TPG Post Port betaald. De Darde Klokke. j a a r g a n g j

TPG Post Port betaald

„De Darde Klokke”

.

j a a r g a n g

2 0 0 5

j

f U M M E l

35 ?

Is

C o l o f o n

DE DARDE KLOKKE B estuur W erk g ro e p e n en c o n ta c tp e rs o n e n

• B.J. W armelink, voorzitter 1 Documentatie Drie m oandeleks tiedschrift veur Spijkerweg 1, 7737 PV Stegeren G.J. Volkerink

Ommen en de gemienschap van telefoon (0529) 45 72 43 Reigerstraat 84, 7731 ZT O m m en Oll O m m er • H.J. Feddema-van Elburg, secretaris tele foon (0529) 45 30 07

in sam enw erking met De Schammelte 27, 7731 BL Ommen 2 Archeologie

de Historische Kring Ommen telefoon (0529) 46 32 88 H. van Dorsten

• C.C. Schneiders, penningm eester Koedijk 9, 8147 RE G iethm en R e d actiecom m issie M olenerf 27, 7731 BV Ommen tele foon (0529) 45 11 89

F.M. Doezeman telefoon (0529) 46 23 92 3 Boerderij- en veldnamen

H. van Elburg • H. van Elburg H.B. W östen

A. Makkinga W ilhelm inastraat 9, 7731 BH Om m en Van Galenstraat 1, 7731 BZ Om m en

H. Martens telefoon (0529) 45 61 46 tele foon (0529) 45 24 12

S. Schokkenbroek • A. Pasman 4 Genealogie

A. v.d. Vegt M erelstraat 21, 7731 XP Om m en M. Rhee-Luttekes

H. W oertink telefoon (0529) 45 34 46 Schapenallee 3, 7731 BK O m m en

• H. Steen tele foon (0529) 45 42 20

A b o n n em en ten W ilhelm inastraat 10, 7731 BH Ommen 5 Geschiedenis

Veur betaling van abonnementen telefoon (0529) 45 36 24 H. van Elburg

(€ 5,- per jaar): • A. v.d. Vegt W ilh elm ina stra at 9, 7731 BH Ommen

Postbank nr. 3043554 of Sperwer 34, 7731 KB Ommen tele foon (0529) 45 61 46

Rabobank nr. 34.89.05.904 telefoon (0529) 45 63 17 6 Audiovisueel

t.n.v. "D e Darde Klokke" te Ommen • L. Vogelzang H. Steen

Arriërveldsweg 1, 7735 KC Arriën W ilh elm ina stra at 10, 7731 BH Ommen telefoon (0529) 45 27 39 tele foon (0529) 45 36 24

HISTOR ISC HE KRING O M M E N • H. W oertink 7 Dialect

Varsenerstraat 69, 7731 DC Om m en L. Bruins-Lem m ers

Lidm aatschap telefoon (0529) 45 29 63 Beerzerweg 2, 7731 PA O m m en

€ 11,50 per jaar. tele foon (0529) 45 11 93

(€ 16,50 in clusief abonnement) Redactieadres

Varsenerstraat 69, 7731 DC Ommen

S e c re ta ria a t telefoon (0529)45 29 63 Overname van artikelen ■

H.J. Feddema-van Elburg e-mail 3eklokke@hccnet.nl toegestaan met

De Scham m elte 27, 7731 BL Ommen bronvermelding. ■

telefoon (0529) 46 32 88

M E T D A N K A A N

Vechtstede Notarissen Dunnewind-Groep Expert W esterm an

Univé Verzekeringen Slager A. van Lohuizen N o ta ris S pru ijt

M akelaarskantoor Bakker B ouw bedrijf Vonder BV Restaurant Besthm enerberg

Juw elier-O pticiën Bastiaans Patisserie-Lunchroom Ekkelenkamp Lim bu rg ia Dunnew ind

Harry's Hap Dames- en herenkapsalon Pascale De Schakel M akelaars

Tuincentrum Jurrie Baas M. Dunnewind T im m er- & O nd erho ud sbed rijf

W eenink & Jansen Makelaars Schildersbedrijf Lennips K le inlugtenbelt

A an ne m ersbe drijf M. van der Vegt Fotovakvrouw Dook van Gils Fit-Care Center O m m en

Drukkerij M eijerink BV Rabobank A utobedrijven:

Douwe's Dum p Takman Gereedschappen • Freek Dunnew ind bv

R ijw ielen/B rom fietsen Brunink Renault-dealer Cents • O ostendorp

NTP Infra BV Café-Restaurant 'Flater' • Van Leussen

Installatie be drijf Groen Hof De Rechter van Steenwijk, De Pauw • D unnew ind bv

Eetcafé De Zaak Uurwerkreparatie Obelisk • S chuurhuis

Autoschade Huysmans OCB Bouw bv • Karsten bv

O m m er A utom aten Kompanen • Cents bv

Bandenservice Ommen Dusée de Drogist • M.C. Bouwm an

Pearle Restaurant-Catering 'De Bootsm an' • De Jong

S childersbedrijf J.E. van Elburg Verhuizers H. Steen bv A lex Hoen Schilderwerken

Dakdekkers- en Renovatiebedrijf Autoschade Henk Koggel Het H ypotheekhuis

E. van der Linde Om m en b.v. Van der Beek W ijnhandel-slijterij Scapino

Café-Restaurant 'De Nieuw e Brug' Bakker Koggel Kapsalon de Kapper

VivanteTouwen Restaurant-Partycentrum 'D e Lindenberg' Katgert Om m en

Van Aalderen garage en tankservice Bungalowpark 'Hoge Hexel' Van Elderen

Van de redactie

Voor u ligt nr. 136 van de Darde Klokke. Het is het eerste nummer na de zomervakantie 2005. Wij hopen allemaal dat u een hele goede vakantie hebt gehad en tijdens het luieren weer nieuwe ideeën en plannen voor de Darde Klokke hebt opgedaan.

Wij hebben in ieder geval de afgelopen weken gebruikt om u weer een nieuw nummer met interessante artikelen voor te kunnen schotelen.

De eerste bijdrage is van één van onze hofleveranciers, Luuk Vogelzang. Hij schrijft in dit blad over mysterieuze dubbele gaten. Het is bepaald geen science-fiction, maar echte archeologie. Zoals zo vaak gebeurt, je loopt er over en je weet niet wat er onder je voeten is gebeurd.

Eén van de oprichters van de Darde Klokke was Dieks Makkinga. Hij schreef zo veel teksten, dat ze bij zijn leven nog niet eens allemaal gepubliceerd waren. Via zijn familie plaatsen we zo nu en dan één van deze nooit eerder verschenen verhalen.

Verder treft u in dit nummer een artikel aan over een Amerikaanse vlieger, van wie het vliegtuig in Ommen neerstortte, maar hij zelf net niet. Het is een verhaal over een

vuurvreter, die over de hele wereld zijn bijdrage aan de oorlog heeft geleverd. Hij is één van de weinigen die het gezond en wel overleefd heeft.

Dieks Horsman heeft in dit nummer zijn licht laten schijnen op de grafkelder in Eerde. Het gaat om het verhaal van de familie Van Pallandt uit Eerde.

Ben Wösten heeft zijn best gedaan om het vervolg op de postkantoren in Ommen te schrij­

ven. In deze aflevering is veel aandacht besteed aan mevrouw Bonna van Elburg. Zij is in 1926 in dienst gekomen van de posterijen.

De heer Egberts uit Kerkdriel heeft enkele korte verhalen geschreven over zijn jonge jaren in Ommen. Het gaat over zijn baan bij de NIJL in Lemelerveld, zijn jeugdjaren en met name een verkeersongeval - 80 jaar geleden - dat grote indruk op hem heeft gemaakt.

Annie Slots heeft een verhaal in het Sallands dialect geschreven, dat bij het dialectdictee in 2004 in de Ommer bibliotheek is voorgelezen.

Dientie heeft dit maal ook weer haar bijdragen geleverd aan dit blad.

Lex Hollak haalt herinneringen op aan zijn belevenissen over de markt in Ommen.

Frouwke Doezeman Makkinga schreef een gedicht over de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog.

Als afsluiting van de stamboom van Albert van der Vegt is in dit nummer een waaier opge­

nomen. Met deze waaier wordt zijn stamboom grafisch weergegeven.

Foto omslag: de foto op de omslag is van de Bissingh. Zoals te zien is die niet van het afgelopen seizoen maar mim honderd jaar geleden. Volgens het archief van de HKO dateert deze foto van 1900. De kermis duurde toen maar één dag.

