van de werknemer.

Moeilijkheden in het particuliere le- ven van de werknemer zullen altijd hun stempel drukken op zijn prestaties in het bedrijf.

(Vervolg van pag. 2)

Nogmaals:

de verantwoordelijkheid

En dit geval was de verontwaardi- ging van rechts (met uitzondering natuurHik van de heren Gerbrandy en Schmal en de K.N.P.> gekomen .over de hoofden vooral van de P.v.d.A.-fractie.

:Óe heer Oud zei: als er een familie- twist is, kan men er in het algemeen beter buiten b!Uven. Maar het ging hier om principiële vragen. Het ging om de vraag of een Regeringspartij per se de Regering moet steunen.

Dit ontkende de heer Oud en hij was hierin consequent, want in 1951 hadden hli en zijn politieke vrienden hetzelfde standpunt ingenomen.

Onze fl'àctievoorzitter gaf trouwens

talr~jke voorbeelden zelfs uit het jongste v:.ededen. waaruit bleek, dat alle frac- ties bij bepaalde gelegenheden tegen voorstellen van een "bevriende" Regf!·

ring hebben gestemd.

Het was voUwmen onjuist geweest van de heer Romme om in een radiorede rustig alle schuld te gooien op de P.v.d.A tractie. zonder een ogenbl~k aandacht te schenken aan het feit. dat verschillende tegenstemmers zowel ernstige zakelijke als ernstige politieke motieven hadden aangevoerd voor hun tegenstemmen.

Bovendien was mr Burger in het laatst van het huurdebat gekomen met zijn motie tot uitstel van dat debat. Zijn bedoeling was geweest, rustig door te gaan met de behandeling van de belas- ting ontwerpen en inmiddels te zoeken naar een andere oplossing voor de huur-

kwestie. ·

Dat de heer Burger niet is geSlaagd, lag aan de starre houding van het Kabi- net. Zonder die houding van het Kabi- net. zouden - dat bleek wel - de he- ren Schouten (A.R.) en Tilanus (C.H.) daar wel voor hebben gevoeld.

Had de heer Romme zich bij deze aan- drang aangesloten, dan zou hij waar-

sch\inl~ik een belangrijke bijdrage heb- ben geleverd tot· vermijding van deze

crisis. · -

Toen het Kabinet de scherven had ge- maakt, begreep het hi>g niet ,dat het zelf de weg moest zoeken om uit de

moeil~ikheden te komen. Niet minister Witte bood eerst zlin ontslag aan, maar, bHi'J<:baar zonder enig nader beraad, on- middelitjk het gehele Kabinet.

· Hoe had het. nu de crisis er eenmaal was. naar de ⁰ mening van de heer Óud moeten gaan?

Aldus. dat mini:;;ter Witte zijn ontslag aan de Koningin zou hebben aangebo- den. dat de Koningin - zoals in derge- lijke gevallen de gewoonte is - deze ontslag-aanvraag in handen zou hebben gesteld van het Kabinet voor advies en dat dit zich dan zou hebben beraden of het niet een dusdanige oplossing voor het probleem kon vinden, dat. de heer Witte zich daar alsnog mee kon vereni- gen.

Op grond van nadere besprekingen in het Kabinet zou minister Witte zijn ont- slag-aanvraag dan hebben kunnen in- trekken.

De vele vragen na afloop van de causerie, gaven blijk van de grote be- langstelling, die door deze lezing was gewekt.

Vóór deze bijeenkomst werd be- eindigd heeft mevr. van Keulen een geestige speech gehouden, waarin zo- veel mogelijk woorden waren gebruikt beginnende met de letter V, dit in verband met de viering van de 10 jaar geleden verkregen vrijheid.

Daarna werd verzocht deel te nemen aan de Provinciale Dag op 23 Mei te Oegstgeest en werd gevraagd nu al 17

De reconstructie

Uitvoerig ging de heer Oud vervol- gens de activiteiten tot opheffing van de Kabinetscrisis na .Hij herinnerde aan de blijkbaar weinig resultaat op- geleverde "informatie"-werkzaamheden · van minister Drees en dr Kortenhorst en toen volgde de opdracht aan mr Burger.

