Sint-Bavokerk Baaigemstraat 9890 BAAIGEM
Directie Cultuur – dienst Monumentenwacht Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent Inspectiedienst:
Leopoldskazerne – blok C
Gaspar de Craeyerstraat 2, 9000 Gent Tel.: 09 267 61 55
E-mail: monumentenwacht@oost-vlaanderen.be
www.oost-vlaanderen.be - www.monumentenwacht.be
ADMINISTRATIE & OPMERKINGEN
object Sint-Bavokerk
wettelijke bescherming Monument 15/12/1942 oude delen Monument 30/01/2013 kerk en kerkhofsite
Stads- of dorpsgezicht 30/07/1982 dorpskom en omgeving Prinsenmolen inventaris OE 36078
huidige functie Kerk
abonnee Gemeentebestuur van Gavere Markt 1
9890 GAVERE
inspectiedata 07/09/2017
monumentenwachter Philippe Decavel | Wim Verdegem
contact 09 267 61 63 | philippe.decavel@oost-vlaanderen.be totaal aantal manuren 6
uitgevoerde werken Geen
gebruikte materialen 1 epdm (0,50m x 0,20m)
vorige inspecties 2014 | 2012 | 2009 | 2006 | 2003 | 2000 opmerkingen Geen
© 2017 art. 10 van de Monumentenwacht voorwaarden van dienstverlening | 40232/2017/B
TOESTANDSRAPPORT
1. Uitgevoerde werken.
- Goten gereinigd voor controle.
Alle goten zijn gereinigd om mogelijke lekken op te sporen. Er was vrij veel duivenmest aanwezig in alle oostelijke en noordelijke goten. De overige goten waren minder vervuild. De duivenpopulatie nestelt meest in de vermelde regio en houdt zich voornamelijk op de noordelijke torenrichels op.
- Enkele verstopte afvoerbuizen vrijgemaakt.
Zowel de vergaarbak van de zakgoot op de voorgevel als enkele tapbuizen en afvoerbuizen op de noord- en oostkant waren fel vervuild en verstopt. Alles is gereinigd en vrijgemaakt.
- Platform gereinigd en lekke tapbuis hersteld.
Het platform tussen de noordelijke sacristie en het koor was fel vervuild en ter hoogte van de tapbuis kwamen corrosiegaten in het koper voor.
Dit is het gevolg van langdurige stagnatie van vogeluitwerpselen en vocht die het koper aanvreten. Er was felle lekkage ontstaan ter hoogte van de tapbuis en afvoer met vochtschade aan de boeiplank en het onderliggend metselwerk. Met een kunststoffolie (EPDM) hebben we de lekken afgedicht en afgekit.
2.
Dringende aanbevelingen.
- Vernieuwen van het torenluik.
Het houten kader van het torenluik is fel door houtrot aangetast waardoor enkele planken van de draagstructuur voor de loodbedekking loszitten en op vrij korte termijn kunnen uitvallen.
Een nieuw torenluik plaatsen is de beste oplossing. Hierbij een degelijke sluiting met schuifgrendels (liefst in roestvrij staal) gebruiken is beter dan het huidige systeem met een verroeste ijzerdraad. Het maken van sleufgaten om de vergrendeling uit te voeren is aangewezen omdat luiken meestal wel wat uitzakken waardoor de sluitingen flink klemmen (zie schets).
- Herstellen van de loden slab.
Ter hoogte van de koorsluiting is een loden slab tegen de opkant van de topgevel weggevallen. Om waterinsijpeling te voorkomen is het raadzaam zo snel mogelijk de loden solin te vervangen.
Bij deze gelegenheid kunnen best alle loden slabben opnieuw worden opgevoegd of afgekit onder de deksteen.
- Ontroesten en schilderen van de ankers.
Meerdere muurankers vertonen verregaande roestvorming. De ankers ontroesten en schilderen is raadzaam.
- Uilenbak controleren en reinigen.