Inhoudsopgave

H e t m y s t e r ie v a n de d u b b e le g a te n U it h e t a rc h ie f v a n w ijle n D ie k s M a k k in g a H o e is h e t v e r d e r g e g a a n

D e g e s c h ie d e n is v a n e e n g ra fk e ld e r in E e rd e D e p o s tk a n to re n va n O m m e n

D e N IJL K le in m a a r s lim

E e n v e rr a s s e n d ru n d tie L e m e le rb a rg W o a r g e b e u rd

Een tra g is c h v e rk e e r s o n g e v a l 8 0 j a a r g e le d e n D e g o e d 'r 'n - m a r k

S t a m w a a ie r v a n A lb e rt v a n d e r V e g t

L u u k V o g e lz a n g B lz. 2

D ie k s M a k k in g a B lz. 5

S ir S c h o k k e n b ro e k B lz. 6

D ie k s H o rs m a n B lz. 8

Ben W ö ste n B lz. 10

H. E g b e rts B lz. 13

D ie n tie B lz. 13

A n n ie S lo ts B lz. 14

D ie n tie B lz. 16

H. E g b e rts B lz. 17

Lex H o lla k B lz. 18

W e rk g ro e p g e n e a lo g ie B lz. 20

Het mysterie van de dubbele gaten

door Luuk Vogelzang

Scherf gevonden aan de Slagen­

weg

Horizontale sporen van esgreppels

Aan de oostkant van Ommen is men zo goed als klaar met de nieuwe ontsluitingsweg, de Slagenweg. Als archeologiewerkgroep(je) van de HKO hadden wij daar bijzondere interesse voor. Deze weg zou namelijk een stuk van de oude Arriër-es doorsnijden. Dit is de es die voor Arriën ligt, van Ommen uit gezien. Vreemd is dat niemand deze es “ ’n Voores” noemt, in tegenstelling tot de andere es met de veel gebmikte naam, “ ’n Achteres”.

Deze voorste es, zou plaatselijk tot op de “schone grond”, dat wil zeggen tot op het gele zand afgegraven worden. Alle vruchtbare zwarte aarde wordt dan, zo breed als de weg moet worden, verwijderd. Dit kan een pakket zijn van wel een meter dik! De ondergrond die daarna overblijft is stevig genoeg om daarop een weg te funderen.

Voor ons zou dit een ideale mogelijkheid zijn om misschien wel duizend jaar in de geschiede­

nis temg te kijken. Deze dikke laag zwarte aarde heeft namelijk alles beschermd wat eron­

der lag. Honderden jaren lang!

Dit hele pakket van vruchtbare aarde is er door de eeuwen heen door onze voorouders op­

gebracht. Beetje voor beetje, laag na laag, is de es daardoor in de hoogte gegroeid. Elk jaar werd er op de akker een laagje kostbare mest uitgestrooid. De koeien en schapen die men hier vroeger hield, had men voor een heel belangrijk product: hun mest! Mest die nodig was om het graan en alle andere ge­

wassen de nodige groeikracht te geven. Kostbare mest die nauwgezet verzameld werd in potstallen en schaapskooien. Om die kleine hoeveel- i heid mest meer volume te geven werd dit vermengd met aarde, maar ook

met heideplaggen, bladeren en stro. Ook al het huisafval werd in de stal Mb^ s geworpen, soms vermengd met stukken aardewerk.

, Zo kwam er elk jaar op de al hoger gelegen akkers mest, maar dat niet - ' alleen, ook de extra vulstoffen. Hierdoor werd de akker elk jaar, bijna on­

merkbaar, iets hoger. Sommige schattingen veronderstellen dat een laag van een meter dik overeen kan komen met een periode van wel duizend

: jaar.

Heel vaak zijn de meest voorkomende en de eerste sporen die je tegen komt onder het pak­

ket teelaarde, gelijkmatige, donkere verkleuringen.

Dit is het werk van de allereerste boeren, die op hun akkers ontginningsgreppels hebben ge­

graven om ze bouwrijp te maken. Greppels die op regelmatige afstand van elkaar gegraven werden en die wij nu als een streepvormig don­

kere verkleuring in het lichtere zand terug vin­

den op de es. De bovenste donkere laag vruchtbare aarde waar de boeren op begonnen met akkerbouw was nog erg dun. De lichtere zandgrond eronder was de onberoerde laag, maar af en toe kwam men zo diep dat ook die laag beroerd werd. Zo “schreven” deze boeren hun geschiedenis als een blijvend spoor in het land. In het lichter gekleurde zand bleven deze donkere tekens eeuwen lang bewaard.

“Onze” voorouders zijn ook zo te werk gegaan op de Arriër-es. Het was een goede plek, geko­

zen met “boer’n verstaand”. Op een natuurlijke oeververhoging werd de akkergrond aangelegd, met ernaast in het Vechtdal de lager gelegen weide en hooilanden. Met in de onmiddellijke nabijheid het voor mens en dier onmisbare wa-

ter, dat van de Vecht!

Omdat de wet dit voorschrijft, had de gemeente Ommen voor dit gebied een (particulier) archeologische onderzoeksbedrijf ingeschakeld. Dit bedrijf “RAAP” werd verzocht om te kijken of er nog sporen van menselijke bewoning te vinden zouden zijn.

De medewerkers die ik gesproken heb van dit bedrijf, hadden uiteraard de esgreppels ge­

vonden. Bovendien sporen uit de vroege middeleeuwen, ijzertijd en nog veel, veel oudere sporen uit het Mesolithicum!

Om met de jongste te beginnen, de vroege middel­

eeuwen noemt men de periode van ±500 tot het jaar

±850. De ijzertijd van ±700 voor Christus tot aan het begin van onze jaartelling. De periode die het Mesolithicum genoemd wordt, rekent men van

±8000 tot ±4000 jaar voor Christus. Op welke vond­

sten ze de ijzertijd op baseerden weet ik niet, maar uit het Mesolithicum zijn enkele haardkuilen of vuur­

plaatsen gevonden.

Uit de vroege middeleeuwen kwamen onder andere paalgaten te voorschijn. Paalgaten zijn zichtbaar als bijna ronde en donkere verkleuringen in het gele zand. In onze omgeving is er van de paal zelf, na een lange tijd, niets meer terug te vinden. Je vind dan geen hout meer, maar wel de sporen hiervan in het zand. Behalve als het hout onder de grondwater­

spiegel zit, dan blijft dat gedeelte vaak wel bewaard.

Dat is te zien in ons streekmuseum waar een eiken boomstamput staat, die de tand des tijd (gedeeltelijk) goed doorstaan heeft.

Om te zien hoe diep de paal in de grond gestaan heeft worden deze paalgaten in de diepte ook half opgegraven. Zodat je de verkleuring ook in een verticaal vlak goed kunt zien en je zo kan meten hoe diep de paal in de grond stak. Door een patroon van deze donkere paal­

gaten in het gele zand kan een vorm van een gebouw of boerderij herkend worden. Zo zijn veel voorkomende boerderijen al geclassificeerd in bepaalde types. Ook vindt men zo de bijgebouwen van een boerderij in het gele zand terug, bijvoorbeeld een spieker. Dit is een klein soort hooiberg kenbaar in de grond door vier paalgaten in een vierkant patroon. In deze spieker met verhoogde vloer bewaarde men

vroeger de oogstproductcn. De vloer was een eindje van de grond om ongedierte minder kans tc geven om hier bij te kunnen komen. Ik denk zelf dat dit ook was om de oogst beter te kunnen drogen en te beschermen tegen op­

trekkend vocht.

Ook hier in Arriën vond men verschillende sporen van paalgaten, alleen kon men in het patroon van de gaten (nog) geen boerderij her­

kennen. Wel was men het eens over het voor­

komen van spiekers.

De aanwezige veldwerkers van het

onderzoeksbedrijf zaten te worstelen met een bijzonder probleem. Een aantal van de paal­

gaten was dubbel uitgevoerd, hier hadden dus twee palen ingestaan. De vraag was waarom?

Had hier een bijzonder zwaar gebouw ge­

staan? O f een spieker (hooiberg) met een enorm zwaar dak zodat het dak met dubbele palen gestut moest worden? Dat leek allemaal niet logisch omdat het gezien het grond­

oppervlak maar kleine bouwwerken waren.

Het vraagstuk van de dubbele gaten bleef be­

staan, men had hier geen direct passende ver-

Dubbel paalgat

klaring voor.

