JOUW GEZONDHEID, DAAR DRAAIT HET OM
O Z K L A N T E N M A G A Z I N E • D R I E M A A N D E L I J K S A P R I L – J U N I 2 0 2 1
DE ZIN VAN VACCINEREN HORMOONVERSTOORDERS VERMIJDEN DIGITAAL BEWUST OPVOEDEN
MENTALE
GEZONDHEID
WERK MAKEN VAN VEERKRACHT
KRIJG EEN BONGOBON VOOR ELKE VRIEND DIE JE AAN ONS VOORSTELT
Ben jij tevreden over OZ en wil je jouw voordelen graag met familie en vrienden delen? Doe mee aan de OZ vriendenactie! Als jouw vriend(in) een afspraak met ons maakt om kennis te maken – en dat kan fysiek, telefonisch of via videocall – dan krijg jij een Bongobon t.w.v. € 20.
Ontdek hoe het werkt op www.oz.be/vriendenactie.
ZORGELOOS OP VAKANTIE MET OZ VAKANTIEVERBLIJVEN
OZ verhuurt comfortabel uitgeruste vakantieverblijven op 3 prachtige locaties. In de kuststadjes De Haan en Sint-Idesbald kan je wandelen op het strand of in de duinen en fietsen langs de polders. Ga je liever genieten in het zuiden? Dan kan je terecht in onze privévilla’s in Malaucène in de geurige Provence. Lees meer op p. 12.
Alle info op www.oz.be/vakantieverblijven.
ZIN OM ALS HUISHOUDHULP AAN DE SLAG TE GAAN?
Bij ons ben je geen nummer!
Stel je kandidaat opwww.werkenalshuishoudhulp.be.
ZOEK JE POETS- EN STRIJKHULP VOOR JE THUIS?
Vertrouw je huishouden toe aan een van onze professionals.
Stuur ons je aanvraag viawww.poetshulp.be.
STAAT VOOR JE KLAAR OZ
Bel de OZ Infofoon: 03 201 85 55 of mail naar info@oz.be Zelf je ziekenfondszaken regelen:
www.oz.be/mijnoz
OZ STAAT VOOR JE KLAAR
MENTALE GEZONDHEID 04 DE ZIN VAN VACCINEREN
Ze houden ons momenteel volop bezig: vaccins. Twijfel je nog of je je zal laten vaccineren tegen COVID-19? Vaccinoloog Pierre Van Damme legt je de zin van (en de onzin over) vaccineren uit.
06 OMGAAN MET VALANGST
De angst om te vallen vergroot de kans op een val bij ouderen.
Erover praten kan dan helpen, maar er zijn ook enkele praktische oplossingen. Professor Milisen licht ze voor je toe.
08 HORMOONVERSTOORDERS OPSPOREN EN VERMIJDEN
Chemicaliën verstoren onze hormoonhuishouding, met schadelijke gevolgen op lange termijn. Maar waar vind je ze, en hoe kan je ze vermijden? Lees er alles over.
10 SPORTEN MET EEN CHRONISCHE ZIEKTE
Ze kampen met een chronische ziekte, maar sporten zullen ze.
Lin, Feline en Noa gaan ondanks diabetes, MS en mucoviscidose toch stevig lopen, fietsen en zwemmen.
29 GEZOND SNACKEN
Een hongertje, maar het mag iets meer zijn dan een appel? Er bestaat een ruim aanbod lekkere snacks die een stuk gezonder zijn dan de suikerbommen en vetmakers uit de automaat. Zo vind je ze!
EN VERDER
12 Leven als god in Malaucène: ontdek de OZ Vakantieverblijven 25 De tekencheck? Da’s niet gek!
26 Eerste hulp bij insectenbeten
28 Laat je tanden zien: een jaarlijkse afspraak bij je tandarts loont
DOSSIER
MENTALE GEZONDHEID
Gelukkig zijn. We willen het allemaal. Jong of oud, groot en klein. Maar wat maakt je gelukkig?
En hoe houden we positieve gevoelens vast, ook in moeilijke omstandigheden? Het dossier Mentale Gezondheid werpt een blik op onze veerkracht. Met getuigenissen, praktische tips en andere waardevolle informatie.
Lees het dossier vanaf p. 13.
WERK MAKEN VAN VEERKRACHT
Sinds corona er is, wijzen alle studies in dezelfde richting. Het gaat niet goed met onze mentale gezondheid.
Niet verwonderlijk, want de invloed van het virus op ons leven is immens.
Er werd ons gevraagd om sterk te zijn en vol te houden. Maar wat als dat even niet meer lukt?
Het is belangrijk om te beseffen dat we allemaal wel eens vast komen te zitten. Met het speciale dossier rond mentale gezondheid wil OZ extra aandacht besteden aan het onderwerp. Maar er is meer.
Ook de OZ Luisterlijn is er voor jou.
