M E D E D E E L I N G E N
VAN DE
NEDERLANDSCHE
VEREENIGING VAN VROUWEN M E T A C A D E M I S C H E O P L E I D I N G
JANUARI
JANUARI 1934 5e Jaargang No. 1
Secretariaat:
Secretariaat: Dr. Dr. M. M. E. E. A. A. DE DE JONG JONG - - Hobbemakade Hobbemakade 115 115 1 - - A'dam
Telef. te Amsterdam. 42255.
Dr. M. P. Löhnis, Vice-Presidente, Wageningen, Nassauweg 20, Tel. 627.
Dr. M. E. A. de Jong, Secretaresse, Amsterdam Z., Hobbemakade 115i, Telef. 90363.
P. B. de Roever-Wolberg, Arts, Penningmeesteresse, Amsterdam Z., Mozartkade 16. Telef. 26165.
Dr. M. C. van der Kolf, Archivaresse, Rotterdam, van Someremveg 36, Telef. 53631.
Jkvr. Mr. M. J. E. B. Alting von Geusau, Den Haag, Nicolaistraat 17, Telef. 333120.
Ir. E. F. van den Ban, Haarlem, Kampersingel 70, Telef. 10515.
Dr. J. J. van Dullemen, Utrecht. Witte Vrouwenkade 3.
Dr. W. P. Erijlinck, Amsterdam Z., Roelof Hartplein 4, Tel. 90001.
Mr. J. O. Knottnerus. Rotterdam, Mathenesserlaan 457, Telef. 32833.
Dr. M. Philippi. den Haag, Laan van N.O.I. 261, Telef. 771890.
Ir. O. H. Pontier, S. I., den Haag, v. Aerssenstraat 253, Tel. 553064.
Mr. A. W. de Ranitz-Cohen. Amsterdam Z.. Merwedeplein 39 3. Mr. N. S. C. Tendeloo, Amsterdam Z., Roelof Hartplein 4, Telef.
30453, 90001.
AFDEELING AMSTERDAM EN OMSTREKEN.
Mr. M. A. Suyling, Presidente, Amsterdam Z., Roelof Hartstr. 66 3. Telef. 32536.
R. van Wezel, Tandarts, Secretaresse, Amsterdam Z., Noorder Am- stellaan 99. Tel. 29738, 28156.
Mr. A. Goudsmit, Amsterdam O., Prinsengracht 738, Telef. 44440.
J. C. Polenaar, Tandarts, Amsterdam C., Prinsengr. 973, Tel. 42424.
J. M. P. Edel-Visser, Ap., Amsterdam Z., Jan Luvkenstraat- 94, Telef. 29363.
AFDEELING DEN HAAG EN OMSTREKEN.
Jkvr. Mr. M. J. E. B. Alting van Geusau, Presidente, den Haag, Nicolaistraat 17, Telef. 333120.
Mr. E. van Warmelo, Secretaresse, Den Haag, Laan van N.O.I. 176, Tel. 773266.
Dr. A. Kleinhoonte, Delft, I'oortlandlaan 128.
AFDEELING UTRECHT EN OMSTREKEN.
Mr. E. C. Simons, President^, Utrecht, Koningslaan 19, Tel. 14590.
Mr. M. A. Sebus, Secretaresse, De Bilt, Emmalaan 6.
Dr. C. C. van der Graft, Utrecht, Parkstraat 15, Tel. 11332.
J. Voet, Dierenarts, Utrecht, Biltstraat 154, Tel. 14259.
J.
J. C. Went, Utrecht, Nieuwe Gracht 187, Tel. 13466.
MEDEDEELINGEN
VAN DE
NED.
NED. VEREENIGING VAN VROUWEN MET ACADEMISCHE OPLEIDING
JANUARI 1934 Secretariaat
Secretariaat Dr. M. E.A. DE JONG - Hobbemakade 115i - Amsterdam Z.
DE V.V.A.O. EN HET VRAAGSTUK VAN DE VROUWENARBEID.
Het bestuur van de V.V.A.O. was van meening, dat, nu de arbeid van de „werkende vrouw" dikwijls als één van de belangrijke oorzaken van de economische crisis
crisis wordt beschouwd, een activiteit van de zijde der vereeniging gewenscht was, om deze strooming voor zoover mogelijk tegen te gaan.
Van het werk, dat tot nu toe door het bestuur ge
daan
daan is, werd op de algemeene vergadering, op 16 December te Rotterdam gehouden, door de presidente verslag uitgebracht. Zij deelde mee, hoe op initiatief initiatief van de Vereeniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap,
Staatsburgerschap, door 5 vrouwenverenigingen een stukje
stukje was samengesteld, gericht tegen een voor vrou
wenarbeid zeer grievende publicatie in het Handels
blad. Bovendien voegde zij er aan toe, dat men hoopt te
te komen tot het samenstellen van een brochure, waar
in het recht van de vrouw op arbeid behandeld zal worden.
De vereeniging stelt zich op het standpunt, dat de vrouw recht op arbeid heeft en dat, hoewel de meeste leden
leden van meening zijn, dat de gehuwde vrouw als regel
regel haar taak heeft in het gezin en niet in een) werkkring, het toch zeker te betreuren zou zijn, als dit
dit bij overheidsmaatregel zou worden vastgelegd, om
dat
dat dit de persoonlijke vrijheid aantast en er ge
vallen bestaan, waarin óf voor de vrouw een werk
kring
kring geen enkel bezwaar meebrengt, óf de noodzaak noodzaak er
er haar toe dwingt een werkkring te aanvaarden. Uit Uit de
de vergadering wordt ook nog gezegd, dat het zoo onjuist
onjuist is, dat allerlei crisismoeilijkheden afgeschoven worden op de vrouwen alleen.
