RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK IN HET KADER VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE
EDUCATIE
Peuterspeelzaal Hummeloord
Plaats : Uithoorn
LRKP nummer : 910020437
1 INLEIDING . . . 5
2 BEVINDINGEN . . . 7
3 CONCLUSIE. . . 13
4 REACTIE VAN DE HOUDER . . . 15
BIJLAGE 1 OORDELEN . . . 17
INHOUDSOPGAVE
Op 12 september 2016 heeft de inspectie peuterspeelzaal Hummeloord
onderzocht. Het onderzoek is uitgevoerd vanwege het toezicht van de Inspectie van het Onderwijs op de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (vve). Peuterspeelzaal Hummeloord is opgenomen in een steekproef waarbij we gegevens verzamelen over de kwaliteit van de voorschoolse educatie ten behoeve van de jaarlijkse rapportage "De staat van het onderwijs".
Tijdens het onderzoek heeft de inspectie de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie beoordeeld met een set indicatoren, waarmee zij overeenkomstig de Wet op het Onderwijstoezicht (WOT) kan beoordelen of de vve-locaties op belangrijke onderdelen vve van voldoende kwaliteit biedt.
Deze indicatoren hebben betrekking op:
• De voorwaarden voor vve
• De ouders
• De kwaliteit van de educatie
◦ Het vve-programma, zoals dat wordt aangeboden
◦ Het pedagogisch klimaat
◦ Het educatief handelen
• De ontwikkeling, zorg en begeleiding
• De kwaliteitszorg
• De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool
• De resultaten van vve.
Het onderzoek bestond uit een vve-locatiebezoek, waarbij:
• Documenten over planning, begeleiding en zorg zijn bestudeerd;
• Groepsobservaties zijn uitgevoerd. Dit vve-bezoek vondt plaats in de maandagochtend groep;
• Gesprekken met de locatieleiding, ouders, pedagogisch medewerkers en de intern begeleider/zorgcoördinator zijn gevoerd.
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader vve 2010 en de werkinstructie toezichtkader voor- en vroegschoolse educatie, maart 2014. Dit document is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
In hoofdstuk 2 van dit rapport beschrijft de inspectie de bevindingen die uit haar onderzoek naar voren zijn gekomen. Bij de geconstateerde verbeterpunten is tevens een onderbouwing opgenomen. In hoofdstuk 3 volgt de conclusie.
In hoofdstuk 4 wordt de houder van de kinderopvanglocatie uitgenodigd om kort te reflecteren op de bevindingen van de inspectie en zo mogelijk aan te geven welke kwaliteitsontwikkelingen hieraan verbonden worden.
Bijlage 1 van dit rapport bevat een overzicht van de bij dit onderzoek gebruikte indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover.
Toezichtkader
Opbouw rapport
Uit het overzicht in bijlage 1 valt op te maken dat de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie op de meeste aspecten op orde is, te weten condities, educatief handelen, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg.
Daarnaast zijn enkele verbeterpunten geconstateerd op de volgende aspecten:
doorgaande lijn.
Totaalbeeld
De peuterspeelzaal Hummeloord in Uithoorn maakt deel uit van Kindcentrum Meerwijk. Meerwijk ligt in Meerwijk-Oost in Uithoorn en grenst aan het schoolplein van basisscholen De Kajuit en De Springschans, waar de meeste peuters naar uitstromen.
In het kindcentrum komen kinderen van 0 tot 12 jaar. De baby’s en peuters spelen in het kinderdagverblijf en peuteropvang Hummeloord, en de
schoolgaande kinderen kunnen na school en in de vakanties bij de
buitenschoolse opvang (BSO) van Meerwijk terecht. Dit rapport betreft de peuterspeelzaal Hummeloord.
In 2013 is er in de gemeente Uithoorn een bestandsopname geweest op
gemeentelijk niveau. Hummeloord is toen niet bezocht, maar de houder Solidoe is met de uitkomsten aan het werk gegaan om de kwaliteit in de voorscholen te verbeteren. Dit leidt er nu toe dat de kwaliteit van Hummeloord op meerdere onderdelen een voorbeeld voor anderen is. Dit geldt met name voor het educatief handelen. Ook is het ouderbeleid voor Hummeloord als voldoende beoordeeld waar dat op gemeentelijk niveau in 2013 nog als verbeterpunt werd aangemerkt. Tenslotte zijn de pedagogisch medewerkers (pm-ers) in staat om de kinderen te volgen en begeleiden in hun ontwikkeling. Ouders bevestigen dit beeld en zijn zeer tevreden over de pm-ers en Hummeloord.
