Psalter des H. propheete Dauid
bron
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid. Hans de Braeker, Frankfurt 1565
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_han008hant01_01/colofon.php
© 2011 dbnl
[Eerste deel]
Een Hantboecxken, inhoudende den heelen Psalter des Heiligen Propheete Dauid.
Eensamelijck den Catechismus, met noch veel schoon Hymnen, oft Lofsanghen, ende Gheestelijcke Liedekens, in twee deelen by een geuuecht, ende al tsamen in een fijn wel gheschickte ordinantie Liedekens wijse gestelt.
Wt den Hoochduytschen Bonschen Sanckboeck, in Nederlantscher spraken, seer ghetrouwelijck overgeset. Tot dienst ende gheestelijcker recreatie allen vromen Christenen, twelck noyt in Druck geweest en is.
Colossenses. iij b.
Leert ende vermaent malcanderen met Psalmen, ende loueghesangen, ende met
gheestelijcke Liedekens inder ghenaden, ende singt den Heere in uwer herten.
Den ouersetter aen den Christelijcken leser
HIer cunt ghy sien ende mercken, Christelijcke Leser, hoe vierichlijck die heylighe Vooruaders in allen haren noot, wt gantscher herten, tot Godt geroepen, ende hem altijt van alles ghedanckt hebben gehadt. Op dat ghy dan hierinne naeuolgende, aldus oock leert, door een vaste hope bidden, ende op Godt betrouwen, want hy
ongetwijffelt, ons niet min dan hun, onuerhoort laten, maer ons oock wt allen noot verlossen sal. Waertoe dit hantboecxken (welcx ghelijcke, ghy gheen saligher wt den Hemel en mocht ghewenschen, ende dwelck een Summe oft cort Begrijp is der geheele heyliger Schriftueren) u sal zijn een trouwe gheselle in u huys ende inden Tempel, ende een lustmakende medegangher ende gheselschap opden wech, in u reyse, te water oft te lande, metten welcken u gheoorloft is, mede te couten wt hem te leeren, bidden, troost rapen, lesen, singhen, ende God louen ende dancken. Want het voorbeelt allen Godsalighen, hun van allen Secten ende dwalinghen in
eendrachticheyt des Geheests te houden, ende leert ons in gheluckighen tijt, alst ons al mede gaet, in die vreese Godts blijuen, ende oock den moet niet verloren geuen, in tijde der veruolginghe, tribulatie ende droefheyt, so wanneer dattet ons qualyck gaet, oft dat wy van den heere versocht, oft om ons gheloof te proeuen, geoefent werden. Daeromme heb ick dit Boecxken, zijnde wel ghetrouwelijck ende so nae den hoochduytschen alst moeghelijck gheweest is, overgheset, te willen toeschrijven ende toe eyghenen, ter eeren ende wt gunstigher liefden, van onse lieue, benaude, ende seer bedroefde oude Moeder, die heylighe Christelijcke Kercke, wiens cleyn hoopken, te wetene, die lieue Godts wtuercorenen, nu in haers lieue Moeders ouderdom, soo iammerlijck mishandelt ende vervolcht werden van deser werelt Tyran-
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
nen. Den welcken (hun nochtans als principael ledenen deser Kercken roemende)
die swackheyt ende groote ongevallicheyt der seluer Moeder, meer dan genoech
bekent is. Niet te min, die groot onuerwinnelijcke, stercke, Jalouse Godt, die haer
tot een Bruyt, zijnen eenigen lieuen Sone Christo, vercoren heeft, en sal die groote
ongenade ongewroken noch ongestraft niet laten, maer die hun wederom toemeten
ende vergelden, nae hun gelooue ende boose verdienste. Te meer dat sylieden (als
betoouert zijnde met verleydende opinien, der booser valscher Cainischer Kercken,
den Heere Christum in zijn ledekens daghelijcx veruolgende) verschueren, veriaghen,
ende verslinden met alle moetwil, als bloetdorstige Tygren, ende rasende Woluen,
dese elendige, oude, bedruckte Moeder met haere lieue kindren, daer hun nochtans
ter contrarie beuolen wort. Esaias 49 haer te zijne Voesterheeren, bewaerders, ende
beschermers. Ende daerom lieue Christenen, want die versmaetheyt der werelt, door
Christum (die als onse voorganger, die aldermeeste smart geleden heeft) in eenen
Hemelschen segen ende salicheit bekeert is, wilt u in dit dal der droefheit, met desen
Godtsaligen Sanck, Psalmen, ende Gheestelijcke Liedekens, van u droefheyt, elende,
ende swaren last, verlichten ende verhuegen, verwachtende die heerlijcke toecoempste
ons Heeren Jesu Christi, die u alle uwe tranen sal afwisschen. Ende u corts beneerst
ende soeckt ernstelijck te halen uwe eenige toeulucht, hulpe, ende troost, int gelooue
ende vast betrouwen (gelijck als die gene die in vreese van eenige schipbrekinge
zijn) aen desen heyligen Ancker der hopen, ende daerop als op den vasten Steen
stuenen. Want hier, als in des heyligen Gheest Apothecarije, vint ghi raet, ende
sonderlinge remedie in alle aenuechtingen tot uwe qualen ende ghebreken, aengesien,
dat int eenich Woort Godts, alle salicheyt ende leuen begrepen is, het is u van Godt
beloeft, ende om niet, sonder eenige uwe verdienste, geschoncken door Christum
onsen Heere ende Salichmaker,so verre ghi dese Remedie int recht gheniet gebruycken
wilt. Summa, wie hem wil laten helpen, dien wert hier die hant trouwelijck geboden, om met bekennen, bidden, ende lijden, die Christelijcke victorie te verweruen.
Die Vader der bermheticheyt, ende God aller troostinge, wil ons allen bewaren, ende met zijnen heyligen Gheest vorderen ende stercken in die kennisse zijns woorts, door Jhesum Christum onsen Heere ende Salichmaker, wien voor dese, ende andre zijne dagelijcksche Godlijcke gauen, daermede hy ons so rijckelijck begaeft heeft, ende noch dagelijckx begaeft, sy lof, prijs ende danckbaerheit inder eewicheyt. Amen.
Voorts suldy verstaen, Christelijck Leser, dat ick den stijl der voorseyder Psalmen, op die Antwerpsche ende Brugsche sprake gemaeckt hebbe, mits dat Antwerpen ende Brugge respectievelijck in Brabant ende Vlaenderen (om den handel vander grooter comanschap daerinne geoefent) die principale vermaerste Coopsteden zijn, daeraf die talen ende spraken meest int Nederlandt gebruyckt werden, ende aldaer het meeste volck is verkeerende. Oock soo hebbe ick meer den sin vanden Propheet, dan het dicht gheuolcht, so ick gheen Rhetorizijn wesende, ende alle ongewoenlijcke ende geschuymde termijnen gheschout hebbende, niet soo seer en heb gearbeyt, deselue door den Druck int openbaer te brengen, als om my, mijn familie ende gesin daermede te stichten.
Hebbe oock tot uwen dienst ende gerieue elcken Psalme, met zijn Summaris ende cort begrip bouen elcken Psalm geset, van dat hy inhoudende is. Eensamelijck oock elck zijnen Thoon, so tselue int Hoochduytsch beghint.
Die exempelen der heylighen Propheten ende Coninghen int oude Testament, bewijsen ons volcomelijck ende claerlijck, dattet goet ende Godt seer aengenaem is, Psalmen ende Gheestlijcke Liedekens te singehn. Daer wt oock die Heilige Paulus veroorsaeckt wert, hier af int nieuwe Testament soo heerlijcken vermaen te maken.
Ende onder anderen. Ephesios 5. Collossenses 3. I. Corintios 14. etc.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Register vanden Latijnschen psalmen.
A
163 Ad Dominum cum tribularer.
50 Ad te Domine clamabo.
43 Ad te Domine leuaui animam.
164 Ad te leuaui oculos.
50 Afferte Domino filij Dej.
108 Attendite popule meus.
76 Audite haec omnes gentes.
B
156 Beati immaculati in via.
170 Beati omnes qui timent.
54 Beati quorum remissae.
69 Beatus vir qui intelligit.
1 Beatus vir qui non abijt.
148 Beatus vir qui timet Dominum.
135 Benedic anima mea Domino.
137 Benedic anima mea Dom.
56 Benedicam Dominum in.
185 Benedictus Dominus Deus.
117 Benedixisti Domine terram.
125 Bonum est confiteri.
Benedictus Dominus Deus Israel.
106 Confitebimur tibi Deus.
7 Confitebor tibi Domine.
147 Confitebor tibi Domine.
178 Confitebor tibi.
139 Confitemini Domino &.
140 Confitemini Domino.
142 Confitemini Domino.
153 Confitemini Domino.
175 Confitemini Domino.
15 Conserua me Domine.
152 Credidi propter quod.
4 Cum inuocarem.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
D
171.
De profundis clamaui.
71 Deus auribus nostris.
77 Deus Deorum Dominus locutus est.
89 Deus Deus meus ad te.
21 Deus Deus meus quare dereliquisti.
97 Deus in adiutorium.
82 Deus in nomine tuo saluum.
100 Deus iudicium tuum.
144 Deus laudem meam.
92 Deus misereatur nostri.
73 Deus noster refugium.
115 Deus quis similis.
87 Deus repulisti nos.
114.
