haikoe’s
(vervolg)WOORD EN ONT VREEMD EN
Iemand judassen‘Iemand judassen’ is hetzelfde als iemand geniepig plagen, kwellen, treiteren.
Judasoog
Een kijkgaatje in een huis- of celdeur wordt ook een
‘judas’ of ‘judasoog’ genoemd; door zo’n gaatje kan je ongemerkt de bezoeker of de gevangene in ‘t oog houden, zonder zelf gezien te worden.
Judaspenning
‘Judaspenning’, ook ‘Tuinjudaspenning’, in het Frans
‘Monnaie du pape’, in het Engels ‘Silver dollar’ of
‘Monneyplant’, in het Duits ‘Einjähriges Silberblatt’.
Het is de ‘Lunaria annua’ van de kruisbloemenfamilie, met droge, overlangs openbarstende vrucht met twee kleppen en een tussenwand waaraan aan weerszijden de zaden zijn vastgehecht. De zilverglanzende tussenschotjes van de vruchten zouden kunnen doen denken aan de zilverstukken van Judas’ verraad.
Judasstreek, -kneep, -winter
Een ‘judasstreek’ is een verraderlijke streek; zo is een
‘judaskneep’ een fijne valse kneep. Boeren heten een laat invallende winter: een ‘judaswinter’. Tussen ‘judasbaard’
en ‘judastraan’ zijn er wel twintig samenstellingen met
‘judas-’ als eerste lid Kaf
Als kaf verstuiven in de wind
Wanneer een groep mensen of dieren verstrooid en uiteengejaagd worden, kan je zeggen dat ze als kaf in de wind verstuiven.Op een paar tientallen plaatsen komt het
‘kaf’ ter sprake in de bijbel. In het O.T. wordt het altijd in figuurlijke zin gebruikt om aan te tonen dat personen of zaken makkelijk uiteen gejaagd worden in de wind of door vuur verteerd.
Het kaf van het koren scheiden
Als je het kaf van het koren wil scheiden (of afscheiden), wil je een scheiding maken tussen het bruikbare en het
waardeloze, tussen goed en kwaad, tussen de mensen die je als goed en anderen die je als slecht beschouwt.
De uitdrukking ‘het kaf van het koren scheiden’ staat niet letterlijk in de bijbel; toch komt de inhoud zo goed als direct uit een vers van Lucas. Johannes de doper zegt tegen de mensen die denken dat hij de messias is:
‘ “16Ik doop jullie met water, maar er komt iemand die meer vermag dan ik; ik ben zelfs niet goed genoeg om de riem van zijn sandalen los te maken. Hij zal jullie dopen met de heilige Geest en met vuur;
17hij houdt de wan in zijn hand om de dorsvloer te reinigen, het graan zal hij bijeenbrengen in zijn schuur en het kaf in onblusbaar vuur verbranden.” ‘
(Luc. 3,15-17; zie ook Mat. 3,12)
Wie de dorsvloer reinigt, het graan bijeenbrengt in zijn schuur en het kaf in onblusbaar vuur verbrandt, is bezig het kaf van het koren te scheiden.
BARTMESOTTEN
UIT DEN GROOTEN
VOLKSKALENDER
VAN PAUL VAN ZUMMEREN
Het is morgen de feestdag van Sint-Jozef, algemeen in de lage landen ook “vaderdag” genoemd. Aan het weer van morgen is veel gelegen want:
SINT-JOZEF SCHOON EN GOED
EEN VRUCHTBAAR JAAR VERHOPEN DOET
Men beweerde vroeger zelfs dat het op Sint-Jozefsdag zonder twijfel mooi, open en aangenaam weer zou zijn. Uit die vaststelling werd er zelfs een spreuk gemaakt die vooral ten gerieve van de huisvrouwen op de volkskalenders werd gedrukt. Vroeger meenden vooruitziende vrouwen namelijk dat deze dag ook erg geschikt was om de was buiten te drogen te hangen:
DE GROTE WAS TE DROGEN OP SINT-JOZEFSDAG
’T IS ALTIJD TOCH SCHOON WEER
Morgen kan het alweer terug fout zitten met het weer. Twintig maart is de feestdag van Sint-Joachim, ook Jonas genoemd. En men zegt:
OP SINT-JONAS
KOMT DIKWIJLS VUUR VAN PAS
Op 21 maart a.s. zijn dag en nacht even lang: het is dan de eerste lentedag en meteen ook de feestdag van Sint-Benedictus, die ze trouwens in Gent ook wel Sint- Benuut noemen. Ik verdenk er de Gentenaren van dat ze die heilige zo noemen, speciaal omwille van een weespreuk die ze op zijn naam hebben gemaakt. Die weerspreuk gaat namelijk zo:
SLECHT WEER OP SINT-BENUUT,
DAN ZIJN WE VOOR DRIJ WEKEN GEKLUUT KRISTIENVANZUMMEREN