Je kan er terecht voor een luisterend oor, oplossingsgerichte begeleiding op korte termijn, een doorverwijzing of gewoon ter informatie. Het maakt niet uit waarover je wil praten.
Weet dat we er voor je zijn.
Diane De Buck,
psycholoog bij de OZ Luisterlijn
LEES MEER OP
P. 22
www.facebook.com/ozonafhankelijkziekenfonds @ozpuntbe
WWW.OZ.BE IN DIT NUMMER
Professor Pierre Van Damme, epidemioloog en vaccinoloog, is vicedecaan van de
faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen en diensthoofd van het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties.
Bij sommige mensen heerst er wat wantrouwen tegenover het COVID-19-vaccin? Waar komt dat volgens jou vandaan?
De grootste oorzaak van het wantrouwen is de snelle verspreiding van desinformatie via het internet. Soms is die zo onrealistisch en vergezocht dat we erom kunnen lachen. Denk maar aan de bewering dat we door het vaccin allemaal in apen zullen veranderen. Maar een deel van de misinformatie blijft wel hangen.
Bijvoorbeeld omdat ze door een slecht geïnformeerde wetenschapper gebracht wordt, of fouten uit het verleden aanhaalt om angst te zaaien. Het is inderdaad zo dat bepaalde medicijnen in de jaren 50 kwalijke bijwerkingen hadden.
Maar daar staat tegenover dat het net die voorvallen zijn die de regels hebben aangescherpt. Wie vandaag een pilletje neemt of een vaccin krijgt toegediend, kan erop vertrouwen dat het middel uitgebreid werd onderzocht en getest, en bijgevolg dus ook veilig is.
Dus de snelheid waarmee het COVID-19-vaccin ontwikkeld werd, heeft geen impact op de kwaliteit ervan?
Het Pfizer-vaccin werd als eerste goedgekeurd in december 2020.
Dat was eigenlijk geen verhaal van
‘te snel’, maar van prioriteit. Als je wereldwijd aan alle wetenschappers vraagt om voorrang te geven aan de ontwikkeling van een coronavaccin en hen alle nodige middelen bezorgt
om dit te kunnen doen, dan is het logisch dat er op korte termijn een veilig en werkzaam vaccin beschikbaar is. Specifiek ging het om meer dan 260 instellingen met 20 tot 30 jaar ervaring die allemaal van bestaande vaccinconstructies konden vertrekken én over alle materialen beschikten om daarop verder te bouwen. Daarbovenop kregen hun dossiers ook administratief voorrang, en werden zo de testfasen versneld. Het is door die voorrang dat een traject van 4 à 7 jaar in ongeveer 12 maanden kon worden afgelegd zonder in te boeten op kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid.
DE ZIN VAN
VACCINEREN
Vaccins. We zijn er al jaren mee vertrouwd. Van die eerste prikjes bij baby’s tot de inenting tegen tetanus of het jaarlijkse griepvaccin. Momenteel is er ook de grootschalige vaccinatiecampagne tegen COVID-19. Misschien
heb je daar toch wat vragen over. Wij legden ons oor te luister bij Pierre Van Damme, professor vaccinologie.
COVID-19-VACCIN
GRATIS ONLINE INFOSESSIE ZIN EN ONZIN VAN VACCINEREN
Kom je graag meer te weten over het COVID-19- vaccin en de zin en onzin ervan? Professor Pierre Van Damme geeft een gratis infosessie. Snel inschrijven is de boodschap, want de plaatsen zijn beperkt!
> Woensdag 28 april 2021, van 19u tot 21u
> Schrijf je in op www.oz.be/infodoe
> Volg de sessie gratis mee online.
Hoe werken vaccins, en meer bepaald het vaccin tegen COVID-19?
Een vaccin is eigenlijk niet meer of minder dan een deeltje van een virus dat we inbrengen om ons lichaam daartegen te trainen.
Doordat we daarbij de dosis zelf kunnen bepalen, worden we er nauwelijks ziek van. Als je na vaccinatie in aanraking komt met het virus, zal je immuunsysteem het meteen herkennen en onschadelijk maken. Met andere woorden: je doorloopt de ziekte niet en vermijdt het risico op eventuele ernstige en levensbedreigende verwikkelingen zoals we die bij COVID-19 zien.
Alle vaccins tegen het coronavirus werken volgens dat principe om ons afweersysteem te trainen met een versie of een stukje van het virus, al verschillen ze wel in de manier waarop ze werken.
Welke vaccintypes worden momenteel ingezet tegen COVID-19?
In de strijd tegen COVID-19 werden 4 soorten vaccins ontwikkeld.
De geïnactiveerde vaccins waarbij een door warmte of straling gedood virusdeeltje wordt ingebracht.