Deus stetit in Synagoga.
111 Deus venerunt gentes.
126 Deus vltionum Dominus.
152 Dilexi quoniam exaudi.
17 Diligam te Domine.
66 Dixi custodiam vias.
146 Dixit Dominus Domino meo.
59 Dixit iniustus vt delinquat.
13 Dixit insipiens.
81 Dixit insipiens in corde.
182 Domine clamaui ad te.
6
Domine Deus meus in.
172 Domine non est exaltatum cor meum.
179 Domine probasti me.
3 Domine quid multiplicati.
14 Domine quis habitabit.
123 Domine refugium factus.
24 Domini est terra &.
49 Dominus illuminatio.
23 Dominus regit me &.
126 Dominus regnauit, decorem.
130 Dominus regnauit, exultet.
132 Dominus regnauit, irascantur,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
E
174 Ecce nunc benedicite.
173 Ecce quam bonum &.
181 Eripe me Domine ab.
87 Eripe me de inimicis.
72 Eructauit cor meum.
186 Exaltabo te Deus.
51 Exaltabo te Domine.
88 Exaudi Deus depraecationem.
83 Exaudi Deus orationem.
89 Exaudi Deus orationem.
16 Exaudi Domine iustitiam.
20 Exaudiat te Dominus.
67 Expectans expectaui.
113 Exultate Deo Adiutori.
55 Exultate iusti in Domino.
93 Exurgat Deus & dissi.
F
119 Fundamenta eius.
I
168 In conuertendo Dominus.
10 In Domino confido.
150 In exitu Israel.
51 In te Domine speraui.
97 In te Domine speraui.
118 Inclina Domine aurem.
91 Iubilate Deo omnis.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
71 Iudica me Deus &
46
Iudica me Domine.
L
164 Laetatus sum in his.
187 Lauda anima mea.
189 Laudate Dominum de Caelis.
190 Laudate Dominum in sanctis.
153 Laudate Dominum omnes.
188 Laudate Dominum, quoniam.
174 Laudate nomen.
149 Laudate pueri Dominum.
163 Leuaui oculus in.
M
75 Magnus Dominus &,
172 Memento Domine Dauid.
78 Miserere mei Deus, secundum.
84 Miserere mei Deus, quoniam.
85 Miserere mei Deus, miserere.
133 Misericordiam & iudicium,
120 Misericordias Domini,
Magnificat anima.
N
169 Nisi Dominus aedificauerit,
165 Nisi quia Dominus erat in.
60 Noli aemulari in malig,
151 Non nobis Domine.
88 Nonne Deo subiecta,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
O
74 Omnes gentes plaudite.
P
144 Paratum cor meum.
Q
102 Quam bonus Israel.
116 Quam dilecta taberna.
2 Quare fremuerunt gentes.
70 Quem ad modum desiderat ceruus?
167 Qui confidunt in Domino.
80 Quid gloriaris in malitia.
124 Qui habitat in adiutorio.
113 Qui regis Israel.
S
170 Saepe expugnauerunt.
11 Saluum me fac Domine.
95 Saluum me fac Deus quoniuam.
86 Si vero vtique iustitiam.
176 Super flumina Babylon.
T
90 Te decet Hymus Deus in Zyon.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
V
128 Venite exultemus.
4 Verba mea auribus.
107 Voce mea ad Dominum.
183 Voce mea ad Dominum.
12 Vsquequo Domine,
104 Vt quid Deus repulisti.
9
Vt quid Domine recessisti.
Eenen corten, maer nochtans eenen seer proffijtelijcken register, van het ghene dat in elcken psalm ghetrackteert wordt, ende wat dat hy inhoudende is.
Vermaninge ende leere.
Dat men Godts woort neerstelijck hooren soude, ende datmen goet soude syn, alsdan so wilt oock Godt gheluck, voorspoet, synen seegen ende de ghebenedijdinghe daer toe gheuen: Dat vinde ghy inde Psalmen: 1. 15. 41. 78. 81. 92. 95. 96. 99. 100. 112.
149.
Dat wy alleen op Godt souden betrouwen. 4. 33. 91. 112. 115. 131. 146. 148.
Vande verghiffenisse der sonden. 31. 130.
Vande weerlijcke Ouerheydt en het huys Regiment. 82. 101. 127. 128. 133. 144.
Vermaninge aende Dienaers vander Kercken. 134. 150.
Teghen die ghemeyne schandalisatie, dat het den quaden soo wel, en den goeden oft vromen so qualijcken in der werelt gaet. 37. 39. 49. 52. 53. 73. 92. 129.
Troostinghe.
Der Kercken troost, datse God onderhouden ende haere vyanden te niete doen wilt.
2. 11. 13. 36. 46. 48. 76. 124. 125. 126.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Teghen de valsche Leeraers. 9. 10. 12. 58.
Prophetijen.
Van het lijden ende de heerlijckheyt Christi. 2. 8. 16. 21. 22. 68.
Van de Persoon Christi, en van syn Officie oft ampt. 2. 110. 118.
Vande vruchten van dEuangelie. 19. 29. 40. 45. 47. 50. 72. 87. 93. 97. 98.
Danck Psalmen.
Dancksegginghe voor de verlossinghe vande Tyrannen, ende in alderhanden noot ende perijckel. 9. 18. 30. 66. 113.
Dancksegghinghe voor de lichamelijcke ghebenedijdinghe. 33. 104. 105. 107.
108. 114. 116. 139. 144.
Dancksegghinghe voor dat woort Godts, ende andere gheestelijcke gaven. 34. 65.
103. 106. 122. 138. 145. 147.
Dancksegghinghe voor de verlossinge van de Kercke. 76. 84. 108. 111. 116. 135.
136.
Ghebedt Psalmen.
Ghebedt voor de Kercke. 3. 5. 28. 59. 64. 71. 74. 77. 79. 80. 81. 94. 102. 125.
Ghebedt tegen die quade conscientie ende teghen de gramschappe Godts. 1. 38.
88.
Ghebedt teghen de vyanden vander Kercken. 1. 17. 26. 27. 42. 54. 56. 57. 62. 142.
Ghebedt teghen de vyanden Christi, dat Godt die keeren wilt. 10. 12. 26. 35. 44. 55.
69. 70. 74. 109. 120.
Ghebedt om verghiffenisse der sonden, ende dat Godt door syn woort ende Gheest ons leyden ende vueren wilt. 25. 31. 38. 50. 86. 90. 130. 141. 145.
Ghebet voor de weerlijcke Ouerheyt. 20. 61.
Ghebedt om peys en vreed vander Kercken. 60. 85. 132. 137. 140.
Ghebedt dat Godt syn woort geuen, ende ons daer by houden wille. 67. 69. 119.
Besluyt der Psalmen, ofte die Gloria Patri etcetera. zijn hier
achtervolghende naeden anderen int lange geset, ende werden also in sommige kercken gesonghen.
Den eersten Gloria.
Eer sy den Vader, en den Soon, En oock den heylighen Gheeste:
Die in dbeghin was, en nu schoon, Ons syn ghenade leeste:
Dat wy wandlen in zijne straet, Dat ons die sond, die siel niet schaet, Wie dat begheert, spreeck Amen.
Den tweeden Gloria.
Eer sy den Vader, en den Soon, En oock den heylighen Gheeste:
Soot in dbeghinsel was, en nu schoon,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Die ons syn ghenade leeste:
Dat wy wandlen, En altijts handlen,
Tot lof zijns Godlijcken name:
So wie begheert dat, Die vercrijghet glat,
En spreeckt nu van herten: Amen.
Den derden Gloria.
Eer sy Godt Vader, en den Soon, Den heylighen Gheest in eenen thoon, Welck hem also sy bereyt,
Van nu aen tot in eewicheyt.
Den vierden Gloria.
Eer sy den Vader en den Soon, En oock den heylighen Gheeste:
Soot in dbeghinsel was, en nu schoon, Die ons zijn ghenade leeste:
Door onsen Heere Jhesum Christ, Die ons verlosser worden ist, En heeft ons ghenaed verworuen, Is voor ons al ghestoruen:
Dat wy wandlen in syne straet, Dat ons de sond, die siel niet schaedt:
In rechter liefde, hoep en ghelooue, Dat ons den vyant die siel niet rooue, Door Jhesum Christum, Amen.
Den vijfden Gloria.
Lof, eer, en prijs, met soeten thoon, Godt den Vader in des Hemels Throon, Singt hem van herten ter deghe:
Den Salichmaker Christo synen Soon, Die leer ons zijnen wille doen, Door hem hebben wijt al vercreghen:
Den heylighen Gheest, oock diesghelijck, Die sterck ons in het Hemelrijck,
En drijue ons so recht te samen, Dat wy Christum der ghenaden schadt, Ter salicheyt vinden in dwoort Godts vat, Wie dat begheert, die spreeck: Amen.
Den sesten Gloria.
