S tichting H et W antij
06-361 65 537
MPGD1201911080751 0091 Dordrecht 8 oktober 2019
GD1 08.11,2019 0091
Geacht college.
Onderwerp: Schadelijke ecologische gevolgen bouwproject Stadswerven Dordrecht, verzoek aanspreken gemeente Dordrecht i.v.m. wijze uitvoering bouwproject Stadswerven.
Aan: College van Gedeputeerde Staten Provincie Zuid-Holland
Stichting Het Wantij Plein1940-1945 nr. 53 3313 CV Dordrecht
Integrale benadering
Om met dat laatste te beginnen, naar onze mening is de benadering van de ontwikkeling van en rondom Stadswerven om twee redenen niet voldoende integraal.
Ten eerste is er in de beoordeling sprake van fragmentatie. Van elk partje van het proces wordt bekeken of het onder meer in ecologisch opzicht schadelijk is. Bij het kappen van een beperkt aantal bomen, blijkt dan veelal dat dat effect beperkt is. Maar, door een combinatie van dergelijke ingrepen kan voor de laatste twee kilometer van het Wantij opgeteld, grote schade ontstaan. Dat is in de beoordeling niet meegenomen.
Ten tweede wordt door de gemeente en ook in uw antwoord veelal gekeken naar wat wettelijk mag of moet. Uiteraard is dat van belang. Maar ook dat is niet het hele verhaal. Het Als vervolg op de brief van Stichting Het Wantij d.d. 20 mei 2019 en als reactie op uw
antwoord in de brief van 26 juni 2019 kenmerk PZH-2019-698088055 Dos-2019-0005202 wil Stichting Wantij u vragen om u nogmaals over de ecologische problematiek rondom het Wantij en het project Stadswerven in Dordrecht te buigen. Daarvoor hebben wij in hoofdzaak de volgende redenen:
• Nieuwe en aanvullende informatie in het bijgevoegd rapport waarvan we in het vervolg van deze brief een aanzet geven de kernpunten weer te geven; daarnaast kan ook de huidige stikstofproblematiek een rol spelen;
• De in onze ogen onvoldoende integrale aandacht die aan de recente en geplande ontwikkelingen is gegeven.
• Het maken van plannen voor Stadswerven dateert uit de vorige eeuw. Dat is goed zichtbaar aan de wijze waarop het project wordt vormgegeven ; een bijna volledige verstening met strakke, kale, harde oevers. Dat wringt met het voortschrijdend inzicht in deze tijd ten aanzien van klimaatverandering, CO2 opslag, stikstofproblematiek en biodiversiteit.
web: hetwantij.com
mail: hetwantij@hotmail.com tel:
a.
Het rapport vindt u als bijlage bij deze brief.
Wij verzoeken u grondig kennis te nemen van het vermelde in dit rapport.
Deze brief is slechts een aanzet tot weergave van de kernpunten.
Het rapport bevat o.a. de volgende elementen:
In tegenstelling tot wat de gemeente Dordrecht beweert zijn er, zo blijkt uit het rapport van Vertigo, op Stadswerven overweldigend veel natuurwaarden. Dat heeft alles te maken met de bijzondere ligging van Stadswerven op het Vierrivierenpunt en de directe verbinding via het Wantij en de aansluiting via land met de Sliedrechtse Biesbosch. Het gaat hierbij vooral om bijzondere en schaarse zoetwatergetijdennatuur.
Kortom een gebied om zorgvuldig mee om te gaan!
De inventarisatie van planten en slakken (waaronder in beide categorieën vele vrij zeldzame, zeldzame en rode lijstsoorten) van vogels, libellen, vlinders en meer. Het gaat dan oa om planten en waterslakken in de natte oeverzone waar ook diverse libellensoorten van afhankelijk zijn en planten en slakken in de meer droge gebieden.
