Vlaanderen
is milieu
Financiële cijfers
rioolbeheer in Vlaanderen
2017-2018
DOCUMENTBESCHRIJVING
Titel
Financiële cijfers rioolbeheer in Vlaanderen 2017-2018 Samenstellers
Vlaamse Milieumaatschappij, Afdeling Economisch toezicht, Dienst Regulering sanering Inhoud
De evolutie en samenstelling van de kosten en opbrengsten van het rioolbeheer in Vlaanderen gedurende de laatste 6 jaar. De kasstromen van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden van de afgelopen 6 jaar en een prognose tot 2024
Wijze van refereren
Vlaamse Milieumaatschappij (2020), Financiële cijfers rioolbeheer in Vlaanderen 2017-2018 Verantwoordelijke uitgever
Bernard De Potter, Vlaamse Milieumaatschappij Vragen in verband met dit rapport
Vlaamse Milieumaatschappij Dokter De Moorstraat 24-26 9300 Aalst
Tel: 053 72 62 10 info@vmm.be Depotnummer D/2020/6871/007
SAMENVATTING
Sinds 2005 moeten de watermaatschappijen instaan voor het inzamelen en zuiveren van het afvalwater.
Voor het zuiveren hebben ze een contract afgesloten met Aquafin. Het inzamelen doen ze zelf of via een saneringscontract met een intergemeentelijk samenwerkingsverband of met een individuele gemeente.
De middelen die de integrale waterfactuur voortbrengen mogen uitsluitend gebruikt worden voor de rioleringsactiviteiten.
Om transparantie en inzicht te creëren in deze materie en om toe te zien op het correcte gebruik van de saneringsmiddelen moeten de rioolbeheerders jaarlijks hun financiële cijfers rapporteren.
Dit rapport geeft in hoofdstukken 2, 3 en 4 een overzicht van de kosten en opbrengsten in Vlaanderen van 2013 t.e.m. 2018 en de kostendekkingsgraad (verhouding tussen de opbrengsten en de kosten).
De intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) maken ook een prognose tot 2024. Algemeen zien we dat de samenstelling van de kosten en opbrengsten weinig veranderd is. De afschrijvingskosten van investeringen en de exploitatiekosten vormen nog altijd de grootste posten. Voor de opbrengsten zijn dat de saneringsbijdragen en de afschrijvingen van subsidies. De kost per inwoner voor Vlaanderen situeert zich reeds enkele jaren rond de 50 euro, de opbrengst per inwoner rond de 68 euro. Tussen de
rioolbeheerders onderling is er een grote variatie.
De afgelopen jaren kende de kostendekkingsgraad (KDG) een stijgende tendens doordat de kosten relatief gezien (per inwoner) daalden en de opbrengsten stegen. De KDG voor Vlaanderen ligt hoog, maar valt te verklaren doordat enerzijds de opbrengsten uit de saneringsbijdrage onmiddellijk in het financieel resultaat geboekt worden en anderzijds de investeringen over meerdere decennia afgeschreven worden. Daarnaast schrijft men pas af vanaf de oplevering van langdurige rioleringsprojecten en afgeschreven riolering vervangt men vaak niet onmiddellijk. De kostendekkingsgraad is dus een boekhoudkundige oefening (die sterk afhangt van hoe de RBH rapporteren) die enkel mag gebruikt worden om de hoogte van het saneringstarief op lange termijn te evalueren. Het afschrijven zorgt er namelijk voor dat de investeringen gespreid worden over meerdere generaties en dat er boekhoudkundig ruimte gecreëerd wordt om de activa te kunnen vervangen op het einde van hun levensduur.
Volgens de prognoses van de IGS is er een dalende trend van de kostendekkingsgraad, hoofdzakelijk te danken aan een stijging van de afschrijvingskosten. De meeste intergemeentelijke
samenwerkingsverbanden geven aan dat ze het investeringsvolume fors gaan opdrijven.
Hoofdstuk 5 beschrijft de kasstromen van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. Deze tonen aan dat de middelen correct worden gebruikt, al gaat het bij sommigen over meerdere jaren.
In 2018 was er voor deze samenwerkingsverbanden samen, een negatieve investeringskasstroom van - 62.769.164 euro. Dit wil zeggen dat er een beroep is gedaan op andere middelen dan degene die
voortkomen uit de operationele activiteiten om alle uitgaven te kunnen betalen. Dit kunnen leningen zijn of interne financiering binnen het intergemeentelijk samenwerkingsverband. Het valt op dat, in tegenstelling tot de periode 2014-2016, de kasstroom en bij uitbreiding de gecumuleerde investeringskasstroom negatief is sinds 2017 en dit volgens de voorspellingen zo blijft.
De operationele kasstroom (operationele inkomsten min operationele uitgaven) is positief, wat een gezonde en noodzakelijke situatie is. Een negatieve operationele kasstroom kan snel (als er geen reserves beschikbaar zijn) leiden tot het onvermogen om zijn schuldeisers te betalen. Met een positieve
operationele kasstroom kan de rioolbeheerder zijn investeringen betalen of de aangegane leningen aflossen. De cijfers tonen aan dat sinds 2017 de operationele kasstroom niet meer voldoende is om de investeringsuitgaven te betalen, waardoor externe middelen noodzakelijk zijn.
De kasstromen van de individuele gemeenten die het rioolbeheer zelf uitvoeren zullen we vanaf 2021 (rapportering over het jaar 2020) verzamelen via de digitale BBC rapportering, wat de planlast voor die gemeenten gevoelig zal verlagen.
Tot slot bevroegen we ook hoe de ontvangen vergoedingen voor het gebruiksrecht en eigendomsrecht door de betrokken gemeenten werden gebruikt. Uit de antwoorden van de intergemeentelijke
samenwerkingsverbanden bleek dat de richtlijnen uit de omzendbrief werden gevolgd, namelijk dat de saneringsmiddelen enkel mogen gebruikt worden voor de rioleringsactiviteiten.
