Mantelzorgcompliment, evaluatie gemeente Asten en Someren
Inleiding
Voor u ligt de evaluatie van de mantelzorgwaardering 2015. In deze evaluatie wordt teruggeblikt op de invulling en uitvoering van het waarderen van mantelzorgers door de gemeenten Asten en Someren: Wat ging goed, wat kan beter en hoe nu verder?
Aanleiding
Tot 1 januari 2015 ontvingen mantelzorgers die aan bepaalde criteria voldeden via het SVB het mantelzorgcompliment. Per 1-1-2015 is deze regeling vervallen. De gemeente is vanaf die datum verantwoordelijk voor het vormgeven van deze waardering. In de
gemeenten Asten en Someren is samen met mantelzorgers bekeken wat de beste manier van waardering zou zijn. Uiteindelijk is ervoor gekozen om aan mantelzorgers een bedrag van € 100,- te betalen. Het mantelzorgcompliment wordt gezien als ‘iets extra’s’; een financiële, individuele waardering als bedankje voor de inzet die mantelzorgers doen.
Naast het uitreiken van het mantelzorgcompliment wordt ook op andere manieren aandacht besteed aan de waardering van mantelzorgers. Het steunpunt mantelzorg organiseert diverse activiteiten waardoor mantelzorgers gewaardeerd worden. Zo wordt jaarlijks de dag van de mantelzorg georganiseerd (het ene jaar middels een gezellig en informatief avond/ middagprogramma, het andere jaar via een plantenactie), worden er cursussen aangeboden, zijn er Salondagen op het Varendonck, Mantel-uit-dagen en activiteiten speciaal voor jonge mantelzorgers.
Mantelzorgcompliment 2015
Het mantelzorgcompliment zag er in 2015 als volgt uit:
het mantelzorgcompliment is een financiële individuele bijdrage;
-
mantelzorgers en zorgvragers dienen gezamenlijk één aanvraag in;
-
de mantelzorger voldoet aan het criteria; meer dan 8 uur per week en langer dan -
3 maanden;
er is geen indicatie noodzakelijk; wel wordt via het formulier om een korte -
motivatie gevraagd;
het gaat om zorg die niet verleend wordt vanuit een persoonsgebonden budget of -
beroepsmatig wordt aangeboden;
de hoogte van het bedrag per persoon is afhankelijk van het aantal personen dat -
zich meldt met een maximum van € 100,- per persoon.
de zorgvrager moet een inwoner te zijn van de gemeente Asten of Someren, de -
mantelzorger mag wel buiten de gemeente Asten of Someren wonen;
Het proces: Van aanvragen tot uitkeren
Van 1 oktober tot 31 december 2015 konden zorgvragers de mantelzorgwaardering voor hun mantelzorger aanvragen. Dit kon via het invullen van het aanvraagformulier dat te vinden was op de website van de gemeente en dat beschikbaar was via de balie van het gemeentehuis en steunpunt mantelzorg bij Onis en in Asten ook bij Steunpunt Guido.
Daarnaast zijn er formulieren per mail gestuurd naar dorpsondersteuners,
ouderenadviseurs, cliëntondersteuners en de consulenten van het gebiedsteam Asten-
Someren. Ook hebben alle mantelzorgers die met hun emailadres geregistreerd staan bij het steunpunt mantelzorg het formulier per mail toegestuurd gekregen.
De gemeente registreerde de aanvragen in een Excelbestand dat tevens gebruikt kon worden voor het verzenden van de brieven en het betalen van het bedrag van € 100,-.
De gemeente beoordeelde de aanvragen inhoudelijk. De mensen die aangaven
geregistreerd te willen worden zijn door het steunpunt mantelzorg toegevoegd aan de lijst van mantelzorgers. Eind januari 2016 hebben alle mantelzorgers een brief
ontvangen met daarin de mededeling dat hij/zij een mantelzorgerwaardering toegekend kreeg. De uitbetaling vond begin februari plaats.