De virus-gebaseerde vaccins waarbij een bekend virus, in dit geval een verkoudheidsvirus, zo wordt aangepast dat het ons afweersysteem stimuleert tot aanmaak van antistoffen tegen COVID-19. Er zijn ook de eiwit- gebaseerde vaccins waarbij kopieën van de virusuitsteeksels worden ingebracht om het afweersysteem te trainen. En tenslotte nog de RNA- vaccins waarbij de afleescode voor de virusuitsteeksels ervoor zorgt dat we het eiwit zelf aanmaken om er zo antilichamen tegen te ontwikkelen.
Over het RNA-vaccin was er in januari behoorlijk wat ophef omdat het aan ons DNA zou morrelen.
Er werd inderdaad beweerd dat het vaccin auto-immuunziekten zou veroorzaken. Dat zijn ziekten
WIST JE DAT?
Het woord ‘vaccineren’ komt van het Latijnse
‘vacca’, wat koe betekent. In 1796 merkte de Britse arts Edward Jenner op dat melkmeisjes die besmet waren geweest met koepokken (vaccinia) geen gewone pokken kregen. Zijn methode om mensen met het koepokkenvirus te besmetten waardoor ze ook tegen de gevaarlijke pokkenvariant beschermd waren, ligt aan de basis van het vaccineren zoals we dat vandaag kennen.
waarbij het afweersysteem het eigen lichaam aanvalt. Maar dat is dus onzin. Het stukje genetisch materiaal van het virus – het RNA – is niet meer dan een afleescode voor onze afweercellen. Door de code van het virus af te lezen, maken onze cellen zelf de uitsteeksel- eiwitten aan en ontwikkelen we zo antilichamen tegen het virus in ons bloed. Het is dus absoluut niet zo dat het RNA in de cellen zelf terechtkomt en aan ons DNA kan morrelen. Na het aflezen van het RNA om ons immuunsysteem te trainen, wordt het RNA door ons lichaam afgebroken en verdwijnt het binnen enkele uren. Met deze vaccins hebben we trouwens al meer dan 15 jaar ervaring.
Ze worden onder meer ingezet tegen kanker. Moesten er ernstige risico’s aan verbonden zijn, dan hadden we die al lang opgespoord.
Zijn er redenen om je niet te laten vaccineren?
Zo goed als geen. Voor de COVID- 19-vaccins geldt er eigenlijk maar één reden om je niet te laten vaccineren, en dat is een eerdere ernstige allergische reactie op een van de bestanddelen van het vaccin. Maar ook daarmee wordt in de strategie rekening gehouden. Iedereen die wordt ingeënt, blijft sowieso een kwartier tot een half uur onder toezicht van een arts. Dus wie toch onverwacht een allergische reactie krijgt, wordt meteen geholpen. Verder kunnen er ook relatieve afwegingen zijn.
Zo zal een vaccinatie bijvoorbeeld worden uitgesteld omdat een patiënt verzwakt is door een ziekte. Maar ook risicopatiënten raden we aan om zich te laten vaccineren. De enige vaccinaties die nu in wacht staan, zijn die voor kankerpatiënten onder acute behandeling op het moment van vaccinatie (zij spreken de vaccinatie af met de oncoloog), en kinderen jonger dan 16.
Deze groepen zijn op dit moment nog onvoldoende getest. Maar net
voor hen moeten gezonde mensen zich zoveel mogelijk laten vaccineren, zodat zij mee beschermd worden door de groepsimmuniteit.
Wat betekent dat precies, groepsimmuniteit? En wat kunnen we ervan verwachten?
Groepsimmuniteit betekent dat een voldoende grote groep mensen weerstand heeft opgebouwd tegen het virus, waardoor het niet meer of minder kan circuleren. Om groepsimmuniteit te bekomen tegen COVID-19, zou minstens 70 tot 80% van de Belgen zich moeten laten vaccineren. Als we dat doel halen, zal het virus enkel nog af en toe lokaal de kop opsteken en kunnen we de grote lockdowns, zoals we die nu hebben leren kennen, achter ons laten.
“ Om groepsimmuniteit te bekomen, moet minstens 70 tot 80%
van de Belgen zich laten vaccineren.”
Disclaimer: dit interview werd afgenomen in januari 2021.
Mogelijk is er inmiddels nieuwe of andere informatie beschikbaar m.b.t. de vaccinatie tegen COVID-19.
WWW.OZ.BE
OMGAAN MET
VALANGST
Iedereen kan vallen, maar het overkomt ouderen vaker dan jongeren. Soms wordt de angst om te vallen dan zo groot dat het hun leven bepaalt. Dat hoeft niet zo te zijn. Onze tip:
maak valangst bespreekbaar. Zo kan je samen zoeken naar een oplossing.
V
alangst zorgt ervoor dat ouderen net meer risico lopen om te vallen, zo vernemen we van professor Koen Milisen, voorzitter van het Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen. “De angst om te vallen kan namelijk zo groot zijn dat de oudere minder gaat bewegen, waardoor de spierkracht en het evenwichtsgevoel afnemen.Hierdoor zal hij of zij een ander stappatroon hanteren, waardoor de kans op een val net toeneemt. Zoals het gezegde luidt: rust roest.”