De mate van geschiktheid van de oevers als habitat voor de Rivierrombout is op een kaartje Bij de brief van 20 mei stuurde Stichting Het Wantij u het conceptverslag van het
natuurwaardenonderzoek van bureau Vertigo Research in opdracht van Stichting Het Wantij op de locatie Stadswerven te Dordrecht. Inmiddels is het onderzoek van bureau Vertigo Research voorlopig, afgerond. Voorlopig, omdat er regelmatig nieuwe waarnemingen, ook door derden, worden aangeleverd. Zo zijn er aanvullende waarnemingen met foto's van bevers aan de zandige oevers, van vossen, van overnachtingsplaatsen van aalscholvers, van broedplekken voor oeverzwaluwen, van spechtenholen, van vleermuizen, etc., etc.
gaat ook om de beleidsmatige politiek-bestuurlijke ambities, ook van de provincie. Zo stelt het nieuwe coalitieakkoord van de collegepartijen in de Provinciale Staten:
"We zoeken naar een gezonde leefomgeving waarbij duurzame, economische dynamiek en ecologische groei in balans zijn." Het Natuurnetwerk Nederland wordt daarbij expliciet genoemd. Ook het versterken van biodiversiteit wordt benadrukt. Het gaat dan om veel meer dan om het beschermen van soorten waarvoor dat wettelijk verplicht is.
We roepen uw college op vanuit een integrale visie naar de ontwikkelingen rondom Stadswerven te kijken en de gemeente Dordrecht hierop aan te spreken. Hierbij kan deze nieuw beschikbaar gekomen informatie van Stichting Het Wantij en bureau Vertigo Research van nut zijn.
b.
De vaststelling van de aanwezigheid op meerdere locaties van de wettelijk beschermde Rivierrombout.
c.
e.
bijzondere ligging van Stadswerven zorgt ervoor dat zandige bodems/oevers ontstaan.
Verder stroomopwaarts in het Wantij neemt dit zeer geschikte substraat voor de
Rivierrombout geleidelijk af. Door de oevers van Stadswerven nog verder om te vormen op de geplande wijze waarbij een harde scherpe overgang van land naar water plaatsvindt, zal de verspreiding naar het aansluitende deel van het Wantij vanzelfsprekend ernstig verstoord worden.
Beschrijving van de bijzondere waarde en functie van het Wantij voor soorten flora en fauna:
Het Wantij met z'n doorlopende/aansluitende groene oevers is de slagader van de Sliedrechtse Biesbosch voor migratie van soorten flora en fauna van en naar de natuurgebieden in Noord en Oude Maas.
Het Wantij is bovendien, sinds de gemaakte doorsteek naar de Beneden Merwede via de Sliedrechtse Biesbosch, de ecologisch zeer belangrijke bypass van de Beneden Merwede geworden. Een Beneden Merwede waar kale oevers vanwege verstedelijking en industrie overheersen en waar (i.t.t. het Wantij) zware scheepvaart met bijbehorende golfslag, geluidsoverlast en vervuiling een storende invloed hebben op ecologische waarden.
De vernietiging van vele natuurwaarden in de afgelopen jaren. Vanaf 2005, met de komst van het bestemmingsplan, zijn in de aanloop naar bouwplannen vele natuurwaarden vernietigd zonder dat enige compensatie heeft plaatsgevonden of volgens de bestaande plannen zal kunnen plaatsvinden.
Al vele oevers op Stadswerven zijn getransformeerd tot "no go areas" voor plant en diersoorten, onder meer voor de Rivierrombout:
- Dat is goed zichtbaar aan de gehele zuidelijke oever langs het Energieterrein waar over een lengte van een paar honderd meter aaneengesloten betonnen trappen zijn aangelegd.
-Aan de andere zijde, op Stadswerven, op de Staart, zijn al aan grote delen van de oevers stalen damwanden geplaatst. Op deze locaties zijn de voor de Rivierrombout geschikte zandige bodems/oevers met uitsluipmogelijkheid in de vegetatie verdwenen.
-Aan de oever van het Watertorenterrein (Schaerweide en SOkV terrein) wil de gemeente de basaltoever reconstrueren, waardoor vele bomen, bomen in een bosstrook, die een
belangrijke ecologische functie hebben verloren dreigen te gaan.