De uilenbak zit vol takjes en nestmateriaal van kauwen. De constructie ervan is niet zoals deze bij de uilenwerkgroep wordt aangeraden en de duistere invliegbuis is te kort en verdonkert aldus niet de nestkast. Vermoedelijk is dit de reden waarom er ook geen uilen nestelen. De nestkast aanpassen of vervangen lijkt ons de beste oplossing. Voor meer informatie kan u zich richten tot de uilenwerkgroep Oost-Vlaanderen: kerkuilwerkgroep@vogelbescherming.be .
- Tijdig opsnoeien van de Bolaccasia’s.
De Bolaccasia ter hoogte van het koor kan best tijdig worden bijgesnoeid om het zwiepen van de takken tegen te gaan en om de doorgang met ladders niet te belemmeren.
- Vernieuwen van het gaaswerk in de toren.
Het gaaswerk aan de galmgaten is versleten en op meerdere plaatsen kapot. De kauwen hebben aldus vrije toegang tot het gebouw en laten veel nestmateriaal achter. De netten vernieuwen met een
voldoende sterk net is op korte termijn noodzakelijk.
Ook het plaatsen van een net ter hoogte van de dakdoorsteek in de zijbeuk (zie vorige rapporten) is dringend nodig.
- Opruimen van de torenplatforms.
Door de slechte toestand van de weringsnetten raken kauwen en duiven binnen en nestelen op de sterplatforms in de toren. Heel wat nestmateriaal is er aanwezig. Het verdroogde takken- en
nestmateriaal zorgt voor een verhoogde onveilige toestand inzake brand. De verschillende platforms grondig reinigen op korte termijn is aan te raden.
- Opvolgen van de vochtontwikkeling in de sacristie en de westelijke topgevel.
Ingevolge overstroming en verstopping van enkele vergaarbakken en afvoeren is gedurende lange tijd water over de rand of langs het metselwerk gestroomd. Daardoor is vocht in de muren gedrongen en tekent dit zich af op het pleisterwerk aan de binnenzijde van de kerk. Op de westelijke gevel en ter hoogte van de inkomdeur van de sacristie is zoutuitbloeiing en vochtschade merkbaar. Gezien
momenteel beide verstoppingen ongedaan zijn gemaakt, kan men de toestand van uitdrogen opvolgen om plaatselijk herstellingen of schilderwerk opnieuw uit te voeren.
- Minstens jaarlijks de goten reinigen.
Gezien de felle vervuiling en de nog steeds in grote getallen aanwezige duivenpopulatie is het aangewezen minstens jaarlijks de goten te reinigen.
- Duiven verdelgen.
Er is een vrij aanzienlijke duivenpopulatie aanwezig. De duiven in de eerste plaats proberen weg te houden is noodzakelijk. Een degelijke afvangpolitiek, het geregeld laten langskomen van een valkenier of een verdrijvingsysteem plaatsen kan daarbij een snelle verbetering zijn.
Een nieuwe mogelijke oplossing is het plaatsen van een zogenaamde “eagle eye”. Een lichtreflecterend toestel waarbij de voortdurende lichtschakeringen ervoor zorgen dat de vogels wegblijven. Op deze kerk kan dit toestel gemakkelijk geplaatst worden zonder hinder voor omwonenden.
Zie uitleg hieronder.
Toch geven we in de eerste plaats natuurlijk de voorkeur aan het afvangen en verdelgen van de vogels.
Lichtreflectie
De Eagle Eye is een ronddraaiend en reflecterend toestel dat vogels zoals duiven, eksters, kauwen, spreeuwen, enz. in de vlucht verjaagt en ze irriteert wanneer ze neerstrijken. Een specifiek lichtspectrum, dat onzichtbaar is voor het menselijk oog, wordt weerkaatst naar de vogel, die zich onveilig voelt in de nabijheid van de Eagle Eye. De Eagle Eye is de enige duivenwering dat een zekere controle heeft over vogels in een open veld. Een toestel kan een zone zonder obstakels bedekken van 5 acres of 2 hectare.
