Bijlage 4: Beoordeling van het voorstel Cluster Eemshaven Oudeschip Bijlage bij besluit 103852/45.

(1)

Bijlage 4: Beoordeling van het voorstel Cluster Eemshaven

Oudeschip

Bijlage bij besluit 103852/45.

Inhoudsopgave

1. Inleiding ... 2

2. Wettelijke basis van de beoordeling... 2

3. Wettelijke context van de beoordeling ... 4

4. Procedure ...7

5. Reguleringssystematiek ... 8

6. Beoordelingscriteria ... 8

7. Voorstel van TenneT ... 9

8. Beoordeling voorstel... 11

(2)

1.

1. Inleiding

Inleiding

1 Deze bijlage bevat de beoordeling door de Raad van het voorstel voor een tariefverhoging ter dekking van de kosten voor een aanmerkelijke investering in het project Station

Eemshaven Oudeschip van TenneT TSO B.V. (hierna: TenneT). De beoordeling maakt deel uit van het besluit ter vaststelling van de Tarieven TenneT 2012.

2.

Wettelijke basis van de beoordeling

2 Artikel 41c, eerste lid van de E-wet luidt:

“De Raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de tarieven, die kunnen verschillen voor de verschillende netbeheerders en voor onderscheiden tariefdragers, jaarlijks vast.”

3 Artikel 41b, eerste lid van de E-wet luidt, voor zover relevant:

“Iedere netbeheerder zendt jaarlijks voor 1 oktober aan de Raad van bestuur van de mededingingsautoriteit een voorstel voor de tarieven die deze netbeheerder ten hoogste zal berekenen voor de uitvoering van de taken genoemd in artikel 16, eerste lid met inachtneming van:

a. het uitgangspunt dat de kosten worden toegerekend aan de tariefdragers betreffende de diensten die deze kosten veroorzaken,

b. de tariefstructuren vastgesteld op grond van artikel 36 of 37, c. het bepaalde bij of krachtens artikel 41a, en

d. de formule 1

100

1 

₋











±

+

=

t t

TI

q

x

cpi

TI

waarbij

TIt = de totale inkomsten uit de tarieven in het jaar t, te weten de som van de vermenigvuldiging van elk tarief in jaar t en het op basis van artikel 41a, eerste lid, onderdeel c, vastgestelde rekenvolume van elke tariefdrager waarvoor een tarief wordt vastgesteld;

TIt-1 = de totale inkomsten uit de tarieven in het jaar voorafgaande aan het jaar t, te weten de som van de vermenigvuldiging van elk tarief in jaar t-1 en het op basis van artikel 41a, eerste lid, onderdeel c, vastgestelde rekenvolume van elke tariefdrager waarvoor een tarief wordt vastgesteld;

cpi = de relatieve wijziging van de consumentenprijsindex (alle huishoudens), berekend uit het quotiënt van deze prijsindex, gepubliceerd in de vierde maand voorafgaande aan het jaar t, en van deze prijsindex, gepubliceerd in de zestiende maand voorafgaande aan het jaar t, zoals deze maandelijks wordt vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek;

(3)

q = de kwaliteitsterm, die de aanpassing van de tarieven in verband met de geleverde kwaliteit aangeeft.

e. de gemaakte kosten voor investeringen, bedoeld in artikel 20d of 20e, tweede of derde lid, voor zover de kosten als doelmatig zijn beoordeeld door de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit (….)”

4 Tot 1 juli 2011 luidde artikel 41b, tweede lid van de E-wet als volgt:

“Een netbeheerder kan, gelijktijdig met het voorstel, bedoeld in het eerste lid, een voorstel doen voor een tariefverhoging ter dekking van de kosten voor een uitzonderlijke en aanmerkelijke investering ter uitbreiding van het door de netbeheerder beheerde net.” 5 Met ingang van 1 juli 2011 is deze bepaling vervallen1_{en de daarin vervatte regeling voor de}

vergoeding van aanmerkelijke investeringen vervangen door de regeling voor de vergoeding van uitbreidingsinvesteringen, neergelegd in de artikelen 20d, 20e, 20f 2_en

41b, eerste lid, onder e van de E-wet.

6 Artikel 20d van de E-wet luidt:

1. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit verrekent de kosten van een investering waarvoor op grond van artikel 3.28 of artikel 3.29 van de Wet ruimtelijke ordening een inpassingsplan is vastgesteld of projectbesluit is genomen, in de tarieven indien en voor zover de kosten doelmatig zijn.

7 Artikel 20e van de E-wet luidt:

1. Een netbeheerder meldt een voornemen tot investeren in de aanleg of uitbreiding van het net, waarop de procedures, bedoeld in artikel 3.28 of artikel 3.29 van de Wet ruimtelijke ordening, niet van toepassing zijn, zo spoedig mogelijk schriftelijk aan de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit of, indien het de netbeheerder van het landelijk

hoogspanningsnet betreft, eveneens aan Onze Minister. Bij ministeriële regeling kunnen regels worden gesteld over de melding.

2. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit besluit binnen 13 weken nadat de melding is gedaan, of een investering als bedoeld in het eerste lid, van een netbeheerder niet zijnde de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet noodzakelijk is.