Ieder lid van de V.V.A.O. kan in haar eigen kring de
de mentaliteit: „de vrouw moet terug naar de speci
fiek
fiek vrouwelijke beroepen", bestrijden. Er is niet vol
doende
doende werk in het huishouden, men kan niet meer terug naar den toestand van 50 jaar geleden. Boven
dien,
dien, de veranderde omstandigheden maken het on
mogelijk, dat een man, behalve zijn vrouw en kinde
ren,
ren, ook nog vrouwelijke familieleden zou moeten onderhouden.
onderhouden.
Het bestuur van de V.V.A.O. zal trachten te voor
komen, dat crisismaatregelen de positie van de vrouw in het bijzonder benadeelen. Maar het is belangrijker, dat
dat ieder tracht de publieke opinie te bewerken. Het gaat
gaat hier om ons recht tot werken, om ons bestaan.
•M. J.
BEUEZEN.
BEUEZEN.
International Junior Fellowship in Arts. De Interna
tional Federation of University Women biedt een beurs aan
aan ter waarde van £250 om de houdster in de ge
legenheid te stellen gedurende het jaar 1934-1935 werk te doen op het gebied van Klassieke of Moderne Talen, Rechten,
Rechten, Geschiedenis, Philosophie of Theologie in een ander land, dan het hare.
Sollicitaties vóór 1 Februari 1934.
International Residential Scholarship at Crosby Hall.
De Engelsche vereeniging van vrouwen met academi
sche opleiding biedt een beurs aan ter waarde van
£ 100 om de houdster in de gelegenheid te stellen ge
durende het jaar 1934-1935 in Londen te werken. De bedoeling is dat de houdster gedurende haar verblijf in Londen in Crosby Hall woont.
Sollicitaties vóór 1 Februari 1934.
International (A. A. U. W. Fellowship Crusade) Fel
lowship. De Amerikaansche Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding biedt een beurs aan ter waarde van 8 1500, om de houdster in de gelegenheid te stellen gedurende het jaar 1934-35 te werken op het gebied van "Wiskunde, Natuurkunde, Scheikunde, Geologie, Psychologie, Biologie, Physiologie of Patho
logie, ïn een ander land dan het hare.
Sollicitaties vóór 1 Februari 1934.
Alfred Yarrow Scientific Research Fellowship. Gir ton College, Cambridge, biedt een beurs aan ter waar
de van £ 300 per jaar, om iemand in de gelegenheid
te
te stellen gedurende 3 jaar research werk te ver
richten
richten op het gebied van Natuurwetenschappen of of Medicijnen. De bedoeling is, dat de houdster in G-irton College
College woont.
Sollicitaties vóór 1 Februari 1934.
Pfeiffer Research Fellowship, Girton College, Cam- bridge, biedt een beurs aan ter waarde van £ 250 per jaar, om iemand in de gelegenheid te stellen gedu
rende 3 jaar research werk te verrichten op het ge
bied van Theologie, Rechten of Letteren. De bedoeling is, dat de houdster in Girton College woont.
Sollicitaties vóór 1 Februari 1934.
Nadere inlichtingen over deze beurzen geeft de se
cretaresse van de Vereeniging van Vrouwen met Aca
demische Opleiding, Dr. M. E. A. de Jong, Hobbema- kade 115 I, Amsterdam-Z., bij wie ook de sollicitaties moeten worden ingestuurd.
LONDEN EN PARIJS.
Crosby Hall, Cheyne Walk, London S.W. 3, is het centrum van de International Federation of Univer- sity Women. Er zijn kamers beschikbaar voor haar, die ©en langen tijd in Londen moeten zijn, maar ook voor haar, die slechts voor enkele dagen een prettig verblijf zoeken.
De prijzen zijn per dag: Bed and Breakfast from 7/-, Dinner 2/6, Lunch 1/- or 1/6, Tea 6d. Per week:
£4.4.0 to £2:12.6.
Men kan zich als lid rechtstreeks tot Crosby Hall wenden, de secretaresse stuurt U echter ook gaarne een prospectus met nadere bijzonderheden (aanvragen Hobbemakade 115 I).
Reid Hall, Paris Centre of University Women, 4 Rue de Chevreuse, is speciaal ingericht voor Amerikanen, die in Parijs zijn. Leden van de International Fede
ration of University Women, zijn echter te allen tijde welkom.
De prijs is 40 frs. per da,g (kamer, ontbijt en diner) bij een verblijf van minder dan twee weken, 30 frs.
per dag bij een verblijf van meer dan twee weken.
WERKLOOZE ACADEMICAE.
Door het dagelijksch bestuur van de V.V.A.O. wordt onderstaande circulaire verzonden aan al degenen, die in de laatste 3 jaar afstudeerden en voorzoover de
vereeniging
vereeniging bekend is, geen werk vonden. Het betreft hier
hier ruim 300 vrouwen, waaronder vooral veel juris
ten
ten en biologen.