Door valangst komen ouderen vaak in een negatieve spiraal terecht.
Door minder te bewegen worden ze steeds afhankelijker van anderen.
Hun zelfvertrouwen daalt en ze nemen minder vaak deel aan sociale
activiteiten. Dat vergroot de kans op vereenzaming, depressie en een verminderde levenskwaliteit.
Praten over valangst
“Om uit deze negatieve spiraal te geraken, adviseren we ouderen om over hun angst of bezorgdheid te praten, bijvoorbeeld met familie of vrienden, of indien nodig met de verpleegkundige of huisarts”, adviseert professor Milisen. “Verder raden we ouderen aan om ondanks de angst om te vallen toch in beweging te blijven.
Regelmatige beweging of een specifiek oefenprogramma bij de kinesitherapeut kunnen meer houvast geven.”
Denk dus niet te snel dat er niets meer aan te doen is, of dat het jou niet zal overkomen. Soms kunnen kleine zaken al het verschil maken. We geven je hier alvast een aantal tips:
VALINCIDENTEN, EEN VAAK VOORKOMEND PROBLEEM
Ongeveer 1 op 3 thuiswonende ouderen valt eenmaal per jaar.
Eén derde onder hen valt zelfs meerdere keren. Onder bewoners van de woonzorgcentra zijn die cijfers nog hoger: 50 tot 70%
valt minstens 1 keer per jaar.
Bij ouderen met dementie loopt het percentage op tot 66%.
De meeste valpartijen bij ouderen gebeuren binnenshuis (55%).
Nog eens 23% van de vallen vindt buitenshuis plaats, maar wel in de buurt van de eigen woning. 22% van de valincidenten gebeurt ver weg van de woning.
Binnenshuis zijn de woonkamer (31%), de slaapkamer (30%), de keuken (19%), de badkamer (13%) en de hal (10%) de meest voorkomende plaatsen om te vallen. Omgevingsfactoren die binnenshuis het valrisico vergroten, zijn losliggende snoeren of andere draden, onvoldoende verlichting, een losliggend tapijt, rondslingerende schoenen of een te laag toilet zonder handgrepen aan de muur.
Buitenshuis kunnen bijvoorbeeld bladeren of mos op het tuinpad het valrisico vergroten, net als drempels en losliggende stenen.
Bron: Expertisecentrum voor Val- en fractuurpreventie VALPREVENTIE
BESTEL ONLINE OP JAMES STATION
Gebruiksvriendelijke videofoon om op elk moment met vrienden en familie te bellen.
ECONORAIL BEDSTEUN
Een lichtgewicht bedsteun met opbergtas.
GESPOT BIJ SHOPAVITA.BE
€ 99 -35% = € 64,35 Gratis levering vanaf € 50
Welkom in de shopavita.be winkels van Wilrijk, Brugge en Leuven.
Adressen en openingsuren op www.shopavita.be
€ 399 -10% = € 359,10
INFOSESSIE
VALANGST? VALPREVENTIE!
Tinneke Claes, expert valpreventie bij ouderen, legt je op een praktische manier uit hoe je de risico’s op vallen kan verminderen en hoe je de angst om te vallen kan overwinnen.
> Woensdag 21 april 2021, van 19u tot 21u
> Schrijf je in op www.oz.be/infodoe
> Volg de sessie online of in het OZ Center Wilrijk.
WEEK VAN DE VALPREVENTIE:
19-25 APRIL 2021
Meer dan 1.090 organisaties in Vlaanderen organiseren tijdens de Week van de Valpreventie activiteiten om de valproblematiek in de kijker te zetten en ouderen, familie en gezondheidswerkers aan te zetten tot preventie.
De activiteiten vinden onder andere plaats in ziekenhuizen, woonzorgcentra, gemeenten en steden, OCMW’s, lokale dienstencentra, thuiszorgorganisaties en seniorenverenigingen.
Professor Koen Milisen, voorzitter van het Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
“ Om uit een negatieve spiraal te geraken, is het belangrijk dat ouderen durven praten over hun angst om te vallen.”
1. Blijf actief
Probeer niet te lang stil te zitten.
Een kinesist kan je helpen met een beweegprogramma om je spierkracht en evenwicht te trainen. Maar ook kleine klusjes doen of met de kleinkinderen spelen zorgen ervoor dat je in beweging blijft. Beweeg altijd in functie van je eigen mogelijkheden.
2. Draag gepaste schoenen Draag degelijke, gemakkelijke schoenen die je voet goed omsluiten en niet te stug zijn. De zool is best plat. Kies liever gesloten pantoffels.
Zorg ervoor dat je de juiste maat draagt. Schuiven je voeten tijdens het stappen, dan zijn je schoenen te groot.