INHOUD
1 Organisatie sector ... 8
2 Gerapporteerde kosten ... 9
2.1 Kosten Vlaanderen: evolutie 2013-2018 ... 9
2.2 Kosten per rioolbeheerder in 2018 ... 10
2.3 Kosten per inwoner Vlaanderen: samenstelling en evolutie 2013-2018 ... 12
2.4 Kosten per m³ Vlaanderen: samenstelling en evolutie 2013-2018 ... 13
2.5 Kosten per inwoner per rioolbeheerder in 2018 ... 14
2.6 Kosten per m³ per rioolbeheerder in 2018 ... 15
2.7 Kosten per inwoner per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018 ... 16
2.8 Kosten per m³ per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018 ... 17
3 Gerapporteerde opbrengsten ... 18
3.1 Opbrengsten Vlaanderen: samenstelling en evolutie 2013-2018 ... 18
3.2 Opbrengsten per rioolbeheerder: samenstelling 2018 ... 20
3.3 Opbrengsten per inwoner Vlaanderen: evolutie 2013-2018 ... 22
3.4 Opbrengsten per m³ Vlaanderen: evolutie 2013-2018 ... 23
3.5 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: samenstelling 2018 ... 24
3.6 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: samenstelling 2018 ... 26
3.7 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018 ... 28
3.8 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018 ... 30
4 Kostendekkingsgraad ... 32
4.1 Kostendekkingsgraad in enge zin per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018 ... 33
4.2 Kostendekkingsgraad in ruime zin per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018 ... 35
4.3 Overeenstemming tussen tarieven en kosten ... 37
5 Kasstromen: samenstelling, evolutie en prognose ... 38
5.1 Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden ... 40
5.2 AquaRio (Farys) ... 42
5.3 HidroGem ... 45
5.4 HidroRio... 48
5.5 HidroSan ... 51
5.6 Infrax West (sinds 2020: Fluvius West) ... 54
5.7 Inter-aqua (sinds 2019: Fluvius Limburg) ... 57
5.8 IVEG (sinds 2019: Fluvius Antwerpen) ... 60
5.9 Riobra ... 63
5.10IWVA ... 66
5.11 Rio-link (Water-link) ... 69
5.12 Riopact (De Watergroep) ... 71
6 Uitkeringen, gebruiksrechten en eigendomsrechten... 74
6.1 De Watergroep ... 74
6.2 Farys ... 74
6.3 IWVA ... 74
6.4 PIDPA ... 75
6.5 Fluvius ... 75
6.6 Water-Link ... 75
LIJST VAN TABELLEN Tabel 1 Kosten Vlaanderen 2013-2018 ... 9
Tabel 2 Kosten per rioolbeheerder in 2018 ... 10
Tabel 3 Kosten per inwoner voor Vlaanderen: 2013-2018 ... 12
Tabel 4 Kosten per m³ Vlaanderen: 2013-2018... 13
Tabel 5 Kosten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 16
Tabel 6 Kosten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 17
Tabel 7 Opbrengsten Vlaanderen: 2013-2018 ... 18
Tabel 8 Opbrengsten per rioolbeheerder in 2018 ... 20
Tabel 9 Opbrengsten per inwoner Vlaanderen: 2013-2018 ... 22
Tabel 10 Opbrengsten per m³ Vlaanderen: 2013-2018... 23
Tabel 11 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder in 2018 ... 24
Tabel 12 Totale opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder in 2018 ... 25
Tabel 13 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder in 2018 ... 26
Tabel 14 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 28
Tabel 15 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 30
Tabel 16 Kostendekkingsgraad in enge zin: 2013-2024 ... 34
Tabel 17 Kostendekkingsgraad in ruime zin: 2013-2024 ... 35
Tabel 18 Kasstroom IGS - samenstelling en evolutie 2013-2024 ... 41
Tabel 19 Kasstroom AquaRio: 2013-2024 ... 43
Tabel 20 Kasstroom HidroGem: 2013-2024 ... 46
Tabel 21 Kasstroom HidroRio: 2013-2024 ... 49
Tabel 22 Kasstroom HidroSan: 2013-2024 ... 52
Tabel 23 Kasstroom Fluvius West: 2013-2024 ... 55
Tabel 24 Kasstroom Fluvius Limburg: 2013-2024... 58
Tabel 25 Kasstroom Fluvius Antwerpen: 2013-2024 ... 61
Tabel 26 Kasstroom Riobra: 2013-2024 ... 64
Tabel 27 Kasstroom IWVA: 2013-2024 ... 67
Tabel 28 Kasstroom Rio-link: 2013-2024 ... 69
Tabel 29 Kasstroom Riopact: 2013-2024 ... 72
LIJST VAN FIGUREN
Figuur 1 Rioolbeheerder per gemeente 2018 ... 7
Figuur 2 Rioolbeheerder per gemeente 2019 ... 8
Figuur 3 Verdeling kosten per rioolbeheerder in 2018 ... 11
Figuur 4 Verdeling kosten Vlaanderen: 2013-2018 ... 11
Figuur 5 Totale kost per inwoner in Vlaanderen: 2013-2018 ... 12
Figuur 6 Totale kost per m³ in Vlaanderen: 2013-2018... 13
Figuur 7 Totale kost per inwoner in 2018... 14
Figuur 8 Totale kost per m³ per rioolbeheerder in 2018 ... 15
Figuur 9 Kosten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 17
Figuur 10 Kosten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 17
Figuur 11 Verdeling opbrengsten Vlaanderen: 2013-2018 ... 19
Figuur 12 Verdeling opbrengsten per rioolbeheerder in 2018 ... 21
Figuur 13 Totale opbrengsten per inwoner Vlaanderen: 2013-2018 ... 22
Figuur 14 Totale opbrengsten per m³ Vlaanderen: 2013-2018 ... 23
Figuur 15 Totale opbrengsten per m³ per rioolbeheerder in 2018 ... 27
Figuur 16 Totale opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 29
Figuur 17 Totale opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018 ... 31
Figuur 18 Kostendekkingsgraad in ruime zin: 2013-2024 ... 36
Figuur 19 Verhouding gemiddelde opbrengst per m³ t.o.v. gemiddelde kost per m³ in 2018 ... 37
Figuur 20 Kasstroom IGS - samenstelling en evolutie 2013-2024 ... 40
Figuur 21 Kasstroom AquaRio: 2013-2024 ... 44
Figuur 22 Kasstroom HidroGem: 2013-2024 ... 47
Figuur 23 Kasstroom HidroRio: 2013-2024 ... 50
Figuur 24 Kasstroom HidroSan: 2013-2024 ... 53
Figuur 25 Kasstroom Fluvius West: 2013-2024 ... 56
Figuur 26 Kasstroom Fluvius Limburg: 2013-2024 ... 59
Figuur 27 Kasstroom Fluvius Antwerpen: 2013-2024 ... 62
Figuur 28 Kasstroom Riobra: 2013-2024 ... 65
Figuur 29 Kasstroom IWVA: 2013-2024 ... 68
Figuur 30 Kasstroom Rio-link: 2013-2024 ... 70
Figuur 31 Kasstroom Riopact: 2013-2024 ... 73
1 ORGANISATIE SECTOR
In 2018 voerden 107 gemeenten het rioolbeheer zelf uit, goed voor 38% van de Vlaamse bevolking. De andere 201 gemeenten (62% van de Vlaamse bevolking) zijn aangesloten bij een intergemeentelijk samenwerkingsverband (IGS). Inter-aqua, Infrax West, Riobra en IVEG behoren tot de groep Fluvius en zijn de enige IGS’en die onafhankelijk zijn van een watermaatschappij. De andere IGS’en zijn een riooldivisie van een watermaatschappij. HidroRio, Infrax West, Inter-aqua en Riobra solidariseren de kosten en opbrengsten. De anderen werken met een aparte rekening / budget per toegetreden vennoot.