3. Onze Minister besluit of een investering als bedoeld in het eerste lid van de

netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet noodzakelijk is, gelet op het belang van een duurzame, betrouwbare en efficiënte energievoorziening. Alvorens Onze Minister besluit, brengt de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit binnen vier weken nadat de melding is gedaan advies uit over het te nemen besluit. Indien de investering niet is opgenomen in een structuurvisie als bedoeld in artikel 2.3 van de Wet ruimtelijke ordening, stelt Onze Minister het besluit niet eerder vast, dan na twee weken nadat het ontwerp daarvan en het betrekkelijke advies aan beide kamers der Staten-Generaal zijn overlegd.

1

Wet van 2 december 2010 tot wijziging van de Gaswet en de Elektriciteitswet 1998, tot versterking van de werking van de gasmarkt, verbetering van de voorzieningszekerheid en voorrang voor duurzame elektriciteit, alsmede enkele andere wijzigingen van deze wetten, Staatsblad 2010, 810; Inwerkingtredingsbesluit van 27 april 2011, Stb. 2011, 203.

2

(4)

4. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit verrekent de kosten van een

investering waarvan de noodzaak is vastgesteld op grond van het tweede of derde lid, in de tarieven voor zover de kosten doelmatig zijn.

3.

3. Wetteli

Wetteli

Wettelijke context van de beoordeling

jke context van de beoordeling

8 De Raad stelt op grond van artikel 41c van de E-wet de transporttarieven elektriciteit (hierna: de tarieven) van netbeheerders vast.

9 Op basis van artikel 41b, eerste lid van de E-wet, dient iedere netbeheerder jaarlijks voor 1 oktober een voorstel in bij de Raad met betrekking tot de tarieven die deze netbeheerder ten hoogste zal berekenen (hierna: jaarlijks tarievenvoorstel).

10 Tot 1 juli 2011 was in artikel 41b, tweede lid van de E-wet, de mogelijkheid opgenomen om bij de vaststelling van de tarieven rekening te houden met een uitzonderlijke en

aanmerkelijke investering ter uitbreiding van het net (hierna: aanmerkelijke investering). Netbeheerders kunnen voorstellen voor een dergelijke aanmerkelijke investering tegelijk met het tarievenvoorstel doen.

11 Met ingang van 1 juli 2011 is de regeling voor de vergoeding van de kosten van aanmerkelijke investeringen (hierna: AI-regeling) vervangen door een regeling voor de vergoeding van uitbreidingsinvesteringen, neergelegd in de artikelen 20d, 20e, 20f 3_en

41b, eerste lid, onder e van de E-wet (hierna: UI-regeling). Op grond van deze artikelen verrekent de Raad de kosten van een investering in de aanleg of uitbreiding van het landelijk hoogspanningsnet waarvan de noodzaak door de Minister is vastgesteld in de tarieven, voor zover deze kosten doelmatig zijn. De Minister beslist over de noodzaak van een dergelijke investering, nadat de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet zijn voornemen tot die investering bij de Raad en de Minister heeft gemeld en de Raad de Minister hierover heeft geadviseerd.

12 Het vervallen per 1 juli 2011 van AI-regeling en de opvolging daarvan door de UI-regeling, heeft tot gevolg dat TenneT alleen voor de vergoeding van de kosten van een

uitbreidingsinvesteringen waarvan de Minister de noodzaak heeft vastgesteld, een verhoging van de tarieven kan voorstellen. De Raad constateert voorts dat TenneT pas vanaf 1 juli 2011 een voornemen voor een uitbreidingsinvestering aan de Minister kon melden, teneinde een besluit te verkrijgen over de noodzaak daarvan.

13 Uit het voorgaande volgt enerzijds dat de wettelijke basis voor de verhoging van de tarieven in verband met een uitzonderlijke en aanmerkelijke investering ter uitbreiding van het net is vervallen, terwijl het anderzijds voor TenneT niet mogelijk was om de doelmatige kosten van investeringen die in dit jaar zijn afgerond overeenkomstig de nieuwe UI-regeling in aanmerking te laten komen voor verrekening in de tarieven.

3

(5)

14 In verband hiermee is in een voorstel voor een reparatiewet, dat de regering op 13 september 2011 bij de Tweede Kamer heeft ingediend4_{, in artikel LXXVII een bepaling}

opgenomen die een wijziging aanbrengt in de wet waarbij UI-regeling in de E-wet werd geïntroduceerd. Dit artikel luidt:

ARTIKEL LXXVII

In de Wet van 2 december 2010 tot wijziging van de Gaswet en de Elektriciteitswet 1998, tot versterking van de werking van de gasmarkt, verbetering van de voorzieningszekerheid en houdende regels met betrekking tot de voorrang voor duurzame elektriciteit, alsmede enkele andere wijzigingen van deze wetten (Stb. 2010, 810) wordt na artikel III een artikel ingevoegd, luidende:

ARTIKEL IIIA

Voor uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen waarmee is aangevangen voor het tijdstip van inwerkingtreding van artikel I, onderdeel AB, onder 3, en artikel II, onderdeel R, onder 3, van de Wet van 2 december 2010 tot wijziging van de Gaswet en de

Elektriciteitswet 1998, tot versterking van de werking van de gasmarkt, verbetering van de voorzieningszekerheid en houdende regels met betrekking tot de voorrang voor duurzame elektriciteit, alsmede enkele andere wijzigingen van deze wetten (Stb. 2010, 810), gelden artikel 81b, tweede lid, van de Gaswet en 41b, tweede lid, van de Elektriciteitswet 1998, zoals zij luidden voor het tijdstip van inwerkingtreding van artikel I, onderdeel AB, onder 3, en artikel II, onderdeel R, onder 3.