3. Kijk uit
Draag je een bril? Hou hem dan altijd binnen handbereik en zet hem ook ’s nachts op als je naar het toilet gaat. Laat je ogen jaarlijks controleren door een oogarts.
4. Eet gezond en ga naar buiten Ongezond of te eenzijdig eten kan osteoporose in de hand werken.
Vooral calcium en vitamine D spelen een cruciale rol voor gezonde botten. Calcium vind je onder meer in melkproducten, groenten en fruit. Vitamine D maakt je lichaam aan dankzij blootstelling aan de zon. Ga dus zoveel mogelijk naar buiten, al is het maar om even in je tuin of op je terras te zitten.
5. Maak je huis veilig
Voorkomen is beter dan genezen.
Dus pas op met gladde en natte
vloeren, losliggende kabels en opkrullende tapijten. Klim niet op een stoel om iets uit een hoge kast te nemen. Laat handgrepen plaatsen in het toilet of de douche indien nodig. Zorg voor voldoende verlichting, ook als je
‘s nachts opstaat.
6. Pas op met medicijnen Kalmeer- en slaapmiddelen verhogen het risico op een val.
Bespreek het gebruik van medicijnen altijd met je huisarts.
Ontdek meer comfortabele en praktische hulpmiddelen mét korting op shopavita.be.
OZ KLANTEN KRIJGEN 10 TOT 35%
KORTING!
WWW.OZ.BE
BESTEL ONLINE OP
KLEAN KANTEEN
Het gamma drink- en thermosflessen van Klean Kanteen is gemaakt van roestvrij staal.
EQUA DRINKFLESSEN
Trendy en duurzame waterflessen uit glas of BPA-vrij materiaal.
GESPOT BIJ SHOPAVITA.BE
Vanaf € 9,95 -10% = € 8,96
Gratis levering vanaf € 50 Welkom in de shopavita.be
winkels van Wilrijk, Brugge en Leuven.
Adressen en openingsuren op www.shopavita.be Vanaf € 20,95 -10% = € 18,86
HORMOONVERSTOORDERS
OPSPOREN EN VERMIJDEN
Het bakje kant-en-klare spaghetti uit de microgolf, je favoriete shampoo of de nieuwe trui in je kleerkast. Hormoonverstoorders kunnen overal aanwezig zijn. Nu blijkt dat we dit vaak niet eens weten! Een reden tot paniek is het niet, maar dat we met wat extra waakzaamheid onze blootstelling
aan schadelijke chemicaliën stevig kunnen indijken, staat als een paal boven water.
D
e Belgische overheid wil van 2021 een sleutelmoment maken om hormoonverstoorders aan te pakken. Maar om dat te doen, is meer inzicht in de kennis over hormoonverstoorders bij de Belgen geen overbodige luxe. De Onafhankelijke Ziekenfondsen namen hierin het voortouw met een uitgebreide enquête bij meer dan 1.000 Belgen.En de resultaten zijn verrassend.
Hoe gaan we om met wat we weten?
Ongeveer 1 op 3 is op de hoogte van schadelijke stoffen in pesticiden. Dat plastic verpakkingen, cosmetica, schoonmaakmiddelen en speelgoed schadelijk kunnen zijn, is minder gekend. De groep die zich niet of weinig bewust is van de risico’s, houdt er gewoontes op na die de blootstelling aan hormoonverstoorders kunnen verhogen. De minderheid die beter geïnformeerd is, maakt zich zorgen over de impact van de chemicaliën en zoekt actief naar informatie om blootstelling te beperken.
Niet te laat om het tij te keren De enquête toont aan dat de nood aan meer informatie over hormoonverstoorders groot is. Als ziekenfonds willen we daar onze schouders onder zetten. Want met een klein beetje waakzaamheid kan je je blootstelling aan hormoonverstoorders al aanzienlijk beperken.
HORMOONVERSTOORDERS OPSPOREN Dit moet je weten
• Wat zijn hormoonverstoorders?
De naam zegt het al:
hormoonverstoorders zijn lichaamsvreemde stoffen die onze hormonen in de war sturen.
Chemische stoffen zoals pesticiden, brandvertragers en parabenen
HEEFT NOG NOOIT
48%
GEHOORD van hormoonverstoorders.
60%
WEET NIET dathormoonverstoorders schadelijk kunnen zijn.
39%
IS BEZORGDover de impact van hormoonverstoorders.
OZ KLANTEN KRIJGEN 10 TOT 35%
KORTING!
bootsen onze natuurlijke hormonen na of grijpen in op hun werking. Zo slagen ze erin om het evenwicht in belangrijke lichaamsprocessen te verstoren, met schadelijke gevolgen voor onze groei, vruchtbaarheid en stofwisseling. Doordat in bepaalde levensfases onze hormoonproductie piekt en er volop nieuw weefsel wordt aangemaakt, zijn we op die momenten extra kwetsbaar voor de invloed van hormoonverstoorders.