Eer sy den Vader en den Soon, Ende Godt den heylighen Gheeste:
Ghelijck altijt is in den Throon, Wiens ghenade by ons die meeste:
Dat wy hier in dit iammerdall, Met herten vlieden overall, Des weerelts Godloos leuen, En ons gheuen,
Nae den nieuwen aert, Te leuen onueruaert,
Die dit begheert seght Amen.
Den sevensten Gloria.
Godt sy lof gheseyt, ende zijnen Soone,
Met den heyligen Gheest crachtich Godt seer schoone, Hy was van den beghin,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
En blijft tot in dat eynde, Breeckt hier des weerelts sin, Dat elck tot u hem weynde. Amen.
Den achtsten Gloria.
Den Heere Godt in Hemelrijck, Godt Vader en Godt Sone ghelijck, En Godt den heylighen Gheeste:
Den stercken Heere Zebaoth, Die helpt ons hier wt slijdens slot, Louick en prijse int eeste:
O heylich beghin en eynt,
U Goddelijck hulp van ons niet weynt, Dat wy gaen op dijne paden,
Op dat die sonden ons niet schaden:
Die dit begheert, Op deser eert,
Spreke Amen, Heer wy zijn gheweert, Alleluya. Alleluya.
Den eersten Psalm, te weten Beatus vir. etcetera machmen ooc op de wijse. Psalmus.
2. 12. 13. 14. 15. 73. 124. ende 130. singhen: Daerom wanneermen den thoon des
eersten Psalms aenwijst, soo moechdy oock die bouen ghenoemden daer door verstaen,
ende welcken thoon u best behaecht, nemen ende singhen.
Corte Commarien op elcken Psalm gemaect, van hetghene dat hy in houdende is, waer af dat hier nae volcht het inhouden vanden eersten Psalm.
Dit is eene vermaninghe, als dat wy ons aen Godts woort houden, ende voor valsche leeringhe ons wachten souden, alsdan soo wilt ons Godt geluck en salicheyt tot allen ons doen, ende laten gheuen.
Psalm. I. Beatus vir qui non abijt.
Op de wijse. Wo Got der Herr nicht. Oft op den C XXIIII. Psalm. Oft op den naeuolghenden thoon.
Salich is hy, die en wandelt niet Inden Godtloosen rade:
Noch op den wech der sondaren treedt, Noch sidt by Spotters quade:
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Maer die heeft synen lust ghemeen, In Godt des Heeren Wet alleen, Daeraf spreeckt dach, en nachte.
Die sal zijn als eenen boom gheplant, By goede water Beken,
Die zijn vrucht gheeft Tsoemers playsant, Wiens bladers niet en verflecken:
Wat hy beghint, sal gheluckich zijn, Daer de Godtloosen, wech stuyuen sijn, Ghelijck het Kaf vanden winde.
Die Godtloosen, in het oordeel, En sullen niet staende blyuen:
Die sondaers, vanden rechtueerdghen gheel, Salmen al sien verdrijuen:
Want Godt der rechtuaerdghen wech kent, Maer des Godtloosen, padt gheschent, Sal doer de cracht Godts worden.
Eer sy den Vader, en den Soon, En oock den Heylighen Geeste:
Die int beghin was, en nu schoon,
Ons zijn ghenade leeste:
Dat wy wandelen in zijnen paedt, Dat ons de sundt, die siel niet schaedt, Wie dat begheert, die spreeck, Amen.
Psalm II. Quare fremuerunt gentes.
Is eene Prophecije van Christo, dat hy Godts Soone is, ende daeromme soude alle man hem ghehoor gheuen, ende aennemen, oft anders so salmen verdoempt worden.
Op de wijse. Ausz tiefer noth. Oft op den C XXX. Psalm. Oft op den naeuolghenden thoon.
Heer Godt, hoe gaet het altijts toe, Princen, en Coninghen, ick en weet hoe, Dat allen tvolck soo is vergrimt:
Die zijn altsamen eens ghesint, Om te wederstaen uwe handt,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
En Christum, dien ghy hebt ghesandt, Om de gheele werelt te helpen.
Onghestraft willen sy alle zijn, En leuen nae haeren sinne:
Worpen van hun, uwen raet fijn, En wat ghy leert daer inne, Nae hun herten fantasi, sy gaen, Een yeglijck op zijn eyghne baen, Sij en laten hun niet weeren.
Maer ghy die syt in Shemels raet, O Godt sultse belachen,
Bespotten heuren besten Raet, En hun aenslach verachten:
Ghy sultse met gramschap spreeken aen, En straffen, wat sy hebben ghedaen, Ghy sultse met gramschap verschricken.
De Heer heeft tot eenen Coninck gheset, Christum, dien sy vercleynen,
Op Syon, sijnen heylighen bergh net, Dats ouer zijn Ghemeynte:
Dat hy soud vercondighen ouer al, En leeren hun sijnen wette.
Hy sprack tot hem, ghy zijt mijn Soon, Heden heb ick u gheboren:
Oock vanden doot, opgheweckt schoon, En om u wtuercoren.
Voor Erfghenaemen en kindren mijn, Die gheloouen, aenden Naeme dijn, Op datse al doer u leuen.
Die Heyden wil ick schencken u, Mijn Sone tot een erfgoet,
Dat ghy in hun, met u woordt nu, Hun lusten des vleeschs verderuen doet:
Een nieu volck, sult ghy leyden aen, Dat mijnen Naeme prijsen can, ouer tgheheel aerdtrijcke.
Daerom ghy Coninghen aenmerckt nu, En wilt u laten leeren:
Oock aenhooren, desen Coninck nu, En zijn woordt houden in eeren:
Op dat ghy leert Godt vreesen wel, Hem betrouwen, en niemandt el, Dat heet recht: Godt wel dienen.
Aenneemt de straf, ghewillichlijck, Op dat niet vergramt de Heere, hebt hem voor ooghen ghestadelijck, Ende leeft nae zijne leere:
Als zijn gramschap, ghlijck tvier opgaet, Salich is hy die dan bestaet,
Dat zijn die hem betrouwen.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Eer sy den Vader en den Soon, En oock den Heylighen Gheeste, Die in dbeghin was en nu schoon, Ons zijn ghenade leeste:
Dat wy wandlen in syne straet, Dat ons de sund, die Siel niet schaet, Wie dat begheert spreeck, Amen.
Psalm. III. Domine quid multiplicati.
Is eenen Psalm van Dauid, doen hy vloot voor synen Sone Absolon, en het is een ghebet om beschudt ende beschermt te worden, van sine vyanden.
Op de wijse. Ach Gott von himmel sieh darein. Oft op den XII. Psalm.
OCh Heer, hoe zijn mijn vyanden so veel, Die hun teghen my setten:
En seggen: hem Godt niet helpen wilt, Daerom wilt my doch ontsetten:
Want Heer, ghy sijt voor my den schilt, Die my in eeren setten wilt,
En mijn hooft oock oprechten.
Mijn stem, tot den Heer roepen sal, vanden berch, salt hy mij verhooren, Ick sliep, en ontwaeckte ouer al, Mijn vyandt, can my niet verstooren:
Want Godt seluer, my onderhoudt,
Dies hondert duysent mannen stoudt, En moghen my niet schaden.
Staet op Heer, om te helpen my, Want ghy slaet mijne vyanden, Op hunlieder kinnenbacken vry, En der Godtloosen tanden:
Die breeckt ghy Heer gheweldelijck, By u Heer vintmen hulp eewlijck:
En uwen seeghen is op u volcke.
Eer sy den Vader en den Son etcetera. 1.
Psalm. IIII. Cum inuocarem.
Is een ghebet, ende troostinghe, dat ons Godt in het lyden onderhouden wil, als wy maer in de hope vastelijck en blyuen.
Op de wijse. Es ist das Heil uns kommen her, von Gnad.
VErhoort mij als ick roep tot dy, Godt, die mijn rechtuaerdicheyt syt:
Ghy die in noot, vertroost hebt my, Begracijt, en ghebenedijt,
Ghy mannen? hoe lang sal zijn mijn eer?
Ter schanden? en onnuttelijck seer?
Sult ghy u tot lieghen begheuen?
Bekendt dat Godt, de heylighe zijn, Gheel wonderlijcken leydt en vuert, De Heer verhoort het roepen mijn:
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
En als de gramschap u aenruert, Sondicht dan niet, dat is Godts wil, Maer spreeckt met uwer herten stil, En vertoeft in uwen legher.
U Offerhand oprechtelijck doet, En hoept op Godt den Heere,
Veel segghen: wie thoont doch ons dat goet?
Die hun daer teghen keeren, O Heer opheft u aenghesicht,
Dwelck niemandt (in duysternis laet nicht) Ouer ons u veel armen.
Ghy gheeft daer mede in therte mijn, Blijschap, daer dander soo seere:
Verlaten hun, op Coren, en Wijn, Met rust slaep ick, in u Heere, Want in u woont: O Heer alleyn, In sekerheyt, uwe gheele Ghemeyn, Helpt Heer, dat wijt vercrijghen.
Eer sy den Vader en den Son. etcetera. 1.
Psalm. V. Verba mea auribus percipe.