In Someren zijn 256 aanvragen voor het mantelzorgcompliment ingediend, in Asten 178 aanvragen. Ter vergelijking, in 2013 (gegevens 2014 niet beschikbaar) ontvingen 429 mensen in Someren het mantelzorgcompliment van het SVB en in Asten 346. De aantallen blijven dus achter terwijl de criteria ook nog verruimd zijn. Er zijn aanvragen door zowel ouderen als jongeren ingediend, van kinderen voor ouders, van ouders voor kinderen, voor mannen en voor vrouwen. Geconcludeerd mag worden dat er weinig jongeren en allochtonen de aanvraag hebben ingediend. Het grootste deel van de
mantelzorgers zit in de leeftijd van 50 tot 70 jaar. Het leeftijd van de meeste zorgvragers zit tussen de 55 en 96 jaar.
Omdat er een korte toelichting werd gevraagd op het aanvraagformulier werd het duidelijk wat mensen voor elkaar doen. Zo’n 100 mantelzorgers waren nog niet
geregistreerd bij het steunpunt maar gaven aan dat wel graag te willen. Zij krijgen nu de nieuwsbrief en blijven zo op de hoogte van de mogelijkheden tot ondersteuning.
Signalen en ervaringen
Gedurende de uitvoering van de mantelzorgwaardering zijn we tegen een aantal zaken aangelopen die om verbetering vragen. Aan de hand van enkele thema’s geven we eerst het uitgangspunt weer en daarna de signalen en ervaringen.
Financiële bijdrage van € 100,- 1.
Uitgangspunt
Het mantelzorgcompliment is een financiële uitkering van € 100,- Het compliment is aan te vragen via een formulier dat door de mantelzorger en de zorgvrager gezamenlijk ingevuld en getekend dient te worden.
Ervaringen
Er zijn veel positieve reacties gekomen. Mantelzorgers zagen het compliment als een -
echte waardering en vonden het erg fijn dat ze zelf mochten beslissen waaraan het geld besteed werd. Etentjes maar ook de contributie van het dansen (ontspanning) werden van het geld betaald.
Ook hebben we signalen ontvangen dat zorgvragers het een administratieve last -
vonden om het aanvraagformulier in te vullen en het daarom niet gedaan hebben.
Mensen vroegen zich af wat de gemeente met de gegevens deed, sommige mensen -
waren wat wantrouwend. Ook het feit dat het rekeningnummer en
Burgerservicenummer doorgegeven moest worden vonden mensen lastig en was een reden om geen aanvraag in te dienen.
Er kwamen ook vragen of uitkeringen niet in gevaar komen. Dit is niet het geval.
-
Wie komt in aanmerking voor het compliment?
2.
Uitgangspunt
Iedereen die het mantelzorgcompliment ontvangt voldoet aan de criteria: meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden wordt zorg verleend door een mantelzorger. Ook hier geldt dat de zorg niet verleend wordt vanuit een persoonsgebonden budget of omdat het zijn/ haar werk is. Op het formulier dat mensen ondertekenden stonden deze
voorwaarden genoemd. Door ondertekening van het formulier verklaarde de
mantelzorger dat hij/ zij aan deze voorwaarden voldeed. Er kon daarnaast nog een toelichting ingevuld worden waarin omschreven werd wat er gedaan werd voor de zorgvrager.
Ervaringen
Uit de ingevulde formulieren blijkt dat het begrip mantelzorger door mensen op verschillende manieren ingevuld wordt. Harde criteria zijn niet te stellen. Mezzo, landelijke belangenbehartigingsorganisatie, hanteert voor mantelzorgers:
Iedereen die meer dan 8 uur per week en/ of langer dan 3 maanden zorgt voor een partner, kind, familielid of vriend is mantelzorger. In de Wmo staat in artikel 1.1.1. de volgende definitie van mantelzorg. Het gaat om ‘hulp ten behoeve van zelfredzaamheid, participatie, beschermd wonen, opvang, jeugdhulp, het opvoeden en opgroeien van jeugdigen en zorg en overige diensten als bedoeld in de Zorgverzekeringswet, die rechtstreeks voortvloeit uit een tussen personen bestaande sociale relatie en die niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep.
Wij hanteren het volgende criterium: Iedereen die meer dan 8 uur per week en langer dan 3 maanden zorgt voor een partner, kind, familielid of vriend is mantelzorger. Hierbij geldt dat de geboden hulp voortvloeit uit een tussen personen bestaande sociale relatie en die niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep.
