\f ©* ^ | Derde jaar

\f ©* ^ | Derde jaar

d o c u m e n ta tie c e n tr u m

NEDERLANDSE POLITIEKE

p a r tije n

Het zomerreces is voorbij. De paarse coalitie gaat haar derde jaar tegemoet. Op de afgelopen twee jaren kijk ik, met uitzon­ dering van de CTSV-affaire, met tevredenheid terug. De werk­ gelegenheid groeit. Daar komt bij dat sinds lange tijd nu ook net aantal langdurig werklozen daalt. Ook op het gebied van de infrastructuur is een aantal belangrijke knopen doorgehakt. Als dit paarse kabinet de ingeslagen koers vasthoudt, zullen jn 1998 op financieel gebied belangrijke dingen zijn bereikt. Het schatkisttekort zaj zijn verminderd en de nagelaten schuld van het vorige CDA-PvdA-kabinet van 9,5 miljard gulden zal zijn weggewerkt.

We gaan een belangrijk jaar tegemoet. Het is van groot belang dat er een oplossing komt voor het fileprobleem. Op het gebied van sociale zekerheid en volksgezondheid moet nog een aantal belangrijke beslissingen worden genomen. En ook de bestrijding van criminaliteit blijft voor de VVD een zeer belangrijk punt.

Over drie weken presenteert het kabinet de miljoenennota, waarin de bewindslieden de kernpunten van hun beleid voor 1997 uiteenzetten. In de daaropvolgende begrotingsbe­ handelingen van de afzonderlijke departementen zullen deze kernpunten verder worden uitgewerkt. De VVD-fractie zal het beleid ook het komende jaar kritisch volgen, ik vertrouw er op dat de bewindslieden even daadkrachtig zullen zijn als in de aflopen twee jaren en dat belangrijke vraagstukken waar we nu voor staan door de huidige coalitie met dezelfde voortvarendheid zullen worden aangepakt.

Frits Bolkestein

Wet op de Algemene Energieraad

Dit wetsvoorstel beoogt de wettelijke instel­ ling van een adviesorgaan van regering en Staten Generaal op het terrein van het ener­ giebeleid.

Het voorstel is een gevolg van de herziening van het totale adviesstelsel. De hoofdlijnen van de inrichting van het nieuwe adviesstel­ sel zijn in de woestijnwet en de kaderwet adviescolleges neergelegd, die onlangs door de Tweede Kamer zijn aanvaard. De herzie­ ningsoperatie had twee doelen. In de eerste plaats ging het om een sanering van het adviesstelsel, waarbij de overmaat aan adviescolleges werd teruggebracht en de overzichtelijkheid werd bevorderd. In de tweede plaats ging het om het scheiden van advies en overleg (belangenbehartiging). Alle organen worden per 1 januari 1997 opgeheven. Op bepaalde terreinen moeten er toch adviesorganen zijn. Daarom wordt deze Algemene Energieraad ingesteld, die de bestaande AER vervangt. VVD-woord- voerder Johan Remkes stelde vast dat deze instellingswet voldoet aan de hoofdlijnen zoals die zijn neergelegd in de W oestijnwet en de kaderwet Adviescolleges, zodat de VVD-fractie kan instemmen met deze wet. De samenstelling van de Raad moet volgens de woordvoerder primair gebaseerd zijn op onafhankelijkheid en deskundigheid. Remkes wees erop dat het secretariaat van de Algemene Energieraad op de loonlijst van het ministerie van Economische Zaken staat. De minister verzekerde de Kamer dat dit niet zou leiden tot een afhankelijkheids­ relatie.

Het voorstel van de CDA-fractie om de Energieraad onder te brengen bij de SER, wees de woordvoerder van de hand.

Advies en overleg zijn dan niet gescheiden. Bovendien voldoet de samenstelling van de SER niet aan het criterium van onafhanke­ lijkheid.