Dat was een zeer merkwaardige op- dracht. Zij beoogde een reconstructie van het bestaande Kabinet. De heer Burger werd dus - om het zo uit te drukken - als buitenstaander geroepen om de vre.

de te herstellen. In feite is de heer Bur- ger dan ook meer geweest een bemidde- laar dan een formateur.

MR BURGER liemiddelaar

Dit is ook alweer niet een geheel nieu- we figuur. Het is in 1925 geprobeenl (dr De Visser), maar niet gelukt. Dr De Vissèr heeft toen geprol$eerd te berei- ken. dat het Kabinet-Co!Un aan het be- wind zou kunnen blijven door voor de gezantschapskwestie een oplossing te vinden. die voor alle partijen aanneme- lUk zou zlin. maar dat Is toen niet ge- lukt.

De heer Burger is gelukkiger geweest.

De heer Oud kon het eigenlijk niet an- ders zien dan dat de heer Burger ach- teraf geslaagd is in datgene, wat hij op 17 Mei tevergeefs bepro~fd had.

Hij bracht de heer Burger hiervoor gaarne een oprecht woord van hulde.

Ik heb -:- zo zei de heer Oud - niet altlid evenveel bewondering voor de prestaties van de heer Burger op staat- kundig terrein, maar dit máal heb ik

"grenzeloze bewondering", dat hij ge- slaagd is. Wat "de minister-president niet is gelukt en wat O(llk de- Kamervoorzitter , waarsch~inl~ik niet is gelukt, is he m

wel gelukt

· Jl er houding Kabinet en Kamer

Maar de medaille heeft een keer- zijde. Een minder mooie keer:.;ijde, want de heer Oud kwam tot d·eze vraag:

Wat is thans eigenlijk de positie van het Kabinet en welke is. in het bijzonder de positie vàn de minister-president, dr Drees?

Het was in het verleden een hoge uit- zondering, dat degene, die het Ka;binet formeerde, niet ook was de Ie i d er van hej; Kabinet. Er- zijn in onze parle-

De Contactgroep Vrouwen der Euro.

pese beweging hield in Utrecht een bijeenkomst, waar Prof. mr L. G. A.

Schlichting uit Nijmegen, voorzitter van de Ned. Raad der Europese Bewe- ging, een rede hield over de Europese cultuur en politiek.

In de uitgebreide discussie werd de plaats van de vrouw in de Europese eenwording van vele zijden belicht, waarbij enkelen de Atlantische ge- meenschapsvorm zouden prefereren, omdat zij zich meer verwant voelen met Amerika en Canada dan met som- mige delen van Zuid-Europa.

mentaire geschiedeni.s slechts spaar- zame uitzonderingen daarop.

Maar na de laatste oorlog is het bij- na regel geworden, dat Ka,binetten niet meer worden gevormd door de man, die de leiding van het Kabinet zal hebben.

Met de heer Drees is dat al heel sterk.

De heer Drees is nu voor de vierde maal minister-president. ·In 1948, 1951, 1952 en 1955 zien wij dr Drees als premier optreden. Hij heeft echter niet één Ka- binet zelf geformeerd.

Zijn eerste. Kabinet heeft hij gekregen van mr V!ln Eichaik; zijn tweede Kabi- net heeft hij gekregen van prof. Rom- me; zijn derde van ir Staf en zijn vierde van mr Burger.

Dit systeem, zo stelde onze fractie- voorzitter met nadruk vast, is in het wezen van de zaak door en door fout.

Wat komt er terecht van een juiste ver.

houding tussen Regering en Kamer, indien wij hier moeten constateren, dat de man, die de aangewezene ervoor is, nl. de leider van het Kabinet, niet in staat is het Kabinet bijeen te houden?

, Er komt dan een buitenstaander en die gaat overleggen. Met wie? Natuur- lijk ook wel met het Kabinet, maar het zwaartepunt :van het overleg is bij de Kamerfracties.

Het komt er op neer, dat het Kabinet eigenlijk gevormd is door de Kamer- fracties: die van de P. v. d. A., de A.R., de C.H. en de K.V.P.; zij hebben te za- men, onder leiding van de heer Buvger, het Kabinet gevormd.

In 1922 heeft ook zulk een intens overleg met de Kamerfracties plaats gehad, toen, na de verkiezingen, het Ka- binet-Ruys de Be·erenbrouck moest wor- den gereconstrueerd.