Een krant voorlezen of boodschappen doen is geen zorg die normaal door professionals wordt gedaan. Het is zeker waardevol maar de vraag is of iemand die elke week de boodschappen doet wel als mantelzorger gezien moet worden en daarvoor een financiële bijdrage moet ontvangen. Het begrip mantelzorg blijft lastig. De één zorgt bij wijze dag en nacht en ziet zich niet als mantelzorger, een ander vindt dat wekelijks de
boodschappen doen of elke dag soep maken toch echt een mantelzorgtaak is. Ook de controle op het feit of iemand 8 uur per week besteed is lastig, dit is niet te controleren.
Hoeveel mantelzorgers komen in aanmerking?
3.
Uitgangspunt
Per zorgvrager is een budget beschikbaar voor waardering, de zorgvrager bepaalt wie het compliment krijgt. Het totale bedrag wordt beschikbaar gesteld aan één door de
zorgvrager opgegeven mantelzorger.
Het kan wel dat een mantelzorger voor meerdere zorgvragers zorgt. Eén mantelzorger kan meerdere complimenten krijgen.
Ervaringen
Alle zorgvragers hebben maar 1 mantelzorgcompliment aangevraagd. We hebben geen afwijzingen hoeven doen. We hebben twee situaties gehad waar een mantelzorger meerdere complimenten heeft aangevraagd. In één situatie was een mevrouw voor drie zorgvragers mantelzorger (ouder, partner en kind). In één situatie was een mantelzorger voor 2 zorgvragers actief.
Van thuis naar intramuraal 4.
Uitgangspunt
Ook mantelzorgers van zorgvragers die opgenomen zijn in een intramurale instelling of op de wachtlijst staan komen in aanmerking voor het compliment.
Ervaringen
Er zijn diverse aanvragen ingediend voor zorgvragers in intramurale instellingen. Als personen woonden in een zorginstelling binnen de gemeente was er geen probleem. De woonplaats van de zorgvrager is namelijk de plaats waar het compliment aangevraagd dient te worden. Echter, als de zorgvrager buiten de gemeente woont is de vraag waar hij of zij is ingeschreven. Als de zorgvrager ingeschreven is in een andere gemeente dan dient de aanvraag voor mantelzorgwaardering aangevraagd te worden bij die gemeente.
In de praktijk blijkt dat mensen in het GBA nog wel in Asten/Someren ingeschreven staan met een briefadres maar ze feitelijk wonen in een andere gemeente. Nu zijn bij deze aanvragen de mantelzorgers nog behandeld als inwoners van de eigen gemeente.
Deze lijn blijven we in de toekomst ook hanteren, inschrijving in de GBA is leidend.
Samen aanvragen 5.
Uitgangspunt
Mantelzorgers en zorgvragers dienen samen één aanvraag in. Dit formulier kan zowel digitaal als per post ingediend worden als het maar ondertekend is.
Ervaringen
Soms konden zorgvragers de aanvraag niet ondertekenen. Uit de situatie/ toelichting werd dit duidelijk en dit werd ook geaccepteerd. Hierop hebben we niemand afgewezen.
Praktische ervaringen 6.
Het formulier is nu één jaar gebruikt. Een aantal praktische zaken kwamen naar voren:
Veel fouten in IBAN-nummers. Veel mensen vergeten cijfers, vulden het -
rekeningnummer niet in of gebruikten nog geen IBAN-nummer. Hiervoor hebben we mensen na moeten bellen om alle gegevens compleet te krijgen;
De heer/ mevrouw ontbrak. Niet altijd was duidelijk of het nu om een man of -
vrouw ging. Voor het verzenden van de brieven is het makkelijk om deze gegevens wel te hebben. Dit wordt als vraag toegevoegd voor volgend jaar.
Mensen gaven aan dat ze wilden weten waarvoor de gemeente de gegevens -
allemaal gebruikt. Op het formulier zullen we opnemen dat de gevraagde
gegevens voor geen enkel ander doeleinde worden gebruikt dan de uitreiking van het mantelzorgcompliment.
Communicatie 7.
Op diverse manieren is aandacht geschonken aan de mogelijkheid om een aanvraag in te dienen voor het mantelzorgcompliment.