15 Met deze bepaling wordt bewerkstelligd dat de AI-regeling blijft gelden voor uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen die zijn aangevangen voor 1 juli 2011, en die bijgevolg niet op grond van de nieuwe UI-regeling in de tarieven verrekend kunnen worden. Deze bepaling is in de memorie van toelichting als volgt toegelicht:

Artikel IIIA bevat een overgangsrechtelijke regeling voor uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen waarmee is aangevangen voor het tijdstip van inwerkingtreding van het nieuwe regime van de Gaswet en Elektriciteitswet 1998. Voor deze investeringen is de noodzaak niet vooraf vastgesteld door de NMa of door de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Hierdoor is het voor de betreffende netbeheerder

onmogelijk om de kosten voor deze investering op te voeren in een tariefvoorstel. Daarom is het noodzakelijk dat de oude systematiek, zoals neergelegd in 81b, tweede lid, van de Gaswet en 41b, tweede lid, van de Elektriciteitswet 1998, voor deze uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen gehandhaafd blijft.

16 In het licht hiervan acht de Raad het opportuun om het voorstel voor de tariefverhoging in verband met de investering in Cluster Eemshaven Oudeschip te beoordelen conform de AI-regeling. De Raad overweegt in dit verband dat uit de reparatiewetgeving die op dit moment bij de Tweede Kamer aanhangig is, blijkt dat de wetgever niet heeft beoogd om de

4

(6)

vergoeding van de kosten van dergelijke investeringen via een verhoging van de tarieven voor het jaar 2012 onmogelijk te maken. De voorgestelde reparatie is er immers op gericht te bewerkstelligen dat TenneT die kosten alsnog conform de AI-regeling via een verhoging van de tarieven vergoed kan krijgen. Daarnaast wijst de Raad erop dat TenneT niet kon voorzien dat een vergoeding van de kosten van deze investeringen via een tariefverhoging in het jaar 2012 niet mogelijk zou zijn en erop heeft vertrouwd dat zij een tariefverhoging zou krijgen, voor zover de investering zou voldoen aan de criteria die de Raad hanteert bij de beoordeling van een voorstel voor een tariefverhoging.

17 Ten slotte merkt de Raad op dat in het geval hij de tariefverhoging niet in 2012 zou toestaan, TenneT op basis van de regeling die in de voorgestelde reparatiewet is opgenomen, in verband met deze investering een voorstel voor de verhoging van de tarieven in 2013 kan doen. Indien en voor zover de investering als een uitzonderlijke en aanmerkelijke investering kan worden aangemerkt, en de kosten daarvan doelmatig zijn, zou dit leiden tot een verhoging van de tarieven die dan bovenop de verhoging van de tarieven komt in verband met eventuele uitbreidingsinvesteringen en uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen die in 2012 zijn afgerond. Ook met het oog op het belang van een geleidelijke tariefontwikkeling acht de Raad het daarom wenselijk om een

tariefverhoging in 2012 toe te staan, voor zover de voorgestelde verhoging naar het oordeel van de Raad gerechtvaardigd is, getoetst aan de criteria die de Raad bij de beoordeling van uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen hanteert.

18 Gelet op het voorgaande, zal de Raad de door TenneT voorgestelde tariefverhoging toetsen aan de hand van het beoordelingskader dat hij heeft ontwikkeld voor de toetsing van uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen. Uit de wetsgeschiedenis5_{van de AI-regeling}

blijkt dat het gaat om incidentele, grootschalige investeringen en dat deze investeringen voornamelijk zullen voorkomen bij netten met een hoog spanningsniveau. Het gaat daarbij niet om normale uitbreidingsinvesteringen waarvan de jaarlijkse lasten worden verrekend in de gewone tarieven. Ter toelichting is hierover in de wetsgeschiedenis het volgende opgemerkt:

“In het tweede lid is een voorziening opgenomen om bij de vaststelling van de tarieven rekening te kunnen houden met incidentele, grootschalige investeringen. Dergelijke investeringen kunnen zich met name voordoen bij de netten met een

hoogspanningsniveau. Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om normale

uitbreidingsinvesteringen waarvan de jaarlijkse lasten van deze investeringen worden verrekend in de “gewone” tarieven die betreffende netbeheerders hebben voorgesteld. Voor deze uitzonderlijke investeringen kan de netbeheerder door middel van dit lid in het voorstel aangeven dat een verhoging van het tarief nodig is en kan de directeur van de dienst deze verhoging vaststellen.”