Dit betekent ook dat 'gebruikers' niet in de adviesraad vertegenwoordigd hoeven te zijn, zoals het CD A voorstelde. Zij kunnen via de distributiebedrijven hun stem laten horen. De deskundigen moeten in staat geacht worden om net aspect "gebruik" in net advies mee te laten wegen, aldus de woordvoerder. Ook de minister vond dit niet noodzakelijk, omdat bij de sam enstel­ ling van de Raad sprake is van voldoende maatschappelijke betrokkenheid van de leden, zonder dat men een bepaalde groe­ pering vertegenwoordigt.

Inlichtingen Johan Remkes 070-3182883

Verder in dit nummer

• Inlichtingen en veiligheids­

diensten

• Europese Ondernemingsraad

H S L-H O O R Z IT T IN G EN

idee bestuurders en VVD-leden die in het HSL-gebied wonen te raadplegen over de aanleg van de Hoge

Snelheids Lijn. Daarom organiseerde Nellie Verbugt, VVD-w oordvoerder HSL, afgelopen dinsdag en woensdag twee hoorzittingen in het Tweede Kamergebouw.

Nellie Verbugt: 'De VVD-fractie vind het belangrijk onze eigen achterban, de bestuurders die straks met het HSL-besluit worden geconfronteerd en het ook moeten uitleggen, te raadplegen. In de eerste plaats bete­ kent dat vooral luisteren naar w at leeft bij VVD-ers in het gebied w aar de HSL doorheen zal lopen. M aar er waren ook vragen die iK zo goed mogelijk heb willen beantwoorden. Ik vond het twee zeer nuttige avo n­ den. Veel mensen had ik al eerder gesproken, maar ik heb ook veel nieuwe gezichten gezien en nieuwe contacten gelegd.'

L u is t e r e n d o o r

Hoewel het in de eerste plaats de taak is van het parlement de regering te controleren heeft het vanzelfspre­ kend ook de opdracht rekening te houden met de mening van de burger. ‘ Het is de taak van de politiek een luisterend oor te hebben voor de mening van direct betrokkenen', zegt Nellie Verbugt. ‘ Er ontstaat alleen dan een draagvlak als kamerleden

openstaan voor de geluiden van de eigen bestuurders. Zij moeten straks meewerken aan de uitvoering en de besluiten uitleggen.'

G ee n e e n s lu id e n d e v is ie

O m dat de hoorzittingen werden gehouden voor betrokkenen die langs de diverse tracés wonen, wekte het geen verbazing bij de woordvoerder dat er geen eensluidende mening naar voren werd gebracht. ‘ Er was een grote variatie aan opinies, géén eensluidende visie.

Dat betekent overigens ook dat het bijna onmogelijk is net iedereen naar de zin te maken. De lokale en regio­ nale omstandigheden zijn daar eenvoudigweg te verschillend voor. Er zijn veel wensen geventileerd. Kostbare en minder kostbare. M aar als alle wensen en verlangens bij elkaar worden opgeteld kom je op een bedrag waarmee de minister een probleem krijgt als alle wensen worden gehonoreerd. De aanwezigen op dinsdag en woensdag realiseren zich dat ook terdege. Daar komt bij dat men tijdens de hoorzitting constateerde dat soms de wens van de één, een nadeel was voor een ander.

V e rv o lg

De twee hoorzittingen staan niet op zichzelf. Na twee avonden in de Kamer met de betrokkenen te hebben

gesproken gaat de VVD-Tweede Kamerfractie nu het land in. Nellie Verbugt: ‘ Er volgen nu twee hele dagen met hoorzittingen bij de groot­ ste knelpunten in Noord- en Zuid- Holland en Noord-Brabant. Ik ga bij die gelegenheid ook ter plaatse gesprekken voeren met actie­ voerders en belangengroepen. De meningen en geluiden die ik daar hoor zal ik betrekken bij de schrifte­ lijke vragenronde. Met een aantal partijen die ik tijdens de hoorzittingen neb ontmoet zal ik nog meer contact hebben.'

De plenaire behandeling van het HSL-tracé vindt, zoals het er nu naar uitziet, in november plaats.

Inlichtingen: Nellie Verbugt, 070-3182892.