HidroSan en Rio-Link passen een cashflow-matige boekhouding / rapportering toe. Dit is belangrijk bij het lezen en interpreteren van de cijfers. Investeringen en subsidies worden bij hen namelijk in één keer afgeschreven, wat het volatiel karakter van hun kosten en opbrengsten verklaart in de grafieken en tabellen verder in dit document.
VIVAQUA stopte in 2018 met haar activiteiten in Vlaanderen, waardoor de 6 aangesloten gemeenten overstapten naar AquaRio (3), Riobra (1) en Riopact (2).
Figuur 1 Rioolbeheerder per gemeente 2018 Figuur 2 Rioolbeheerder per gemeente 2019
2 GERAPPORTEERDE KOSTEN
2.1 Kosten Vlaanderen: evolutie 2013-2018
Totaal gerapporteerde kost 2018 (voor alle 308 gemeenten1): 321 miljoen euro. De totale kost is in 2018 gedaald, maar dat komt eerder doordat enkele gemeenten niet of slecht rapporteerden. Ondanks de verplichting om te rapporteren en een herinnering zijn er toch gemeenten die niet rapporteren of zo slecht/onvolledig waardoor de gegevens niet bruikbaar zijn in de analyse.
Tabel 1 Kosten Vlaanderen 2013-20182
Kosten Vlaanderen
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Exploitatie kosten
Afschrijvingen, waardeverminderingen
en voorzieningen
Andere operationele
kosten
Indirecte personeels
kosten Overhead Financiële kosten Uitzonderlijke
kosten Totale kosten 2013 183 Vlaanderen € 70.089.362,42 € 180.449.017,62 € 6.485.330,44 € 19.646.059,81 € 7.710.147,32 € 34.318.790,12 € 569.801,08 € 319.268.508,81 2014 184 Vlaanderen € 73.569.594,41 € 154.439.262,58 € 9.749.389,37 € 20.323.331,68 € 8.317.572,08 € 36.472.436,97 € 91.379,42 € 302.962.966,51 2015 192 Vlaanderen € 75.177.687,47 € 142.048.892,74 € 13.179.694,89 € 21.740.221,57 € 8.669.410,67 € 34.120.773,04 € 1.500,00 € 294.938.180,38 2016 200 Vlaanderen € 84.330.362,93 € 152.967.159,68 € 14.553.884,10 € 22.047.124,72 € 8.437.786,64 € 34.996.080,52 € 7.719,03 € 317.340.117,62 2017 199 Vlaanderen € 92.234.397,91 € 152.949.357,84 € 18.107.095,63 € 18.159.680,79 € 11.045.962,05 € 32.888.695,24 € 115.043,78 € 325.500.233,24 2018 199 Vlaanderen € 96.272.086,75 € 146.993.813,89 € 15.437.236,85 € 18.227.592,20 € 9.584.222,50 € 33.197.334,63 € 302.782,98 € 320.015.069,80
1 Voor alle andere tabellen en grafieken worden 9 gemeentelijke rapporten niet meegenomen in de rapportering door het niet rapporteren van de financiële info of het ontbreken van belangrijke
2.2 Kosten per rioolbeheerder in 2018
De samenstelling van de kosten varieert tussen de rioolbeheerders onderling, maar op Rio-link, IVEG en IWVA na zien we dat net zoals voor Vlaanderen in zijn geheel, de investerings- en exploitatiekosten de grootste posten zijn.
Tabel 2 Kosten per rioolbeheerder in 2018 Kosten per rioolbeheerder
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Exploitatie kosten
Afschrijvingen, waardeverminderingen
en voorzieningen
Andere operationele
kosten
Indirecte personeels
kosten Overhead Financiële kosten Uitzonderlijke
kosten Totale kosten
2018 98 Gemeente € 39.041.635 € 67.567.721 € 1.664.803 € 11.579.320 € 3.808.992 € 11.285.359 € 302.784 € 135.250.614
2018 52 AquaRio € 16.398.326 € 25.060.354 € 2.795.317 € 4.042.211 € 2.182.752 € 14.410.900 € 0 € 64.889.859
2018 11 Rio-link € 10.161.394 € 3.621.057 € 39.329 € 207.500 € 354.424 € 0 € 0 € 14.383.704
2018 3 HidroGem € 951.640 € 1.117.295 € 72.402 € 0 € 0 € 152 € 0 € 2.141.489
2018 1 HidroRio € 4.771.706 € 7.605.596 € 922.093 € 229.556 € 956.967 € 244.578 € 0 € 14.730.496
2018 6 HidroSan € 1.656.188 € 2.594.031 € 75.648 € 16.875 € 0 € 0 € 0 € 4.342.742
2018 1 Infrax West € 2.942.243 € 7.553.297 € 996.973 € 377.152 € 85.044 € 1.046.914 € 0 € 13.001.622
2018 1 Inter-aqua € 11.594.495 € 19.766.469 € 3.218.442 € 211.218 € 993.515 € 5.090.526 € 0 € 40.874.664
2018 3 IVEG € 723.215 € 743.737 € 962.606 € 122.363 € 63.632 € 55.769 € 0 € 2.671.322
2018 1 Riobra € 2.617.085 € 6.161.441 € 3.035.874 € 1.337.195 € 885.314 € 766.029 -€ 1 € 14.802.937
2018 4 IWVA € 576.179 € 707.403 € 1.007.070 € 104.202 € 136.901 € 0 € 0 € 2.531.755
2018 18 Riopact € 4.837.981 € 4.495.414 € 646.679 € 0 € 116.684 € 297.108 € 0 € 10.393.866
2018 199 Vlaanderen € 96.272.087 € 146.993.814 € 15.437.237 € 18.227.592 € 9.584.223 € 33.197.335 € 302.783 € 320.015.070
De ‘Andere operationele kosten’ bij Fluvius (IVEG, Inter-aqua, Infrax West, Riobra) omvatten hoofdzakelijk de toekenning van middelen aan de rioleringsfondsen. Deze worden als andere operationele kost onmiddellijk (geen afschrijvingen over meerdere jaren, geen winstverdeling) mee in de totale kost gerapporteerd. Bij IWVA gaat het vooral om de rechten die betaald worden voor het gebruik van de
saneringsinfrastructuur die eigendom van de gemeentevennoten gebleven zijn. Deze rechten worden door de gemeenten gebruikt voor de afbetaling van leningen die in het verleden aangegaan zijn voor riolering of voor bepaalde taken die ze zelf nog uitvoeren.
Over de verhouding van de verschillende kostenrubrieken kan weinig nieuws verteld worden. Opnieuw bleven de kosten van investeringen (vnl. afschrijvingen) met 46% en exploitatie 30% de belangrijkste kostenrubrieken, gevolgd door de financiële kosten 10%, indirecte
personeelskosten 6%, andere operationele kosten 5% en overhead 3%.