19 Op vragen vanuit de Tweede Kamer werd verder geantwoord:

“Voor de vaststelling van de tarieven wordt uitgegaan van de tarieven van de voorgaande periode. Deze mogen toenemen met de ontwikkeling van de inflatie, gecorrigeerd met een

5_{MvT, kamerstukken II 1998-1999 26303, nr. 3. p. 30.} 2

(7)

efficiencyfactor (cpi-x). Vanuit de elektriciteitsbedrijven is erop gewezen dat deze systematiek onvoldoende ruimte biedt om de kosten van investeringen die het normale investeringsniveau te boven gaan in de tarieven mee te nemen. Dit kan een rem op investeringen zijn die noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld uit oogpunt van

voorzieningszekerheid. (…). Hoewel uniformiteit een belangrijk uitgangspunt is bij de vaststelling van de tarieven dient voor dit soort uitzonderlijke en aanmerkelijke investeringen ruimte te zijn in de tarieven. De directeur van de DTe bepaalt welke investeringen hiervoor in aanmerking komen”. 6

20 Bij de beoordeling van een voorstel tot tariefverhoging op basis van de AI-regeling, is van belang hoe de Raad de begrippen ‘uitzonderlijk’, ‘aanmerkelijk’ en de zinsnede ‘ter uitbreiding van het net’ in deze regeling interpreteert. De Raad geeft een nadere onderbouwing van deze drie criteria in hoofdstuk 6 van deze bijlage.

21 Indien de Raad bij de vaststelling van de tarieven rekening houdt met één of meerdere aanmerkelijke investering(en) zal de Raad eerst twee stappen moeten doorlopen. De Raad dient aan te geven:

a. hoe hij het door de netbeheerder ingediende voorstel voor de aanmerkelijke investering zal beoordelen; en

b. of een voorstel voor een aanmerkelijke investering wordt goedgekeurd of afgekeurd.

22 De Raad toetst het voorstel van TenneT aan de beoordelingscriteria die de Raad uit de wet heeft afgeleid, zoals weergegeven in hoofdstuk 7. Indien de Raad van oordeel is dat het voorstel niet voldoet aan één of meer van deze criteria, wordt het voorstel niet

gehonoreerd. Indien de Raad het voorstel niet kan beoordelen omdat zij, ook nadat gelegenheid is gegeven om het voorstel aan te vullen, niet beschikt over juiste en volledige informatie, zal de Raad het voorstel niet in behandeling nemen.

4.

4. Procedure

Procedure

23 Bij brief7_{van 29 augustus 2011 heeft TenneT bij de Raad verzocht om de investeringen in}

het project Cluster Eemshaven Oudeschip aan te merken als een aanmerkelijke investering.

24 Bij brief8_{van 30 september 2011 heeft TenneT het jaarlijks tarievenvoorstel voor het jaar}

2012 ingediend. Dit tarievenvoorstel bevatte ook het voorstel voor een tariefverhoging ter dekking van de kosten van een aanmerkelijke investering in het Cluster Eemshaven Oudeschip.

25 Nadat de Raad bij alle partijen binnen de raamovereenkomst een offerte had opgevraagd, is op 15 december 2011 aan SEO Economisch Onderzoek in samenwerking met N.V. KEMA

7

Brief met kenmerk RGE 11-160. 8

(8)

(hierna: KEMA/SEO) de opdracht verleend om een doelmatigheidsbeoordeling op de investeringen in Cluster Eemshaven Oudeschip uit te voeren. Dit onderzoek zal begin volgend jaar uitgevoerd worden.

5.

5. Reguleringssystematiek

Reguleringssystematiek

26 De methode van regulering van de inkomsten van TenneT ter dekking van de kosten die zij maakt voor de aan haar opgedragen algemene transporttaken is vastgelegd in het

methodebesluit van 13 september 2010.9_{De tariefregulering van TenneT vindt plaats op}

basis van outputsturing: de Raad streeft ernaar zo weinig mogelijk in te grijpen in de specifieke beslissingen van het management van TenneT. De Raad geeft via de methode van tariefregulering een prikkel aan TenneT om doelmatig te opereren. Deze prikkel komt tot stand doordat de tarieven gebaseerd zijn op de efficiënte kosten. Om het gereguleerde winstniveau te blijven behalen draagt TenneT zelf de verantwoordelijkheid om haar kosten in lijn te brengen met de door de Raad vastgestelde efficiënte kosten. Gedurende een reguleringsperiode kan TenneT haar kosten ook onder deze efficiënte kosten brengen. Dit leidt dan tot extra winst voor TenneT.

27 De beoordeling van een voorstel tot verhoging van de tarieven in verband met een aanmerkelijke investering vormt een uitzondering op de in het vorige randnummer genoemde outputsturing. Bij de beoordeling van een dergelijk voorstel toetst de Raad namelijk de investering van TenneT op basis van de criteria die zijn neergelegd in de wet en uitgewerkt in het volgende hoofdstuk. Naast de beoordeling of de investering voldoet aan de wettelijke criteria ‘aanmerkelijk’, ‘uitzonderlijk’ en ‘ter uitbreiding van het net’, toetst de Raad de (kosten van de) investering ook op doelmatigheid, waaronder nut en noodzaak. Deze beoordeling vindt plaats voordat de investeringskosten in de tarieven worden verwerkt.

28 Indien de Raad van oordeel is dat de investering voldoet aan de drie wettelijke criteria voor een aanmerkelijke investering, en de investering nuttig en noodzakelijk is bevonden, dan zullen de doelmatige investeringskosten en de operationele kosten voorvloeiend uit het de investering in de jaarlijkse tarieven verwerkt worden. Dit betekent dat de jaarlijkse

kapitaalkosten en de jaarlijkse operationele kosten tot aan de volgende reguleringsperiode vergoed zullen worden via de jaarlijkse tarieven.

6.