Door deze spiekers werd ik herinnerd aan een foto die gemaakt is bij een hooiberg in Zeesse Op deze foto staan een aantal leden van de HKO die voor de gemeente Ommen een onderzoek gedaan hebben. De gemeente Ommen had ons namelijk verzocht, om een onderzoek te doen naar de huidige staat en het voorkomen van alle hooibergen in Ommen.

Uiteraard is de foto voor de krant gemaakt op een toeristisch zeer markante en fotoge­

nieke plek. Dat is waar twee oude originele hooibergen, schuren en een oude boerderij ons tonen hoe het er vroeger mogelijk uitzag in de buurtschappen rond Ommen. De beide hooi­

bergen worden al lang niet meer voor het doel gebruikt waar ze ooit voor gebouwd zijn. Ze staan nu als voertuig-en gereedschapberging langzaam maar heel zeker te vergaan.

Helaas voor Ommen en de toerist heeft de hooiberg geen economisch belang of waarde meer voor de boer. Daarop wordt ook de wijze van het onderhoud aangepast. Is een paal of roe van de hooiberg doorgerot dan wordt deze niet meer vervangen, maar men zet er een steunpaal naast. In Zeesse is op deze wijze een steunpaal gegraven naast alle door­

gerotte roeden en hieraan vastgemaakt. Deze simpele manier van repareren heb ik veel vaker en op verschillende plekken gezien.

Ik veronderstel dat dit een manier van (tijdelijk) repareren is, die niet alleen van deze tijd is, maar van alle tijden. Door zijn eenvoud is het waarschijnlijk dat dit ook al in de beginjaren van de spieker toegepast werd.

Dus een mogelijke oplossing voor de archeologen van het vraagstuk van de dubbele paal­

gaten, is tot op heden nog dagelijks te zien in Ommen!

Zeesserweg

Wij hebben voor u een uitgebreide collectie

‘ huw elijkskaarten’

Stap eens bij ons binnen, wij geven u graag advies!

"f drukkerij

Meijerink

Dalfsen: Bloemendalstraat 3 ▼ Tel. (0529) 43 25 12 Ommen: Bermerstraat 12 * Tel. (0529) 45 13 51

www.drukkerijmeijerink.nl

KLEINLUGTENBELT

timmer- en onderhoudsbedrijf

De Voormars 10B - 7731 DD Ommen

Markt 12, 7731 DB Ommen, telefoon (0529) 4 55720

Café Restaurant Snackbar Catering Zalen

ELATER

Flater

Markt 1 8 .773 1 DB Ommen Tel. (0529)45 13 64 Fax (0529) 45 53 49 E-mail info@flater.nl Internet www.flater.nl

CAFÉ - BRASSERIE - Z A L E N - CAT ERI NG

De R e c h t e r

De Rechter van Steenwijk Markt 72 • 8331 HK Steenwijk Tel. (0521) 52 16 80

Fax (0521) 51 08 55 E-mail info@derechter.nl Internet www.derechter.nl

DOUWE’S DUMP

DUMP OIJTDOOR KISTEN SCOUTING KIDSLEGERKL.

WERKKLEDING WERKSCHOENEN , REGENKLEDING

k

THERMOKLEDING * JACHT/YISKLEDING LEGERTENTVERHIJIJR WINTERJASSEN

KAMPEERART.

SLAAPZAKKEN TENTEN RUGZAKKEN LUCHTREDDEN BERGSCHOENEN KOMPASSEN AFRITSBROEKEN ZAKLAMPEN GADGETS DIV. VLAGGEN SECUKITYKLEDING

o ! ü

. i i i i t l i l f

I J

i 1

*

DE KAMP 1 WWW.DOUWESDUMP.NL (0 5 2 9 ) 4 5 1 1 » !

Ons a u to s c h a d e h e rs te lte a m helpt u w a u to er zo w e e r bovenop.

A U T O S C H A D E H U Y S M A N S

Strangeweg 20, 7731 GW Ommen, Telefoon (0529) 45 11 46 E-mail autoschadehuysmans@hetnet.nl

Website www.autoschadehuysmans.nl G ra tis le e n a u to • FO C W A g a ra n tie 2 4 -u u rs s e rv ic e • 7 dag en p e r w ee k

B R U N ÏN K

Rijwielen I Bromfietsen

B .J . B r u n in k

Berm erstraat 1, 7731 CZ O m m en,Telefoon (0529) 45 14 70 (tegenover Postkantoor)

NTPINFRA B.V.

;> BOUWERS VAN INFRASTRUCTUUR

N T P In fra H a tte m N T P In fra E nschede N T P In fra Z e v e n a a r N T P B o u w B.V.

N T P In fra O m m e n Coevorderweg 48 7737 PG Ommen tel. (0523) 63 84 16 A s fa ltc e n tr a le B ovenveld Coevorderweg 48 7737 PG Ommen tel. (0523) 63 86 51

* Banden

* APK-keuring

* U itlaten

* Schokbrekers

* Accu's

* G rote beurten

m

BOVAG

B O S C H

S e rv ic e U A C O

Bandenservice Ommen

voor volledig technisch onderhoud

Nieuwelandstraat 1 7731 TH Ommen Tel. (0529) 45 37 84 Fax (0529) 45 37 52

Uurwerkreparatie-Atelier

Obelisk

Weth. Paarhuisstraat 16a, 7731 EP Ommen Telefoon (0529) 45 50 79

Openingstijden: Dinsdag t/m donderdag van 9.00 tot 12.30 uur

Vrijdag van 9.00 tot 21.00 uur Zaterdag van 9.00 tot 12.30 uur

Sc h i l d e r s b e d r i j f!

m

G L A S -V ER F - B E H A N G S P E C IA A L Z A A K

J. van Elburg Ommen BV Schurinkstraat 22a - 7731 GD Ommen Tel. [0529] 45 24 41 - Fax [0529] 45 62 56

Brasserie

Charlie He7 Brown

Sfeervol genieten

van culinaire verrassingen in een eigentijdse ambiance

Balkerweg 17 a 7731 RX Ommen Telefoon (0529) 45 13 03 Fax (0529) 45 13 43 li-niail restaurant@de-lindcnberg.nl Internet www.de-lindenberg.nl

Restaurant Pannenkoekenhuis Zalencentrum en Catering

Een Omme(n)tje waard!!

Familie Loode Lemelerweg 15 7731 PR Ommen Tel. (0529)45 17 23 Fax (0529)45 50 82 E-mail: denieuwebrug@hotmail.com

RESTAURANT

B E S ï i l M F N E R b E R q

Voor bru ilo fte n, recepties, diners etc.

in een schitterende om geving.

U bent uit maar u voelt zich thuis!

Besthemerberg 1,7731 PB Ommen,Tel. (0529)456102

9 autobedrijven in Ommen

bieden een compleet pakket streng geselecteerde

O C C A S IO N S

’n rondje Ommen

daarom de m oeite waard!

Q Bovag Autobedrijf Freek Dunnewind bv Balkerweg 64, Witharen tel. (0523) 67 63 67 Q VW-Audi dealer

Oostendorp Balkerweg 10, Ommen tel. (0529) 45 36 59 Q Toyota dealer

Van Leussen

Haven Oost 36, Ommen tel. (0529) 45 12 61 Q Daihatsu dealer

Dunnewind bv Haven Oost 18, Ommen tel. (0529) 45 19 60 Q Autobedrijf

De Jong

Strangeweg 11, Ommen tel. (0529) 46 22 22

°A»IVl€^

Suzuki dealer Schuurhuis

Vermeerstraat 2, Ommen tel. (0529) 45 46 00 Peugeot dealer Karsten

Patrijsstraat 1, Ommen tel. (0529) 45 14 71 Renault dealer Cents bv

Stationsweg 24, Ommen tel. (0529) 46 99 00 Citroen agent M .C. Bouwman Hammerweg 3-5, Ommen tel. (0529) 45 62 47

Schurinkstraat 26 a 7731 GD Ommen Telefoon (0529) 451716

Fax (0529) 456672 E-mail: info@ touw entapijt.nl

Privé (0529)454968 M obiel 06 512 816 27

Dunnewind Groep

f l H I / l t e

T O U W E N

Advies en Realisatie

m ode in w onen

Strangeweg 7 7731 GV Ommen Tel. (0529) 45 21 50

Fax (0529) 45 11 65

E-mail: dunnewind.groep@freeler.nl

U itvo erin g van g ron dw erken rioleringen, verh ard ing en, sloopw erken , dam w anden,

beschoeiingen, b ru g ge n en recreatieve voorzieningen.