De Eagle Eye werkt optimaal in direct zonlicht. Artificieel licht is niet zo efficiënt als direct zonlicht, maar het kan wel gebruikt worden in gebouwen en schaduwrijke zones. Dit is de eerste duivenwering dat de vogels met succes weghoudt van zones waar ze ongewenst zijn, zoals gebouwen, landingsbanen, landbouwgrond, silo's, golfbanen, publieke plaatsen, ect. Hoe langer het systeem geïnstalleerd is, hoe efficiënter het werkt.
Vogels zijn gewoontedieren. Nadat ze een verblijfplaats gevonden hebben, komen ze meestal terug naar diezelfde plaats. Wanneer ze op regelmatige basis verstoord worden, zullen de meeste vogels zich verplaatsen naar een andere plek. Het is belangrijk om te weten dat vogels altijd zullen terugkeren naar hun nest als er kuikens of eieren in liggen. Daarom moeten alle nesten verwijderd worden.
In de vlucht is een duif altijd op de uitkijk voor aanvallen van vijanden die van bovenaf komen.
Het lichtspectrum dat weerkaatst wordt door Eagle Eye desoriënteert niet enkel de vogel, maar het bezorgt de vogel een onbehaaglijk gevoel, waardoor hij niet zal neerstrijken onder de stralen van de Eagle Eye. Vogels voelen zich onveilig in de buurt van de Eagle Eye en zullen zich uiteindelijk naar een veiligere plek verplaatsen.
Gemakkelijk te plaatsen en te onderhouden.
De Eagle Eye werkt met een vizierlijn. Als de vogels het toestel kunnen zien, zullen ze afgeschrikt en verjaagd worden. Mogelijks moeten er meerdere toestellen geplaatst worden om een volledig gebied te bedekken. De installaties van de Eagle Eye moeten altijd als een volledig systeem gezien worden. Het is mogelijk dat één toestel niet volstaat. Men bekomt het beste resultaat in combinatie met andere toestellen of producten. Als enkel de voorgevel en het dak van een gebouw behandeld worden, is het best mogelijk dat de vogels zich verplaatsen naar een andere plek op hetzelfde gebouw.
Het eerste resultaat is pas na 2 maanden waarneembaar , daarna moet de vogelinfestatie met 80%
verminderd zijn. Nieuwe vogels zullen zich niet begeven in de buurt van een Eagle Eye – enkel
de oude koppige vogels zullen terugkomen om hun territorium te verdedigen.
- Vochtschade aan het opgaand muurwerk van de westgevels.
De westelijke topgevels lijden onder waterdruk. Het voegwerk van de bakstenen gevel is op meerdere plaatsen fel door vocht aangetast en de voegen zijn uitgevallen of uitgevroren. Dit leidt ongetwijfeld op vrij korte termijn tot een verzadiging van het metselwerk met verdere degradatie van bakstenen en voegwerk tot gevolg. Tijdig het voegwerk herstellen met een basterdmortel (kalk- zand – cement samenstelling) is ten zeerst aan te raden.
De topgevel in Doornikse steen is plaatselijk fel verweerd doordat, vermoedelijk bij een vorige restauratie, het voegwerk met een te strakke cementmortel is uitgevoerd. Vocht en vorst zorgden daarbij voor het afschilferen van de steen. Bij een volgende ingreep is het noodzakelijk hier een pure kalkmortel als voegspecie te gebruiken.
Momenteel groeien muurvarentjes in de geteisterde voegen van het metselwerk. Deze wijzen enkele op een verhoogde vochttoestand in de muren maar doen geen verdere afbreuk aan het muurwerk.
Muurvegetatie hoeft niet altijd schadelijk te zijn, maar zijn indicatoren van bepaalde fysische toestanden binnen de bouwstructuur. Ze kunnen wel bijdragen tot een hogere plantendiversiteit op en rond het gebouw.