Uit de statistische gegevens betreffende vrouwenstu die
die van de Nederlandsche vereeniging van vrouwen met academische opleiding blijkt, dat U tot degenen be
hoort,
hoort, die in de laatste jaren haar studie voltooid heb
ben, maar geen werkkring konden vinden, en wij wen den
den -ons thans tot U, omdat wij willen trachten eeni- gen
gen steun te geven. Wij zijn overtuigd, dat het vinden van een werkkring voor de pas afgestudeerde vrouw nog
nog veel moeilijker is, dan voor den pas afgestudeerden man, al komt 'dit in den regel niet zoo duidelijk naar voren,
voren, omdat de jonge vrouw in haar omgeving altijd wel eenige bezigheid vindt, terwijl de jonge man voor ieder zichtbaar werkloos is. Met nadruk willen wij er echter op wijzen, dat de vrouw, die op deze (wijze haar tijd vult, wel nuttiger bezig is, dan wanneer zij in het geheel niets doet, maar dat toch haar opleiding daarvoor niet bedoeld is.
In de eerste plaats is het ongetwijfeld noodig, dat de pas afgestudeerde vrouw op de hoogte blijft van haar studievak en haar kennis ook uitbreidt, wat door door eigen studie te bereiken is, maar daarnaast kan de tijd, die op het oogenblik tegen haar wil vrij is, nuttig besteed worden ter voorbereiding tot een later te ver
werven werkkring in de maatschappij. "Wie een studie voltooid heeft, staat nog slechts aan het begin van de gekozen loopbaan, en voor deze loopbaan is wel in de eerste plaats vakkennis noodig, maar daarnaast levens
ervaring en menschenkennis. Deze beide qualiteiten zijn ook onafhankelijk van een betaalden werkkring te verwerven.
Wij weten, dat het onder de tegenwoordige omstan
digheden slechts voor enkelen weggelegd is, dadelijk een werkkring te vinden en daarom raden wij U aan:
Indien gij geen voor U geschikte gesalarieerde betrek
king kunt vinden, doe dan werk, dat sociaal nuttig is en tevens Uzelf de ervaring geeft, die U later in Uw loopbaan te pas kan komen en U bij sollicitaties tot voordeel kan zijn. Voor iemand met een opleiding als de Uwe, is een taak te vinden, die noodig vervuld moet worden, werk, dat ongedaan blijft, als U het niet doet, om de eenvoudige reden, dat voor dit werk op het oogenblik geen geld beschikbaar is.
Er is veel werk in vereenigingen (enquêtes uitwer-
ken bijv.), dat gedaan moet worden en U ervaring kan geven op sociaal gebied en in administratieve richting, er is vooral veel werk te doen voor de jeugdige werk- loozen (cursussen, bijv.). Bijna alle werkloozencomité's, van welke richting ook, hebben gebrek aan hulp. Er is ook een groote groep van werklooze arbeidsters, ver
pleegsters en onderwijzeressen, voor wie nog bijna niets gedaan wordt. Er zijn hier mogelijkheden voor allen, die door haar studie niet alleen een bepaald vak ge
leerd hebben, maar toch ook een groote algemee- ne ontwikkeling gekregen hebben, waar anderen die niet zoo gelukkig waren, van kunnen profiteeren.
Moeilijk is dit werk wel, maar naast het werk, dat direct
direct contact geeft met de werkloozen is er ook veel op organisatorisch en administratief gebied, waarvoor hulp hoogst welkom zou zijn.
Het is niet de bedoeling van de vereeniging op het oogenblik propaganda voor zichzelf te maken en le
den
den te werven, de vereeniging wil trachten U te hel
pen en U een weg te wijzen. Algemeene regels zijn niet te geven, het hangt geheel af van de persoon, haar woonplaats en omstandigheden. Wendt U tot de Nederlandsche Vereeniging van Vrouwen met Acade
mische Opleiding, meldt U schriftelijk aan, de secre
taresse zal U dan gaarne ontvangen of U verwijzen naar een van de bestuursleden of leden, die meer in Uw omgeving woont of Uw speciale geval beter kan beoordeelen.
VROUWENARBEID.
Met het oog op het belang van dit vraagstuk in den tegenwoordigen tijd zijn door de V.V.A.O. eenige boe
ken over dit onderwerp aangeschaft, die gaarne aan de
de leden worden uitgeleend. Men vrage ze aan bij de secretaresse,
secretaresse, Hobbemakade 115 I, Amsterdam-Z.
Dr. J. D. Dozy, Het Feminisme als Zedelijk Vraag
stuk.
stuk.
A. E. Talens-Ebbens, Moderne Vrouwenkruistocht.
Marguérite Thibert, The economie depression and the employment of Women.
Verder eenige tijdschriften, die artikelen over dit onderwerp
onderwerp bevatten.
Marguérite Thibert: The economie depression and the employment of women. Overdruk uit Internati-
onal
onal Labour Review 1933, 4 en 5 (ook in Franschen Franschen tekst
tekst verkrijgbaar), 40 pag. Prijs 1 sh..
Gaarne wil ik de leden van de V.V.A.O. op deze voor
treffelijke
treffelijke brochure van Marguérite Thibert, lid van de
de I.F.U.W. te Genève, werkzaam aan het Internatio
nal
nal Labour Office, research division, opmerkzaam ma
ken
ken en een kort overzicht van den inhoud geven.
Het verdienstelijke van deze brochure is voorna
melijk
melijk hierin gelegen, dat de argumenteering op eco
nomische
nomische feiten en statistieken is gebaseerd. Het vraagstuk van den arbeid der vrouw in crisistijd kan men
men op twee wijzen beschouwen: economisch t. o. v.
de
de maatschappij en psychologisch t.o.v. het vrouwelijk individu en de schrijfster heeft terecht gemeend, dat in dezen
dezen tijd de economische zijde van het vraagstuk vraagstuk het meest naar voren moet worden gebracht.