Is een ghebet teghen de vyanden vander Kercken, en teghen de valsche Leeraers, ende het is eenen troost dat ons Godt in sijn woordt noch onderhouden ende leyden wille.
Op de wijse. Es spricht der Unweysen Munde. Oft op den XIIII. Psalm.
VErhoort mijn woort, mijn redne verstaet, Mijn Coninck, Godt en Heere,
Mijn ghebedt, en stem, niet af en slaet, Vroech sien ick nae u seere:
Want Tgodloos wesen, u mishaecht, Oock wat quaet is, ghy van u iaecht, En die Dwasen, van uwen ooghen.
Ghy haet seer Heer, al dat quaet doet, Den loegnaer, sult ghy verderuen, Die arg, en dorstich is, nae dbloet, En sal u rijcke niet eruen:
Maer in u huys, soo wil ick gaen, Met vrees, teghen uwen Tempel staen, U om ghenade te bidden.
Heer leydt my inde rechtueerdicheyt, Om mijnder vyanden wille:
Voor mij Heer, uwen wech bereyt, Soo worden sy alle stille:
Hun hert; noch mont, noyt rechts wat gaf, Hun kaken, zijn een open graf,
Haer tongh, en can niet dan vleyen.
Verderftse Heer, in haeren raet, Om tquaet dat sy bedrijuen:
Sij volghen u niet metter daet, Maer die soo u aenclyuen:
Laet die beroemen en vrolijck zijn, Om uwen Naem, en seeghen fijn, Hun schilt, laet zijn u gunste.
Eer sy den Vader en den Son. etcetera. 1.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Psalm. VI. Domine ne in furore tuo.
Is een ghebedt teghen het verscricken vande consciencie, ende van des Doots bangicheyt, die eenen aencoemt alsmen de gramschap Gods gheuoelt, ende dat Godt ons nochtans wederom wilt vertroosten, ende niet teenemael en wilt laeten versincken.
Op de wijse. Nun freut euch lieben Christen gmein.
OCh Heer straft niet, in uwen torn, Castijdt my niet, met grimme:
Ontfermt u mijns, oft ick van verlorn, Mijn cracht die is gheheel dunne,
Gheneest my Heer: want verscrickt sijn fel, Mijn beenen, en Siel, met tghequel, O Heere Godt: hoe langhe?
Keert u Heer: verlost die Siel mijn, En dat om uwe goethede,
Want inden Doot en ghedencktmen niet dijn, Noch niemandt in Shelsche stede:
Ick sucht, en clag, en met tranen nadt, Maeck ick mijn bedde, ghelijck een badt, Mijn aensicht, dat is verandert.
Ick worde benaudt door Godts torn:
Wyckt van my, die onrecht wercken, Godt heeft mijn weenende stem vercorn, In Godt wil ick my verstercken:
Mijn smeecken, en bidden, neemt hy aen, Mijnen vyand? die moet in schanden staen, En met verschricktheyt te rug keeren.
Eer sy den Vader en den Son. etc. 1.
Psalm. VII. Domine Deus meus in te speraui.
Is een ghebet teghen sommige Temtacien, ende teghen die ghene soo ouerlast doen, met een schoone vertroostinge, dat nochtans alsulcken ouerlast op dleste ouer de Tirannen altemael wtgaen ende voleynden sal.
Op de wijse. Ach Gott von Himmel sieh darein. Oft op den XII. Psalm.
OP u Heer ick my berouwe wel, Verlost my van mijn vyanden, Dat hy niet als, een Leeuwe fel, Mijn Siel, verscheure met schanden;
Mijn Godt heb ick oock sulcx ghedaen?
Mijn handen aen donrecht gheslaen?
Oft tquaet voor tgoet gegheuen?
Oft heb ick die vyanden mijn?
Berooft sonder oorsake?
Soo laet hem dan, mijn veruolgher sijn, En mijn Siele mismaken:
Treedt dan oock mijn leuen inde eerd, Dat oock mijn eer dan ter schanden werd, En onder tsandt wiltse legghen.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
O Heer met u gramschap, staet oop, en doet uwen grim te niete:
Al mijn vyanden met heuren hoop, Het recht laet my ghenieten, Dwelck ghy gheboden hebt alleyn, Vergadert by u die Ghemeyn, Verheft u om haeren twille.
De Heer is, die zijn volck gheleyt, Nae synen wil op eerden:
Ordeelt my, met rechtueerdicheyt, En laetter een eynd af werden:
Van sGodloosen list en boosheyt, Maer voordert, die Rechtvaerdghe altijt, Want ghy kent hun hert, en nieren.
Mijnen schildt is Godt: die bystant doet, Den rechtvaerdighen herten:
Hy is alleen, den Rechter goet, Die daglijckx dreycht met smerten, Den ghenen, die hun bekeeren niet, Met doodighe pijlen hyse schiet, Ghewedt zijn oock zijn messen.
Sijnen bogh is ghespannen seer, En heeft zijn vierighe pijlen greet:
Alle fortressen, voor hem zijn teer, Die Godtloosen verstroyt hy breet:
Aenmerct dan, die met quade stuck, Beurucht is, en met dongheluck, Die sal wat quaets ghebaren.
Hy graft den graecht, en valt selfs drin fijn, Het ongheluck, sal hem weynden,
Op sijn hooft, en die vermetentheyt sijn, Sal zijn beckeneel gheel scheynden:
Maer ick dancke Godts name bemint, Sijn rechtueerdicheyt, die altijts verwint, Eer sy den alderhoochsten.
Eer sy den Vader en den Soon. etcetera. 1.
Psalm VIII. Domine Dominus noster, etcetera.
Is eene Propheceij van het lyden, ende de Heerlijcheyt Christi, ende hoe dat hy hem een Kercke vergaderen sal, vanden onmondighen Kinderen.
Op de wijse: O Herr wer wird sein wonung han. Oft op den XV. Psalm.
HEer onse Heer, hoe heerlijck is, Uwen Naem, in allen landen, Inden hemel verheuen ghewis, Ghy maect par fortse ter schanden:
Vyanden, en wt der Kindren mondt, En die noch suyghen, doet ghy terstont, Uwen loff schoon verbreyden.
Als ick dwerck uwer vinghren aensien, En uwen Hemel verheuen:
Maen, ende Sterren: tot den lien, Mach ick dan wel segghen euen:
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Wat is de mensch? dat ghy zijns ghedinckt?
En dat ghy op hem, u ooghen sinckt, Wie can hem dies, ghenoech verwonderen.
Hy sal eenen cleynen tijdt sijn, Van Godt den Heere verlaten,
Ghy sult hem met eeren, en ciraet fijn, Croonen schoon wtermaten:
Ghy hebt hem ghmeaeckt een Heere sterckt, Ouer alle uwer handen werck,
En die gheleegt onder zijn voeten.
Ossen, Schaepen, Tghedierte op t velt, De Voghelen, inde lochte,
Hebt ghy al onder hem ghestelt, Die Visschen, oock vanghen mochte:
Soo inde Zee, veel swemmen seer, Daer ouer regiert, oock Godt de Heer, Hoe heerlijck is synen name?
Eer sy den Vader en den Soon. etcetera. 1.
Psalm IX. Confitebor tibi Domine.
Is een schoone dancksegghinghe , voor de verlossinghe teghen die Tirannen, ende de Godloosen.
Op de wijse. Es seind doch selig alle die. De welcke is den C XIX. Psalm.
ICk wil dancken, den Heere mijn, Wt gheheelder herten wil ick zijn,
Wonderlijckheyt vertellen:
O. Hoochster Godt ick wil vrolijck, Uwen naem prijsen, blydelijck, Want te rugghe doet ghy vellen:
Mynen vyandt, voor u aenghesicht, Gheuallen is, ter aerden ligt, Ghy hebbet hem vergolden:
Want mijn saec hebt ghy, gemaect gheel slecht, Ghy sidt opden stoel, en oordeelt recht, De Heyden, hebt ghy ghescholden.
De Godloosen hebt ghy doen vergaen, En haren naem soo wtghedaen,
Datmen hem niet meer en ghedincke:
Dat sweert der vyanden, heeft een eyndt, Hun Stadt is verdoruen, en ghescheynt, Eewlijck hebtse laeten versincken:
De ghedachtnis, vanden Godloosen al, Is met hun vergaen teenemael, Maer de Heer die blijft eewelijck, Die synen stoel, heeft tordeelen bereyt, Hy oordeelt deerd, met rechtueerdicheyt, En regiert het volck oprechtlijck.
Der Armen bystandt, is de Heer soet, In ancxt, noot, hun bescherming goet, Dies sullen op u Heer hopen,
Die uwen naem, kennen te recht, Want ghy en verlaet niet den knecht, die u heeft nae gheloopen:
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Prijst Godt, want hy is in Sion, En vercondicht den volcke schoon, Sijn doen, en zijn ontfermen:
Hy ghedenckt en vraecht nae hunlieder bloet, Daerom hy oock niet vergeeten en doet, Dat roepen vanden Armen.