Zand- en g rondlevering.

A lle transporten m et kipauto's, con tain ers, kippertrailers, diepladers,

auto m et kraan en containerverhuur.

V erh uur van shovels, m o b ie le kranen, rupskranen en m inikranen.

Tevens aanleg IBA-systeem .

na

Markt 32 Postbus 172 7730 AD Ommen

T 0529 45 11 21 I www.weeninkjansen.nl

Weenink&J ansen

Makelaars van het Vechtdal

V E R K O O P « K O O P A D V I E S « T A X A T I E S » B E H E E R * P R O J E C T A D V I E S

m

S c h i l d e r s b e d r i j f

Lennips Ommen bv

Veldkampweg 25 - 7731 HL Ommen Telefoon (0529) 45 03 13

E-mail schildersbedrijf@lennips-ommen.nl Internet www.lennips.nl

c ^ M _ L A T I E B E D R IJ F

* ___________________ .

É l l l f l i f c 1 ■ OMMEN

B.V.

★ loo dgieters

★ cen trale v e rw a r m in g

★ d a k b e d e k k in g e n

★ g a s - en w a te rle id in g

★ e le k tra

★ o n d erh o u d gastoestellen

★ le g io n e lla -p re v e n tie

y iN S T A L U<,‘"

Uneto-Vni r y

Patrijsstraat 3-5, 7731 ZL Ommen tel. (0529) 45 22 03, fax (0529) 45 63 54 www.groen-hof.nl

e-mail: info@groeri-hof.nl

Uut ‘t archief van wijlen Dieks Makkinga.

van Frouwke Doezeman-Makkinga

Vekaansie.

Toen Gait en Jaansie vlak noa ’n oorlog woll’n trouw’n, was narg’ns veur heer in de Ommer umgeving ‘n stee umme te goan wonn’n en doarumme bleev’n ze nog

’n joar of wat loop’n.

Zie konn’n bi’j gien-ien van beid’n introuw’n want zie waar’n allebeide met van d’

oaldst’n.

Now ja, totdat de eerpels an’ebraand waar’n, want toen mos d’r road ‘eschaft wörd’n.

Bi’j Gait zien volk hadd’n ze schuun achter ’t huus een nogal groot kipp’nhok stoan met de roet’n ’t laand in. Den wörd’n umme ‘ebouwd en zo kwaamp ’t jonge stellegie toch nog bi’jtieds onder dak.

Veur de wet en de gemiente waar’n ze d’r gewoon bi’j in’etrouwd, maar de bode brach’ in de loop van de tied, wat veur Gait en Jaansie was, nethes op nummer 38b, zoas ze ‘em dat aajt ‘ezeg hadd’n.

De joar’n verstreek’n en Va en Moe kwaam’n uut de tied en ok de aandere kinder trouwd’n.

Gait en Jaansie kwaam’n, noa de aander’n in recht en billekheid heer deel uut’ekeerd te hebb’n, op ’t oaldershuus.

Veur ’n joar of wat ‘eleed’n deud’n zie de hele boel an heer jong’n over en trökk’n met zien beid’n op Omm’n an. Achter in de Loarakkers koch’n zie ’n huusie, zo’n Bogaardse wonning den in die joar’n met beunhaaspremie ‘ezet was.

Doar zit ze now al weer ’n paar joar heer AOW en wat spoorcent’n umme te zett’n in het leven van ’n rustende landman en dat bevalt heer beid’n van bööv’ndale.

Nee, weerumme wilt ze gien-ien van beid’n.

Van de kinder die op zien tied nogal is an komt zett’n, hebt ze al, ik weet niet hoe vake te heur’n ‘ekreeg’n dat ze d’r ok is helemoale uut moss’n. Met vekaansie, arg’ns hen umme is wat aans te zien en ni’jje indrukk’n op te doen, zoas dat jong­

ste magie, den Hollaands pröt, ’t uutdrukk’n.

Now, en umme dat heer dat zelf ok wel oardeg leek, besleut’n ze veureg joar umme dit joar dan ok is op vekaansie te goan.

Oonze volk giet niet over ien nacht ies en mut tied hebb’n umme alles goed te överdèènk’n, of niet dan?

Wel sprökk’n ze saamp of umme niet wied vot te goan en noar volk dat net zo pröt as dat zie zelf proat. ’t Wörd’n vlak achter Zuudwolde in Drente. Met ’t hen ried’n was ’t iedere keer, “net as bi’j oons”.

Zo ok bi’j ’t opried’n van ’n dam bi’j heer vekaansieadres.

Geschikt volk, net as zie, van boer ofkomsteg.

Iets van ’t huus of en met de roet’n ’t laand in, steund heer zommerhuusie. ’t Was ’n verbouwd kipp’nhok. Joa en barre netties alles heur!

Gait en Jaansie waar’n umsgelieks op stee, veural toen ze noar buut’n kiek’nd ’n mooi koppel roodbont vee zaag’n loop'n.

‘Och Gait, net as bi’j oons vrogger” zeg Jaansie en zie had troan’n in d’ oog’n.

Veertien daage bint ze d’r ‘ewes’ en umme dat heer huusbaas ok nog wat heuj lös had, en volk tekort kwaamp, hebt ze an ’t heuj’n ‘ewes’ en zaat’n ze ’s oav’nds bi’j mekare over de vloere. De iene oav’nd in ’t huus en ’n aander’n oav’nd in ’t kipp’nhok. Joa, volg’nd joar goat ze vaste weer bi’j leev’n en welweez ‘n. ‘t Is al o f eproat. “Ie bint er is helemoale uut” zeg' Gait, en Jaansie zeg' dan heel defteg,

“en je doet nieuwe indrukken op”.

(Bron: Archief wijlen de heer Dieks Makkinga.)

Hoe is het verder gegaan?

door Sir Schokkenbroek

Hieronder volgt het relaas van iemand die in zekere zin tijdens de oorlog bij Ommen is betrokken. Hij heeft het overleefd en kan het navertellen.

Overste Hubbard in 1944

Op zaterdag 13 november 1943 stortte een Amerikaanse jager, een P-47D, neer in het ge­

beid waar de Regge en de Overijsselse Vecht in Ommen samen komen. Burgemeester Ne­

ring Bögel en de commandant van de Luchtbeschermingsdienst (Postma) hadden het die dag druk.

Die dag, rond 12.15 uur, was er in de lucht boven Ommen een luchtgevecht gaande, waarbij twee vliegtuigen brandend naar beneden kwamen. In de buurtschap Arriën was een vlieg­

tuig in de lucht ontploft, want de brokstukken lagen daar over een groot gebied verspreid. In de directe omgeving werd één dode gevonden. Verderop werden er later nog twee doden gevonden.

Vervolgens zijn de burgemeester en Postma naar de omgeving van Laarbrug gegaan. Ze troffen daar een gedeeltelijk verbrande Amerikaanse jager aan. De inzittende was nergens te bekennen.

P47-D “Thunderbolt”

Even later werd wel bekend, dat er in Beerze bij de familie Meulman een Amerikaan was beland, die waarschijnlijk uit de neergestorte bommenwerper afkomstig was. Hij had zijn rechter voet verstuikt en vertelde uit Boston afkomstig te zijn. Door de groepscommandant van de marechaussee, J. van Zanten, werd de vlieger aan de Duitsers overgedragen.

Omstreeks dezelfde tijd als in Ommen was er in Lemelerveld ook een vliegtuig neergestort.

Dat bleek op het Dalfser grondgebied te zijn neergekomen. In Arriën en in Junne werden er rond die tijd nog respectievelijk drie en één dode gevonden. Deze waren ook inzittende van de bommenwerper.

We komen nu terug bij de Amerikaanse piloot van wie het toestel in de omgeving van Laarbrug gecrasht was. Dit betrof de 32-jarige Amerikaanse luitenant-kolonel Thomas H.

(“Speed”) Hubbard. Hij was op 4 december 1911 in Dallas (Texas) geboren. Vanaf 1934 vloog hij al. In 1938 nam hij dienst in het leger. In 1940 vertrok hij naar de Filippijnen en vloog daar op verschillende types bommenwerper. Bij het uitbreken van de oorlog verbleef hij een tijdlang op het bemchte schiereiland Bataan en het eiland Mindanao. Hij kon geluk­

kig de moorddadige Japanse krijgsgevangenschap ontkomen. Daarna stapte hij weer over op jagers en vloog enkele acties boven onder andere Guadalcanal.