Het doel van deze brochure is aan te toonen, hoe verkeerd de opvatting is, le. dat vrouwenarbeid één der
der oorzaken van de malaise zou zijn, een opvatting, die in de populaire pers bij de groote menigte opgeld doet, maar door geen econoom zal worden gehuldigd en 2e. dat men de werkloosheid zou kunnen vermin
deren door de vrouw, en speciaal de gehuwde vrouw, van den arbeidsmarkt uit te sluiten.
Principieel moet iedere regeling, waarbij werkloos
heid, d.i. gebrek aan werk, bestreden wordt door werk af te nemen van de een en te geven aan den ander, verkeerd zijn. Werken is niet het voorrecht van den man, maar het recht van ieder menschelijk wezen en in slechte economische tijden zal ieder, man zoo
wel als vrouw, zijn best doen de inkomsten van het gezin te vermeerderen; de armoede maakt de geheele bevolking, die tot arbeiden in staat is, tot een leger werkzoekenden, die iedere gelegenheid om geld te ver
dienen aangrijpen. Terwijl de vrouw vroeger haar ar
beidsterrein in huis vond, zonder loon te verdienen, is dit in de 19e eeuw geheel anders geworden door de vooruitgang van de techniek, waarbij de productie van de eerste levensbehoeften niet langer in huis, maar buitenshuis geschiedde en de vrouw uit economische noodzakelijkheid, om in de behoeften van het gezin te voorzien, bezoldigd werk zocht buitenshuis en op deze wijze haar intrede deed in de maatschappij, werkend voor eigen levensonderhoud en dat van anderen. Hierbij heeft niet de vrouw de plaats van den man ingenomen, maar heeft de man de vrouw werk, nl. de productie
van de levensbehoeften van het gezin, afgenomen. Het is een quaestie van verdeeling van het werk, dat in de maatschappij
maatschappij gedaan moet worden, tusschen de beide sexen,
sexen, waarbij ieder om den broode bezoldigd werk ver
richt.
"Wil men bewijzen, dat bezoldigde arbeid van de vrouw één der oorzaken van de malaise is, dan zal men eerst moeten bewijzen, dat in de jaren vóór de crisis
crisis het percentage werkende vrouwen vermeerderd is en dat dit geenszins het geval is, blijkt >uit de arbeidsstatistieken
arbeidsstatistieken van de verschillende landen. Het percentage werkende vrouwen is vrijwel gelijk ge
bleven.
Bezien wij nu de tweede quaestie, vermindering der werkloosheid door beperking van den arbeid der vrouw,
vrouw, dan is in de eerste plaats duidelijk, dat aan de vrouw, die kostwinster is, 't zij voor 'zich zelf,
zelf, 't zij voor anderen, haar werk niet kan ontno
men worden en gaan wij statistisch na, wat het re
sultaat
sultaat zou zijn t.a.v. de werkloosheid, indien de ge
huwde vrouwen, die daarvoor in aanmerking komen, omdat
omdat zij geen kostwinsters zijn (en wie heeft het recht
recht te beoordeelen, of de vrouw in quaestie niet uit economische
economische noodzakelijkheid werkt?), ontslagen wer
den,
den, dan komt men volgens statistieken van verschil
lende landen op een percentage van ten hoogste 5Va%
van het totaal aantal werkende vrouwen, dat door mannen
mannen vervangen zou kunnen worden, hetgeen ar
beid zou geven aan 4y2o/o van de werklooze mannen, een
een percentage, dat te gering is om eenig reëel re
sultaat
sultaat te bereiken ter bestrijding van werkloosheid), (sommigen
(sommigen berekenen de getallen nog lager, als grond
slag
slag diende een statistiek van Duitschland, maar in andere
andere landen kwam men tot dezelfde resultaten). Een gevolp
gevolp echter van ontslag aan deze gehuwde vrou
wen zou zijn ontslag van de gehuurde hulp voor het huishouden, die, als de vrouw des huizes weer thuis is, overbodig
overbodig of te duur wordt, en, daar zij weinig kans heeft
heeft werk te vinden, ten laste van de gemeenschap komt, een feit, dat in Frankrijk in het Rhönedeparte- ment.
ment. statistisch werd vastgelegd. In Amerika rekende men
men uit, dat het ontslag van 64 gehuwde vrouwen ten gevolge zou hebben, dat 100 werksters op huis
houdelijk
houdelijk gebied werkloos zouden worden. Wij krij
gen
gen dus naast een niet noemenswaardige vermindering van
van de de werkloosheid werkloosheid der der mannen mannen een een vermeerdering
van de werkloosheid der ongehuwde vrouwen: de werkloosheid wordt verplaatst. Ook de vermindering van de koopkracht van het gezin, waarvan de vrouw, terwijl zij vroeger mede verdiende, werkloos wordt, noemt Marg. Thibert op als economisch nadeel voor de
de maatschappij. Mocht ontslag van de vrouw bij hu
welijk een gewoonte worden, dan zou dit tot eigenaar
dige
dige economische consequenties leiden, le. t.o.v. de gezinnen,
gezinnen, die, wanneer de eenige kostwinner sterft, armlastig
armlastig worden, daar de vrouw weinig of geen kans heeft werk te vinden, terwijl zij, als zij was blijven werken, haar gezin kon onderhouden, 2e. t.o.v. den ar
beid in het algemeen, daar opleiding tot beroepsarbeid van de vrouw zal afnemen en men een groot aantal ongeschoolde
ongeschoolde arbeidsters zou krijgen, die men niet kan verhinderen
verhinderen te werken en die tegen een hongerloon al
lerlei
lerlei soort mechanisch werk zouden verrichten en daar
door
door den loonstandaard drukken.