Sijt mijns ghenadich, en aensiet gendt, Onder mijn vyanden, mijn allendt, Ghy die my hebt op gheheuen:
Wt de poorten vanden grimmighen doot, Op dat mijn stemme, vertelle bloot, Uwen lof binnen mynen leuen,
Inden poorten, vanden Dochteren Zyoon, Dat ick blyde ben, om u hulpe schoon, Maer de Heyden, die zijn gheuallen, In hun gracht, die sy graefden fijn, Met hun selfs nedt, sy gheuanghen zijn, Dwelck sy my spanden alle.
Soo bekent men, dat de Heer recht doet, Maer guangen is de Godloos, met zijn voet, Int werck van synen handen:
De Godloosen, die moeten altemael, Ter hellen sincken, en oock al, De Heyden, in shelsche banden:
En die daer vergeeten, Godt den Heern:
Maer die hem tot den Armen sal keern, En dien, niet en laet vergheeten, Want der allendighen hope goet,
Eewlijck niet verloren, blijuen en moet, Maer twordt hun rijcklijck toegmeten.
Dat doch de menschen (O Heer toesiet) Douerhandt gheensins en crijghen niet, Maer laet verordeelt werden:
Alle Heyden, voor u aensicht recht, Datz all bekennen u ordeel slecht, Die daer woonen hier op eerden:
O Heer, hun eenen leeraer sedt, Dat sy moghen kennen uwe wedt, En prijsen uwen naemen:
Dat al de vyanden, en heyden fijn, Bekennen, dat sy maer menschen en zijn, En ghy maer alleen Godt. Amen.
Psalm X. Vt quid Domine recessisti.
Is een ghebedt teghen alle Vyanden van het woordt Godts, ende dat Godt de allendighe, so om Godts woordt wille veruolgt worden, vertroosten wilt.
Op de wijse, vanden voorgaenden Psalm.
WAerom treedt ghy so ver, Heer Godt, En verborgt u, als inden noodt, Donnoosele hem moet lijden:
Als de Godloos neemt douerhandt,
Bedrijft sulcken hoochmoet, dat tis schandt
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Glijck hijt voor neemt, met nijde:
De Godloos beroemt hem, en bespodt, En soot hem glust, blasphemeert hy Godt, Selfs seegendt hy hem, tallen daghen:
Want so lang als zijn gramschap gaet voort, En vraecht hy na niemants straf, noch woordt, En sonder Godt, zijn syne aenslaghen.
Met gramschap hy zijn saeck doordraecht, Nae Godts oordeel, hy niet en vraecht, En poecht, teghen syne Vyanden:
Ja spreeckt metter herten, nochveel meer, Omghestooten en word ick nimmermeer, Daer en is gheen perijckel voorhanden:
Sijn mondt die is vol vloeckens, en list, Het bedroch in syne tonghe is,
En hy versiert allen tquaet snel, Hy sidt, en loert, inde houen goet, Hy stort heymlijck donnoosel bloet, Dwelck hy acht al te luttel.
Sijn ooghen hebben seer goed acht, Om den Armen hebben te pacht, Sidt hy en loert int verborghen:
Glijck een Leeu doet, in zijn hol gheel, Die de Ellenden berooft veel,
Tsauens, ende oock smorghens:
Hy vernieltse met aller macht, Als hyse heeft in zijn nedt ghebracht, Met ghewelt gaet hyse dan reten:
Want in zijn herte, soo spreeckt hy, Blindt en verborghen, Heer Godt zijt ghy, Ghy hebtse oock al vergheeten.
Aensiet Heer Godt, heft op u handt, Uwen Allendighen doet bystandt, In hun pijn, en in hun smerte:
Waerom ist dat dGodloos, Godt versmaet, En seyt, nae hem ghy niet en vraecht, Hy blameert u in therte:
Daer aen ghy u eyghen leedt, siet, Alsulcx hebben dArmen, met bediet, U Heer Godt op ghegheuen
Want ghy der Weesen, helper zijt, Ghy breeckt sGodloosen list subijt, Ghy maeckt dat hem zijn macht begheue.
Wtroyt de boosen, om haerder sund, Datmen hun wesen, niet meer en vindt, Maer teenemael vergaene:
De Heer is Coninck eewelijck, Maer ghy Heyden, sult alle ghelijck, Wt syne landen vergaene:
O Heer ghy verhoort d Alleynden, Sy sullen hun hert, tuwaerts weynden, Laet u oor daer op mercken:
Den Armen, en Weesen, doet ghy recht, Heer, Op dat de menschen niet poechen, te zeer, Noch hun moet, op deerd niet en stercken.
Den Heeren Godt van Hemelrijck,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Godt Vader, en Godt Soon, diesglijck, Wy louen, en prijsen, hen alle:
Daer toe oock den heylighen Gheest, Die ons synen troost, en gnade leest, Datz niet in desperacij en vallen:
Die de Godloos veruolgt, en plaecht, En van deen landt, in dander iaecht, Mits datse eeren uwen naeme, Soo helpt dan Heer, in het alleyndt, Standthaftich zijn, tot in het eyndt, Door Jhesum Christum. Amen.
Psalm. XI. In Domino confido quomodo dicitis.
Is een vertroostinghe, hoe dat Godt de vyanden vander Kercken wtroeyen ende te niet doen wille, ende hoe dat hy syn hoopken verlossen wilt.
Op de wijse. Wo Got der Herr nicht. Oft op den C XXIIII. Psalm.
ICk betrou op Godt, den Heere mijn, Wat segt ghy tot mijn siele?
Op den berch, als een Musken fijn, Te vlieghen: datse niet en verniele, De Godloos, die so fel heeft al, Synen boghe ghespannen oueral, Met de pijlen, op syne peesen.
Om al heymelijck, te schieten fel, Die daer zijn vroom, van herten:
De fondamenten, ras en snel, Rucken sy om, met smerten:
Wat sal de Rechtuaerdighe daer toe doen?
De Heer is, in synen Tempel schoon, Synen stoel, is inden Hemel.
En zijn ooghen, sien daer op altijts, Syne Oogschelen, oock mede,
Die beproeuen smenschen kindren al glijcx, Met grooten onderscheede:
Oock den Rechtueerdghen, beproeft de Heer, Sijn siele, haet den Godloos seer,
En die so vermetenheyt lief heeft.
Op den Godloosen, Solffer, en Vier, Laet de Heer, reghenen schoone:
Hy sal hun onweder, met ghetier, Gheuen, tot haren loone:
Maer Godt heeft lief, de Rechtueerdicheyt, Om dat hun aengesichten alteijt,
Sien op het ghene dat recht is.
Eer sy den Vader, en den Soon. etcetera. 1.
Psalm. XII. Saluum me fac Domine.
Is een gebet voor de Christelijcke Kercke, ende tegen de vyanden, ende valsche Leeraers, dat Godt doch het lieue Euangelie seynden, ende daerdeur alle dolinghe en dwaelinghe keeren, ende weren wille.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Op de wijse, vanden eersten Psalm. Oft op den naeuolghenden thoon.
Och Heer Godt vanden Hemel fijn, Siet: en laet u dat ontfermen:
Datter soo luttel Heylighen zijn:
En soo verlaten wy Armen.
U woordt en laetmen gheensins zijn waer, Tghelooue is te niet teenegaer,
By allen smenschen kindren.
Sij leeren niet, dan valschen list, Nae hun vernuft, ende begeert, Niet ghelijck ghesint, hun hert en is, Noch in dwoordt Godts, gefondeert,
De een kiest dit, de andre dat, Sij verstroyen ons schoon, en gladt En Huychlen schoon wtwendich.
Heer wilt doch utroyen, allegaer, Die valschen schijn ons leeren:
En die noch segghen, int openbaer, Laet sien? wie salt het keeren?
Wy hebben recht, en die macht alleyn, Wat wy beuelen, dat houdtmen ghemeyn, Wie sal ons doch vermeestren.
Daerom seyt Godt, ick moet op zijn, Darmen die zijn te seer verstoort, Hun suchten, dat komt voor my fijn, En hun clachten, heb ick verhoort:
Mijn salichmakende woordt zaen, Salse stoutelijck grijpen aen, En zijn de cracht, vanden Armen.
Dat Siluer, door tvier seuen mael, Gheproeft, wordt net gheuonden:
En aen Godts woordt, men teenemael, Blijuen soud: tallen stonden:
Tselfft wilt door tcruys, beproeuet zijn, Dan wordt ghekent zijn chacht, en schijn, En het licht sterck, inde landen.
Wilt doch dat Heer, bewaren reyn, Vant Goddeloos gheslachte:
En laet ons u, beuolen zijn, Op dat sGodloosen machte,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Die ons benaudt, ende omringt, Gheen van uwen volcke, en vindt, Dien te moghen verleyden.
Eer sy den Vader en den Soon. 1.
Psalm. XIII. vsquequo Domine obliuisceris.
Is een ghebet, teghen die droefheyt, ende die swaermoedicheyt des Gheests, oock dat ons Godt vertroosten, ende helpen wille.
Op de wijse. Ausz tieffer noth. Oft op den C XXX. Psalm. Oft op de naeuolghende wijse.
Och Heer hoe lang, vergeet ghy my?
By nae, tot aen het eynde:
Och Godt, hoe lang u aensicht bly?