LIB ER A A L R EV EIL

Onlangs verscheen een nieuwe editie van ‘ Liberaal Reveil’ , een uitgave van de Prof. M r. B.M . Teldersstichting. In dit nummer staan de volgende artikelen:

‘ Ik wil herinnerd worden als de minister die echt iets aan de files gedaan heeft.' Interview met Annemarie Jorritsma

J.C. van Duin Gerry van der List

Een vrolijke kapitein op een schip met tegenwind. Twee jaar Hans Dijkstal als minister van Binnenlandse Zaken

G.H. Scholten

'Ik heb een grondige hekel aan mensen die de problemen niet in hun perspectief kunnen zien’ Interview met Hans Dijkstal Gerry van der List

Jozias van Aartsen: een liberaal in coördinatieland. A.J. Oskam

'Paars past bij het ritme van de tijd' Interview met Jozias van Aartsen J.L.M .M . Damen Gerry van der List Gerrit Zalm: de knikkers en het spel P. Ressenaar

‘ Ik ben een politiek zondagskind.' Interview met Gerrit Zalm Gerry van der List Ruulke van Overbeeke Twee jaar minister van militaire zaken. Een analyse van het beleid van Joris Voorhoeve J.G. Siccama 'Een straatvechter moet je nooit zijn.' Interview met Joris Voorhoeve Eric R.M. Balemans Gerry van der List U kunt dit nummer bestellen door f 9 ,5 0 over te maken op girorekeningnummer 240200, ten name van 'Stichting Liberaal Reveil nr. 2 1995'. U kunt zich ook opgeven als abonnee van Liberaal Reveil voor f 55,-- per jaar. Jongeren tot 27 jaar betalen f 30 ,--. U kunt zien aanmelden voor een abonnement bij:

Europese Ondernemersraad

Deze week heeft het plenaire debat over de Europese richtlijn inzake de invoering van de Europese onderne­ mingsraad (EU RO -O R) plaatsgevon­ den. De bedoeling van deze richtlijn is het verzekeren van inspraak en medezeggenschap voor werknemers van bedrijven met vestigingen in Europese landen. VVD-woordvoerder Anne Lize van der Stoel gaf aan dat zij het belang ziet van de betrokken­ heid van werknemers bij het bedrijfs-

ebeuren. Belangrijk is wel dat hier- ij voor de hele Europese Unie dezelfde regels gelden. De VVD-frac- tie gaat daarom ook niet akkoord met de extra punten die minister Melkert van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid aan deze richtlijn heeft toegevoegd. Melkert wil bijvoorbeeld dat bij alle vergaderin­ gen van de EURO-OR een lid van het Hoofdbestuur van de onderneming aanwezig is, dat milieubeleid een onderwerp wordt waar de OR zich over uit kan spreken en dat onderne­ mingen een informatieplicht krijgen die ook niet-Europese aangelegenhe­ den betreffen.

w erkg e le g e n h eid

De VVD-fractie is bang dat deze toevoegingen buitenlandse bedrijven zal afscnrikken zich in Nederland te

vestigen of te investeren. Met deze verzwaring van de richtlijn gaat Nederland veel verder dan andere Europese landen, waardoor het kabi­ net ae lijn van een "gelijk econo­ misch speelveld" (level playing field) in Europa lijkt te verlaten. Hierdoor loopt ons land het risico dat buiten­ landse bedrijven naar andere landen zullen uitwijken, of zelfs hun Nederlandse vestigingen zullen verplaatsen.