Figuur 4 Verdeling kosten Vlaanderen: 2013-2018 Figuur 3 Verdeling kosten per rioolbeheerder in 2018
2.3 Kosten per inwoner Vlaanderen: samenstelling en evolutie 2013-2018
De kosten per inwoner geven een betere vergelijkingsbasis dan de absolute waarden. Na 2 jaar stijging is er in 2018 opnieuw een lichte daling. Grosso modo situeert de kost per inwoner zich steeds rond 50 euro.
Tabel 3 Kosten per inwoner voor Vlaanderen: 2013-2018
Kosten Vlaanderen per inwoner
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Exploitatie kosten
Afschrijvingen, waardeverminderingen
en voorzieningen
Andere operationele
kosten
Indirecte personeels
kosten Overhead Financiële kosten Uitzonderlijke
kosten Totale kosten
2013 183 Vlaanderen € 12,35 € 31,78 € 1,14 € 3,46 € 1,36 € 6,04 € 0,10 € 56,23
2014 184 Vlaanderen € 12,58 € 26,42 € 1,67 € 3,48 € 1,42 € 6,24 € 0,02 € 51,82
2015 192 Vlaanderen € 12,44 € 23,50 € 2,18 € 3,60 € 1,43 € 5,64 € 0,00 € 48,79
2016 200 Vlaanderen € 13,61 € 24,69 € 2,35 € 3,56 € 1,36 € 5,65 € 0,00 € 51,22
2017 199 Vlaanderen € 14,59 € 24,19 € 2,86 € 2,87 € 1,75 € 5,20 € 0,02 € 51,49
2018 199 Vlaanderen € 14,95 € 22,83 € 2,40 € 2,83 € 1,49 € 5,16 € 0,05 € 49,70
Figuur 5 Totale kost per inwoner in Vlaanderen: 2013-2018
2.4 Kosten per m³ Vlaanderen: samenstelling en evolutie 2013-2018
De kosten per m³ liggen doorheen de jaren tussen 0,75 euro en 0,88 euro.
Tabel 4 Kosten per m³ Vlaanderen: 2013-2018
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Exploitatie kosten
Afschrijvingen, waardeverminderingen
en voorzieningen
Andere operationele
kosten
Indirecte personeels
kosten Overhead Financiële kosten Uitzonderlijke
kosten Totale kosten
2013 183 Vlaanderen € 0,1867 € 0,4806 € 0,0173 € 0,0523 € 0,0205 € 0,0914 € 0,0015 € 0,8503
2014 184 Vlaanderen € 0,2131 € 0,4472 € 0,0282 € 0,0589 € 0,0241 € 0,1056 € 0,0003 € 0,8774
2015 192 Vlaanderen € 0,1916 € 0,3621 € 0,0336 € 0,0554 € 0,0221 € 0,0870 € 0,0000 € 0,7517
2016 200 Vlaanderen € 0,2290 € 0,4153 € 0,0395 € 0,0599 € 0,0229 € 0,0950 € 0,0000 € 0,8616
2017 199 Vlaanderen € 0,2328 € 0,3861 € 0,0457 € 0,0458 € 0,0279 € 0,0830 € 0,0003 € 0,8217
2018 199 Vlaanderen € 0,2274 € 0,3472 € 0,0365 € 0,0430 € 0,0226 € 0,0784 € 0,0007 € 0,7558
Kosten Vlaanderen per m³
Figuur 6 Totale kost per m³ in Vlaanderen: 2013-2018
2.5 Kosten per inwoner per rioolbeheerder in 2018
Tussen de rioolbeheerders is er elk jaar een grote variatie. Dit is enerzijds het gevolg van de keuze van de rioolbeheerder om meer of minder te investeren, te onderhouden of te vervangen. Anderzijds spelen andere factoren ook een rol. HidroSan en Rio-link hebben een
cashflowmatige boekhouding waardoor de kosten even volatiel zijn als de uitgaven. De kost per inwoner hangt ook sterk af van het aantal ingeschreven inwoners en de verspreiding ervan in het werkgebied van de rioolbeheerders. Zo heeft Rio-link de hoogste bevolkingsdichtheid (1.629 inwoners per km²) en IWVA de laagste (172 inwoners per km²). Dit wil zeggen dat IWVA meer kilometers buis moet leggen om
evenveel inwoners aan te sluiten. De vele tweede verblijven in de kustgemeenten van IWVA kunnen ook een verklaring zijn voor het lage aantal ingeschreven inwoners. Daartegenover staat dat het in een dicht bevolkt gebied, vaak heel complex is om nutsvoorzieningen te plaatsen of te vernieuwen.
Figuur 7 Totale kost per inwoner in 2018
2.6 Kosten per m³ per rioolbeheerder in 2018
De kosten per m³ geven een andere grafiek weer dan de kost per inwoner. Het verbruik per rioolbeheerder is niet 1 op 1 verbonden met het aantal inwoners. Dit komt door de aanwezigheid van grootverbruikers. Hoe meer industrie er in het gebied van de rioolbeheerder is, hoe groter het verbruik, waardoor de kost per m³ lager zal liggen. Rio-link vertegenwoordigde met haar 11 aangesloten gemeenten, waaronder Antwerpen, 17% van het totale verbruik in Vlaanderen.
Figuur 8 Totale kost per m³ per rioolbeheerder in 2018
2.7 Kosten per inwoner per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018
In de tabel en op de grafiek is te zien dat buiten HidroSan, Rio-link en IVEG de meeste rioolbeheerders een relatief stabiel verloop kennen van de kost per inwoner. VIVAQUA is in 2018 gestopt met het rioolbeheer in haar 6 Vlaams-Brabantse gemeenten. Het rioolbeheer van deze gemeenten is overgedragen aan AquaRio (3), Riobra (1) en Riopact (2). De stijging van IVEG vanaf 2017 is te wijten aan een forse toename van de andere operationele kosten (diverse belastingen en aanleg van een rioleringsfonds).