In 1942 keerde hij terug naar de Verenigde Sta­

ten. Hij werd operatie- officier en plaatsvervan­

gend commandant van 355th Fighter Group. In mei 1943 vertrok hij naar Europa, naar de vliegba­

sis Steeple Morden in Engeland. Deze basis ligt ongeveer 50 km. pal ten noorden van Londen.

Hemelsbreed is de af­

stand tussen Ommen en Steeple Morden onge­

veer 450 km.

Vanuit Engeland vloog de overste Hubbard tussen mei en 13 november 1943 21 missies boven vijandelijk gebied.

Op 5 november 1943 maakte hij een harde landing met zijn jager op Steeple Morden. Hij kwam er zelf zonder kleerscheuren af, maar het toestel was total-loss.

Op die bewuste zaterdag in november was hij ’s morgens in zijn toestel “Lil’ Joe”, 42-8444, registratie WR-P, gestart om bommenwerpers op weg naar Duitsland te escorteren. Zoals gezegd boven Ommen en de wijde omgeving kregen ze het danig aan de stol met Duitse jagers en luchtafweer.

Tegenwoordig kijken we al verbaasd op als er meer dan drie vliegtuigen door de lucht ra­

zen. Op 13 november 1943 was het in de lucht drukker dan op de grond. In totaal vlogen er 82 B17’s en 61 B-24’s richting Duitsland. Tussen 11.20 en 11.45 uur werden doelen aange­

vallen in de omgeving van Kiel, Bremen en Flensburg. Dat er in de omgeving van Ommen drie vliegtuigen neerkwamen is niet zo vreemd.

De Duitsers raakten in totaal ruim 30 jagers kwijt. De Amerikanen verloren 3 B-17”s en 13 B-24”s. Daarnaast werden er van de 390 (!) escorterende Amerikaanse jagers tien neerge­

schoten. Naast dit “aluminium verlies” spreken de menselijke verliezen meer aan. De Ame­

rikaanse verliezen zijn 21 KIA (killed in action), 26 WIA (wounded in action) en 171 MIA (missed in action). Dit zijn achtereenvolgens de doden, gewonden en venuisten.

Overste Hubbard zijn vliegtuig wordt ergens in het grensgebied aangevallen en moet zijn toestel verlaten. Waarschijnlijk is hij ergens boven Sibculo gesprongen en aan zijn parachute geland. Zijn vliegtuig vliegt nog ongeveer 20 kilometer verder en boort zich ten zuiden van Ommen in de grond. Overste Hubbard ontmoet gelukkig voor hem op het juiste moment de juiste personen en kan zich snel aan het zicht van de Duitsers onttrekken. Via de lokale on­

dergrondse komt hij al snel op de pilotenlijn naar Spanje. Via België, Frankrijk en Spanje belandt hij in Gibraltar. Op 28 juni 1944, na een zwerftocht van ongeveer een halfjaar, keert hij terug bij de 355th Fighter group.

Silver Star, één van de hoogste onderscheidingen van de VS.

Kolonel Hubbard

Hij heeft na zijn terugkeer geen gevechtsmissies meer gevlo­

gen in Europa. In mei 1945 keert hij terug in de Verenigde Staten. Als beroepsmilitair is hij na de Tweede Wereldoorlog bij de Amerikaanse luchtmacht gebleven. Hubbard is met Nelly Rosiers getrouwd. Zij was één van de Belgische verzetsmensen, die onder andere Hubbard op weg naar de vrijheid hebben geholpen.

Hubbard verliet in 1951 de actieve dienst in de rang van kolo­

nel. Hij ontving verschillende onderscheidingen: de Silver Star, Distinguished Flying Cross, Air Medal with cluster, Purple Heart, Presidential Unit Citation with one cluster, the

Presidential Unit Badge, (Navy) at Guadalcanal, the Defense ribbon, 1 star; Philippine Defense, 1 star; Pacific Theatre, 4 stars; ETO ribbon, 4 stars; American Theatre and WW2 Victory ribbon.

1 Het vliegtuig was een Amerikaanse bommenwerper, type B 17-G (“Flying Fortress”). Van de tien bemanningsleden zijn er zeven om­

gekomen. De andere drie zijn krijgsgevangen gemaakt. De zeven doden zijn op de begraafplaats in Ommen begraven.

De geschiedenis van een grafkelder in Eerde

door Dieks Horsman

Omstreeks 1850 werd op het landgoed Eerde een Grafkelder gebouwd. Eigenlijk geen echte kelder, maar een klein stenen gebouw, hetgeen een stuk geschiedenis vertegenwoordigt van landgoed Eerde.

Landgoed Eerde kwam in 1706 in bezit van Johan Warner van Pallandt, een generaal die in 1715 een huis bouwde met de allure van een kasteel met daarbij een groots aangelegd park.

Tot 1982 (toen het laatste gedeelte van het landgoed in het bezit kwam van de vereniging van natuurmonumenten) heeft de familie van Pallandt veel invloed gehad op de ontwikkeling van het landgoed. Nog steeds wonen er leden van de familie op Eerde.

De laatste van Pallandt die eigenaar van het landgoed was, was Philip Dirk (1889 - 1979).

Hij erfde het van een ongehuwde achterneef, en was een sociaal bewogen man, met een grote liefde voor de natuur.

Het voormalige landgoed is nu in handen van staatsbosbeheer (de boswachterij Ommen, ruim 600 hectare), de gemeente Ommen (landgoed Het Laar) en Natuunnonumenten (het kasteel, het parkbos, de steile oever, en het Eerder Achterbroek (samen ruim 500 hectare).

De grafkelder was privé bezit van de familie van Pallandt. Na het bouwjaar 1850 zijn hier de lichamen van drie mensen bijgezet:

1. Samuel Johannes Baron van Pallandt, overleden op 19 augustus 1890 2. Rudolph Theodoms Baron van Pallandt, overleden op 15 maart 1913 3. De identiteit van de derde persoon is niet bekend (zo staat vermeld op het

informatiebord bij de grafkelder die een natuurmonumentenenclave vormt in het gebied van staatsbosbeheer).

Op het moment dat staatsbosbeheer delen van het landgoed kocht, wilde de familie liever nog geen afstand doen van de grafkelder.

Toen later meer privé eigendommen, zoals het kasteel, aan natuurmonumenten werden overgedragen hoorde deze kelder daar ook bij.

Eerherstel grafkelder

De oude grafkelder raakte in de loop der jaren steeds meer in verval. Totdat deze op de monumentenlijst werd geplaatst. “We voelen ons daardoor verplicht om deze in stand te houden”, aldus opzichter Herman Verbeek in de Twee-stromen krant van december 2002.

Om de grafkelder in oude luister te herstellen, verwijderde Natuunnonumenten allereerst een oude laag zand om folie te kunnen aan­

brengen. Deze folie, die weer werd afgedekt met zand, zorgt ervoor dat de kelder water­

dicht is. De kelder werd vervolgens voorzien van nieuwe luchtkokers, die groot genoeg zijn om vleermuizen door te laten maar te klein voor jongeren die de kelder met een bezoekje willen vereren. De heuvel op de kelder is aan­

sluitend ingeplant met rododendrons, taxus en verschillende soorten dennen.

Aan de voorzijde van de kelder is een aantal natuurstenen delen vervangen door nieuwe.

Het gietijzeren hek aan beide zijden van de kelder is gezandstraald en de punten ervan zijn door een smid hersteld. De ijzeren deur in de kelder is schoongemaakt en geverfd en de vloer van deze kelder is opnieuw aangelegd.

Natuurmonumenten heeft het geheel afgemaakt door de sparren langs de weg naar de graf­

kelder te vellen en te vervangen door beuken. “Dit past beter in deze omgeving”, aldus op­

zichter Herman Verbeek.

Wie was nu de onbekende derde persoon?

Bepaalde feiten en gebeurtenissen uit het verleden komen soms aan het licht door oude ge­

schriften of advertenties uit oude kranten. Zo kwam mevr. Geertruida Grotens-Uitslag Emslandweg 6, via haar vader dhr. G. Uitslag te Wezep en vrijwilliger bij de Oudheids- kundige vereniging “De Broeklanden” te Oldebroek, in het bezit van een exemplaar van de Elburgse Courant van 5 april 1922. In deze krant stond het volgende overlijdensbericht ver­

meld:

Uit deze berichtgeving blijkt dat de overledene behoorde tot de familie van Pallandt en op zaterdag 8 april 1922 is begraven op Eerde.