Diverse keren zijn er artikelen geplaatst op de gemeentepagina.
-
In Someren is er een aparte themapagina in het kader van Fleur gemaakt over -
mantelzorg met daarin ook aandacht voor het mantelzorgcompliment;
Wethouder Theo Maas heeft via Siris nog een interview gegeven over het -
compliment.
Er is via sociale media (twitter) door zowel wethouder Theo Maas als Jac -
Huijsmans, de beide gemeentes via facebook en het steunpunt mantelzorg aandacht gegeven;
de informatie stond ook op de websites van de gemeente en het steunpunt -
mantelzorg;
In de nieuwsbrief van het Steunpunt Mantelzorg die onder alle mantelzorgers die -
geregistreerd staan, is het compliment aan de orde gesteld.
Via persoonlijke gesprekken en netwerken van de gemeente en het steunpunt -
mantelzorg;
Onderwerp tijdens het mantelzorgcafé -
Tijdens de Dag van de Mantelzorg.
-
Beschikbare budget
Gemeenten ontvangen een bijdrage voor de uitvoering van het mantelzorgcompliment.
Deze bijdragen waren voor 2015:
Asten: € 65.300 Someren: € 65.936,17
Voor de uitvoering zijn over 2015 geen extra kosten op het budget in mindering gebracht. De bijdrage van Onis is binnen het reguliere pakket uitgevoerd.
Er is nog een groot deel van het budget over. In Someren zijn deze bedragen niet geoormerkt en gestort in de Algemene Reserve. In Asten is het bedrag geoormerkt voor besteding binnen het Sociaal Domein. In 2016 zijn voor beide gemeenten dezelfde middelen beschikbaar voor de mantelzorgwaardering.
Mantelzorgwaardering 2016
De financiële waardering werd door mantelzorgers gewaardeerd. De wens is om meer mantelzorgers te bereiken vandaar dat we (nog) meer in gaan zetten op communicatie.
De voorwaarden om in aanmerking te komen voor de mantelzorgwaardering 2016 en 2017 blijven ongewijzigd ten opzichte van 2015. Het voorstel is om 3 jaar hetzelfde beleid te voeren en over 2015 t/m 2017 een uitgebreide evaluatie doen. Wel zullen we nu enkele zaken aanpassen.
Het idee is om te werken aan een digitaal aanvraagformulier. Als dit lukt kunnen aanvragers voor de mantelzorgwaardering 2016 het formulier ook online invullen.
Hierdoor wordt voorkomen dat formulieren onleesbaar of onvolledig zijn. Een
aandachtspunt vormt dan nog wel de ondertekening. Gebruik van een DigiD code zorgt mogelijk voor een extra drempel.
In andere gemeenten is ervoor gekozen om alle inwoners met een Wmo-voorziening een brief te sturen. De kans is namelijk groot dat deze groep mensen naast hulp of
begeleiding vanuit de Wmo, ook mantelzorg van een familielid of kennis ontvangt.
Wij hebben hier bewust niet voor gekozen omdat we niet één doelgroep willen bevoordelen door het compliment per brief aan te bieden en de anderen niet.
Evaluatie
We willen een goede evaluatie over hoe mantelzorgers het mantelzorgcompliment waarderen. We doen dit op een tweetal manieren:
Uitzetten van een stageopdracht om het mantelzorgcompliment in de periode
•
2015-2017 te evalueren. Op basis van deze evaluatie kunnen we het beleid vaststellen voor de jaren daarna.
Door een vraag op te nemen in het formulier willen we peilen of mantelzorgers
•
nog andere behoeften hebben aan ondersteuning en hoe ze de gekozen waardering zien.
Conclusie
Het waarderen van mantelzorgers was nieuw voor de gemeente. Het was dan ook pionieren hoe we invulling en uitvoering aan deze waardering gingen geven. Ondanks enkele leerpunten kunnen we positief terug kijken op deze eerste mantelzorgwaardering.
We hebben een deel van de mantelzorgers verblijd met een financieel extraatje. Ook hebben we door de mantelzorgwaardering 2015 een groter bestand van mantelzorgers opgebouwd.
26 april 2016