Er zouden nog vele interessante punten uit de stu
die
die van M. Thibert te vermelden zijn, maar ik heb mij beperkt tot de hoofdzaken. In het algemeen heeft de schrijfster
schrijfster duidelijk in het licht gesteld, dat in de tegenwoordige maatschappij de uitsluiting uit bezol
digden
digden arbeid van de vrouw, die niet kostwïnster is, geen
geen verlichting van werkloosheid geeft, maar ver
plaatsing van werkloosheid en economische nadeelen en
en misstanden met zich meebrengt. Uit den aard der zaak houdt deze studie zich voornamelijk bezig met de
de arbeidersklasse, over welke de meeste statistische gegevens
gegevens bestaan. Over de vrouw in het vrije beroep, voornamelijk
voornamelijk ook de intellectueelen, die ons het meest interesseeren, zijn weinig gegevens beschikbaar. Marg.
Thibert wijst o.a. op de resultaten van een enquête van
van de American Association of University women, in een boekje met den titel: After College What?
door
door C. G. Woodhouse. O.a. blijkt hieruit, dat van de University women, die na huwelijk nog haar beroep uitoefenden,
uitoefenden, 58.8«/o als reden hiervoor, financieele om
standigheden
standigheden opgaven; onder de arbeidersklasse in Duitschland b.v. is dit percentage 80°/o. Er zijn voor ons
ons academicae nog andere kanten aan de quaestie, daar
daar voor ons, naast economische noodzakelijkheid of wenschelijkheid, ook de factor van vakinteresse be
langrijk is, maar wil men ook voor ons op feiten wij
zen, dan is het wel merkwaardig, dat hier in Holland het aantal academicae, dat op de arbeidsmarkt komt,
ongeveer
ongeveer 5°/o bedraagt van het totale aantal academisch gevormden,
gevormden, zoodat ook in dit geval de beperking van den
den arbeid der vrouw geen noemenswaardig resultaat zou
zou opleveren ter vermindering van de werkloosheid bij de academische beroepen.
Op het congres van de I.F.U.W. te Edinburgh in 1932
1932 werd de wenschelijkheid uitgesproken een on
derzoek
derzoek in te stellen naar de werkloosheid en haar oorzaken
oorzaken bij de vrouwen in het vrije beroep en de mogelijkheden tot verbetering. Wij hopen ten zeer
ste,
ste, dat de I.F.U.W. met behulp der nationale fede
raties dit werk zal ondernemen. In de volgende „Me- dedeelingen"
dedeelingen" hoop ik uit het kaartsysteem een over
zicht
zicht te kunnen geven van het aantal werkloozen on
der
der degenen, die in de laatste 5 jaren afstudeerden.
M. C. VAN DER KOLF.
IN MEMORIAM N. KLAASSEN.
Op een killen Novemberdag hebben oude en jonge vrienden Nel Klaassen uitgedragen.
Droefenis was er in hun harten, maar tevens vrede.
Vrede, omdat haar lijden nu ten einde was.
Een ondoorgrondelijk levensraadsel is dit groote lij
den
den geweest. Of zij juist daardoor zoo'n open oog en hart had voor een ieder, die in moeilijkheden was en
en die leed?
Weinig collega's en geen harer leerlingen konden zich
zich aan de bekoring van deze opgewekte, eerlijke en
en rechtvaardige mensch onttrekken.
Het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes te Utrecht verliest in haar tevens een zeldzaam begaafd docent en
en de herinnering aan deze beminde leerares zal nog lang
lang bij velen blijven leven.
MAGRITA J. FIIEIE.
IN MEMORIAM P. F. HAAGEN SMIT-PENNINGS.
Op eersten Kerstdag heeft de afdeeling Utrecht één harer jonge leden door den dood verloren. Mevr. Haa- gen
gen Smit-Pennings is in onze vereeniging niet op den voorgrond getreden, maar velen onzer zullen zich haar wel herinneren van ooilege en laboratorium of uit het vereenigingsleven van de U.V.S.V. en de roeivereeni- ging
ging „Viking". Persoonlijk was zij mij het meest be-
kend in de huiselijke omgeving. Frisch en monter, zooals zij zich na de beoefening der watersport aan haar studie ging wijden, zoo staat Nel Pennings mij nog steeds voor oogen! Deze opgeruimdheid kwam haar goed te pas in de vervulling van haar dubbele taak, als werkende vrouw en huisvrouw. Niet dat haar pro
visorschap in een apotheek haar veel tijd nam of ook maar eenigszins belemmerde in een behoorlijke ver
zorging van haar kleine huishouding; maar om zich zóó in twee richtingen uit te kunnen geven is wel een zeker aanpassingsvermogen en blijmoedigheid noo- dig en die bezat zij genoeg. Opgewekt stond zij ook haar man bij in zijn wetenschappelijke proeven. Haar werkkring wederom op te vatten, als haar kindje wat grooter zou zijn, was haar vaste voornemen. Helaas moest een vreeselijke ziekte, zoo kort nadat zij de moedervreugde had gesmaakt, haar wegrukken van hen, die haar dierbaar waren, haar jongen echtgenoot en haar ouders, die in haar hun eenig kind verloren.