Uit een tweede advertentie in dezelfde Cou­

rant over dit overlijden en geplaatst door het personeel van deze adellijke familie op het landgoed “IJsselvliedt” spreken zij hun dank­

bare erkentenis uit jegens de Hooggeachte overledene. Ook de 26 pachters van het land­

goed geven in deze krant hun blijk van ontroe­

ring bij het overlijden van “onze Hooggeachte Landsvrouwe”. Hun waardering voor haar was zo groot, dat zij gezamenlijk op de dag van de uitvaart en begrafenis de kist gedragen hebben van Huize IJsselvliedt naar het station te Wezep over een afstand van drie kilometer.

Daarna verder per trein naar Ommen, waarna zij naar Eerde werd gebracht en hoogst waar­

schijnlijk is bijgezet in deze grafkelder. Het

kan haast niet anders dat de aanvankelijk onbekende identiteit van de derde persoon deze vrouwe Amoldina Johanna Nobel is geweest.

Waar kunt u de grafkelder vinden?

U kunt de grafkelder vinden in Eerde tussen de Eerderveldweg en de Meertjesweg, dicht bij het werkgebouw van Staatsbosbeheer aan de meertjesweg.

Met dank aan mevrouw E. Oudshoorn-van Pallandt

övtflpsi « i® gSlfeli® T ö tt

Wwmwmm ft M B O L S t llA J M iÜ B B J I Ü Ö 8 E L t D&mMèfg Mr. S, ƒ. Bsmtt vrn Potkméi.

«gkMrtteéf', WEZEP, -5 April tÜ t,

Mn j, jP; GRAAF VAN UMSURG ST1RUM, Gravin VAN LIMBURG s m W - f m SttfiflA.

Bïsptef. .

C L & j. GRAAF van u jw a c m STIRUM,

Öpjvift VAN LIMBURG ST1RUM—DE BlOcq VAK SCHEI. t»ga.

hit. A. CL W. i&srsn BEMTINCK VAN SCHOONHEËTEN, ÏMtmm BENT1NCK VAN SCHOONHEEX&N «-PffflUPSÊ

Pmttr..

M. R. SifEH BfiNTINCk TOT BUCKHORST . Barones SENTINCK TOT ÜUCKHOIST- SFEBiMAN

Wassenaar,

De feepafenis a l’plMts ötötoéiJ op S iêK , Zaterdag 8 Afril te 3 ure.

Q<m® blmmft, Emigs kêmmgming’*

| > . öj^agBUsekenden ' weasehea itt dst'blad' .ten dankbare erken- teil® öii ti «preken jegens de* Hooggeachte

tfröÉiie Jtiwalditaa J&hmmmm lo b e l

Dmarièm, Mr, $. ,ƒ, Béwtt mm Piïüme8 ms Eerm, Ontteêea iets. Se« April JUXEL Haar «ageoacJitente a l

lsi« arbiWéft s*«ds ia dankbare- sennneriag blijven.

De piasMlijle■■■ Arbeiders, E HÖLLANDB1 Fan.

A. HÖLLANDËïf Fm.

A HOÜJMbBR'Asa.

l i j r SCHOONHOVEN;

ÖSIES HOLLANDER, E, ?AN Ö'EME.

H, DEKKER,

W, WIJNHOUT.

F. UNDSBOOM.

M, HOLLANDER.

JAN VAN OMMEN.

H, DEKKER, G„ DEKKER,

o® als

WfeZBP. 5 April 4 SS.

De Postkantoren van Ommen

Via de postkar naar mobiele telefonie door Ben Wösten

Bonna van Elburg geboren op 15 september 1910, solliciteert op het postkantoor aan de Markt in Ommen naar de functie van ‘lokale kracht’. Zij komt pas van de ULO met het diploma op zak, als ze attent gemaakt wordt op een personeelsadvertentie in het postkan­

toor.

Dit alles speelt zich af in 1926. Bonna is verguld met haar eerste baan. Als er aan de open­

bare lagere school op het Vrijthof een afdeling van de ULO wordt gekoppeld, is Bonna van Elburg het eerste en enige meisje in de klas. In die tijd komt het maar weinig voor, dat meis­

jes naar dit soort scholen gaan. Bonna wordt daarin vooral aangespoord door haar grootou­

ders die toen woonden aan de Bouwstraat, het latere huis van vishandel Post.

Thuis groeit ze op met vijf broertjes en twee zusjes. Door veel ziektes in het ouderlijk huis wordt Bonna ondergebracht bij haar grootouders. Deze stimuleren haar zeer om door te leren. Ook na het behalen van het ULO-diploma wil ze graag verder leren, maar helaas la­

ten de financiën het op dat moment niet toe. En zo komt het, dat ze aan de slag gaat op het postkantoor aan de markt..

Elke gemeente was vroeger verplicht te zorgen voor een ruimte waar de post verwerkt kon worden. Elet postwezen is in die tijd volledig in handen van de Rijksoverheid. Ommen heeft een hulppostkantoortot aan het jaar1880. Niettemin was Ommen een belangrijke doorvoer- plaats van poststukken. Er liepen bijvoorbeeld postwegen van Amsterdam via Ommen naar Lingen en Hamburg in Duitsland, wat toen nog bekend stond als het ‘Koninkrijk Hannover’

en nog weer later ‘Pruissen’.

Aangezien het postverkeer in en rond Ommen aan het eind van de negentiende eeuw steeds drukker wordt, is er behoefte aan een volwaardig post-en telegraafkantoor. De vroede va­

deren der gemeente Stad Ommen klimmen daarom in de pen en richtten een verzoek daar­

toe Aan Zijne Majesteit den Koning. In die tijd was Koning Willem 111 koning van Neder­

land. In dit verzoek wordt verwoord, dat Stad Ommen graag een verenigd Rijks- post- en Telegraafkantoor wil bouwen..

De heer A.C. Bouwmeester is op dat moment burgermeester en I. Veldhuis-Kramer wet­

houder van het gemeentebestuur der Stad Ommen.

Er wordt op het verzoek positief gereageerd door Lands regering. De Minister van Handel, Nijverheid en Waterstaat geeft toestemming voor de bouw van een Post- en telegraaf­

kantoor..

Dit nieuwe kantoor wordt gevestigd aan de Kruisstraat nummer 330. Dit fraaie pand staat nog steeds op dezelfde plek. Thans bevindt zich in dit pand het V W kantoor en de ANWB winkel.

Op 15 november 1881 wordt het nieuwe postkantoor.offïcieel in gebmik genomen.

Zoals het in die tijd gebruikelijk is, huurt de Rijksoverheid het postkantoor van de gemeente.

De huurprijs op jaarbasis bedraagt de lieve som van ƒ 500.-

Na 1900 wordt het postkantoor aan de Kruisstraat te klein als dienst- en woonlokaal door de toename van het almaar drukker wordende postverkeer.Mogelijkheden voor uitbreiding zijn aan de Kruisstraat niet aanwezig. De gedachten gaan daarom dan ook al snel uit naar het bouwen van een nieuw en groter kantoor. Daarbij komt ook het feit, dat de gemeente het voornemen heeft zich aan te laten sluiten aan het interlokaal telefoonnet.

In 1903 wordt dan uiteindelijk een nieuw perceel bouwgrond gevonden direct grenzend aan de markt. Het duurt echter nog tot medio 1906 dat de aanbesteding plaatsvind. Aanvankelijk vindt men het in Den Haag nog niet geheel nodig, dat Ommen een nieuw postkantoor krijgt.

Maar door het doortrekken van de spoorlijn naar Coevorden, waardoor het nog drukker wordt met het postverkeer gaat men uiteindelijk overstag. Een aannemer uit Zwolle bouwt het kantoor voor de prijs van bijna Fl. 25.000.-

In november 1907 wordt het nieuwe kantoor in gebruik genomen.

Ongeveer twintig jaar later gaat Bonna van Elburg aan de slag op het postkantoor aan de markt. Haar werkzaamheden bestaan uit het bedienen van de telefoon. Het telefoonverkeer is dan nog niet automatisch geregeld. Bonna moet in feite de doorverbindigen tot stand bren­

gen als er getelefoneerd wordt. Dit gebeurt door allerlei pluggen van het ene gaatje in het andere gaatje te steken, zodanig dat de juiste verbinding tot stand komt tussen de beller en de ontvanger. Juist in die periode, is Ommen het centrum van de Krishnamurti-beweging.

De wereldleraar zoals Krishnamurti genoemd wordt, houdt lezingen en toespraken in de alombekende ‘Sterkampen’ op de Besthemerberg. Verschillende malen regelt Bonna verbin­

dingen met Krishnamurti.