De VVD-fractie vreest dat het voor­ stel van Melkert de werkgelegenheid in Nederland onder druk zet en die in het omringende buitenland stimu­ leert. “ Het lijkt er een beetje op dat het kabinet enerzijds via een aantrek­ kelijk fiscaal vestigingsbeleid en actieve handelspolitiek buitenlandse werkgelegenheid aantrekt, maar anderzijds via deze voorstellen in de waagschaal stelt", aldus de woord­ voerder. De VVD-fractie heeft een aantal amendementen ingediend die het wetsvoorstel min of meer terug­ brengen naar de oorspronkelijke Europese richtlijn.

chantag e

Ondernemerskringen hebben de minister gewaarscnuwd dat wanneer buitenlandse bedrijven in Nederland aan meer verplichtingen moeten

Anne Lize van der Stoel

voldoen dan in andere landen dit fnuikend is voor het Nederlandse investeringsklimaat. De PvdA-fractie is het hier niet mee eens en verweet de VVD te zijn gezwicht voor chan­ tage door groot-industriëlen. Dit werd hem door de VVD-woordvoer- der zeer kwalijk genomen. "U moet dat soort woorden niet gebruiken. Iedereen in dit land mag een volks­ vertegenwoordiger benaderen met zijn ot haar argumenten en die worden gewogen. Iedere fractie heeft het recht de eigen afweging te maken op basis van haar eigen argumenten. Die kunnen ook door derden worden aangedragen. Als u de put wilt dempen, als het kalf verdronken is, dan is dat uw verantwoordelijkheid." Inlichtingen Anne Lize van der Stoel 070-3182906

Inlichtingen- en veiligheidsdiensten

Op dinsdag 28 augustus j.l. vond het plenaire debat plaats over het jaar­ verslag van de Commissie

Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIV) 1995 en het jaarverslag van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Het CIV bestaat uit de fractievoorzit­ ters van de vier grootste partijen. Deze leden controleren minister Dijkstal van Binnenlandse Zaken in zijn verantwoordelijkheid voor de taken van de BVD. Bij de behandeling van de verslagen van de CIV over 1993 en 1994 in mei vorig jaar, is een motie aangenomen om het aantal leden van de CIV uit te breiden, waardoor de parlementaire controle zou worden vergroot. De VVD-fractie heeft destijds tegen deze motie gestemd. Omdat het om zeer vertrouwelijke informatie gaat is het beter dat de commissie zo klein mogelijk blijft. "Het wordt alleen maar ingewikkelder en de Kamer komt er echt niets meer door te weten", aldus VVD-woordvoerder Benk Korthals.

BVD

De woordvoerder stelde vast dat de BVD nog steeds een belangrijke func­

tie vervult. Na de val van de Berlijnse Muur is het takenpakket wel enigs­ zins veranderd. Van belang is om het nieuwe takenpakket duidelijk vast te leggen. Daarnaast moet worden vast­ gesteld welke inlichtingenmiddelen ae BVD moet hebben, de wijze waarop inzage in de gegevens moge­ lijk is en hoe het toezicht op de BVD zal moeten plaatsvinden.

Korthals gaf aan dat de BVD geen verlengstuk van de politie moet worden. De politie houdt zich met opsporing van strafbare feiten bezig. De BVD heeft een andere taak. Dat neemt niet weg dat bevindingen van de BVD die van belang zijn voor de politie, moeten worden doorgegeven. De wettelijke basis daarvoor moet alleen duidelijker worden vastgelegd. Als door middel van een ambtsbericht van het hoofd van de BVD informatie wordt verstrekt aan het openbaar ministerie, moet de officier van justi­ tie bij de BVD daadwerkelijk de docu­ menten die daaraan ten grondslag liggen, kunnen inzien. Over deze kwesties zal diepgaander worden gediscussieerd tijdens het debat over ae herziening van de wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

Deze wet is nog in voorbereiding. De woordvoerder onderstreepte het belang van de BVD bij het in de gate houden van extremistische groeperin­ gen in de samenleving. Hij vroeg zich af of de bevindingen van ae BVD al tot enige opsporing of vervolging heeft geleid. De minister antwoordde dat veel informatie verzameld is, maar dat het moeilijk is om de bewijsvoering sluitend te krijgen. De woordvoerder noemde eveneens de mogelijke betrokkenheid van delen van etnische gemeenschappen bij de georganiseerde criminaliteit. Minister Dijkstal gaf aan dat een werkgroep van Binnenlandse Zaken en Justitie hiernaar onderzoek verricht en met beleidsaanbevelingen zal komen.

K R I J G S M A C H T K A N N I E T Z O N D E R D U I D E L I J K E N O R M E N

Onlangs verlieten de laatste dienst­ plichtigen voorgoed de kazernepoort. Ofschoon de politieke beslissing om de dienstplicht in de ijskast te zetten snel was genomen, verloopt de om ­ schakeling naar een vrijwilligerskrijgs- macht niet zonder slag of stoot. Dit is ook niet verwonderlijk. Het maakt nogal een verschil. Vroeger kon defensie jaarlijks de meest geschikten selecteren uit een bestand van negentigduizend jonge mannen. Nu is men geheel afhankelijk geworden van het aanbod op de arbeidsmarkt. Een ingenieur als geweerschutter, zoals voorheen wel voorkwam , behoort voorgoed tot het verleden. Het verloop van het reorganisatie proces binnen de krijgsmacht is min of meer te vergelijken met een bedrijf dat meer moet gaan produceren met minder mensen. Tegelijkertijd wordt het personeel bijna volledig vervan ­ gen door onervaren en lager opge­ leide menskracht.

N ieu w e taak

Bij zo'n omschakelingsproces behoren een aantal begeleidende maatrege­ len. Eén daarvan is het stellen van duidelijke normen. Het nieuwe perso­ neel moet immers weten w at van hen wordt verw acht. Een herijking van de vermaatschappelijkingsfilosofie uit de jaren zeventig is daarvoor noodzake­ lijk. O ver die noodzaak wordt echter verschillend gedacht.

De militaire vakbonden zijn bang voor een ruk naar rechts. De verw or­ venheden van de jaren zeventig mogen als het aan hen ligt, niet ter discussie worden gesteld. Zo werden onlangs twee militairen die in Italië waren gelegerd door de luchtmacht- leiding teruggehaald naar Nederland omdat hun haardracht niet aan de normen voldeed. De vakbonden willen hier nu opheldering over. Zo'n Pavlov-reactie past precies in de oude situatie. M aar in de nieuwe om stan­ digheden is, zowel vanuit de belan­ genbehartigers van het personeel als ook vanuit de politiek, een andere opstelling vereist. Vroeger behoorde het immers tot de uitzonderingen dat Nederland meedeed aan vredesope­ raties. Nu is het één van de belang­ rijkste hoofdtaken. Bovendien maakte een gemengde samenstelling van het personeel, namelijk beroeps- en dienstplichtige militairen net noodza­ kelijk dat er op het gebied van de normen w at w ater in de wijn werd gedaan. Dat laatste was overigens afgedwongen door de soldatenvak­ bonden èn de politiek en had zeker niet de voorkeur van de leiding en de beroepsmilitairen in de krijgsmacht. Het militaire beroep is nu eenmaal geen doorsnee beroep. Alhoewel uiterlijk voorkomen geen enkele

garantie is voor kwaliteit, behoort een geweldsinstrument dat de krijgs­ macht nu eenmaal is gezag uit te stralen. Lang haar en oorbellen, passen niet bij dat beeld. Bovendien is het ook disfunctioneel. Militairen moeten vaak onder primitieve en slecht hygiënische omstandigheden hun werk uit voeren. Bovendien kan het dragen van oorbellen of andere ornamenten tijdens de taakuitvoering tot lichamelijk letsel leiden.

P e r s o n e e l

Niet alleen de eerder genoemde nieuwe taak, zoals de uitvoering van vredesoperaties en humanitaire missies, maar ook een nieuwe cate­ gorie personeel maken het noodzake­ lijk dat er op het gebied van normen duidelijkheid ontstaat. Diegenen die de oude situatie willen handhaven hebben dan ook geen oog voor de gewijzigde omstandigheden.

In de eerste plaats is de Nederlandse krijgsmacht niet meer de opleidings- fabriek van de jaren tachtig, maar een organisatie die internationaal moet presteren. M aandenlang, onder primitieve omstandigheden en vaak in risicovolle situaties, een belangrijke politieke en militaire taak uitvoeren stelt andere eisen aan het personeel dan de kazernecultuur van acht tot vijf. Aanpassing van die bedrijfscul­ tuur, die zich kenmerkte door een sterk bureaucratisch gehalte, is daarom gewenst. De regelgeving uit de jaren zeventig dient dan ook kritisch te worden bezien op haar noodzakelijkheid.