Sult ghy noch, van my weynden:
Hoe lang soud ick selfs, raden my?
En mijn Siel benaudt worden vry?
En daghelijcx beancxt mijn herte?
Hoe lang wordt mijn vyant verhoocht slecht?
Siet Heer, wilt my verhooren:
Verlicht oock, mijn ooghen te recht, En laet my dat orbooren,
Dat ick niet en slape inden doot, Dat mijn vyandt hem niet beroem bloot, Dat hy my heeft ouerwonnen.
Viel ick in sonden, oft in leydt, Mijn vyandt soud dan, bly op springhen:
Maer ick hoep in u bermherticheyt:
Dies wil ick, den Heere singhen.
Mijn herte verblijdt, in u hulpe soet, Die my beghift, met soo veel goet, Synen name wil ick prijsen.
Den Heere Godt van Hemelrijck, Lof, prijs, en eer ick leeste,
Godt Vader, Godt den Soon, diesglijck, En Godt den heylighen Gheeste:
Sijn heerlickheyt, barmherticheyt, Almachticheyt, en heylicheyt, Sijn eewich, sonder eynde.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Psalm. XIIII. Dixit Insipiens in corde suo.
Is een ghebedt teghen de ghemeyne schandalisatie oft ergenisse, dat den meestendeel vande menschen arch ende quaet syn, maer dat Godt die noch castijden, ende de vroomen verlossen sal.
Op de wijse. Ach Gott von himmel sieh darein. Oft op den XII. Psalm.
Oft op de nauolghende wijse.
De Onwyse die segghen wel, Dat sy Godt, te recht meynen, Maer hun hert is des ongloofs vol:
Metter daet sy hem vercleynen:
Hun wesen dat is verdoruen al,
Voor Godt ist afgrijslijck, en een misual:
Want hunder gheen, en doet goet.
Godt selue, vanden Hemel sach, Op allen smenschen kindren:
Om die taensien, hy hem beghaf, Oft hy yemandt soud vinden:
Die zijn verstant hadde gheset, En leefde, nae zijn woordt, ende wet, En vraechde nae zijnen wille.
Daer en was niemandt op de rechte baen, Sy waren al afgeweken,
Een yeglijck ghinck, nae zijn verstaen, En sochten al vreemde treecken:
En haerder gheen, en dede goet, Hoe wel sy meynden in hun ghemoet, Dat hun doen moest Godt behaghen.
Hoe lang wilt ghy dus onwetende zijn?
En sulcke moeyt op u laden:
En eeten daer toe, het volck mijn, U gheneeren, met haren schaden:
Hun betrouwen en staet niet op Godt, Sy aenroepen hem niet inden noodt, Sy willen hun selfs besorghen.
Daerom en is hun hert niet ghestilt, Maer tstaet altijts in vreese:
Godt by den vroomen blyuen wilt,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Die hem in tghelooue vreesen:
Maer sy versmaden des Armen raet, En ghecken met tghen dat hy doet en laet, En dat Godt syn troost is gworden.
Wie sal den Israelschen Armen?
Te Zyon salicheyt vercrijghen?
Godt sal hem zijns volcks ontfermen, En die gheuangnen beurijden, Dat sal hy doen, door synen Soon, Dae af verhuecht hem Jacob schoon, En Israel is blijde.
Eer sy den Vader en den Son. etcetera. 1.
Psalm. XV. Domine quis habitabit in tabernaculo.
Is eene vermaninghe om een Godtsalich leuen te leyden, ende dat Godt synen seeghen ende ghebenedijen daer toe gheuen wille.
Op de wijse. Ach Gott wie lang vergistu mein. Of op den XIII. Psalm. of op dnavolgende melodie.
O Heer wie sal in uwen Troon?
Eewelijck woonen met lusten?
Op uwen heylighen berghe schoon?
Wie sal daer hebben zijn ruste?
Die sonder smette zijn leuen leydt:
Die recht doet, en spreeckt de waerheyt, Waerachtich met zijn herte.
En die gheen valsche tong en heeft, Om synen naesten te bedrieghen:
Tot achterclap hem niet en begheeft, Tot spotten noch tot lieghen,
Die darghe Schalcken gheheel veracht, Die de vroomen oock seer groot maeckt, Die Godt den Heere vreesen.
Die synen naesten, ghetrouwe is, Hem niet en bedriecht met sweeren, Gheen Woecker van hem begheert ghewis, Noch hem zijn handen laet smeeren:
Wie dese dinghen, oprechtelijck doet, Die blijft onder Godts bescherming goet, Met Godt sal hy regneeren.
Eer sy den Vader en den Soon. etcetera. 1.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Psalm. XVI. Conserua me Domine.
Is een ghebet ons liefs Heeren Ihesu Christi, ende het is eene prophecije van syn passie ende lijden tegen de Iooden, ende van syne verrijsenisse.
Op de wijse. Nun freucht euch lieben Christen gmein.
BEwaert my Heer, want ick u betrou, Ick seyde tot den Heeren,
Ghy zijt de Heer, ick en heb nu, Niet goets om u te vereeren:
Maer den rechten heylighen dijn, Die op deerd, in u gheloouen fijn, My ghelust seer die, te dienen.
Der Godloosen afgoden zijn veel, Daer sy haestelijck nae loopen,
Drinckoffrand, ick hun niet offren en wil, Noch bloetoffrand met hoopen:
Noch ick en sal tot gheender stont,
Hun namen niet noemen met mynen mondt, Noch oock vremde Goden niet dienen.
Want God is mijn deel, en mijn erfgoet, Dat hebt ghy my bewaert voor allen, Nae mijn begheerte, is dat lodt goet, My, seer lieffelijck toegheuallen:
Een kostelijcke erue is het my, Daerom wil ick Godt louen bly, Die my dat heeft ghegheuen.
Snachts hebben my seer ghecastijdt, Mijn nieren, met groot lyden,
Voor ooghen heb ick Godt altijt:
Hy staet aen mijnder syden, Daerom soo sal ick blijuen wel, Met blijder herten sonder ghequel, Mijn Eer verblijdt haer seere.
Mijn vleesch inde hoep rusten sal:
Want ghy Heer en sult niet laten, Mijn siele in het helsche dal:
Maer u handt die salse vaten,
Ghy sult niet toelaten dat dheylighe dijn, Die verderffelijckheyt sal aensien fijn, Maer mijn vleesch sal seker ligghen.
Den wech sult ghy Heer wysen my, Die daer leyt ten eewighe leuen, Want volcomene vruechde, is hy by, Die ghy alleen sult gheuen,
Door uwen ghesalfden Ihesum Christ, Want het lieflijck wesen eewlijck is, By uwe rechte handt. Amen.
Eer sy den Vader en den Soon. etcetera. 1:
Psalm. XVII. Exaudi Domine iustitiam.
Is een Gebet Dauidts dat hem Godt regieren, leyden en voor syne vyanden bewaren wille.
Op de wyse vanden voorgaenden Psalm.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
HEer Godt die rechtuaerdicheyt doch verhoort, Aenmerckt mijn roepen, en clagen,
Wt de waerheyt coemt mijn gebet voort, Gheen valsch mijn mondt en can draghen:
Van u laet wtgaen tvonnis mijn, Op treckt soo sien u ooghen fijn, Rechtueerdelijck ghy ordeelt.
Bewaert mijn hert, snachs my beproeft, Smilt my, noch en sult ghy niet vinden, Tvloecken mynen mont niet en ghenoecht, Bewaert my van smenschen kindren, Doeghet doch om u woort alleen, Dat is mynen edelen schadt ghemeen:
Grooten noot heb ick gheleden.
Houdt my Heer gaende op uwen wech, Dat ick tot u mach comen:
O Heer thoont my den rechten wech, Daerin dat wandlen de vroomen:
Ick aenroep u mijn Heer en Godt, Verhoort doch my in alle noot, Tot mywaerts keert u ooren.
U goetheyt bewijst. O Heer soet, Den ghenen die u betrouwen:
Als eenen oogappel my behoedt, Onder u vloeghelen ghetrouwe:
Met u schaduwe my bewaert, Vanden Godloosen, en synen aert:
Want mijn Siel die wilt hy verderuen.
Hoovaerdighe woorden spreeken sy, En rijckelijck sy braggeeren:
Den Armen snel om ringelen sy, In tvanghen, sy hem tribuleeren:
De Leeu, nu byden Rauen woont, En wt zijn hol by hem verthoont:
Alsoo leeft oock de Rijcke.
Heer maeckt u op: verlost mijn Siel:
En worptse onder u voeten, U sweerdt hun teenemael verniel, Op dat sy verderuen moeten, Sy hebben hun loon in desen tijdt, Ghy vult haren buyck breedt ende wijdt, Hun Kindren die hebben te veele.
Den Kindren laten sy hun goet, Den Armen sy niet en gheuen:
Maer ick gheneere my scherp, en vroet, Ick wil my tot u begheuen:
Opt toecomende hoep ick gheheel, Ghy sult my gheuen, van u volheyt veel, Als ick nae u beelt sal ontwaecken.
Psalm. XVIII. Diligam te Domine.
Is eene dancksegginghe Dauidts, dat hem Godt in so menigherhande perijckel, ende noot, verlost heeft ghehadt.