6. Beoordelingscriteria

Beoordelingscriteria

29 Indien één voorstel voor een tariefverhoging ter dekking van de kosten voor meerdere investeringen wordt gedaan, beoordeelt de Raad of de betreffende investeringen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. De Raad acht een betreffende investering onlosmakelijk met andere investeringen verbonden als andere investeringen geen waarde hebben indien de betreffende investering niet wordt gedaan.

9

(9)

30 Bij de toepassing van de wettelijke criteria aan de hand waarvan de Raad een voorstel voor een aanmerkelijke investering van TenneT beoordeelt, wordt door de Raad een bestendige gedragslijn gevolgd. De Raad beoordeelt een voorstel als volgt:

1. de investering waarop het voorstel betrekking heeft dient aanmerkelijk te zijn; en 2. de investering waarop het voorstel betrekking heeft dient uitzonderlijk te zijn; en 3. de investering waarop het voorstel betrekking heeft dient ter uitbreiding van een net te

zijn.

31 De Raad acht een investering aanmerkelijk indien sprake is van een grootschalige investering voor de netbeheerder. Bij de beoordeling van een voorstel kunnen onder andere de volgende aspecten een rol spelen:

1. de relatie tussen het investeringsbeslag en de totale activa van de netbeheerder; en 2. de verhouding van de desbetreffende investering tot investeringen in het verleden en

tot het normale investeringspatroon; en

3. invloed van het voorstel op het kostenniveau van de netbeheerder; en 4. de kosten van de financiering van het voorstel.

32 Alleen een grootschalige investering die door zijn omvang van substantiële invloed is op de financiële huishouding van de netbeheerder kan worden aangemerkt als een

aanmerkelijke investering. Het gaat hierbij om investeringen waarvoor extra tariefruimte noodzakelijk is omdat een netbeheerder de financiële gevolgen van de investering niet kan dragen.

33 De Raad acht een investering uitzonderlijk indien: 1. de investering een uniek karakter heeft; en

2. de investering noodzakelijk is als gevolg van weten regelgeving, dan wel als gevolg van besluiten van de Raad, dan wel als sprake is van force majeure.

34 De Raad acht een investering ter uitbreiding van het net 10_indien:

1. de investering ter uitbreiding van de capaciteit van het net dient; of 2. de investering ter uitbreiding van de totale lengte van het net dient.

35 De Raad beoordeelt of een investering voldoet aan alle bovengenoemde criteria. Indien de Raad van oordeel is dat dat het geval is, beoordeelt de Raad tevens of het voorstel voldoet aan de voorwaarden als bedoeld in artikel 41b, eerste lid sub a tot en met sub c van de E-wet.

7.

7. Voorstel van TenneT

Voorstel van TenneT

Onlosmakelijkheid

36 TenneT heeft in het voorstel beargumenteerd dat er sprake is van onlosmakelijk verbonden deelinvesteringen binnen het project Cluster Eemshaven Oudeschip, omdat het een

10

(10)

totaalpakket aan maatregelen is waarbij geldt dat iedere maatregel afzonderlijk geen of beperkt nut heeft.

De investeringen

37 Het voorstel van TenneT omvat de volgende investeringen:

• De bouw van een 380 kV-station Oudeschip.

• De uitbreiding van het bestaande 380 kV-station Eemshaven met 2 velden.

• De bouw van een bovengrondse 380 kV-verbinding van het bestaande station Eemshaven naar het nieuwe station Oudeschip.

• De investeringen en de ontvangsten voor de aansluiting van productie-eenheden van NUON en RWE.

Nut en noodzaak

38 TenneT stelt in het voorstel dat uit het investeringsvoorstel en de brief van de Minister11

blijkt dat TenneT onvoldoende transport- en aansluitcapaciteit tot haar beschikking had om te voldoen aan haar wettelijke taken en de meest doelmatige oplossing heeft gekozen uit de beschikbare alternatieven. TenneT concludeert dat zij geen andere mogelijkheid had dan de realisatie van een nieuw 380 kV-station en dit te verbinden met het landelijk hoogspanningsnet.

Kosten van de investering

39 De investering in het Cluster Eemshaven Oudeschip bedraagt € 34.455.548. Het project is geactiveerd op 1 juli 2011.

40 De jaarlijkse operationele kosten zijn geprognosticeerd op 1% van het investeringsbedrag, te weten € 344.555.

Voorgestelde verrekening in tarieven

41 Het voorstel van TenneT is om de bovengenoemde investeringskosten voor 100 procent als een aanmerkelijke investering te vergoeden.

Aanmerkelijk

42 TenneT stelt dat het voorstel aanmerkelijk is omdat geconcludeerd kan worden dat de betreffende investering een aanzienlijke investering betreft (circa 2% van de totale GAW) en onderdeel uitmaakt van een grootschalig investeringsprogramma NoordWest380. Tevens beargumenteerd TenneT dat deze investering in 2011 samenvalt met enkele andere forse investeringen. Ook wordt door TenneT uitgelegd dat deze investering fors hoger uitvalt dan het reguliere jaarlijkse investeringspatroon van TenneT en deze investering zal leiden tot een forse stijging van het jaarlijkse kostenniveau van TenneT namelijk met €4 miljoen voor de jaren 2012 en verder.