Tabel 5 Kosten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018
Rioolbeheerder 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemeente € 55,26 € 62,85 € 52,69 € 52,90 € 54,64 € 57,45
AquaRio € 51,29 € 54,54 € 57,55 € 57,06 € 58,80 € 55,16
Rio-link € 102,21 € 44,27 € 34,44 € 47,05 € 40,98 € 19,88
HidroGem € 27,37 € 30,85 € 34,65 € 35,66 € 35,44 € 37,76
HidroRio € 41,82 € 38,12 € 37,33 € 37,67 € 39,37 € 38,79
HidroSan € 67,74 € 42,42 € 37,36 € 67,82 € 70,17 € 41,21
Infrax West € 42,32 € 41,15 € 47,17 € 50,16 € 51,53 € 51,09
Inter-aqua € 47,37 € 52,95 € 53,63 € 55,42 € 54,63 € 57,94
IVEG € 30,39 € 31,02 € 33,99 € 39,76 € 55,16 € 57,18
Riobra € 34,50 € 37,97 € 49,32 € 53,28 € 50,13 € 50,05
IWVA € 39,02 € 38,61 € 49,57 € 58,29 € 63,65 € 63,98
Riopact € 33,60 € 32,96 € 33,77 € 30,03 € 26,54 € 34,57
VIVAQUA € 36,65 € 42,91 € 47,29 € 46,58 € 52,01
Vlaanderen € 56,23 € 51,82 € 48,79 € 51,22 € 51,49 € 49,70
Figuur 9 Kosten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018
2.8 Kosten per m³ per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018
Tabel 6 Kosten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018 Kosten per m³
Rioolbeheerder 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemeente € 1,0309 € 1,1499 € 0,8938 € 0,9459 € 0,9493 € 0,8723
AquaRio € 1,0064 € 1,0393 € 1,1589 € 1,1803 € 1,1771 € 1,0174
Rio-link € 1,0071 € 0,4236 € 0,3260 € 0,4501 € 0,3786 € 0,1846
HidroGem € 0,6692 € 0,6743 € 0,7645 € 0,7754 € 0,7930 € 0,8568
HidroRio € 0,9611 € 0,8783 € 0,8609 € 0,8785 € 0,9144 € 0,9063
HidroSan € 1,2537 € 0,8453 € 0,6794 € 1,2956 € 1,3595 € 0,8280
Infrax West € 0,3803 € 0,9724 € 0,9230 € 1,1075 € 1,1295 € 1,1240
Inter-aqua € 0,5095 € 0,8285 € 0,5398 € 0,7342 € 0,6010 € 0,6402
IVEG € 0,6074 € 0,6292 € 0,6909 € 0,9354 € 1,3371 € 1,3393
Riobra € 0,8082 € 0,9920 € 1,1356 € 1,3877 € 1,3060 € 1,4824
IWVA € 0,5902 € 0,6002 € 0,7299 € 0,8468 € 0,9000 € 0,9276
Riopact € 0,7754 € 0,8607 € 0,7679 € 0,7484 € 0,5992 € 0,8266
VIVAQUA € 0,3821 € 0,5546 € 0,6360 € 0,9861 € 0,9867 € 0,7558
Vlaanderen € 0,8503 € 0,8774 € 0,7517 € 0,8616 € 0,8217 € 0,7558
3 GERAPPORTEERDE OPBRENGSTEN
3.1 Opbrengsten Vlaanderen: samenstelling en evolutie 2013-2018
Totaal gerapporteerde opbrengst 2018 (voor alle 308 gemeenten3): 441 miljoen euro. Ook bij de opbrengsten is de samenstelling weinig veranderd t.o.v. de voorgaande jaren. De belangrijkste opbrengstenrubrieken zijn de saneringsbijdrage en -vergoeding met 92%, gevolgd door 6% financiële opbrengsten (hoofdzakelijk afschrijvingen op subsidies).
Tabel 7 Opbrengsten Vlaanderen: 2013-2018 Opbrengsten Vlaanderen
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Bijdrage en
vergoeding Aansluitingen Andere operationele opbrengsten
Financiële
opbrengsten Uitzonderlijke
opbrengsten Bijpassing
gemeenten Totale opbrengsten
2013 183 Vlaanderen € 269.197.471 € 3.639.837 € 3.728.494 € 25.191.913 € 493.454 € 5.500.337 € 307.751.507
2014 184 Vlaanderen € 296.398.337 € 4.541.710 € 3.036.516 € 19.786.992 € 74.304 € 5.028.655 € 328.866.514
2015 192 Vlaanderen € 349.681.765 € 4.681.962 € 3.081.824 € 20.345.559 € 85.915 € 2.800.844 € 380.677.870
2016 200 Vlaanderen € 370.272.693 € 4.341.779 € 2.225.923 € 24.153.364 € 12.182 € 2.625.198 € 403.631.139
2017 199 Vlaanderen € 396.164.179 € 5.843.123 € 2.423.368 € 24.996.225 € 1.228 € 443.445 € 429.871.568
2018 199 Vlaanderen € 402.673.397 € 5.680.099 € 2.237.667 € 25.536.433 € 9.203 € 1.792.532 € 437.929.332
3 Voor alle andere tabellen en grafieken worden 9 gemeentelijke rapporten niet meegenomen in de rapportering door het niet rapporteren van de financiële informatie of ontbreken van belangrijke gegevens.
Figuur 11 Verdeling opbrengsten Vlaanderen: 2013-2018
3.2 Opbrengsten per rioolbeheerder: samenstelling 2018
In tegenstelling tot de kosten is er bij de opbrengsten minder variatie tussen de rioolbeheerders. De verschillen liggen vooral bij de subsidies en de aansluitingen. Hoe de opbrengsten geboekt worden speelt ook een rol. Binnen de Fluvius-groep bijvoorbeeld worden de opbrengsten m.b.t. de aansluitingen als tussenkomst in mindering gebracht van de investeringskosten voor de aansluitingen.
Tabel 8 Opbrengsten per rioolbeheerder in 2018
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Bijdrage en
vergoeding Aansluitingen Andere operationele opbrengsten
Financiële
opbrengsten Uitzonderlijke
opbrengsten Bijpassing
gemeenten Totale opbrengsten
2018 98 Gemeente € 145.046.399 € 3.689.227 € 1.238.991 € 16.050.381 € 9.203 € 234.014 € 166.268.215
2018 52 AquaRio € 82.461.489 € 481.386 € 0 € 1.531.104 € 0 € 1.129.686 € 85.603.666
2018 11 Rio-link € 46.051.307 € 800.394 € 181.521 € 1.552.527 € 0 € 224.953 € 48.810.702
2018 3 HidroGem € 3.952.975 € 2.868 € 22.683 € 25.696 € 0 € 45.652 € 4.049.874
2018 1 HidroRio € 23.237.342 € 200.965 € 207.443 € 1.144.721 € 0 € 0 € 24.790.471
2018 6 HidroSan € 6.167.834 € 111.849 € 0 € 537.428 € 0 € 0 € 6.817.111
2018 1 Infrax West € 12.536.479 € 0 € 26.776 € 516.637 € 0 € 0 € 13.079.893
2018 1 Inter-aqua € 43.807.156 € 0 € 395.157 € 2.789.083 € 0 € 0 € 46.991.395
2018 3 IVEG € 2.667.447 € 0 € 7.821 € 27.024 € 0 € 0 € 2.702.292
2018 1 Riobra € 16.387.282 € 0 € 106.071 € 978.694 € 0 € 0 € 17.472.047
2018 4 IWVA € 3.693.388 € 158.044 € 51.205 € 264.032 € 0 € 0 € 4.166.670
2018 18 Riopact € 16.664.298 € 235.365 € 0 € 119.104 € 0 € 158.227 € 17.176.995
2018 199 Vlaanderen € 402.673.397 € 5.680.099 € 2.237.667 € 25.536.433 € 9.203 € 1.792.532 € 437.929.332
Figuur 12 Verdeling opbrengsten per rioolbeheerder in 2018
3.3 Opbrengsten per inwoner Vlaanderen: evolutie 2013-2018
De opbrengsten per inwoner kenden een gelijkmatige stijgende tendens, met een stagnatie in 2018.