Vooral zwangere vrouwen, kinderen, pubers en 50-plussers hebben er baat bij om extra voorzorgen te nemen.
• Waar verschuilen ze zich?
Van bad tot bord,
hormoonverstoorders vind je bijna overal. Nu je dit leest, is het misschien moeilijk om niet te panikeren. Maar denk eraan: net als bij een portie frietjes geldt ook hier dat enkel overdaad schaadt.
HORMOONVERSTOORDERS
MEI PLASTICVRIJ: GA MEE DE UITDAGING AAN!
Vaak beseffen we het niet, maar we zijn omgeven door plastic, en dus ook met de hormoonverstoorders die daar inzitten. Wat je daaraan kan doen, daar helpt Mei Plasticvrij je bij.
Elk jaar lanceert het burgerinitiatief, getrokken door een handvol geëngageerde vrouwen, een nieuwe bewustwordings campagne rond plastic. Wil jij ook plastic vermijden, verminderen, hergebruiken en recycleren? Neem dan zeker een kijkje op www.info.meiplasticvrij.be!
De lijst hieronder omvat de meest voorkomende hormoonverstoorders, en waar je ze aantreft.
Bisfenol A: plastic
voedselverpakkingen, blikjes en kassabonnetjes.
Ftalaten: kunststofvloeren, speelgoed en verpakkingen.
Parabenen: cosmetica,
schoonmaakmiddelen, kant-en-klare voeding en geneesmiddelen.
Pesticiden: fruit en groenten.
Synthetische UV-filters: zonnecrème en cosmetica.
Triclosan: tandpasta, cosmetica, schoonmaakmiddelen, verpakkingen en textiel.
• Waarom zijn ze schadelijk?
De gevolgen van hormoon- verstoorders laten zich vaak pas op lange termijn zien, in veel gevallen zelfs pas bij de volgende generatie. Ze worden onder meer gelinkt aan Alzheimer, diabetes, hormoongevoelige vormen van kanker, astma, vruchtbaarheidsproblemen en stoornissen aan het immuunsysteem.
Bij adolescenten, ongeboren en jonge kinderen, die extra gevoelig zijn omdat ze zo sterk ontwikkelen, kan de eventuele impact sneller de kop opsteken. Denk aan vroeggeboorten, geboorteafwijkingen en een
vervroegde puberteit.
WWW.OZ.BE
Hun lichaam is ziek, maar sporten zullen ze. Noa, Feline en Lin lopen, fietsen en zwemmen, ondanks de beperkingen die hun mucoviscidose, MS en diabetes met zich meebrengen.
SPORTEN MET EEN CHRONISCHE ZIEKTE
FELINE (24) HEEFT MS
“Nadat de diagnose MS ofwel multiple sclerose was gesteld, ging het heel snel achteruit met mij. Ik belandde zelfs in een rolstoel. Ik was altijd heel sportief, maar plots kon dat niet meer. Intussen zit ik niet meer in een rolstoel, maar ik heb wel nog steeds een tremor in mijn ene arm en been.
Daarnaast zijn er nog de vermoeidheid, evenwichtsstoornissen, concentratie- verlies, pijn en geheugenproblemen.”
“Als ik niet sport, ben ik niet fit en ik wil me absoluut goed blijven voelen. Bovendien doe ik het gewoon heel graag. Daarom heb ik samen met mijn kinesist gezocht naar wat voor mij haalbaar is. Een teamsport lukt niet. MS is namelijk heel onvoorspelbaar.
Als ik een opstoot krijg, kan ik minder trainen.”
“Zwemmen is ideaal, omdat ik dan alle spieren gebruik en er weinig kans is op blessures.
Ik zwem elke week en ik stop niet voor ik minimaal een kilometer heb gezwommen.
En verder fitness ik op mijn eigen tempo. Ik voel tijdens het sporten dat mijn zenuwpijnen verminderen, en dat is zalig. Want MS bezorgt me pijnaanvallen die niet op te lossen zijn met een ‘Dafalganneke’. Ik moet ook goed nadenken over wanneer ik wil sporten, omdat ik nadien erg moe ben. Daarom doe ik het meestal in de voormiddag, dan heb ik nog veel energie. In de zomermaanden ga ik af en toe zeilen, omdat dat me echt tot rust brengt.”
NOA (24) LIJDT AAN MUCOVISCIDOSE
“Mucoviscidose is een aangeboren en
ongeneeslijke taaislijmziekte die je luchtwegen en spijsvertering aantasten. Als kind viel het al bij al nog mee. Ik sportte toen heel veel – van volleybal, zwemmen en dansen tot atletiek. Maar met de jaren gingen mijn longen achteruit. Als puber ben ik dan ook nog eens gestopt met sporten, het slechtste wat ik kon doen. Maar op dat moment was ik meer geïnteresseerd in uitgaan. Ik was het ook beu dat iedereen me altijd zei dat ik moest sporten omdat dat goed was voor mijn longen.”