Op de wijse. Es ist das heil uns kommen her, von Gnad.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
ICk heb u lief O Godt mijn sterckt, Mijn verlosser, en die Steenrotz mijn, Mijn toeulucht, ende mynen Berch, Mijnen Schilt, en den Horen mijn Met lof, en prijs ick hem roep aen, Vanden vyanden sal ick vy los gaen, Want hy can my wel verlossen.
De stricken des doots omringden my, Haer beroerden de quade beeken:
Der Hellen pijn die sach ick vry, En als die my quamen aensteeken, Soo riep ick seer in mynen noodt, Tot mynen ghetrouwen Heer, en Godt, Hy verhoort my wt synen Tempel.
So haest als mijn roepen, voor hem quam, Soo beefde tgheheel aerdtrijcke:
Om dat de Heer soo seer was gram, Vier, ende roock ginghen ghelijcke:
Wt synen naese, ende mondt, Daer af dat seer subijt terstont, De colen zijn ontsteeken.
Hy boochden den Hemel, en daelden af, En twas doncker onder zijn voeten:
Hy voer op Cherubim, en vlooch af, De Winden hem draghen moeten, Hy bedeckten hem met de duysternis, Swart water was inden wolcken ghewis, Dat was des Heeren Tente.
Van het schijnsel zijns aengesicht, Vloden dWolcken, en Haghel daer henen:
Hy donderde: met claerheyt, en licht, Liet hy syne stem vernemen:
Wt het vier, en den haghel groot, Hy syne vierighe pylen schoot, Met blixem hijse verschrickte.
De Fonteynen die liepen seer, Men sach den grondt van dAertrijck, Met schelden deed dien op de Heer, Met zijn snuyuen, en asem snellijck, Van bouen doen hy zijn handt wtstack:
En trock my wten water back, Van die soo my seer haten.
Myne vyanden macht en schaedde my niet, Al en lieten sy hun niet stillen,
Op dbreede leyden hy my sonder verdriet, Tmywaerts had hy goeden wille:
Hy verghelde my mijne rechtveerdicheyt, En betaelde my nae de reynicheyt, En nae donschult van mijn handen.
Ick heb bewaert des Heeren wech, Ick en was niet met den Godloosen, Voor my is syne baen, en wech, Syne Rechten ick verkoose:
Ick wil oock onbesmedt by hem zijn, En van sonden my wachten fijn, Op dat Godt niet en vergramme.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
By dHeylighen, sult ghy heylich zijn, Byden verkeerden u verkeeren:
By den Reynen, sult ghy oock reyn zijn, Ghy sult die oock wel verneeren, Die groots, ende hoouaerdich zijn, Maer de verdruckte verheffen fijn, En die hooghe ooghen verneedren.
Seer fijn verlicht ghy mijn licht Heer, En ghy maeckt mijn duysternis lichte, Sijt ghy maer den Hooftman soo wil ick seer, Met u springhen gheheel lichte,
Over de mueren van mynen vyandt:
Godts wech is sonder smerte playsandt, En zijn woordt dat is doorloutert.
Hy is een schildt, die hem betrout, Wie isser Godt, dan onsen Heere:
Hy is den steen, en Cappiteyn stout, Sijn banden, en breeckt niemandt seere:
Daer mede hy my omghegort heeft,
Met cracht hy mijnen wech ghesuyuert heeft, Mijn voeten, zijn glijck ionge Herten.
Hy sedt my op de hoochde wel, En hy leert mijn handen strijden:
En oock de boghen spannen snel En schieten breet, en wyde:
Oprechte sterckte gheeft my de Heer, Wt dootmoedicheyt verheft hy my seer:
U salicheyts schildt, wilt my gheuen.
Ghy maect mynen wech seer breet, en wijt, Ick en struyckel niet op u paden:
Ick naeiaeg mijn vyanden subijdt, En ick doen hun grooten schaden, Ick salse teenemael verslaen,
Daer en salder oock niet een af opstaen, Onder mijn voeten sullen sy vallen.
Tot den strijt omgordt ghy my met cracht Ghy worpt de vyanden ter syden,
Ghy veriaecht mijn vyanden, met al hun macht, Ick verstoore die my benijden:
Sy riepen wel Godt den Heere aen Dat hyse doch woude bystaen,
Maer hy en wouse helpen, noch hooren.
Ick salse ontwee breecken glijck tstof, En als het slijck vertorden,
Der Heyden hooft, sal ick met Gods lof, Oock sekerlijck noch worden:
En tvolck dat ick noyt en kende niet, Tsal my dienen sonder eenich verdriet, En oock onderdanich wesen.
Den walch steeckt mijn volck van my seer, Sy wijcken van myne weeghen:
Maer Godt lof, noch so leeft de Heer, Die is mijn Steenrotz, en seeghen:
Godt die my de wrake ouergheeft,
En die tvolck onder my ghedwonghen heeft:
Verlost my van myne vyanden.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Daerom wil ick O Heer dancken u, En onder alle de Heyden,
Met Psalmen, louen en singhen nu, En uwen naem verbreyden:
Ghy die den Coninck bewijst alle goet, Uwen ghesalfden Dauid soet,
En synen Zade eewelijck.
Eer sy den Vader, en den Soon. etcetera. 1.
Psalm. XIX. Celi enarrant gloriam Dei.
Is een Prohecije, hoe dat het Euangelie ouer de geheele werelt verbreydt, en de vruchten doen sal, want het sal leeren vrolijc, ende vroom syn, ende sal het volck stantaftich maken.
Op de wijse. Wo Gott der Herr nicht. Oft op den C XXIIII. Psalm.
DE Hemelen die vertellen Godts Eer, Oock de sterren in alle landen:
Oock tfirmament gheeft ons die leer, Deenen dach, die segedt den andren:
Deenen nacht die seghedt den andren ghewis, Gheen reden noch spracke daer en is, Daermen niet en hoort haer stemme.
Ouer tgheel aerdtrijck is wtgegaen, Haer stem aen sweerelts eynde:
Hy heeft die Sonne een hutte zaen, Ghemaeckt sonder yet te scheynden:
Sy comt daer wt ghelijck dat doet, Een Bruydgom wt zijn Camer goet, En ghelijck eenen Reuse.
Sy gaet wt, wt des Hemels Troon, Van deene plaetse,in dandre,
Niemandt en can hem verborghen schoon, Noch hare hitte verandren:
De Wedt des Heeren is onbesmet, Sijn getuygnis is claer en nedt, Die selfst maeckt den simplen wyse.
De Heere straft zijn kindren te recht:
Die Siele verblijdt synen wette, Syne gheboden zijn claer, en slecht, Dooghen maken sy suyuer, en nette:
De vrees des Heeren is heylich, en reyn, Sijn gheboden blyuen eewlijck certeyn, Bouen tgoudt en hoenich ghepresen.
Daer door voorsichtich wordt u knecht, En diese hout heeft grooten loone:
Wie can aenmercken de faulten slecht Den stouten en wilt niet verschoonen, Soo sal ick sonder smette zijn nu:
Mijn shertens spreeken laet commen voor u, Heer mijnen troost en verlosser.
Psalm XX. Exaudiat te Dominus.
Is een gebedt voor de weerlijcke Ouerheyt, dat God geluc, ende voorspoet, tot hun regieren, ende tegen de Vyanden victorie geuen wille.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Op de wijse, vanden eersten Psalm.
IN den noot de Heer u te hulpe com, Godt Jacobs u niet en verlate, En wil u helpen wt zijn heylichdom, Wt Zyon u commen te bate:
Aen u offerhandt hy ghedenckt,
Al gheeft ghy hem een slecht gheschenck, Nochtans voor costlijck aenueert hijt.
Hy wille u gheuen, nae u begert, En veruullen uwe aenslaghen:
In u salicheyt uerblijdt ons hert, En het blijft in Godt tallen daghen:
Daerom men hem bidt, dat gheeft hy, Hy helpt synen ghesalfden vry, En verhoort hem in synen hemel.
Die cracht zijns salicheyts, is sterck altijts Wy en staen niet op Peerden, oft Waghen:
Wy dencken op Sheeren naem alle ghelijcs.
Sy zijn ter neder gheslaghen.
Maer wy blijuen oprecht, vast staen:
Als wy u, O Coninck roepen aen, Soo cunt ghy ons dan wel helpen.
Eer sy den Vader, en den Soon. etcetera. 1.
Psalm. XXI. Domine in virtute tua letabitur.
Is een ghebedt, ende Prophecije, hoe dat Christus vanden doot verrijsen, eewelijck
leven,
ons seeghenen ende ghebenedijden, oock ouer alle syne vyanden victorie hebben sal.
Op de wijse. Ausz tieffer noth. Oft op den C XXX. Psalm.
HEer u cracht verhuecht den Coninck nu, U salicheyt maeckt hem blijde,
Sijns herten begeerte geeft ghy hem nu, Ghy en ontsegt hem niet tallen tijde, Met weldaden, is hy beloont, En hebt hem seer cierlijck ghecroont:
En deewich leuen ghegheuen.