Tabel 9 Opbrengsten per inwoner Vlaanderen: 2013-2018 Opbrengsten Vlaanderen per inwoner
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Bijdrage en
vergoeding Aansluitingen Andere operationele opbrengsten
Financiële
opbrengsten Uitzonderlijke
opbrengsten Bijpassing
gemeenten Totale
opbrengsten
2013 183 Vlaanderen € 47,42 € 0,64 € 0,66 € 4,44 € 0,09 € 0,97 € 54,21
2014 184 Vlaanderen € 50,70 € 0,78 € 0,52 € 3,38 € 0,01 € 0,86 € 56,25
2015 192 Vlaanderen € 57,84 € 0,77 € 0,51 € 3,37 € 0,01 € 0,46 € 62,97
2016 200 Vlaanderen € 59,77 € 0,70 € 0,36 € 3,90 € 0,00 € 0,42 € 65,15
2017 199 Vlaanderen € 62,66 € 0,92 € 0,38 € 3,95 € 0,00 € 0,07 € 68,00
2018 199 Vlaanderen € 62,54 € 0,88 € 0,35 € 3,97 € 0,00 € 0,28 € 68,02
Figuur 13 Totale opbrengsten per inwoner Vlaanderen: 2013-2018
3.4 Opbrengsten per m³ Vlaanderen: evolutie 2013-2018
De opbrengsten per m³ evolueerden van 0,82 euro in 2013 naar 1,09 euro in 2016 en zakte terug naar 1,03 euro in 2018.
Tabel 10 Opbrengsten per m³ Vlaanderen: 2013-2018
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Bijdrage en
vergoeding Aansluitingen Andere operationele opbrengsten
Financiële
opbrengsten Uitzonderlijke
opbrengsten Bijpassing
gemeenten Totale
opbrengsten
2013 183 Vlaanderen € 0,7169 € 0,0097 € 0,0099 € 0,0671 € 0,0013 € 0,0146 € 0,8196
2014 184 Vlaanderen € 0,8583 € 0,0132 € 0,0088 € 0,0573 € 0,0002 € 0,0146 € 0,9524
2015 192 Vlaanderen € 0,8913 € 0,0119 € 0,0079 € 0,0519 € 0,0002 € 0,0071 € 0,9703
2016 200 Vlaanderen € 1,0053 € 0,0118 € 0,0060 € 0,0656 € 0,0000 € 0,0071 € 1,0958
2017 199 Vlaanderen € 1,0001 € 0,0148 € 0,0061 € 0,0631 € 0,0000 € 0,0011 € 1,0852
2018 199 Vlaanderen € 0,9510 € 0,0134 € 0,0053 € 0,0603 € 0,0000 € 0,0042 € 1,0343
Opbrengsten Vlaanderen per m³
Figuur 14 Totale opbrengsten per m³ Vlaanderen: 2013-2018
3.5 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: samenstelling 2018
De totale opbrengsten liggen tussen 51,4 euro voor Infrax West en 105,29 euro voor IWVA. De hoge opbrengst per inwoner van IWVA kan het gevolg zijn van de verhouding tussen het (laag) aantal ingeschreven inwoners, gecombineerd met veel verbruik (piekverbruik tijdens toeristisch seizoen in haar kustgemeenten), wat een hoge opbrengst per inwoner uit de saneringsbijdrage genereert. IWVA heeft de laagste bevolkingsdichtheid met 172 inwoners per m². Infrax West bedient hoofdzakelijk landelijke gemeenten in West-Vlaanderen. Het
verbruiksprofiel zal er anders zijn door de aanwezigheid van veel land- en tuinbouwbedrijven. Deze hebben meestal een eigen waterwinning.
Het eigen water wordt gebruikt als drink- of irrigatiewater en wordt dus niet geloosd in de gemeentelijke infrastructuur. In de gemeenten van Infrax West wordt in de aanrekeningsmethode voor de grootverbruikers rekening gehouden met de vervuilingsgraad en het geloosde volume. Dit kan een belangrijke oorzaak zijn voor de lage opbrengsten per inwoner.
Tabel 11 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder in 2018 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Bijdrage en
vergoeding Aansluitingen Andere operationele opbrengsten
Financiële
opbrengsten Uitzonderlijke
opbrengsten Bijpassing
gemeenten Totale opbrengsten
2018 98 Gemeente € 61,62 € 1,57 € 0,53 € 6,82 € 0,00 € 0,10 € 70,63
2018 52 AquaRio € 70,10 € 0,41 € 0,00 € 1,30 € 0,00 € 0,96 € 72,77
2018 11 Rio-link € 63,65 € 1,11 € 0,25 € 2,15 € 0,00 € 0,31 € 67,46
2018 3 HidroGem € 69,71 € 0,05 € 0,40 € 0,45 € 0,00 € 0,81 € 71,42
2018 1 HidroRio € 61,19 € 0,53 € 0,55 € 3,01 € 0,00 € 0,00 € 65,28
2018 6 HidroSan € 58,53 € 1,06 € 0,00 € 5,10 € 0,00 € 0,00 € 64,69
2018 1 Infrax West € 49,27 € 0,00 € 0,11 € 2,03 € 0,00 € 0,00 € 51,40
2018 1 Inter-aqua € 62,10 € 0,00 € 0,56 € 3,95 € 0,00 € 0,00 € 66,62
2018 3 IVEG € 57,10 € 0,00 € 0,17 € 0,58 € 0,00 € 0,00 € 57,85
2018 1 Riobra € 55,41 € 0,00 € 0,36 € 3,31 € 0,00 € 0,00 € 59,08
2018 4 IWVA € 93,33 € 3,99 € 1,29 € 6,67 € 0,00 € 0,00 € 105,29
2018 18 Riopact € 55,42 € 0,78 € 0,00 € 0,40 € 0,00 € 0,53 € 57,13
2018 199 Vlaanderen € 62,54 € 0,88 € 0,35 € 3,97 € 0,00 € 0,28 € 68,02
Tabel 12 Totale opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder in 2018
3.6 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: samenstelling 2018
Net zoals bij de kosten per m³, varieert het verbruiksprofiel binnen het werkgebied van de verschillende rioolbeheerders. Hoe meer verbruik er is (dicht bevolkt gebied, aanwezigheid van industrie dat veel water verbruikt), hoe lager de gemiddelde totale opbrengst per m³.