Samen met een aantal vriendinnen gaat Bonna wel eens luisteren naar de redevoerin­

gen van Krishnamurti. Ze kruipen dan onder het tentdoek door om zo dicht mogelijk bij hem te komen om alles goed in zich op te nemen. Ze vindt het altijd zeer interessant wat de grote ‘Meester ’ te vertellen heeft.

Ze weet ook nog dat mevrouw Makkinga de kleren waste voor Krishnamurti en Annie Besant. Bonna moet dan altijd de kosten berekenen, omdat ze op de ULO is geweest en daardoor goed kan rekenen.

Echter na ruim één jaar in Ommen te hebben gewerkt wordt alhier het telefoonverkeer ge­

automatiseerd. Ze wordt overgeplaatst naar Meppel. Hier werkt Bonna zes jaar tot ook hier het telefoonverkeer geautomatiseerd wordt. Hierna wordt ze overgeplaatst naar

Amersfoort.

Bonna is inmiddels benoemd tot ‘Employé le klas’ met een jaarwedde van ƒ1056,-

Na Amersfoort komt ze te werken op het post- en telegraafkantoor te Arnhem. Ons land is inmiddels door de Duitsers bezet. Door de erge oorlogshandelingen in Arnhem moet Bonna op de vlucht. Op de fiets probeert ze via Zwolle Ommen te bereiken. Met de moed der wanhoop gelukt het haar nog net om de IJsselbrug bij Zwolle over te komen.

Op weg naar Ommen krijgt ze dan ook nog een lekke band, maar een goedwillende Zwollenaar helpt haar uit de problemen, waardoor ze ongehavend Ommen bereikt.

Ze heeft dubbel geluk want ze kan gelijk op het postkantoor aan de markt weer aan het werk. Dit kan omdat een collegaatje afkomstig uit Lemelerveld moet onderduiken wegens vriendschap met een politieman.

Vanwege haar ULO-diploma en haar inmiddels opgebouwde ervaring en kennis van het

telefoonverkeer gaat ze ook andere mensen opleiden die te maken krijgen met het _

" . r Bonna van Elburg n u ..

lelefoonverkeer. Dit gebeurt o.a. in Vilsteren waar mevrouw Koggel (Koggels Dine) met een tweetal nichtjes een winkeltje met een PTT-steunpunt drijft Ditzelfde doet Bonna in Witharen waar ook een winkeltje met een PTT-steunpunt is..

Tenslotte komt ze te werken bij de post in Zwolle totdat ze op 1 mei 1974 eervol wordt ontslagen en met pensioen gaat

Bonna van Elburg herinnert zich nog goed de tijd van de postkar. Ze noemt bijvoorbeeld Jan Hendrik Vosjan die ook met de postkar liep en zo de post vervoerde.

Ze heeft door haar lange staat van dienst heel wat postkantoordirecteuren en postbestellers meegemaakt. Directeuren waren o.a. de he­

ren van Andel, Klein, van de Werf en Horstink. Postbestellers die ze weet te herin­

neren waren de heren Truin, Steen, Lutteke, Oldeman en Woertink.

De moeder van Oldeman werkte als schoonmaakster op het postkantoor. Als ze aan het eind van de week haar loontje beurde kocht ze grif een paar repen chocolade van der armoede om die te verdelen onder de postbestellers en telefoonmedewerksters.

Nu nog in haar 95ste levensjaar, kent ze nog steeds een behoorlijk aantal telefoonnummers uit haar hoofd van de eerste begintijd. Het gemeentehuis had nummer 2.

Baron van Pallandt in Eerde had nummer 4. Slijterij en Tabakszaak Van der Beek had num­

mer 13, Drogist Bosscher had numer 14, Lokin van Hotel De Zon had 10, Kuik van de Wild­

zang had 7, de Coöp had 17 en Munnike Manufacturen had nummer 12.

Bonna heeft een heel stuk geschiedenis meegemaakt in de telefonie. In haar tijd moesten de telefoonverbindingen handmatig geregeld worden. Nu lopen we allemaal met een vol­

automatische mobiele telefoon op zak waarbij men bij de modernste modellen al kanzien met wie je belt.

Bonna van Elburg kan met voldoening terugzien op haar mooie jaren in dienst van de PTT Zij geniet van haar pensioen, maar betreurt het wel, dat de postkantoren uit het stadsbeeld van Ommen als zodanig zijn verdwenen. De post wordt anno 2005 verwerkt vanuit een mo­

dem pand op het industrieterrein. In het voormalige postkantoor aan de Markt is nu een horecazaak gevestigd. Gelukkig heeft men het gebouw, zowel binnen als buiten, ongewijzigd gelaten. Zo blijft er toch nog iets uit het historisch verleden van Ommen bewaard.

Bron: documentatie Bonna van Elburg en archief W O.

Fotobewerking door Hans Steen

Interieur van het “olde pos­

kantoor” nu

Interieur van het “olde poskantoor” toen

de NUL in vroeger jaren

“De NUL”

door H. Egberts

Als de truck met oplegger, beladen met ijzeren balken, voor kwam rijden, gingen de grote schuifdeuren open en kon het afladen beginnen.

Bij deze vrachtauto waren altijd twee dezelfde mannen. Ik stond in dc grote hal, bij de ijzerzaagmachine. Een oude man, klein van stuk, altijd met pet op en vaste bediener van de zaagmachine keek naar buiten en zei tegen mij: “Den ienen is’n aander en de’n aander is’n zelfden.” Ik keek ook naar buiten en zei : “Ja, Jan je hebt gelijk.”

Snapt u het ook ?

N.N. N.IJ.L, was de Nederlandsche IJzerconstructiewerkplaats Lemelerveld. Ik heb daar, voor de oorlog, drie jaar op de teken­

kamer gewerkt.

Jan Kelder, zijn bijnaam was “Jan Joesien, had maar één arm. Hij was een ijverig tolgaarder bij dc Laarbrug, op de weg naar Dalfscn.

In Rechteren, in de buurtschap Hessum, was aan die weg nog een tol. Iedereen die de tol wilde passeren, moest tolgeld betalen. Jan, altijd zeer kordaat, liet zich door niemand en niets van de wijs brengen. ( Ommen, de tol bij de Laarbrug over de rivier de Regge, omsteeks 1902.) Wij, kwajongens, liepen vaak in zwembroek te struinen langs de Regge, vanaf de spoorbrug naar de Laarbrug. Wij plaagden Jan wel eens en hij werd gauw kwaad. Op een keer, dat wij hem weer plaagden, werd hij geweldig kwaad en riep: ”Ikke met d’et iene haantie, ik ken oe we’ln klat geem daj soest, sodemieter toch op.” Deze woorden van Jan zijn onder ons kameraden, lang gevleugelde woorden gebleven Ik heb ongeveer 10 jaar in het huis bij de spoorbrug gewoond. Mijn kameraden uit die tijd waren veelal Roelof Pots (de Potse), Bas Galenkamp (Basje), Ment Mulder (Ment) en Willem Takman (de Takka).

Klein maar slim

deur Dientie

'Tante, mag ik bi’j oe spöll’n en teken ie veur mi’j ’n pop?

Oh ja, dat snuupie dat ik gister’ van oe kreeg den he’k natuurlek al lange op.

Tante, heb ie ok nog dröppies?

Ie maagt niet vroag’n, hej m i’j ‘eleerd, zelfs niet umme lakkere m oppies...

‘k weet ‘t wel, dat is kats ve’keerd.

Ok niet umme sinas of cola en ok niet umme appelsap of chocomel’.

Tante, ik zal narg’ns umme vroag’n ...

maar ik lusse ’t allemoale wel !!!

Kinderen die vragen worden overgeslagen...

(maar disse niet, den had er goed over noa’edach’).