Dit „In Memoriam" zij hun een teeken van de wijze, waarop zij in onze gedachten zal blijven voortleven.
G. H. KURTZ.
STEUNFONDS
STEUNFONDS VOOR BUITENLANDSCHE ACADEMICAE.
De penningmeesteresse deelt mee, dat in het geheel voor dit fonds is ontvangen f 215.—.
Een botanica (vroeger professor aan een Duitsche Universiteit), wendde zich tot de I.F.U.W. en deze ver
wees haar naar de Nederlandsche Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding, omdat zij in Utrecht voor haar nuttig werk zou kunnen doen op het gebied, waarin zij gespecialiseerd is.
Het bedrag, dat wij van onze leden hebben ontvan
gen
gen is nog niet geheel voldoende en wij hopen dan ook, dat
dat ons, nu het om een concreet geval gaat, nog en
kele bijdragen zullen bereiken.
Het gironummer van de penningmeesteresse is 128057, den
den Haag.
L'ENSEIGNEMENT
L'ENSEIGNEMENT SECONDAIRE DES JEUNES FIL- LES
LES EN EUROPE, par AMéLlE ARAT6.
Bij deze Mededeelingen vindt men een aankondiging van
van het boek, dat door Dr. Arató is samengesteld op
verzoek van de I.F.U.W. In het volgende nummer volgt een bespreking van dit zeer interessante werk, waarin ieder, die te maken heeft met onderwijs aan meisjes
scholen, ongetwijfeld belang zal stellen.
TRAVEL COMMITTEE.
De commissie maakt bekend, dat de Oostenrijksche vereeniging van vrouwen met academische opleiding zich voorstelt een skiing party te Saalbach in Salz- burch te organiseeren, eind Februari of begin Maart.
De onkosten bedragen ongeveer 100 Sch.
De secretaresse, Hobbemakade 115 I, geeft nadere inlichtingen.
AFDEELING AMSTERDAM.
De afdeeling hield haar derde bijeenkomst op 17 November, waar Dr. J. H. Briegel een zeer interessante lezing hield over het Dalton-onderwijs in de Biologie, die de toehoorders een goeden kijk gaf op deze nieuwe, onderwijsmethode.
Op de eerstvolgende bijeenkomst zal Dr. P. H. C. C.
Tibout spreken over „Medisch-Opvoedkundige Consul-
tatiebureaux". R. v. W.
AFDEELING DEN HAAG.
Op 29 Nov. 1933 had een gemeenschappelijke maal
tijd plaats, waaraan werd deelgenomen door een 15 tal leden. Deze maaltijd werd gevolgd door een lezing van Dr. J. J. van Dullemen uit Utrecht, over haar haar studiereis naar Amerika. De leden, die waren opgeko
men om naar Dr. van Dullemen te luisteren, waren waren zeer geboeid door haar levendige voordracht, door een een groot aantal lichtbeelden geïllustreerd, en betreurden betreurden het, toen de spreekster genoodzaakt werd haar betoog af te breken, teneinde nog de laatste trein naar Utrecht Utrecht te lialen.
Het bestuur heeft Dr. R. A. Briegel bereid gevonden om
om de leden gelegenheid te geven het psychotechnisch laboratorium
laboratorium der P.T.T. onder hare persoonlijke lei
ding
ding te bezichtigen en een demonstratie van de werk
wijze te geven. Zeer veel leden hebben dankbaar ge
bruik gemaakt van de gelegenheid om zich voor die bezichtiging op te geven.
M.
M. K. K.
AFDEELING UTRECHT.
Op 30 Januari e.k. zal de afdeeling Utrecht weder
om een bijeenkomst houden in Maison Schmitz, Nieuwe- graclit.
graclit. Mej. dr. J. J. van Dullemen, rectrice van het Meisjes-Lyceum zal een causerie houden over haar Onderwijservaringen in Amerika. Lichtbeelden zullen de
de lezing illustreeren.
Op de November bijeenkomst vertelde Mej. dr. J. A.
Stroink
Stroink over een reis aan boord van een pelgrimsboot, welke zij als arts ©enige jaren geleden gemaakt heeft.
Vanaf deze plaats wordt haar nogmaals hartelijken dank
dank gebracht voor de buitengewoon aardige lezing, die
die zij voor ons heeft willen houden.
M. S.
v.i.v.o.s.
Inlichtingen over V.I.V.O.S. (Vereeniging van Vrou
welijke Oud-Studenten in Indië) geeft Mevr. P. B. de Roever-Wolbers, Mozartkade 16, Amsterdam-Z.
KAARTSYSTEEM.
Dr. M. C. van der Kolf, Rotterdam, van Somerenweg 36,
36, verzoekt haar, die van werkkring veranderen of voor het eerst een werkkring vinden, dit mede te wil
len deelen voor het kaartsysteem, dat door haar voor de
de vereeniging wordt bijgehouden. In het bijzonder wordt hier nog eens de aandacht op gevestigd in ver
band met het feit, dat deze gegevens ook gebruikt worden door de Commissie ter Bestudeering van de Overbevolking van Universiteiten en Hoogescholen, waar Dr. van der Kolf namens de Vereeniging van Vrouwen met, Academische Opleiding zitting in heeft.
ADVIESBUREAU NEDERLANDSCHE VROUWENCLUB.
Het Bestuur van de Nederlandsche Vrouwenclub deelt
deelt mede, dat zij in de gebouwen van de Veree
niging een Adviesbureau voor Vrouwen heeft geopend, waar voorlichting door deskundige adviseuses der Ver
eeniging
eeniging verleend wordt met betrekking tot financiën, verzekeringen, begrootingen, efficiency en rechtskwes
ties.
ties.