“Vijf jaar geleden ging het zo slecht dat ik een longtransplantatie moest ondergaan.
Daardoor kreeg ik ook lymfeklierkanker.
Het zorgde voor een klik. Ik wilde opnieuw sporten. Ik sport echt heel erg graag. Het is mijn uitlaatklep. Zo kom ik toch nog buiten en kan ik mijn hoofd vrijmaken.
Want mijn ziekte neemt een groot deel van mijn leven in beslag. Ik moet elke dag naar de kine, aerosollen en draineren om het slijm te verwijderen. Alles samen zo’n 4 uur per dag.”
“Hoe meer ik sport, des te beter mijn longfunctie wordt. Ik adem dan dieper en de zuurstof bereikt plaatsen in mijn lichaam waar die zuurstof anders minder komt, wat ervoor zorgt dat ik me sterker voel. Daardoor kan ik dan weer andere dingen aan, zoals raften, muurklimmen, hoogteparcours, … Ik ben namelijk nogal avontuurlijk aangelegd.”
BEWEGEN ALS JE ZIEK BENT
PERSOONLIJK ADVIES VAN EEN BEWEEGCOACH?
Surf dan snel naar www.oz.be/vitaliteit/
beweegadvies en boek je fittest.
Op basis daarvan stelt een professionele
beweegcoach een trainingsprogramma op maat van 10 weken voor je op. Nadien plan je een tweede fittest die je voortgang in kaart brengt.
> Als OZ klant betaal je trouwens slechts € 10 in plaats van € 195!
BEWEGEN OP VERWIJZING
Wil je meer bewegen? Maar wil je toch liever dat iemand je daarbij begeleidt? Dan kan je bij je huisarts terecht voor het project ‘Bewegen Op Verwijzing’. Je huisarts kan je doorverwijzen naar een professionele coach die je helpt om gezond te bewegen. Jullie maken samen een beweegplan op dat past bij jou en je levensstijl.
Meer info vind je op www.bewegenopverwijzing.be.
* Disclaimer: de coronamaatregelen zijn onvoorspelbaar.
Bij het ter perse gaan van dit bericht is het mogelijk dat alle activiteiten geannuleerd werden. Via www.oz.be/vitaliteit/beweegadvies kan je de actuele informatie raadplegen.
LIN (26) HEEFT DIABETES
“Het is niet omdat ik diabetes heb, dat ik niet kan sporten. Alleen moet ik me erop voorbereiden. Het is voor mij onmogelijk om spontaan mijn sportschoenen te nemen en een uurtje te gaan lopen. Want als mijn suikerspiegel te veel daalt – en tijdens het sporten verbrand je sneller je suikers – wordt alles wazig voor mijn ogen en begin ik te trillen. Een hypo heet dat. Als ik dan wat druivensuiker eet, kan ik na een kwartier weer verder.”
“Op zich heeft diabetes geen invloed op sportprestaties. Er bestaat zelfs een professionele wielerploeg van diabetici. Mits de juiste voorbereiding kan je net zo goed presteren als andere mensen. Zo trainde ik samen met het Diabetes Liga Cycling Team om de Galibier te trotseren, een berg in de Franse Alpen. Helaas hebben we dat moeten uitstellen door corona. Samen met een diabetes-educator bekeek ik ook hoe ik mijn voeding moet aanpassen aan de trainingen, zodat ik niet te diep in mijn reserves ga.
Een hele hoop berekeningen. Bijna pure wiskunde. Maar ik moet nu eenmaal heel gedisciplineerd zijn op het vlak van voeding.”
“Ik heb het er allemaal voor over omdat sporten me zo’n goed gevoel geeft. Na een training heb ik vaak meer energie en het helpt om mijn gedachten te verzetten. Bij buitentrainingen krijg ik er de mooie landschappen als bonus bij. Sport is voor mij ook een familieritueel. Als de coronamaatregelen het toelaten, doe ik op zondag soms een rit samen met mijn vriend, mijn ouders en mijn broer. Dat is supergezellig.
Nadien kookt mijn mama en eten we allemaal samen. Of soms train ik met haar alleen. Dan rijden we naar Geraardsbergen en eten we daar een mattentaartje.”
WWW.OZ.BE
LEVEN ALS GOD IN
MALAUCÈNE
Twijfel je nog over je vakantiebestemming deze zomer?
Dan tippen we je heel graag onze 4-sterren vakantieverblijven in het charmante dorpje Malaucène. Dat is alle comfort
en privacy in je eigen vakantievilla. En verrassend veel mogelijkheden om te ontspannen in de buurt.
M
ochten stenen kunnen praten, dan vertelden ze je ongetwijfeld heel wat verhalen over het rijke verleden van Malaucène.Een klooster uit 684, het oude kasteel of de Saint-Michel-kerk.