Tabel 13 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder in 2018
Jaar Gemeente Rioolbeheerder Bijdrage en
vergoeding Aansluitingen Andere operationele opbrengsten
Financiële
opbrengsten Uitzonderlijke
opbrengsten Bijpassing
gemeenten Totale
opbrengsten
2018 98 Gemeente € 0,9355 € 0,0238 € 0,0080 € 0,1035 € 0,0001 € 0,0015 € 1,0724
2018 52 AquaRio € 1,2929 € 0,0075 € 0,0000 € 0,0240 € 0,0000 € 0,0177 € 1,3422
2018 11 Rio-link € 0,5911 € 0,0103 € 0,0023 € 0,0199 € 0,0000 € 0,0029 € 0,6265
2018 3 HidroGem € 1,5816 € 0,0011 € 0,0091 € 0,0103 € 0,0000 € 0,0183 € 1,6204
2018 1 HidroRio € 1,4298 € 0,0124 € 0,0128 € 0,0704 € 0,0000 € 0,0000 € 1,5253
2018 6 HidroSan € 1,1760 € 0,0213 € 0,0000 € 0,1025 € 0,0000 € 0,0000 € 1,2998
2018 1 Infrax West € 1,0838 € 0,0000 € 0,0023 € 0,0447 € 0,0000 € 0,0000 € 1,1307
2018 1 Inter-aqua € 0,6862 € 0,0000 € 0,0062 € 0,0437 € 0,0000 € 0,0000 € 0,7360
2018 3 IVEG € 1,3374 € 0,0000 € 0,0039 € 0,0135 € 0,0000 € 0,0000 € 1,3548
2018 1 Riobra € 1,6410 € 0,0000 € 0,0106 € 0,0980 € 0,0000 € 0,0000 € 1,7497
2018 4 IWVA € 1,3532 € 0,0579 € 0,0188 € 0,0967 € 0,0000 € 0,0000 € 1,5266
2018 18 Riopact € 1,3252 € 0,0187 € 0,0000 € 0,0095 € 0,0000 € 0,0126 € 1,3660
2018 199 Vlaanderen € 0,9510 € 0,0134 € 0,0053 € 0,0603 € 0,0000 € 0,0042 € 1,0343
Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder
Figuur 15 Totale opbrengsten per m³ per rioolbeheerder in 2018
3.7 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018
Het volatiel karakter van een cashflowmatige boekhouding is bij HidroSan goed zichtbaar, samen met de algemene prijsstijging in 2015. Net zoals in 2018 ligt IWVA elk jaar veel hoger dan het Vlaams gemiddelde.
Tabel 14 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018 Opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder
Rioolbeheerder 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemeente € 54,78 € 56,09 € 64,95 € 66,62 € 70,42 € 70,63
AquaRio € 55,24 € 56,39 € 59,36 € 68,11 € 73,05 € 72,77
Rio-link € 56,60 € 68,22 € 69,55 € 70,37 € 68,14 € 67,46
HidroGem € 64,83 € 54,19 € 74,02 € 68,45 € 68,84 € 71,42
HidroRio € 51,09 € 50,51 € 56,15 € 53,41 € 64,80 € 65,28
HidroSan € 57,00 € 82,69 € 59,73 € 82,68 € 75,04 € 64,69
Infrax West € 42,48 € 41,21 € 47,47 € 50,47 € 51,85 € 51,40
Inter-aqua € 55,57 € 54,57 € 66,87 € 64,50 € 64,50 € 66,62
IVEG € 43,42 € 42,34 € 43,83 € 54,73 € 55,66 € 57,85
Riobra € 48,03 € 47,74 € 57,63 € 57,61 € 59,72 € 59,08
IWVA € 82,59 € 84,51 € 91,07 € 108,41 € 114,72 € 105,29
Riopact € 54,60 € 50,35 € 63,59 € 55,12 € 56,55 € 57,13
VIVAQUA € 52,57 € 50,67 € 60,52 € 61,59 € 65,55
Vlaanderen € 54,21 € 56,25 € 62,97 € 65,15 € 68,00 € 68,02
Figuur 16 Totale opbrengsten per inwoner per rioolbeheerder: 2013-2018
3.8 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018
Tabel 15 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018 Opbrengsten per m³ per rioolbeheerder
Rioolbeheerder 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemeente € 1,0219 € 1,0262 € 1,1018 € 1,1913 € 1,2235 € 1,0724
AquaRio € 1,0839 € 1,0745 € 1,1954 € 1,4089 € 1,4624 € 1,3422
Rio-link € 0,5577 € 0,6528 € 0,6582 € 0,6732 € 0,6295 € 0,6265
HidroGem € 1,5851 € 1,1843 € 1,6329 € 1,4883 € 1,5404 € 1,6204
HidroRio € 1,1740 € 1,1637 € 1,2949 € 1,2455 € 1,5049 € 1,5253
HidroSan € 1,0549 € 1,6476 € 1,0862 € 1,5794 € 1,4538 € 1,2998
Infrax West € 0,3818 € 0,9739 € 0,9289 € 1,1143 € 1,1365 € 1,1307
Inter-aqua € 0,5977 € 0,8539 € 0,6730 € 0,8545 € 0,7096 € 0,7360
IVEG € 0,8679 € 0,8588 € 0,8909 € 1,2875 € 1,3493 € 1,3548
Riobra € 1,1252 € 1,2473 € 1,3269 € 1,5004 € 1,5560 € 1,7497
IWVA € 1,2490 € 1,3139 € 1,3410 € 1,5749 € 1,6220 € 1,5266
Riopact € 1,2601 € 1,3147 € 1,4460 € 1,3735 € 1,2767 € 1,3660
VIVAQUA € 0,5480 € 0,6549 € 0,8139 € 1,3037 € 1,2436
Vlaanderen € 0,8196 € 0,9524 € 0,9703 € 1,0958 € 1,0852 € 1,0343
Figuur 17 Totale opbrengsten per m³ per rioolbeheerder: 2013-2018
4 KOSTENDEKKINGSGRAAD
De kostendekkingsgraad geeft de mate weer waarin de opbrengsten de kosten dekken. Is dit meer dan 100%, dan zijn de opbrengsten hoger dan de kosten en is er boekhoudkundige winst. Is dit lager, dan geldt het omgekeerde. De boekhoudkundige winst kan gereserveerd of overgedragen worden voor toekomstige investeringen of andere kosten. Het is wettelijke verplicht om de saneringsbijdrage- en vergoeding alleen te gebruiken voor de gemeentelijke rioleringsactiviteiten.
De kostendekkingsgraad toont net als de resultatenrekening aan hoe goed een onderneming bezig is. Investeringen en exploitatie-
activiteiten moeten opbrengen, en liefst meer (of toch minstens evenveel) dan het kost. Is dit het geval, dan is er een kostendekkingsgraad van minstens 100%. De exploitatie-activiteiten zijn niet verlieslatend en het bedrijf is in staat om de investeringen op het einde van hun levensduur te vervangen. Wordt de aanleg van provisies, reservetoevoegingen en overdrachten naar volgend boekjaar ook in beschouwing genomen, dan kan de kostendekkingsgraad samen met de gecumuleerde kasstroom4 een indicator zijn voor de evaluatie van de hoogte van het tarief. Door de gerapporteerde prognoses voor de komende jaren, kan er bij die evaluatie ook rekening gehouden worden met de kosten en uitgaven die in de toekomst op ons zullen afkomen.