Een verrassend rundtie Lemelerbarg

deur Annie Slots

Dieke en Mans, een al wat older echtpaar die beide nog geweldig vitaal bint, hebt nog volle zinnigheid an wat schoap’n, een koppelde kipp’n en een paer ponnies. Det gif ze zo’n vol­

doening ok al leavert et niks op, mar och, ie weet wè, een hobby kost noe eenmoa geld, nee zie bint er barre wies met. Et bint echt leu die niet graag teumig loopt. Dan der bie holt ok de hof met gruunte en veural bloem’n ze wè smeu, want met roet in de hof wödt kotte met­

ten emaekt. Weet ie wat Dieke en Mans ok graag doot, fiets’n, joa fiets’n. Kilometers legt ze in et joar of, noar Twente of ’n Achterhook, o, et mak niet uut woar hen. Zie stippelt een route op de kaerte uut, et vut-rek giet an de auto, de fiets’n d ’r op e n ... vot wean. Zo gebeurt et ok as Mans op een mooie veurjoarsdag met koffiedrinken binnenkömp det der een fietskaerte van Drente op toafel lig, now dan weet e al metene hoe laete of et is, zie mut weer kilometers maeken. Hé hèf de musse een bettie verkeerd stoan en foetert: “Ie wilt rechtervoort aait mar weer wiet vot. Wie kont dit moal ok wè kotter bie huus bliem, want et is hier net zo mooi heur. Weet ie wat ik noe zo prakkezeerd hebbe: wie zet de auto an de Twentseweg en goat dan langs die nieje Boksloot, doar mut een machtig mooi fiets­

pad langs ling en wieder ziet wie dan wè woar wie terechte komt.” Dieke die rnangs niks hèf in te brengen as löage briefies, vindt et bes det Mans et veurtouw nemt. Zie vindt et een hadstikke goed idee, al wil ze aans nog wel es teengsputtem, zie holt zich noe wieselijk stille.

Zie hebt in ’t zinne anderdaegns te goan, der wödt goed weer veurspeld, now wat wiej nog meer.

Noa de koffie goat ze op pad met een tasse vol breudties, wat drinken en een stuk of wat appels as leaftocht en een puzzel, want Dieke puzzelt graag en ie weet mar nooit, doar is vast wè aens een bankie. De zunne brekt net deur de wolken wanneer ze de fietsen van et vut-rek pakt en bie de Boksloot stoat, die zich as een zuiveren lint deur vruchtbaar

boerenlaand slingert. De pinksterbloemen en de meizuunties bleujt volop en anderweggens stoat de vleisbloem en de violet-blauwe ereprijs in de barm te pronken. In de veerte lig de Lemelerbarg woar Mans in zien jonge joar’n niet zo veere vanof hef ewond met zich op de zaandkoel’n. Diezelfde zaandkoel’n woar ie noe niks meer van ziet, umdet ze kats begreujd bint, mar die vrogger as een enonn wit gat teeng de barghelling anlea. Laeter toen ze zukke opschöttelingen waem ewes, had e met heel wat slepperieje saem met een stel deerns en vente de slepkoare noar de zaandkoele etrökken en in de koele met meujte noar boam eheeistert, doar dan rap der inesprungen um met et hele stel noar daele te stoem. Een wille as ze dan hadn, leamsgevoarlijk was et ewes, mar doar stun ie toch wieder niet bie stille en

’t was aait goed egoan. Och de Lemelerbarg, Mans ken em as zien noasek, hé is der joa bie opegreujd, al is det joam elene. Wanneer ze bie Hancate met et fietsbruggie oaver de

Schaapskudde - 1962 Reggc goat, hebt ze een nog mooier zich op de

barg, die zich fel ofstekt teeng de azuurblauwe loch. In Archem wödt ze trakteerd op een vogelconcert van zangliesters, meessies en de geetling, et vinkie det slot onderwiel de spechte de moate roffelt. Zie geniet met volle teugn van de natuur, et landschap, de

karakterestieke boerderiejen en de smalle kronkelweggies. Bie een bankie anekom smiet ze zich daele, de tasse mut nog löag en van de bene det rust. Noa et etten, det er in giet as koeke, blieft ze nog wat zitten, al wödt Mans doar wat slöaperig van. Zien middagslöapie krig em te pakken heur, hé begint al een bettie te knikkebollen. Dieke had et wè in de gaetn en al paer moal onderdoems opzied ekekken.

En jawel, een schoffie laeter is e in diepe

sloap, de kop op de boste. Veurdet heur etzelfde zal oaverkom as Mans, pakt Dieke rap et puzzelbuukie uut de tasse, det kömp noe goed van passé. En Mans die dreumt: hé löp boam op de barg langs dampölle,

bosbeasnstruukies, dopheide, de dikke steen en oaver kronkelpaegies as e iniens wat zöt glinstem. Hé kik nog es goed en zöt tut zien verbazing det et een strik is, zoln der weer streupers gangs wean? Een eandtie wieder zöt e der weer iene en nog iene. Hé peutert ze veurzichtig lös, weet precies hoe et mut, hef vaeker met det bieltie ehakt wanneer e vrogger de boswachter in de bietied moch helpen. Dan heurt e niet zo veer van em of een zacht gesjank, hé bief stoan en luustert.

Weer heurt e wat sjanken, hé löp in de rich­

ting van ’t geluud en zöt det der een hundtie Panorama Lemelerberg

met ien poot vaste zit in zo’n lillijken strik. Et diertie giet an ’t grom as hé körterbie kömp.

Mans begint zachies teeng em te proaten en giet der bie op de hoeke zitten, et hundtie wödt metiene wat rustiger, et wil zelfs hem det e aaid wödt. Et löt gewillig toe det de strik van het peutie wödt ehaald, et mankeert niks, et kwispelt van blieheid, dreit zich umme en giespelt vot. Mans dreit zich ok umme op zuuk noa nog wat strikken en heurt dan vanof richting Ommen een angstanjaegend geluud det zien kaante opkömp, et liekt hoaste wè et gehuul van wolven, dech Mans. Et bint er ok meer dan iene, det heurt e zo. En weer klinkt et aoe - aoe - aoe. Det kan toch niet woar wean, zoln ze uut een wolvenkamp lösebrökken wean, o hé had et aait wè edach, det zoiets zol gebeuren. Zie bint al oareg kot bie, hé kan ze heum hachen, o, wat mut e toch doon! Mans begint em een bettie te kniepn, now ja, een bettie, et harte bonkst em in de hoed en hé wil vot ren, mar, mar ’t is net of zien bene niet met wilt, zie blieft gewoonweg stekken, ’t is net of e deur dik klapzaand löp en dan vuulte ineens een stötte in de zied, noe is ’t met miej ebeurd deche e en dan... wödt e wakker en kik met een dummelige blik in et lachende gezichte van zien vrouwe. “Foi, wat hek esloapen” zeg Mans. “Esloapen....zeg Dieke, o joa ie hebt wè vinnig zo’n uurtie stöarig esloapen, det is woar, ‘k heb oe toch mar wakker epokkerd, want ie begun zo raer met arme en biene te houwen en dan doar bie, ik waere echt bange dej van de baanke zoln sliem.” As Mans van zien dreum vertelt, reageert Dieke met: “Ie geleuft vols te volle van die gekke verhaelen oaver ommen met zien wolvenkaamp. Kom, loat wie mar rap in de pen goan, aans biw der met tweedonker nog niet weer. Ik heb mien puzzel mooi o f en ie hebt oe middagslöapie ehad, wie kont der weer teeng, al hef Mans ok beide bene in ene broekspiepe. Nog noagniffelend komt ze langs de Lakenfelders met op de achtergrond een riege wilde serin­

gen, die een kraans van witte bloemtrössies draegt. De roap van de koekoek begeleidt ze deur de Beukenallee woar et zunlich wödt efilterd deur de oale beuken. Vol bewondering oaver de ofwisseling an kleum, zoas et gruun, op disse mooie lentedag, bint ze ongemerkt an de aandre kaante van de barg. ’t Is mstig op ’t fietspad en lekker in de schemme. Op de parkeerplaetse zet ze de fietsn daele um eam noa et hoogste punt te kuieren. Zie smiet zich daele op ’n dikke boomstam bie de oriëntatietafel en geniet van de immense vergezichten, de herkenning van de lokaties in de verte zoas de Basiliek en de watertoren in Roalte, de Köpren Heugte op de Lichmis, de piepen van Harculo. Et is zo biezunder en zo rustiek, et is hoaste niet in weurde uut te drukken, zo oaverweldigend mooi en wat een mst! Anekomn op de kruusing onder an de barg is ’t nog eam van “Wat muw doon, rectdeur o f linksof. Zie goat linksof, al weet ze det ze een eandtie lopen mut. Teeng die steile bult opfietsen lukt ze nooit. Toch bint der luu die heur hachend en snoevend veurbie goat op de fletse, zo van: ziej wel det et oons wel lukt! Boam op de barg markt ze det et Theehuus dichte zit. Dan loat ze zich noa daele soesn noar café De Driesprong veur een snipsnaaierieje. Now, doar bint ze zo toevedan wel antoe, of niet dan.