Ook is er op het Watertorenterrein (locatie Schaerweide) een compleet natuurgebiedje verdwenen dat vanwege de ontoegankelijkheid voor het publiek tevens rustgebied was (wilgenbos, plas met oevers met de bomenrij in de oever).
d.
Beschrijving van het extra grote belang van Stadswerven als stepping-stone. Juist hier op deze locatie aan de monding van het Wantij, direct gelegen aan de grote rivieren, is behoud van natuur op Stadswerven essentieel vanwege de functie als stepping-stone van en naar benedenstroomse gebieden zoals van en naar de dichtbijgelegen Sophia polder,
Ridderkerkse grienden, Crezee polder, etc.
i.
Het ontbreken van compensatie. De gemeente maakt goede sier met natuurontwikkeling die tussen de voormalige scheepshellingen met behulp van bijzondere ingrepen zal verrijzen.
Echter dit gebiedje heeft altijd al waardevolle zoetwatergetijdennatuur.
Er is dus geen sprake van compensatie. Het zal bij uitvoering van de plannen voor Stadswerven nog de enige overgebleven stepping-stone aan de Beneden Merwede ter hoogte van Stadswerven zijn. Voor het verlies van zoetwatergetijdennatuur aan het Wantij kan dit noch als stepping stone noch als compensatie worden aangemerkt.
Naast het verlies aan habitat voor vele zeldzame, rode lijst en wettelijk beschermde flora- en faunasoorten, is er dus geen sprake van compensatie. Ook in uw antwoordbrief gaat u zelfs niet in op het belang van zorgvuldige omgang met soorten flora en fauna op de rode lijst, f.
Het stapsgewijs vernietigen van natuurwaarden zonder de samenhang met het verlies van natuurwaarden in het gehele gebied van Stadswerven daarbij te betrekken.
De zandige oevers van Stadswerven blijken een belangrijk habitat te zijn voor de wettelijk beschermde Rivierrombout en vele andere zeldzame plant en diersoorten, zoals het rapport laat zien.. Telkens wordt een stukje hiervan vernietigd, hetgeen te karakteriseren valt als salamitactiek: Het zicht op het geheel, op de samenhang, wordt op die manier uit het oog verloren. Dit is ook het geval voor het verdwijnen van vleermuizenroutes en de functie voor vogels , (zoals de ijsvogel en diverse soorten spechten), door de al uitgevoerde en geplande kap van bomenrijen, zoals gebeurd is aan de oever van Schaerweide en staat te gebeuren aan de oever van het SOkV gebouw.
Het is hoogstnoodzakelijk de in de realiteit bestaande ecologische samenhang in de
beoordeling te betrekken: Bij het verlenen van een vergunning voor de vernietiging van een klein stukje oever, kan ten onrechte geoordeeld worden dat het slechts een klein verlies van natuurwaarden betreft en dus geoorloofd is. Ten onrechte, mede omdat het bijvoorbeeld bij bomenrijen langs de oever gaat om schakels naar andere bomenrijen. Als op die manier wordt doorgegaan, zoals bij het project Schaerweide al voor een groot deel heeft
plaatsgevonden, zal het resultaat zijn dat alle natuurwaarden aan alle oeverdelen van het Wantij, met de wet in de hand, vernietigd zullen worden. Om dat te voorkomen dient wel degelijk de samenhang in beschouwing te worden genomen.
g-
Significante negatieve effecten op het Natura gebied. Daar de groene oevers van het Wantij direct aansluiten op de Sliedrechtse Biesbosch, is er vanwege de reeds vernietigde en geplande vernietiging van natuur op Stadswerven vanzelfsprekend een significant negatief effect op migratie van en naar het Natura 2000 gebied de Sliedrechtse Biesbosch.
h.
De stapsgewijze verdergaande vernietiging van natuurwaarden met grote negatieve effecten op de ecologische functie en de waarde van het Wantij als geheel, zoals het hiervoor
beschreven voorbeeld van de Rivierrombout illustreert.
Belangrijk is te vermelden dat Rijkswaterstaat, o.a. in het kader van Kaderrichtlijn Water, graag bereid is mee te denken over de aanleg van natuurlijke oevers. Ook RWS vangt echter bot bij de gemeente: elke aanpassing van het gewenste beeld wordt direct afgewezen.