Ontwikkelpunten zijn er ook. Zo kan de doorgaande lijn versterkt worden. De twee basisscholen waar de speelzaal aan grenst, hebben beide geen vve- aanbod. En tenslotte zijn er vanuit de gemeente geen afspraken gemaakt ten aanzien van de te bereiken resultaten op de voorschool. Die zijn er alleen voor de vroegscholen.
BEVINDINGEN
2
Toelichting
Condities
Aan alle voorwaarden om vve goed aan te bieden, voldoet Hummeloord. Er zijn altijd minimaal twee pedagogisch medewerkers op de groep aanwezig, zij beheersen de Nederlandse taal in voldoende mate en zijn beide gecertificeerd voor de vve-methode die zij gebruiken. Het scholingsbeleid is een voorbeeld voor anderen. Solidoe evalueert het effect van en de tevredenheid over de scholingen onder de medewerkers en stemt daar het scholingsbeleid voor het volgend jaar op af. Er is ingezet op HBO’ers op de groep, er zijn verplichte scholingen voor alle medewerkers maar ook zijn er individuele
keuzemogelijkheden. Hiermee garandeert de houder dat de medewerkers hun kennis en vaardigheden op peil houden, wat op Hummeloord ook het geval is.
Op Hummeloord is sprake van gemengde groepen; dat wil zeggen dat er doelgroepkinderen zijn en niet-doelgroepkinderen. Voor de doelgroepkinderen zijn geen wachtlijsten, zij kunnen vanaf 2-jarige leeftijd geplaatst worden.
Ouders
Hoewel er geen sprake is van een vastgelegd gemeentelijk ouderbeleid waarin een beschrijving van de populatie en doelen ten aanzien van het beleid zijn opgenomen, zijn de pedagogisch medewerkers van Hummeloord zich zeer bewust van het belang van de ouderbetrokkenheid. Solidoe heeft, als houder, een analyse gemaakt van kenmerken van de ouderpopulatie voor al haar locaties. Hieruit blijkt dat de populatie ouders per wijk zeer verschilt. Per locatie past men dan ook het ouderbeleid hierop aan; bijvoorbeeld als het gaat om de behoefte aan opvoedondersteuning of taalondersteuning. Ook de locatie Hummeloord speelt in op de specifieke behoeften van de ouderpopulatie. De pedagogisch medewerkers stimuleren ouders regelmatig om thuis
ontwikkelingsactiviteiten te doen met hun kinderen. Ook geven zij gerichte opdrachten, woordenlijsten en tips mee aan ouders van doelgroepkinderen.
Daarnaast maken zij gebruik van oudersamenwerkingsovereenkomsten waarin staat beschreven wat de ouders en de locatie van elkaar mogen verwachten.
Tevens organiseren zij huisbezoeken, ouderbijeenkomsten taal- en
opvoedondersteuning, bibliotheekbezoek en het thuistasproject. Omdat niet alle initiatieven het gewenste doel bereiken (de thuistas), werkt de locatie met de houder aan steeds meer maatwerk in het ouderaanbod.
Ouders zijn erg tevreden over de informatie die zij krijgen over hun kinderen.
Er zijn vaste momenten gepland waarop de pm-ers de ouders informeren over de ontwikkeling van hun kind, maar daarnaast krijgen zij elke dag een korte terugkoppeling over hoe de dag is verlopen, is er een ouderportal en worden zij geïnformeerd via nieuwsbrieven en de website.
Kwaliteit van de uitvoering van vve
Dit is een sterk punt van de pedagogisch medewerkers van Hummeloord. Voor zowel het educatief handelen als de pedagogische kwaliteiten geldt dat alle onderzochte indicatoren minimaal als voldoende zijn beoordeeld, en op meerdere punten als ‘voorbeeld voor anderen’ (goed). Dit is een belangrijke voorwaarde voor kinderen om zich optimaal te kunnen ontwikkelen.
Het programma voor de vve-educatie wordt voor alle kinderen ingezet maar aangevuld met thema’s en extra woordenschat. Hiervoor maken de pm-ers onder andere gebruik van de SLO-doelen en de BAK (basiswoordenschat Amsterdamse kleuters). De leerdoelen worden vastgelegd en vertaald naar activiteiten. Op deze manier proberen de pm-ers tegemoet te komen aan de soms grote verschillen die er bestaan tussen de kinderen. In kleine groepjes krijgen de doelgroepkinderen vervolgens extra begeleiding. Dit is soms alleen met doelgroepkinderen en soms samen met niet-doelgroepkinderen om de kinderen van elkaar te laten leren. Om de taalproductie onder de
doelgroepkinderen te verhogen, zetten zij dus bewust de taalvaardigheid van Nederlandstalige kinderen in tijdens het kringgesprek en de spelactiviteiten.