Hy heeft groot eer in u salicheyt, Dies salmen hem hier louen, en prijsen:
Met uwen seeghen ghy hem bespreyt, U aensicht sal hem veriolijsen, De Coninck, hem op den Heer verlaet, En door zijn goetheyt hy so vast staet, Dat hy niet en can gheuallen.
Uwen vyandt plaecht met u handt, Die uwe Rechten seer haten:
Met u onghenad die verbrandt, En laet het vier hun haest vaten, Hun vruchten die vernielt ghy fijn, Ghy maeckt dat hun zaet te niet moet zijn, Onder alle menschen kindren.
Teghen u maeckten sy hun aenslach, Maer noyt sy dien volbrachten:
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Inde vlucht slaetse met eenen slach, Uwen boge sy niet en achten:
Teghen hun aensicht dien spandt seer:
Met uwe cracht verheft u Heer, Op dat wy u macht hooch prijsen.
Eer sy den Vader en den Son. etcetera. 1.
Psalm XXII. Deus Deus meus quare dereliquisti.
Is eene Prophecije van de passie, lijden ende van de verrijsenisse ons liefs Heeren Ihesu Christi.
Op de wijse. O Herre Gott begnade mich. Oft op den LI. Psalm.
Mijn God, Mijn God, hoe verlaet ghi my, Mijn huylen is noch al te ver vry, Van mynen bystandt: O Heere, Daechs roep ick wel so seere:
Maer ghy en antwoordt my doch niet, En snachs en rust ick niet, door tverdriet:
Ghy zijt heylich in Jacob, En woont in Israel met lof:
Onse Voorvaders hoepten in u, En doen sy hoepten met dbetrou, So holpt ghy hun wt al hun noodt:
Tot u riepen sy Heer, mijn Godt, En sy zijn verlost gheworden.
Sy hoepten op u, en sy en zijn niet, Ter schanden ghecomen, noch in tverdriet, Ick ben glijck eenen worm bereyt,
Gheen Mensch, door groote mismaecktheyt, Ick ben gheworden, der Menschen spodt, En versmaetheyt des volcx, mijn Godt, Want alle die my aenschouwen, Die hebben van my een grouwen:
Sy doen hun mondt open ouer my, Schudden hun hooft, en zijn seer bly:
Hy claghet nu Godt, en helpe hem?
En verlos hem: verhoort hy zijn stem?
Is dat hy lust tot hem heeft.
Ghy hebt my wt mijns moeders lijf, Voorts ghebrocht, dies ick noch leuen blijf, Ghy zijt doen mijn hope ghewesen, En hebt my oock wtghelesen:
Doen ick noch aenden borsten waer, Mijns Moeders: doen sy my ghebaer, Doen ick was noch cleyn, en teere, Sijt ghy gheworden mijn Heere, Van sMoeders lijf mynen Godt ghy zijt, Van my en blijft doch nu niet wijdt, Want den ancxt is my aen ghecommen seer, Sonder u isser gheen salichmaker meer, Die my daer wt can helpen.
Groote Verren die omringhen my, En vette Stieren die gaen oock vry, Teghen my hun opmaken,
En doen op hun wijde Caken,
Glijck eenen brieschende Leeuwe brult, Die met te verslinden zijn maghe vult:
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Maer ick ben wtghegheten, Glijck water henen gheuloten, Al mijn ghebeente dat is verspreyt, Mijn hert dat is nu alsoo bereyt, Glijck Was dat gheel ghesmolten is:
Mijn crachten zijn soo verdroocht ghewis, Glijck droog haer, en droog potscheruen.
Mijn tong aen mijns mondts ghehemelte hinck, In des doots stof ghy my nu versinct,
Veel honden my omringhen, Om my ter doot te bringhen:
De boos Rodt beleeft my tallen candt, Sy doorgrauen so mijn voeten en handt, Dat ick alle myne beenen,
Mochte tellen met eenen:
En sy aensien my deur en deur, En deylen mijn cleederen onder heur, Om mijn Cleedt worpen sy dat lodt, Sijt doch nu mijnen bystant: O Godt, Mijn Sterckt, haest u om my te helpen.
Verlost my Eenighe, van het sweerdt, Die honden die hebben seer begheerdt, Mijn Siele te mismaken,
Helpt my wt sLeeuwen caken:
En verlost my O Godt mijn Heer, Vanden Eenhoren, ras, en seer, Uwen naem wil ick openbaren, Mijnen broederen dien verclaren, Ick wil u beroemen inde Ghemeyn:
Ghy die Godt vreest looft hem alleyn, Prijst hem alle ghy Iacobs, Zaet, En vreest hem neerstlijck metter daet, Ghy Israels Zaet alle.
Hy en heeft niet versmaet, noch veracht, Der Armen ellende, noch zijn gheslacht, Sijn aensicht van hem niet woud keeren, Maer verhoorden zijn roepen seere:
Inde Gemeynt ick u dancken wil, Ende oock u betalen, soo wil, Ick myne gheloften ghepresen, Voor die ghen, soo u Heer vreesen, Laet doch nu soo eeten die Armen, Datz eens versaet worden acharmen:
Sy louen en prijsen oock Godt den Heer, Alle die nae hem vraghen seer:
U hert sal eewich leuen.
Aen deynden der werelt wordt gedacht seer, Datz hun bekeeren tot Godt den Heer:
En voor hem so comen ghetreden, Alle Heyden om hem taenbeden:
Want hy heeft een rijck eewelijck, Hy regiert de Heyden gheweldelijck, Om te bidden, en teeten laet setten, Op daertrijck alle vetten:
En laet voor hem oock alle die, So int stof ligghen buyghen hun knie:
Mijn Siel sal in hem leuende zijn.
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
En een Zaet sal hem dienen so fijn, Dat het hem sal wel behaghen.
Men sal noch wtermaten seer, Vercondighen Godts lof, en eer, En zijne wonderlijcheden, Den kindts kindt in alle steden:
Sij sullen comen al bereyt,
En preeken van zijn rechtuaerdicheyt, Den volck dat wordt gheboren, Dwelck hy heeft wtuercoren, Door synen lieuen Soon alleyn,
Dat heylich volck die Christelijck Gemeyn, Die wilt doch O lieue Heere Godt,
Verlossen, wt allen ancxt, en noot, Door Jhesum Christum, Amen.
Psalm. XXIII. Dominus regit me.
Is eenen troost, hoe dat God de syne spysen, vertroosten, henlieden regieren, beschermen, ende alderhande ghebenedijdinghe gheuen wilt.
Op de wijse: Mein Seel erhebt den Herren mein. Oft op. Nun welche hie ir hoffnung. Oft op Gebenedeiet sy die heilig. Oft op, Durch Adams fal ist gantz. Oft op den C XXV. Psalm.
Mijn Herder is Godt, en de Heer mijn:
Daerom sal my niet ghebreken,
Ick wil oock gheren zijn schaepken zijn,
En nae zijn goetheyt steeken, Want hy laet my,
Door zijn gnade vrij,
Al daer veel Gers staet weyden, Hy leydt my soet,
Aen de Wateren goet,
En vercoelt my in alle mijn leyden.
Mijn Siele die verfraeyt hy zaen, Mijn gemoet maeckt hy gheel stille, Hy leydt my op de rechte baen, Alleen om zijns naems wille:
Al sou ick ghewis, In duysternis,
Gaen, staen, ende oock wandlen, Soo en vreese ick doch,
Gheen ongheluck noch, Met my, salt hy, wel handelen.
Want Godt, ghy zijt altijts by my, Uwen stock, en staf, my troosten, Een taeffel voor my, die bereydt ghy, Teghen mijn Vyanden de grootste, Mijn Hooft salft ghy vedt, Met Olye nedt,
Ghy schenckt gheel vol myne croesen : Ick bidt u Heer,
Uwen wech my leert,
En ick voor u nu dolende ben.
Bermherticheyt sal my volghen stijf, En oock veel goets, mijn leuen lanck,
Een hantboecxken inhoudende den heelen Psalter des H. propheete Dauid
Ist dat ick aen desen Herder blijf, En in Godts huys sonder bedwanck, Hem sy lof, eer,
Hoe langher hoe meer, Godt Vader en den Sone, Den heylighen Gheest, Die ons verleest,
Sijn Godlijcke gnade. Amen.
Psalm. XXIIII. Domini est terra et plenitudo.
Is eene Prophecije van het rijck Christi ouer de geheele werelt, dat alle Godsalige leuen ende den Heeren Christum aennemen sullen.
Op de wijse. Nun freucht euch lieben Christen gmein.
DIe Aerd is Sheeren, en watter in is, En alle die op daertrijck woonen:
Aende Zee, daerd ghefondeert is, En aenden Rivieren schoone:
Wie sal op Sheeren berghe gaen?
En in zijn heylighe plaetse staen?
Diens hert en handen reyn zijn.
Die tot valsche, leer gheen lust en heeft, Niet valschelijck wilt sweeren,
In Godts seeghen den desen leeft, Godt sal hem wel gheneeren:
Dat is thgeslacht dat nae hem vraecht, En daenschijn van Jacobs Godt nae iaecht, Dyt zijn de rechtueerdighe. Sela.