De gemeente is er onlangs zelfs toe overgegaan niet meer te wachten op de behandeling van bezwaren en ging, zonder aankondiging vooraf, over tot het kappen van bomen aan de oever van Schaerweide. Hetzelfde wilde de gemeente doen met een volgende bosstrook aan de oever, waardoor de Stichting genoodzaakt was een Voorlopige Voorziening aan te vragen.
(Opmerkelijk is dat het college is afgeweken van het beleid om altijd eerst het advies van de bezwarencommissie af te wachten).
Tevens hebben we vele voorbeelden (uitspraken, teksten, etc.) waaruit blijkt dat het college de integriteit van de Stichting wil beschadigen (wellicht om op die manier de argumenten van de Stichting niet serieus te hoeven nemen).
Gebrek communicatie en beschadiging integriteit:
Het bestuur van Stichting Het Wantij vindt wat dit project betreft, nu al meer dan een
anderhalf jaar, uitsluitend gesloten deuren. Aangedragen alternatieven worden hoe dan ook afgewezen, zoeken naar oplossingen in een gesprek blijkt niet mogelijk.
Veiligheid en aanleg vooroever
Aan de oever van Schaerweide en het 50kV gebouw wil de gemeente een volledige reconstructie van de basaltoever, met als argument de veronderstelde onveiligheid. Dit heeft er in geresulteerd dat al vele daarin aanwezige bomen, een bosstrook, gekapt zijn en er al vergunning is gegeven voor de kap van de rest van de bomen.. De reden voor de reconstructie heeft alles te maken met het gewenste beeld, niet met veiligheid zoals wordt beweerd.
Het door de gemeente ingehuurde bureau IV Infra heeft verklaard dat veiligheid geen issue is en dat de vermeende instabiliteit verholpen kan worden door het aanbrengen van extra stortsteen. Dat maakt bomenkap onnodig. Als ter compensatie van het verlies aan habitat voor bedreigde soorten, (na afweging met een aan te vragen ontheffing), een vooroever wordt aangelegd, dan kunnen eerder verloren natuurwaarden enigszins worden
gecompenseerd.
De gemeente weigert dit plan te onderzoeken en weigert hierover met de Stichting te overleggen.
Uw brief: een reactie
-In uw brief d.d. 26 juni gaat u niet in op het inzicht van Stichting Het Wantij en bureau Vertigo, gedeeld door Staatsbosbeheer en Zuid Hollands Landschap, zoals ook al beschreven in de eerder aan u toegestuurde brief "code rood, Stadswerven knelpunt in ecologische Wantijzone" van 6 april jl., dat het Wantij een bijzondere ecologische waarde en functie heeft en dat die door de huidige manier van uitvoering van de plannen onder druk komen te staan. De passage in uw brief waarin u beweert dat ons inzicht dat het ecologisch
functioneren van het Wantij onder druk staat slechts een mening betreft, kan na bestudering van dit rapport ons inziens niet gehandhaafd worden.
Het bestuur van Stichting Het Wantij verzoekt u dan ook:
-Dat de gemeente vooralsnog niet van plan is ook maar iets te veranderen in de plannen van Stadswerven, blijkt wel uit de reactie van het college aan de Stichting op de brief code rood.
Daarin wordt bevestigd dat het aannemen van deze motie tot gevolg heeft dat het college een visie voor het Wantij zal ontwikkelen maar dat de werkzaamheden in Stadswerven gewoon doorgaan!
Het voornemen de kap van bomen aan de oever van het Watertorenterrein (Schaerweide plus SOkV terrein) zo snel mogelijk door te zetten is daarvan een duidelijke illustratie.
-De aanwezigheid van de zandige rivierbodem tegen de oevers van Stadswerven aan het Wantij en de functie voor o.a. de Rivierrombout en ook voor een groot aantal in het rapport beschreven zeldzame en rode lijst soorten van slakken en planten, maakt het wel degelijk relevant dat het Wantij behoort tot het Natuurnetwerk Nederland, NNN. Het bestuur verzoekt u de bescherming die de NNN biedt hierop van toepassing te laten zijn. Verwijzing naar RWS, (in die zin dat de Provincie hierin geen verantwoordelijkheid zou hebben) zoals u in uw brief aangeeft, is ons inziens met de door de Stichting vastgestelde natuurwaarden, geen optie meer.