Binnen de thema’s zijn de activiteiten verdeeld over de verschillende
ontwikkelingsgebieden en is er ook ruim aandacht voor creatieve ontwikkeling en beweging.
Binnen het pedagogisch handelen hanteert Hummeloord de visie “140%
pedagogische aandacht”. Dit houdt in dat alle kinderen altijd de aandacht krijgen die ze nodig hebben. Dit is wellicht niet altijd uitvoerbaar maar is wel altijd het uitgangspunt. Tijdens de observatie in de groep was dit ook zichtbaar.
Ontwikkeling, begeleiding en zorg
De pedagogisch medewerkers volgen de kinderen in hun brede ontwikkeling en observeren ze om problemen of stagnaties in de ontwikkeling van kinderen in een vroeg stadium te kunnen signaleren. De kinderen die om wat voor reden dan ook opvallen, worden allereerst met de collega’s besproken. Als er aanleiding toe is, kunnen zij binnen Solidoe vragen om het betreffende kind extra te observeren. Ook is er de mogelijkheid de observaties met het consultatiebureau te bespreken die ook de toeleiding verzorgt.
Na overleg is het mogelijk dat de arts de kinderen en hun ouders dan opnieuw oproept en er eventueel een verwijzing komt naar externe zorg. Ook verwijzing naar het speciaal onderwijs behoort tot de mogelijkheden.
De handelingsplannen die de pedagogisch medewerkers opstellen geven inzicht in de aard van het probleem, de acties die erop volgen en welke effecten deze acties hebben. De handelingsplannen kunnen betrekking hebben op de
executieve vaardigheden, de woordenschat ontwikkeling of het gedrag.
Wat betreft de externe zorg zijn de lijnen met de hulpverlenende instanties kort en is er weinig sprake van wachtlijsten, behalve bij logopedie. Er is regelmatig overleg met de vestigingsmanager van Solidoe over zorgkinderen, maar ook elke twee weken met het consultatiebureau. Ook is er veel contact met Het Kabouterhuis in Amstelveen. Hiermee werken de medewerkers samen in “Alert for you”, een lokaal samenwerkingsverband tussen kinderopvang en
opvoedexperts uit de jeugdzorg. Dit houdt niet alleen in dat de medewerkers van Het Kabouterhuis op de groep komen observeren en adviezen geven, maar in sommige gevallen ook dat kinderen voor enkele dagdelen naar het MOC Kabouterhuis gaan. Er is dan sprake van een combi-plaatsing met een gezamenlijke pedagogische aanpak.
Kwaliteitszorg
Voor de kwaliteitszorg op Hummeloord is de houder Solidoe verantwoordelijk. Er is een vve-coördinator die de contacten met de gemeente en de GGD
onderhoudt en tevens de vve-bijeenkomsten binnen de gemeente bijwoont. Ook de contacten met de externe zorgverleners en de scholen verlopen via de vve- coördinator. De pedagogisch medewerkers hebben zelf ook contact met de omliggende scholen over de kinderen die hiernaar uitstromen en ook met het inpandige kinderdagverblijf.
Binnen Solidoe is een systeem ontwikkeld voor kwaliteitsbewaking- en verbetering per locatie. Ook de jaarlijkse scholing van de medewerkers is hiervan een onderdeel. Zo heeft Solidoe al haar pedagogisch medewerkers de mogelijkheid geboden om HBO-geschoold te worden.
Doorgaande lijn
De doorgaande lijn tussen de voor- en de vroegschool is een ontwikkelpunt. De pedagogisch medewerkers hebben goede contacten met de basisscholen maar beide basisscholen die op hetzelfde terrein staan als Hummeloord en waar de meeste kinderen naar uitstromen, bieden geen vve. De contacten met de scholen zijn voor een groot deel éénrichting verkeer vanuit Hummeloord.
De pedagogisch medewerkers zorgen voor een warme overdracht maar zijn niet op de hoogte van wat er verder op de scholen gebeurt. Zo weten ze niet hoe het aanbod eruit ziet en wat de pedagogische visie is op de scholen. Ook over de zorg voor kinderen is geen contact.
Opbrengsten
Er zijn door de gemeente Uithoorn geen afspraken gemaakt over de te bereiken voorschoolse resultaten. Om die reden neemt de inspectie deze indicator ook niet mee in haar beoordeling.
De Inspectie van het Onderwijs constateert dat de kwaliteit van de voorschoolse educatie op peuterspeelzaal Hummeloord grotendeels op orde is. Uit het
onderzoek is gebleken dat de vve-locatie nauwelijks tekortkomingen kent.