Het Bureau heeft zitting iederen Maandag van 16.30 tot
tot 17.30 uur. Indien gewenscht, worden ook schrif
telijk
telijk inlichtingen gegeven. Voor leden der Vereeniging
zijn de adviezen kosteloos, van niet-leden wordt een bijdrage geheven van f0.50 voor administratiekosten.
CONTRIBUTIES.
Ter vereenvoudiging der administratie en ter ver
mijding der inningskosten worden de leden dringend verzocht, de contributie van dit jaar te storten vóór 15
15 Maart op de girorekening van de Nederlandsche Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding 128057,
128057, 's-Gravenhage.
Na dien datum worden de diploma's ter incasso ge
geven
geven (inningskosten f0.20).
Leden van afdeelingen kunnen de contributie voor de
de afdeeling tegelijkertijd voldoen. De penningmeeste- resse zorgt dan voor doorzending naar de betrokken afdeeling.
afdeeling.
Contributie V.V.A.O. is f2,50, contributie van iedere afdeeling
afdeeling is f 1.00.
Denk aan ©en bijdrage voor het Millioen Dollarfonds!
Het
Het adres van de penningmeesteresse is Mozartkade 16,
16, Amsterdam-Z. —
MILLIOEN
MILLIOEN DOLLARFONDS.
Ontvangen van 1 Juli 1933—1 Januari 1934: R. f 10.-. 10.-.
Nieuwe leden.
Mr. M. L. Gunning-Peelen, den Haag, Jan. v. Nassaustraat 123.
Dr. H. C. Barrau, Frans oh, Tiel, Stationsstraat 39.
Dr. Eva Ehrlich, Scheikunde, Utrecht, Schoolstraat 21.
Dra. G. C. Horsman, Duitsch, Amsterdam-Z., Koninginneweg 247b.
Mr. S. J. Alma, I/aren, N.-H., Rozenlaantje 8.
Mr. S. P. J. Foreman,, Naarden, Comeni^slaan 24.
Mr. A. G. M. de Wit-van Braambeek, Oudkarspel.
Mr. M. Koderitsch, Rotterdam, Mauritsweg 29a.
Dra. J. G. Eymers, Wis- en Nat., Utrecht, Biltstraat 154.
Mr. M. L. A. Marius, den Haag, van Blankenburgstraat 20.
Aspirant-lid.
A. Sigal, Haarlem, Eindenhoutstraat 39.
Adresveranderingen.
Mr. A. M. van der Meulen, Utrecht, Buys Ballotstraat 11.
Dra. S. C. J. Jessurun-ten Dam Ham, Amsterdam-Z., Grevelin- genstraat 7h.
G. G. M. de Vos,. Arts, Rotterdam, Henegouwerplein 2b.
Dra. M. C. Duynstee, Wis- en Nat., den Haag^ Jozef Israëlsplein 1. 1.
M. Robbers, Engelsch B, Rotterdam, 's Gravendijkwal 11a.
Dr. H. E. M. Petter, Leeuwarden, Bleeklaan 165.
M. Wolfson, Fransch, Helmond, Prins Hendriklaan 8.
Dr. F. A. Söhtgen, Rechten, Amsterdam-C., Prinsengracht 407.
Mr. D. Kaag-König, Utrecht, Ramstraat 2.
S. H. Klinkhamer-Bastert, Arts, Eindhoven, Lijsterlaan 32.
Mr. A. ten Siethoff-Zeeman, Wassenaar, Prins Frederiklaan 10.
E. Bessem-Stoffel, Arts, Deventer, Zwolsche weg 91.
E. Hengeveld, Art®, Zwolle, Koestraat 28.
E. C. Leignes Bakhoven-Massee, Ap. Driebergen, Horstlaan 11.
Mr. S. J. van Oreveld-Meyers, Bussum, Albrechtlaan 22.
M. J. U. van Straaten-Greidanus, Ap., Voorburg* Schellinglaan 33. 33.
M. P. Yroon, Arts, Apeldoorn, Jachtlaan 112.
Bedankt als lid.
Dr. E. du Marchie Sarvaas, den Haag; A. 0. James, Delft; L. C. C.
Francken,
Francken, den Haag; Th. Ivens, Nijmegen; A. E. Quartero-van der der Starp,
Starp, Rotterdam; E. U. de Boer, Amsterdam; G. M. van de Wijn- persse, Utrecht; Mr. A. 0. Hissink, Amsterdam, H. E. Knigge- Lambers,
Lambers, Dinxperlo; Dr. M. van Nieuwenhuis-Von Uexkull, Leiden;
D.
D. M. van Kleef, Dordrecht; M. C. Vriessendorp, Baarn; Mr. 0. 0.
van
van Overeem, den Haag; A. M. van Royen, Schoonhoven; Mr. T. T.
Versteeg, Amsterdam.
Overleden.
N.
N. Klaassen, Utrecht, P. F. 0. Haagen Smit-Pennings, Utrecht.
LEDENLIJST van de V.I.V.O.S. leden, die tevens lid van de V.V.A.O. zijn.
Batavia.
Mr. J. Berghoge, Kebon. Sirih 82 pav.
Mr. J. van Bochove, yan Heutz Boulevard 39 pav.
C. Cheriex, Mampangweg binnen 5.
M. J. A. Diell, Oude Tamarindelaan 133.
N. Fruin-Mees, Oud Gondangdia 1 b.
Mr. M. H. van Geuns-Kasteleyn, Nieuwe Tamarindelaan 26.
F. Hattink-Boerma, Kenarilaan 7.
Ir. A. J. Hijman, Tandjonglaan 3.
J. H. Johann-van 't Sant, Schoolweg 10.
W. C. Keers, Mampangweg 2 binnen.
N. A. Kelilonbrink-Elshove, Tandarts, van Heutzplein 20.
A. M. 0. Koch, Madoeraweg 26.
A. Koets-van Oordt, Soekaboemiweg 22.
Mr. L. E. Lancée-Bolt, Sumatrastraat 9.
M. Markus-Lindeman, Mampangweg 47.
Mr. M. Martis, Penangsaan West 6 pav.
W. Martis, Penangsaan West 6 pav.
C. van Meerten, Kerkstraat 59, Mr. Oornelis.
L. E. Meuleman, Tjikini 75 pav.
A. van der Plaats-Keijzer, Kebon Sirih 33.
Ir. E. Ten Baa-Driessen, Floresweg 6.
A. Scheltema-Joustra, Baden Salehlaan 45.
Mr. M. A. H. Sohokkei>Hazeu, van Breenweg 15.
Mr. N. van Steenbergen, Laan Trivelli 67.
J. H. Verhaart-Bodderij, Kebon Sirih 31.
Mr. M. S. Wycherheld- Bisdom, Laan Trivelli 39 pav.
Bandoeng.
Bandoeng.
J. Bonebakker, Koppoweg Zendingshoepitaal.
Ir. E. C. Einthoven-Leeman, Pasteurweg 21.
K. Fast-Iwanoff, Zeelandiastraat 1.
Mr. L. F. Groeneveld Meyer-Lankamp, Biouwstraat 106.
Mr. C. Oh. Jansen van Raay, Brabantiastraat 12.
Dr. M. C. II. Loeff-Amshot'f, Dagoweg 66 b.
Dr. E. A. M. Tleyzer-Eibririk Jansen, Riouwstraat 118.
T.
T. M. Sparmann-Loopstra, Oud Merdika 21.
A. de Waal, Wenkebachstraat 10.
A. M. F. H. Wille, Groote Postweg, Hotel Homann.
Dr. C. Wijckerheld Bisdom, Oud Merdika 46.
Buitenzorg.
Buitenzorg.
N. Beumee-Nieuwland, Laan van der Wijck 1.
M. Lieftinck-Goenen, Parkweg 20.
Medan.
Mr. E. H. Andriessen, van Linschotenlaan 1 a.
Ir.
Ir. W. Engelbert van Bevervoorde-Deerns, Manggalaan 28.
J. Feringa-Woudstra, Tandarts, Poloniaweg 16 pav.
M. S. Haag-Huender, Hugo de Yrieslaan 1.
Mr. W. J. Haisma-Rahder, Wilhelminastraat 14.
Mr.
Mr. E. M. Leunissen-Klaassen, Bentengweg 7.
M.
M. M. Meyerink-Speckman, Polonoaweg 21.
L. G. E. Pott Hofstede-Mansholt, Boolweg 8.
A. Sohoorl-von Szonbe, Residentsweg 5.
Mr. E. E. II. Traill-Eversdijk Smulders, Baboeraweg 1.
M. Ultee-Wolters, van Linschotenlaan 5.
Dr. W. J. E. Westenberg, Medanhotel Kamer 44.
G. Wolff-Sijbolts, Laboratoriumweg 1.
Soerabaja (ongecorrigeerd).
F. Bottema-Peenstra Kuiper, Julianaboulevard 17.
A. E. Dommering-Koolemans Beynen, Reiniersz Boulevard 71.
Mr. E. L. Douwes Dekker-Hellwig, Darmo Boulevard 92.
G. C. Duyster-Hoekstra, Reiniersz Boulevard 106.
Ir. C. A. de Gelder, Ketabang Boulevard 73.
H. van Harreveld, H.B.S.-straat 29.
Dr. A. B. M. Holleman-Haye,. Ketoepastraat 17.
Mr. N. Henke, Tjiliwoengstraat 32.
A. Huynink-van Witzenburg, Kapoeastraat 17.
Mr. G. J. van der Kaaden, Victoriahotel Kamer 6.
Dra. N. A. M. Kop-Wilmink, Palmenlaan 22.
J. C. Neuyen-Hakker, Bogowontostraat 33.
Dr. J. Wagner-Gabriel, van Hogendorplaan 70 c.
A. Welt, H.B.S.-straat 29.
lïuifcenleden.
0. Burger-Dornheck Bussoher, Malang.
A. J. Davids-Schuirmga, Sultans Boulevard, Djocja.
G. J. Dreckmeyer, Magelang.
Mr. L. P. Engolkes-Nix, Semarang.
Dr. P. Fransen, Kweekschool Onderwijzeressen, Djocja.
S. A. Th. Goudswaard-Knipscheer, Gedong Delapan D 5, Tjimahi A. H. van Groenendaal-Krijger, Wilhelminaweg 3, Soekaboemi.
J. L. Hijmans, Sembodjo 12, Semarang.
M. F. van der Kaaden-Westerhoff, Soengeiliat Bangka.
Dr. M. van der Made, Sabang.
0. C. Mohr-Beversluis, Gedong 8 E 8 Tjimahi.
M. Snijder-Spuibroek, Koffieondern. Waiawie, Telok Betong.
W. H. Kobus, Gilitoegel 7, Tegal.