Het verschil was, dat toen_ de leiding van dat overleg althans nog was bij een formateur, die de leiding van het Kabi- net zou krijgen (Ruys de Beerenbrouck) Toen is in de Kamer hierove·r achteraf een ernstig debat gevoerd en er is een niet vriend·elijk woord gevallen.

PROF. ROMME onnodige angst

Er is gesproken van "zetministers".

Ministers, die daar zaten als gelastig- den van de Kamerfracties, die hun pro- gram zagen wijzigen doocdat de fracties hun in dat opzicht een opdracht gaven.

Gezegd nis toen: de ministers blijven, maar de last wordt geWijzigd. "Zetmi- nisters"; dat woord was on;ze fractie-

De voorzitster mevr. dr A. J. P.

Wibaut-van Gaste!, dankte de inleider hartelijk mede v.oor de uitgebreide nabespreking, waarna zij de vraag be- handelde: "Hoe moeten wij verder om op de weg naar een Verenigd Europa te komen".

Behalve door genoemde voorzitster werd de conferentie bijgewoond door de V.V.D.-sters mevr. Walma van der Molen-Meindersma en ondergetekende.

P. H. SMITS-WITVLIET.

voorzitter in de gedachten gekomen, toen hij zag wat er gebeurde in het laatste stadium van deze clisis.

Hij achtte dat een punt van grote ernst, waarover - zo zei hij - wij ons- in de Kamer wel eens terdege mogen beraden. En als er één ding ook met het anti-rev. staatsrecht in strijd is, dan is het wel de wijze, waarop het bij deze Kabinetsformatie is gegaan. Dat staats- recht was door de medewerking, welke

· de anti-rev. en de c.h. hadd•m verleend, vertreden.

Ook de beginselen van de minister- president waren trouwens vertreden, want nog zeer kort geleden had deze het ware woord gesproken, dat er moet zijn een zelfstandige Kamer et. een zelfstandig Kabinet.

Er is o.a. gewezen op het beraad, dat krachtens het Reglement van Orde der Kamer bestaat tussen Kamercommis- sies en de Regering. Maar dan gaat het om voorstellen der Regering, waarbij zijzelf het initiatief heeft.

Het komt ook voor, dat de Regering, voordat zij in bepaalde dingen haar be•

leid definitief bepaalt, zoals op het ge- bied van de buitenlandse politiek, praat met de Commissie voor Buitenlandse Zaken.

Aan een dergelijk constructief beraad verklaarde de heer Oud gaarne te wil- len blijven medewerken, al moet men met dergelijk ber!&d toch te allen tijde oppassen, dat men de grenzen der ver- antwoordflijkheden niet overschrijdt.

Maar geheel anders is het, als het be- leid niet door de Regering wordt be- paald, maar door groepen uit de Kamer.

In Frankrijk heeft men eigenlijk veel meer een gouvernement d'assemblée dan een gouvernement parlementaire.

Voor de goe~e democratische verhou;- dingen, voor een ware volksinvloed e~

voor een zuivere democratie' achtte d·e heer Oud een gouvernement d'assem:- blée eenvoudig een ramp.

Wanneer het in Nederland zou zijn als -het in Frankrijk is, zou hij dat voo~

Nederland rampzalig achten. Toch heeft men in de laatste crisis een bedenkelijke stap in die richting gezet. -

De heer Oud besloot zijn grote red_e, welke in alle opzichten verreweg het beste was wat deze dag in de Kame'!"

naar voren werd gebracht, dan ook met een ernstige waarschuwing, dat men ervoor diende op te passen, niet een weg op te gaan, waarbij de Regering zuiver wordt een gelastigde van de Ka- mer en de ministers de naam krijgen van: zetministers.

Een Latijnse zegswijze, betrekking hebbend op het paard van Troje, luidt:

"Ik vrees de Grieken, ook wanneer zij geschenken brengen".

Met een variant 4aarop wilde de heer Oud zeggen: "Vrees de heer Burger, ook wanneer hij een dergelijk geschenk brengt, want ik heb de indruk, dat de minister-president op het Kabinet, dat thans is gevormd, het minst trots kan zijn varl de vier, die hij heeft gepresi•

deerd".

A.