CONCLUSIE
3
Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op de peuterspeelzaal Hummeloord. Daarnaast heeft de inspectie peuterspeelzaal Hummeloord gevraagd te reflecteren op de uitkomsten van het onderzoek en zo mogelijk aan te geven welke kwaliteitsontwikkelingen hieraan verbonden worden.
Hieronder geeft de houder haar reactie:
Solidoe is verheugd over dit rapport van bevindingen. Dit rapport is een enorme bevestiging voor het werk van de pedagogisch medewerkers - zij weten waar zij voor staan en wat zij willen en geven dagelijks, met veel inzet en
deskundigheid, uitvoering aan het beleid dat de organisatie heeft vastgesteld.
We zijn ook verheugd dat de ouders merken welke kwaliteit er geboden wordt en daarvoor hun waardering uitgesproken hebben. De samenwerking met ouders is immers van cruciaal belang.
Na de bestandsopname is inzet gepleegd om de kwaliteit van de opvang te verhogen. Eén van de belangrijke onderdelen was de 3-jarige Solidoe vakschool, die de pedagogisch medewerkers een mogelijkheid bood om hun diploma op te waarderen naar een diploma PW4. Het is een brede scholing, met onder andere trainingen interactievaardigheden en ontwikkelingsgericht werken. Deze
trainingen zijn ook nog onderdeel van de huidige scholing.
Het rapport geeft ook een ontwikkelpunt aan: het formuleren van concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen naar een vroegschool.
Er komt een nieuwe beleidsperiode aan met betrekking tot de VVE, waarvoor doelen, acties en resultaten inmiddels zijn geformuleerd. Ook de doorstroming naar de vroegschool is een onderwerp. De stuurgroep VVE, onder regie van de gemeente, zal zich mede over dit onderwerp buigen om hier verder uitvoering aan te geven.
REACTIE VAN DE HOUDER
4
In de onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk. Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende.
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren.
BIJLAGE 1 OORDELEN
Condities 1 2 3 4
•
•
• Voldoende vve-tijd
• Kwaliteit pedagogisch medewerkers
•
•
•
• A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar
A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A3 Beroepskracht - kind ratio ("dubbele bezetting")
A4.1 De peuters volgen gedurende voldoende tijd (per week) een vve-programma op de voorschool
A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding)
A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend vve-geschoold A5.5 Er is een jaarlijks vve-opleidingsplan
Ouders 1 2 3 4
•
•
•
•
• B1 Gericht vve-ouderbeleid
B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd
B3 Intake
B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen
B5 Participatie in vve-activiteiten in de voorschool/vroegschool
Ouders 1 2 3 4
• B7 Rekening houden met thuistaal
Kwaliteit van de uitvoering van vve 1 2 3 4
Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma
•
•
•
• Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat
•
•
•
•
• Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen
•
•
•
•
•
•
• C1.1 Een integraal vve-programma
C1.2 Werken met een doelgerichte planning
C1.3 Het activiteitenaanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend en geconcretiseerd
C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd
C2.1 Het pedagogisch handelen van de pedagogisch medewerkers/
leerkrachten is respectvol
C2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten structureren en hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen
C2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen
C2.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de zelfstandigheid van de kinderen en tonen respect voor de autonomie van het kind
C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend
C3.1 Het educatief handelen van beide pedagogisch medewerkers/
leerkrachten is goed op elkaar afgestemd
C3.2 Er worden structureel effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd
C3.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen
C3.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken
C3.5 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de pedagogisch medewerkers/leerkrachten
met de kinderen is responsief
C3.7 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen
Ontwikkeling, begeleiding en zorg 1 2 3 4 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep
•
•
•
• Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen
•
•
• D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen
D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind
D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht voor de taalontwikkeling bij begeleiding
en zorg
D2.1 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg
D2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten zorgen dat kinderen aangemeld worden voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten blijven de
ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden
Kwaliteitszorg binnen de voor- en de vroegschool 1 2 3 4
•
•
•
•
• E1 Er is vve-coördinatie op de voor- resp. vroegschool
E2 De voor- resp. vroegschool evalueert de kwaliteit van vve regelmatig
E3 De voor- resp. vroegschool evalueren de resultaten van vve E4 De voor- resp. vroegschool werkt planmatig aan vve-
verbetermaatregelen
E5 De voor- resp. vroegschool borgt de kwaliteit van haar vve- educatie
Doorgaande lijn 1 2 3 4
•
•
• F1 Er is vve-coördinatie tussen de voor- en vroegschool
F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool
F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht
