Case studie early
warning & rapid
respons voor IUS
Bestrijding van rosse stekelstaart in Vlaanderen
Achtergrond
Case bestrijding van rosse stekelstaart in Vlaanderen
Rosse stekelstaart
Anatidae - Oxyurini (Stekelstaarten)
• Oxyura leucocephala (witkopeend) • Oxyura jamaicensis (rosse stekelstaart)
O. j. jamaicensis (N-Am, Europa) O. j. andina (Colombia)
O. j. ferruginea (Z-Amerika)
Duikeend van zoetwatermoerassen Noord-Amerika
wereldpopulatie 485.000 vogels, “stabiel”
(Wetlands International 2006)
Witkopeend
3000 Spanje & N-Afr 5-10.000 centraal Azië Bedreigd door:
• Habitatverlies
• Competitie met rosse
stekelstaart
• Introgressieve
hybridisatie
Beleid
AEWA, Vogelrichtlijn
Bern Conventie Recommendation No. 149 (2010) Internationaal actieplan 2011-2015
• Herstel moerasgebieden voor witkopeend
• Uitroeiing in het wild in Europa en Noord-Afrika tegen 2015
Jaarlijkse halvering winteraantallen
• Bestrijding in meer dan 15 landen
• Uitfaseren populatie in gevangenschap
CITES EU: Wildlife Trade Regulation 338/97
EU Verordening No 1143/2014 ter preventie en beheer van invasieve uitheemse soorten
Juridisch statuut
EU verordening
Vlaanderen Wallonië Brussels hoofdst
gewest Vigerende wetgeving Soortenbesluit Jachtdecreet Nature Decree Ministerial Decree on hunting Ordonnantie natuurbehoud
Doden Toegelaten mits toestemming terreineigenaar
snelle uitroeiing
Uitzetten in het wild
verboden verboden verboden
Houden in
gevangenschap
Toegelaten verboden Toegelaten verboden verboden
Handel Toegelaten verboden Toegelaten verboden verboden
Import /export Verboden
Bestrijding
Case bestrijding van rosse stekelstaart in Vlaanderen
Rapid response
Information Reporting Alert Action
Aanpak bestrijding
<2012: broedgevallen lokaal aangepakt door terreinbeheerder >2012: bestrijding gecoördineerd door ANB met opvolging
door INBO
• Stuurgroep met alle betrokken partners
• Aviornis, Hubertusvereniging Vlaanderen, Natuurpunt,
Vogelbescherming Vlaanderen
• Gewestelijke overheden, ANB, INBO
Selectief afschot i.s.m. gespecialiseerde jager
Early warning
Citizen science waarnemingen.be/exoten Alerts in de mailbox
Materiaalcheck Terreinverkenning Toestemming/vergunning check Terreineigenaar/beheerder contacteren Communicatiemateriaal klaarhouden Professioneel optreden (omkadering, uniform) Prioriteit aan vrouwtjes/broedverdachte dieren Registratie en rapportage
Kadaver verzamelen indien mogelijk
Voorbereiding
Terreinactie
Materiaal vergeten of stukgegaan Illegaal optreden Actie zonder toestemming/medeweten terreineigenaar/beheerder Passanten negeren Onveilig en onprofessioneel werken Verstoring
Dode dieren achterlaten in milieu
Resultaten bestrijding
Locatie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Totaal
Beveren – Haasop 1 1
Beveren - Groot Rietveld (GRRI) 11 6 8 3 3 31 Bevere - Verrebroekse plassen 2 2
Lokeren - Molsbroek 1 1
Rangeerstation Antwerpen-Noord - Verlegde Schijn 9 9 Mechelen - Grote vijver 2 2 Ieper - Verdronken Weide 1 1 Veurne - Decantatiebekkens Suikerfabriek 3 3
BLOSO domein Hofstade 1 1
Preventief beleid nieuwe introducties
Uitfaseren populatie in gevangenschap
Risicoanalyse voor België geïnitieerd door FOD Leefmilieu
• B0 watch list
Handels- en bezitsverbod (EU lijst Verordening)
• Overgangsmaatregelen
Conclusie
Rapid response voor een populaire vogelsoort in een dichtbevolkt gebied als Vlaanderen is mogelijk mits:
• Juridische basis voor bestrijding
• Gecoördineerd responsmechanisme voorhanden
• Goede samenwerking tussen alle betrokkenen
• Sterke coördinerende rol van de overheid
• Goede wetenschappelijke begeleiding
Risicoanalyse Best practice Opvolging Rapportage
Maar:
• Reactietijd is dikwijls (zeer) lang
• Blijvende internationale samenwerking noodzakelijk
Meer informatie
Natuurindicatoren.be > aantal rosse stekelstaarten
Robertson et al. (2015) Towards the European eradication of the North American ruddy duck. Biol Invasions 17 (1): 9-12
http://dx.doi.org/10.1007/s10530-014-0704-3
Met dank aan: Koen Devos, Geert Spanoghe (foto’s), Natagora, Jean-Yves Paquet, Wim Van den Bossche, Jef Schrijvers, Nicolas Brackx, Willy Tieleman e.v.a.