Uitzonderlijk

43 TenneT heeft in haar voorstel beargumenteerd dat de investeringen tezamen een uniek karakter hebben omdat de aanleiding gelegen is in de onvoorziene en explosieve groei van

11

(11)

de productiecapaciteit in Noord-Nederland. Tevens is volgens TenneT uniek dat een geheel nieuwe 380kV verbinding van Eemshaven naar de Randstad zal worden aangelegd, waar Cluster Eemshaven Oudeschip onderdeel van is.

Ter uitbreiding van het net

44 TenneT is van mening dat de betreffende investeringen een uitbreiding zijn van zowel de omvang als de capaciteit van het net en dat zij dan ook aan dit criterium voldoet.

8.

8. Beoordeling voorstel

Beoordeling voorstel

Onlosmakelijkheid

45 TenneT heeft in het voorstel onderbouwd gemotiveerd waarom de investeringen binnen Cluster Eemshaven Oudeschip los van elkaar geen of beperkte mate nut hebben. Een verbinding alleen is niet bruikbaar, en dat geldt ook voor een losstaand station. De Raad is van oordeel dat TenneT voldoende heeft aangetoond dat er sprake is van onlosmakelijk verbonden deelinvesteringen.

Aanmerkelijk

46 Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat alleen een grootschalige investering die van grote invloed is op de financiële huishouding van de netbeheerder kan worden aangemerkt als een aanmerkelijke investering.

47 Ook uit de reguleringssystematiek komt voort dat een aanmerkelijke investering

grootschalig dient te zijn. De Raad hanteert outputsturing waarbij TenneT een vergoeding voor haar diensten ontvangt zonder dat de Raad zich mengt in specifieke beslissingen over de bedrijfsvoering (bijvoorbeeld investeringsbeslissingen). Alleen een investering die door zijn omvang van grote invloed is op de financiële huishouding van TenneT kan als een aanmerkelijke investering aangemerkt worden. Hierdoor wordt vermeden dat iedere investering van TenneT door de Raad beoordeeld moet worden en een situatie van inputsturing zou ontstaan.

48 De Raad heeft bij de beoordeling van het criterium aanmerkelijk gekeken naar:

• de verhouding van de investering in het voorstel tot recente investeringen in het verleden in de activa die worden aangewend voor het uitvoeren van activiteiten zoals omschreven in artikel 16, lid 1 van de E-wet;

• de hoogte van het investeringsbedrag in relatie tot de gestandaardiseerde

activawaarde van de activa die worden aangewend voor het uitvoeren van activiteiten zoals omschreven in artikel 16, lid 1 van de E-wet; en

• het effect van de investering in het Cluster Eemshaven Oudeschip op het totale (gereguleerde) kostenniveau van TenneT.

(12)

van de reguleringssystematiek. De Raad heeft deze gegevens ter beschikking en gebruikt de productiviteitsdata van de 110/150 kV (hoogspanning, hierna: HS) netten en de productiviteitsdata van de 220/380 kV (extra hoogspanning, hierna: EHS) netten bij de beoordeling van het onderhavig voorstel.

50 De Raad is van oordeel dat, bij de beoordeling van aanmerkelijkheid, de GAW van alle door TenneT beheerde hoogspanningsnetten meegenomen dient te worden. De Raad kijkt naar de totalen van TenneT en niet naar de totalen per HS of EHS. De aanmerkelijkheid van de investering moet worden beoordeeld in het licht van de totale inkomsten van TenneT en niet een gedeelte daarvan. Dit is een bestendige gedragslijn van de Raad. De GAW van alle door TenneT beheerde netten is gelijk aan de GAW van HS-netten en de GAW van EHS-netten samen. Dit geldt bij de beoordeling van elk investeringsvoorstel van TenneT, ongeacht of het om een investering in HS- of EHS-netten netwerk gaat. Hetzelfde geldt voor de vergelijking van het investeringsbedrag met de gemiddelde jaarlijkse investeringen in het door TenneT beheerde net in de afgelopen jaren.

51 De investeringen12_{in het hele door TenneT beheerde net in de afgelopen jaren bedroegen:}

Jaar Bedrag EHS13 _{Bedrag HS}14 _Totaal

2001 21.481.289 20.093.728 41.575.017 2002 6.389.893 26.055.559 32.445.452 2003 10.953.157 49.081.627 60.034.783 2004 6.090.988 38.651.674 44.742.661 2005 21.795.898 10.563.915 32.359.814 2006 71.045.436 49.554.597 120.600.033 2007 3.338.385 34.308.173 37.646.558 2008 34.963.864 66.175.340 101.139.204 2009 70.587.913 47.508.335 118.096.249 2010 62.539.330 39.780.482 102.319.811 Gemiddeld 30.918.615 38.177.343 69.095.958

52 Om de aanmerkelijkheid van de investering te toetsen, vergelijkt de Raad ten eerste het investeringsbedrag met de gemiddelde investeringen in het hele door TenneT beheerde net gedurende de jaren 2001 tot en met 2010.

53 De investering in het Cluster Eemshaven Oudeschip bedraagt € 34.455.548. Dit bedrag wordt vergeleken met het totale gemiddelde investeringsbedrag in het door TenneT beheerde net gedurende 2001 tot en met 2010. De investering in het Cluster Eemshaven

12

Alle bedragen zijn in prijspeil 2011, aangezien Cluster Eemshaven in dat jaar is geactiveerd. Er is geen rekening gehouden met waardeverminderingen en desinvesteringen in 2007 en later. Wel is rekening gehouden met de doelmatige investeringen die door de Raad in het verleden beoordeeld zijn als Aanmerkelijke investering.

13

De bedragen komen uit het voorstel van TenneT. 14

(13)

Oudeschip bedraagt 50 procent van het gemiddelde jaarlijkse investeringen in het net van 2001 tot en met 2010. Naar het oordeel van de Raad vormt de verhouding van het investeringsbedrag in het voorstel tot het totale gemiddelde investeringsbedrag geen beletsel om te voldoen aan het aanmerkelijkheidscriterium.

54 Ten tweede beziet de Raad hoe de investering in het Cluster Eemshaven Oudeschip zich verhoudt tot de totale GAW van TenneT. Deze bedraagt ultimo 2010 € 1.930.436.459.15_De

investering verhoogt deze totale GAW met 1,8 procent.

55 Ten derde is van belang welk effect de investeringen hebben op het totale (gereguleerde) kostenniveau van TenneT. Het totale (gereguleerde) kostenniveau van TenneT in 2012 is gelijk aan € 382.050.935.16_{Door de jaarlijkse kapitaalkosten en de jaarlijkse operationele}

kosten die voortvloeien uit onderhavig investeringsvoorstel wordt het jaarlijks kostenniveau van TenneT voor het jaar 2012 met ongeveer 1,5 procent verhoogd.

56 Omdat investeringen niet per definitie gelijkmatig over de tijd plaatsvinden, er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een piek in de investeringen gedurende één of enkele jaren, is het ook van belang om tevens te beoordelen in hoeverre het voorstel groot is ten opzichte van de (gemiddelde) jaarlijkse investeringen over de lange termijn (50 jaar). De

gemiddelde jaarlijkse investeringen worden gerepresenteerd door de hoogte van de gereguleerde afschrijvingen van TenneT. De gereguleerde afschrijvingen van TenneT bedroegen in 2010 € 103,2 miljoen.17_{Daarmee bedraagt het investeringsbedrag van het}

voorstel ongeveer 33 procent van de gemiddelde jaarlijkse afschrijvingen.

57 Op basis van het bovenstaande is de Raad van oordeel dat de investeringen in het Cluster Eemshaven Oudeschip voldoen aan het aanmerkelijkheidscriterium. Naar het oordeel van de Raad is er sprake van een grootschalige investering die van grote invloed is op de financiële huishouding van TenneT.

Uitzonderlijk

58 De Raad acht een investering uitzonderlijk, indien het uniek is en noodzakelijk als gevolg van weten regelgeving, als gevolg van een besluit van de Raad, dan wel als sprake is van force majeure. Met ingang van het nieuwe methodebesluit18_{is het criterium dat de}

investering niet op basis van bedrijfseconomische gronden gedaan moet kunnen worden komen te vervallen.19

59 TenneT heeft aangegeven dat Cluster Eemshaven uniek vanwege twee redenen. Ten eerste vanwege de aanleiding namelijk de onvoorziene en explosieve groei van de

15

De gestandaardiseerde activawaarde van EHS-netten TenneT ultimo 2010 bedroeg € 863 miljoen. Gestandaardiseerde activawaarde van HS-netten ultimo 2010 bedroeg € 1.068 miljoen.

16

Zie bijlage bij het x-factor besluit 2011-2013 met kenmerk 103097_1/31.BT831 zoals gepubliceerd op www.nma.nl. 17

De gereguleerde afschrijvingen van EHS-netten TenneT ultimo 2010 bedroeg € 49 miljoen. Gestandaardiseerde activawaarde van HS-netten ultimo 2010 bedroeg € 54 miljoen

18

Methodebesluit algemene transporttaken TenneT (kenmerk 103096_1/242.BT831), gepubliceerd op www.nma.nl. 19

(14)

productiecapaciteit in de Eemshaven. Ten tweede omdat de investering onderdeel is van het programma NoordWest380. De Raad is van mening dat de eerste reden niet slaagt omdat het probleem van het tekort aan transportcapaciteit voor de korte termijn in ieder geval was opgelost door de investeringen die TenneT heeft gedaan in het kader van het project Korte Termijn Oplossing NoordWest380.20_{De tweede reden acht de Raad wel}

steekhoudend. Dit legt de Raad hieronder uit.

60 In het verleden heeft de Raad een investering als uniek betiteld als was gebleken dat de betreffende investering onderdeel was van een grootschalig investeringsprogramma zoals bijvoorbeel Randstad380.21_{TenneT heeft in het voorstel aangegeven dat Cluster}

Eemshaven Oudeschip onderdeel is van het programma NoordWest380. Dit programma bevat (net als Randstad380) een aantal grootschalige investeringen in het 380kV

hoogspanningsnetwerk van TenneT, met als doel voldoende capaciteit te creëren zodat de in Eemshaven opgewekte elektriciteit getransporteerd kan worden.22_{De besluitvorming}

rond het tracé zijn op dit moment nog niet is afgerond, waardoor er nog geen zekerheid bestaat over welke investeringen wel en welke niet binnen dit programma gaan vallen. Waarover echter geen twijfel over bestaat is dat het tracé start in Eemshaven. Op deze locatie worden op dit moment meerdere elektriciteitscentrales worden gebouwd, welke in de komende jaren operationeel zullen worden. De hoeveelheid elektriciteit zal de vraag in de Eemshaven regio te boven gaan, waardoor het teveel aan elektriciteit getransporteerd zal moeten worden naar andere gebieden. De Raad is daarom van mening dat, ondanks dat de besluitvorming rond het programma nog niet is afgerond, vanuit technisch oogpunt bezien Cluster Eemshaven Oudeschip logischerwijs onderdeel is van het programma NoordWest380. Hiermee acht de Raad voldoende aangetoond dat de investering Cluster Eemshaven Oudeschip uniek is.