De kostendekkingsgraad zegt wel niets over de effectieve kaspositie van een bedrijf. Opbrengsten zijn niet altijd gelijk aan (cash) inkomsten en kosten zijn niet altijd (cash) uitgaven. In dat geval wordt gesproken over ‘niet-kasopbrengsten’ (vb. afschrijvingen van subsidies) of ‘niet- kaskosten’ (vb. afschrijvingen van investeringen). Dit aspect bespreken we in het volgend hoofdstuk. De kaspositie is een belangrijke indicator omdat het aangeeft of een onderneming in staat is om haar uitgaven te betalen en we kunnen de aanwending van de middelen controleren.
De gemeenten die het rioolbeheer zelf uitvoeren rapporteren momenteel nog geen prognoses voor het huidige en de 5 toekomstige jaren.
Vanaf 2021 (rapportering over 2020) zal dit automatisch gebeuren via de BBC-rapportering. VIVAQUA is in 2018 in Vlaanderen overgenomen deels door AquaRio (Farys), Riopact (De Watergroep) en Riobra (Fluvius)
We bekijken 2 vormen van kostendekkingsgraad, de enge zin en de ruime zin.
4 Zie hoofdstuk 5 in dit document.
4.1 Kostendekkingsgraad in enge zin per rioolbeheerder: evolutie 2013-2018
Kostendekkingsgraad in enge zin = opbrengsten uit de saneringsbijdrage en -vergoeding / totale kosten
Een enge kostendekkingsgraad hoger dan 100%, betekent dat alle kosten gedekt zijn door de opbrengsten uit de gemeentelijke
saneringsbijdrage en -vergoeding. Bij een lagere dekkingsgraad zijn andere opbrengsten noodzakelijk om de kosten te dekken, denk maar aan de opbrengsten van subsidies en aansluitingen.
De forse stijging van Rio-link ligt aan een sterke afname van de afschrijvingskosten. Rio-link past, net zoals HidroSan, een cashflowmatige boekhouding wat de sterke fluctuatie verklaart. In 2018 zijn, op Infrax West en IVEG na, alle rioolbeheerders kostendekkend als alleen de opbrengsten uit de saneringsbijdrage en -vergoeding in aanmerking worden genomen. Voor de toekomst voorspellen de meeste
rioolbeheerders een dalende tendens. De groep Fluvius (Infrax-West, Inter-aqua, IVEG en Riobra) rapporteren hun provisies (financiering van hun rioleringsfonds) in de rubriek ‘Andere operationele kosten’, waardoor de kostendekkingsgraad rond de 100% ligt. Moesten ze die bedragen zoals de andere rioolbeheerders rapporteren als ‘over te dragen winst’ of ‘toevoeging aan de reserves’, zou hun
kostendekkingsgraad een stuk hoger liggen.
Een van de voornaamste redenen van de hoge kostendekkingsgraden is het feit dat rioleringsprojecten over minstens 30 jaar worden afgeschreven. De meeste rioolbeheerders hebben ook een historisch patrimonium dat al afgeschreven is. D.w.z. dat daarvoor geen
afschrijvingskosten meer geboekt worden (tenzij er een herwaardering wordt doorgevoerd). Dat patrimonium genereert wel een opbrengst (via de integrale waterfactuur). Ook daar waar nog geen riolering ligt, rekent de watermaatschappij een saneringsbijdrage aan. Het feit dat rioleringsprojecten een doorlooptijd kennen van verschillende jaren zorgt er bovendien voor dat de kosten pas veel later in de boekhouding zichtbaar worden (er wordt pas afgeschreven vanaf oplevering van een project). Verder kunnen rioolbeheerders, ook al zouden ze de middelen hebben, niet de hele gemeente openleggen om alle oude riolen te vervangen of om nieuwe riolen aan te leggen. Er zijn trouwens niet genoeg aannemers om alles op korte termijn te realiseren. Daarenboven worden de opbrengsten uit de bijdrage en vergoeding
onmiddellijk als opbrengst geboekt, zodra de facturen worden uitgeschreven.
Rekening houdend met bovenvermelde factoren is een kostendekkingsgraad van meer dan 100% te verantwoorden, op voorwaarde dat de rioolbeheerders een goed asset management plannen en daarvoor voldoende provisies aanleggen. Er komen namelijk omvangrijke
vervangingsinvesteringen op ons af.
Tabel 16 Kostendekkingsgraad in enge zin: 2013-2024
Enge kostendekking
Jaar Gemeente AquaRio Rio-link HidroGem HidroRio HidroSan Infrax
West Inter-aqua IVEG Riobra IWVA Riopact VIVAQUA Vlaanderen
2013 82,92% 98,61% 43,30% 156,51% 116,85% 65,47% 97,56% 109,45% 131,12% 133,04% 187,92% 136,32% 142,70% 84,32%
2014 76,05% 94,23% 148,72% 173,98% 124,50% 124,60% 96,09% 95,46% 133,29% 119,28% 195,48% 138,97% 117,48% 97,83%
2015 107,22% 96,29% 193,07% 211,92% 137,29% 154,37% 97,73% 117,83% 127,36% 111,66% 162,81% 176,35% 127,45% 118,56%
2016 109,78% 112,51% 142,93% 190,35% 133,87% 83,92% 97,52% 109,56% 131,67% 102,68% 169,62% 183,21% 131,16% 116,68%
2017 112,68% 121,28% 155,80% 192,32% 153,27% 82,32% 97,09% 110,63% 99,35% 111,65% 160,95% 211,91% 124,06% 121,71%
2018 107,24% 127,08% 320,16% 184,59% 157,75% 142,03% 96,42% 107,17% 99,85% 110,70% 145,88% 160,33% 125,83%
2019 126,60% 41,68% 184,70% 149,91% 60,39% 92,45% 104,24% 163,27% 112,48% 149,52% 152,32%
2020 124,22% 53,67% 176,94% 140,75% 65,25% 91,21% 98,13% 155,20% 110,57% 141,56% 145,02%
2021 121,52% 45,43% 169,83% 135,81% 65,25% 90,03% 97,84% 148,86% 108,38% 136,55% 139,73%
2022 118,39% 53,24% 163,28% 131,30% 65,25% 88,90% 97,46% 141,77% 106,59% 132,19% 129,01%
2023 115,64% 75,32% 157,21% 127,55% 65,25% 87,81% 99,10% 135,20% 107,07% 132,24% 116,89%
2024 113,64% 110,97% 151,58% 125,34% 65,25% 86,77% 97,92% 129,33% 104,83% 132,21% 112,40%