In de tweede plaats is de personele samenstelling van de krijgsmacht grondig veranderd. De gemiddelde opleiding van beroeps bepaalde tijd (BBT'er) is een fors stuk lager dan die van de dienstplichtige. Het kwaliteits- surplus dat bij dienstplichtigen wel aanwezig was, ontbreekt. Zeventig procent van de dienstplichtigen had een opleiding op mbo-niveau of hoger. Bij de BBT'ers heeft slechts veertien procent, in hoofdzaak de BBT'ers die kaderfuncties bekleden, een havo/vwo opleiding. Het overige deel heeft een opleiding op lbo-, mavo- of lagere schoolniveau. Ook zijn de maatschappelijke achtergron­ den minder divers dan bij de dienst­ plichtigen het geval was. De zoon van de gezagsgetrouwe boer uit Zeeland, die het als een plicht beschouwde om het vaderland te dienen, wordt vervangen door een BBT'er die veelal louter door m ate­ riële motieven een onderdak zoekt bij de krijgsmacht. Dit wordt nog eens bevestigd uit recent onderzoek w aar­ uit blijkt dat drie en zestig procent al een baan had voordat men bij defen­ sie solliciteerde,

In de derde plaats wordt voorbij gegaan aan de maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Ook in de burgermaatschappij zijn de bakens verzet. W aar het eerste beste, civiele beveiligingsbe­ drijf, met of zonder keurmerk, een smetteloze bewaker eist, zou defensie genoegen moeten nemen met onver­ zorgd personeel, lang haar en oorbel­ len? Een werkgever, ook de overheid, behoort zijn eisen te stellen op grond van de taken die het personeel moet uitvoeren. W at dat betreft ijlt de overheid altijd na. Logge bureaucra­ tieën hebben nu eenmaal meer tijd nodig om het roer om te gooien.

G e d ra g sco d e

Onlangs bracht de Maatschappelijke Raad voor de Krijgsmacht (M RK) een rapport uit waarin zij de staatssecre­ taris van defensie adviseerde een gedragscode voor militairen op te stellen. Die aanbeveling is inmiddels overgenomen. M aar de Raad verzette zich tegen het stellen van striktere gedragsnormen. M et die laatste opvatting is de VV D het niet eens. Het ongelijk van de M RK wordt ook regelmatig in de praktijk bewezen. Zo werd enkele weken geleden bekend dat er op grote schaal soft- en hard drugs door BBT'ers worden gebruikt. Het maatschappelijk gedoogbeleid had zich tot in de kazerne uitgebreid. De leiding, niet voorbereid op deze nieuwe ontwikkeling, volstond met een laissez-faire beleid.

BBT'ers hebben gezien hun achter­ randen, opleiding en leeftijd ehoefte aan duidelijkheid. De krijgs­ macht moet hen die verschaffen. Een heldere grensafbakening van datgene w at wel en niet wordt geaccepteerd is dan ook voor het gehele personeel noodzakelijk. De krijgsmacht behoeft, als het om de negatieve aspecten gaat, zeker geen afspiegeling van de samenleving te zijn. Normaal burger­ fatsoen, goede omgangsvormen, innerlijke en uiterlijke discipline (ook als men geen uniform draagt), een bepaalde beroepsethiek zijn hierbij van belang. W at de beroepsethiek betreft moet deze krijgsmachtbreed worden geformuleerd. De politieke en militaire leiding moet dan wel waken over de condities waaronder deze kunnen worden uitgevoerd. Een dergelijke opstelling noem ik geen ruk naar rechts, maar het personeel toerusten voor hun plaats in een overheidsapparaat dat een unieke en zwaarwegende positie inneemt door­ dat het een geweldsinstrument vormt in handen van de regering.