61 Voorts is de investering naar het oordeel van de Raad noodzakelijk als gevolg van weten regelgeving. Het voorstel is nodig om zorg te dragen voor het veilig stellen van de

leveringszekerheid in de Randstad door de transportcapaciteit uit te breiden. Daarmee valt het voorstel onder de door TenneT op basis van artikel 16 van de E-wet uit te voeren taken.

62 Op basis van het vorenstaande beoordeelt Raad de investering als uitzonderlijk.

Uitbreiding net

63 De Raad acht een investering ter uitbreiding van het net als de investering resulteert in een uitbreiding van de capaciteit van het net dan wel een uitbreiding van de totale lengte van het net. Cluster Eemshaven Oudeschip bevat zowel een 380kV verbinding als een station. Hierdoor is het net zowel uitgebreid in capaciteit als in fysieke omvang. De Raad is derhalve van oordeel dat de investering van TenneT een uitbreiding van het net betreft, waardoor wordt voldaan aan het criterium ter uitbreiding van het net.

20

Zie bijlagen 3 van het Tarievenbesluit Transporttaken TenneT 2012 met kenmerk 103852_1/37. 21

Zie AI beoordeling Station Westerlee in bijlage 3 van het Tarievenbesluit TenneT 2011 met kenmerk 103550_1/86.BT1294 22

(15)

64 Concluderend is de Raad van oordeel dat het onderhavig investeringsvoorstel als uitzonderlijk, aanmerkelijk en ter uitbreiding van het net aangemerkt kan worden.

Nut en noodzaak

65 De Raad acht een investering nuttig en noodzakelijk op het moment dat de investering een knelpunt oplost dat niet op een andere wijze zou kunnen worden opgelost. Uit de

informatie die TenneT heeft aangeleverd is gebleken dat in de Eemshaven er meer aanvragen lagen voor een aansluiting op het 380kV net dan TenneT kon aansluiten. TenneT heeft geïnvesteerd in Cluster Eemshaven Oudeschip opdat de centrales die om een aansluiting verzochten, konden worden aangesloten op het moment dat ze operationeel zouden zijn. De Raad is derhalve van oordeel dat de investeringen in het Cluster Eemshaven Oudeschip als nuttig en noodzakelijk kunnen worden beoordeeld.

Doelmatigheid

(16)

9.

9. Conclusie

Conclusie

67 Gelet op de beoordeling van het voorstel tot het doen van een aanmerkelijke investering, stemt de Raad in met het voorstel van TenneT. Het investeringsbedrag waarvoor een tariefsverhoging ter dekking van de kosten wordt toegestaan, wordt vaststelt op €34.455.548.

68 De doelmatigheidsbeoordeling zal in 2012 plaatsvinden. In dit besluit wordt aangenomen dat de investeringen binnen Cluster Eemshaven Oudeschip allen binnen de scope van het project vallen en dat de investeringen voor 100% doelmatig zijn uitgevoerd. Zie hiervoor randnummer 65.

69 Als gevolg van de aanmerkelijke investering worden de totale inkomsten van TenneT voor de jaren 2012 en 2013 verhoogd. Aangezien de investering op 1 juli 2011 is geactiveerd worden de vermogenskosten en afschrijvingskosten voor het jaar 2011 vergoed over zes maanden en voor het jaar 2012 over twaalf maanden. Daarnaast zal in het tarievenbesluit 2013 een vergoeding voor vermogenskosten, afschrijvingskosten en de operationele kosten voor de onderhavige investering voor het jaar 2013 worden gegeven.

70 De investering wordt afgeschreven conform de voor TenneT vastgestelde afschrijvingstermijnen.23

71 De jaarlijkse vermogenskosten die voortvloeien uit het voorstel worden berekend door het resterende geïnvesteerde kapitaal (investeringskosten minus afschrijvingen) te

vermenigvuldigen met de voor TenneT in het methodebesluit vastgestelde reële WACC.24

72 De vergoeding voor de operationele kosten wordt gebaseerd op de verwachte (efficiënte) operationele kosten voor 2012 en 2013. De toegestane inkomsten van TenneT worden verhoogd met dit bedrag. Bij het vaststellen van de korting ter bevordering van een doelmatige bedrijfsvoering (de x-factor) houdt de Raad rekening met de werkelijke (efficiënte) operationele kosten die uit de investering voortvloeien. Tevens worden de totale inkomsten van TenneT in het jaar 2012 eenmalig verhoogd met de verwachte (efficiënte) operationele kosten over 2011 en 2012 voor de maanden juli 2010 tot en met december 2012.

23

Zie tabel 1 van het methodebesluit algemene transporttaken TenneT voor de vijfde reguleringsperiode, met kenmerk 103096_1 / 242.BT831.

24