Stikstof:
Behalve significante effecten op het Natura gebied de Sliedrechtse Biesbosch vanwege het knelpunt voor flora- en faunasoorten dat ontstaat op Stadswerven, is er ook een significant effect op natuurwaarden in dit Natura 2000 gebied vanwege de toenemende uitstoot van stikstof bij het bouwen en in gebruik nemen van de woningen op Stadswerven (bouwverkeer en toename verkeer vanwege bewoning, verwarming).
Ook om die reden, ondanks het feit dat het bestemmingsplan is vastgesteld, verzoekt de Stichting nader onderzoek naar deze effecten en vraagt het bestuur zich af of het bouwen van Stadswerven wel door kan gaan zonder aanvullende maatregelen zoals het behouden en/of compenseren van natuurwaarden die er nog zijn en in de toekomst dreigen te verdwijnen en die al verloren zijn gegaan.
Aanpassing plannen noodzakelijk; voorstellen Stichting i.s.m. Vertigo:
Er is een flinke aanpassing en wijziging van plannen noodzakelijk, zie voorstellen in het rapport van Vertigo. Voorstellen zijn o.a.:
-Aanleg van vooroevers, van eilandjes en het niet bebouwen van het voor de natuur zeer waardevolle schiereiland, het behouden van de ecologische oevers in de haven Zuid en het behoud van de natuur op de punt.
(Als de plannen voor het dempen van de haven Noord doorgaan, betekent dit een enorm verlies voor allerlei soorten flora en fauna, hetgeen deels gecompenseerd kan worden met bovenstaande maatregelen).
Namens het bestuur,
H. van der Ploeg, voorzitter C. Goosen, secretaris
j
«SS»5*8
-Te onderschrijven dat de uitvoering van de reeds uitgevoerde en toekomstige plannen een negatieve invloed hebben op deze waarde en functie.
- Maatregelen te nemen om de functie van het gehele gebied als stepping stone te behouden en daartoe de huidige plannen voor met name de aanpak van de oevers en de bouwplannen op het schiereiland, de Punt en aan de haven Zuid, bij te sturen.
-De gemeente Dordrecht te verbieden de oever langs Schaerweide en het 50kV terrein zonder een omgevingsvergunningte reconstrueren.
-Er bij de gemeente op korte termijn aan te dringen het alternatief voor de aanleg van een natuurlijke oever aan de oever van Watertorenterrein te onderzoeken en daartoe in overleg te gaan met Stichting het Wantij.
Wantij serieus te nemen, te onderschrijven en te bevorderen dat gemeente Dordrecht de plannen in overleg met Stichting Het Wantij bijstuurt en aanpast.
-Te onderschrijven dat de plannen een significante invloed hebben op het Natura 2000 gebied de Sliedrechtse Biesbosch en dat dit op z'n minst nader onderzocht dient te worden.
-Niet toe te staan dat ontheffingen voor oa de Rivierrombout worden gegeven als
werkzaamheden in de oever om veiligheidsredenen niet nodig zijn. Als werkzaamheden toch doorgezet worden dan niet zonder ontheffing en niet zonder uitdrukkelijke compensatie en alleen ter plaatse. Inderdaad op die locatie vanwege het inzicht dat de samenhang met het gehele gebied van Stadswerven het nodig maakt dit bijzondere gebied voor de
Rivierrombout en andere soorten in z'n geheel te behouden.
Het bestuur van Stichting Het Wantij verzoekt u zeer goed nota te nemen van het bijgevoegde rapport en is graag bereid tot toelichting.
Bijlage:
"Onderzoek naar natuurwaarden in de monding van het Wantij op de Stadswerven, de Staart en het Watertorenterrein".
Van getijdeslak tot Zandloopkever en van Spindotterbloem tot Rivierrombout.
10 september 2019 ecologisch Bureau Vertigo Research.