Alleen al het historisch erfgoed maakt een wandeling door het dorp meer dan de moeite waard.
Maar ook buiten het centrum komen wandelaars aan hun trekken met een uitgebreid netwerk aan wandelpaden tussen vlaktes, valleien en wijngaarden.
En wie wijngaarden zegt, denkt ongetwijfeld ook aan proeven. Wel, dan raden we je de Ventoux-wijn aan. Of de heerlijke geitenkaas waar de streek bekend om staat.
En weet je wat? In de buurt liggen nog heel wat middeleeuwse dorpjes en steden die meer dan het bezoeken waard zijn.
Mag het allemaal wat sportiever?
Dan ligt er met de legendarische Mont Ventoux een serieuze uitdaging te wachten. Tijdens de Tour de France worden hier heroïsche gevechten op de fiets uitgevochten. Het hele jaar door
overstijgen wielerliefhebbers zichzelf om de reus van de Provence te beklimmen.
Onze villa’s beschikken over voldoende bergplaats om je fietsmateriaal op te bergen.
En de aanwezige wasmachine zorgt ervoor dat je koerstruitjes weer fris zijn voor de volgende rit. Zegt de Mont Ventoux je niets, maar wil je toch graag een tochtje maken in de buurt? Dan kan je op de toeristische dienst terecht voor fietsroutes die ook beschikbaar zijn in het Nederlands.
Of je kan natuurlijk ook zalig niets doen. Iedere villa heeft zijn eigen privétuin met verwarmd privézwembad. De groene hagen zorgen voor de nodige privacy en voldoende schaduw in de warme zomermaanden. Ideaal om een beetje te luieren aan het zwembad met een boek in de hand, om dan
’s avonds te genieten van een glaasje wijn bij een heerlijke barbecue.
Inspanning of ontspanning?
Fijnproeven, cultuur opsnuiven of gewoon zalig niets doen? In Malaucène kan het allemaal.
BOEK JE VAKANTIE ONLINE
> Surf naar www.oz.be/vakantieverblijven voor meer info.
OZ VAKANTIEVILLA IN MALAUCÈNE
Een vakantieverblijf met alles erop en eraan:
• 4-sterren villa
• Terras en tuin met BBQ
• Verwarmd privézwembad
• Gezellige zithoek
• 3 slaapkamers
• Zeer goed uitgeruste keuken
• Fietsenberging met tweede koelkast
• Lakens en badlinnen
• Wasmachine, strijkplank en strijkijzer
• 1 parkeerplaats
• Gratis wifi
• Eindschoonmaak en verbruik inbegrepen OZ VAKANTIEVERBLIJVEN
DOSSIER
Wat is dat nu eigenlijk, gelukkig zijn? Moeten we elke dag fluitend door het leven stappen? Nee, zeker niet.
Iedereen kent wel eens een tegenslag, jong of oud. Soms is die groter, soms valt het allemaal wel mee.
De gebeurtenis zelf heb je meestal niet in de hand, maar hoe je ermee omgaat wel. Met een paar kleine aanpassingen in je denkpatroon of omgeving maak je al een groot verschil. En voel je je eens minder goed?
Je staat niet alleen. Praten, luisteren en zorgen voor elkaar versterkt onze mentale gezondheid. Hoe je daarmee aan de slag gaat, hebben we in dit dossier verzameld. Voor jou en iedereen die jou dierbaar is.
MENTALE GEZONDHEID
DIT KOMT AAN BOD
1. Mentale veerkracht bij jongeren 2. Burn-out beter begrijpen
3. Podcasts over mentale gezondheid 4. Geluk zit in een klein driehoekje 5. Rust in je huis, ruimte in je hoofd 6. Bewust digitaal opvoeden 7. Positieve impact van buitenspelen EXTRA AANDACHT VOOR JONGEREN Dat de coronapandemie er vooral bij jongeren stevig heeft ingehakt, is niet nieuw. Als ultrasociale diertjes leven en leren ze van elkaars gezelschap.
En net dat moesten ze zo lang missen.
Lees hoe Lobke (14) ermee omging, en ontdek nuttige informatie voor jongeren die het moeilijk hebben.
LEES VERDER OP
P. 14
WWW.OZ.BE DOSSIER: MENTALE GEZONDHEID
De impact van een pandemie is voor volwassenen al niet mis. Naar de kapper gaan, een restaurantje doen of een koffie meepikken? Geschrapt. We krijgen meer stress, en minder mogelijkheden om te ontspannen. Maar
stel je voor dat je dit als tiener meemaakt. Gierende hormonen, volop in de emotionele ontwikkeling en een onstuitbare honger naar sociaal contact. Wat gebeurt er als daar ook nog een aanhoudende lockdown bijkomt?
MENTALE VEERKRACHT BIJ JONGEREN
WELKE IMPACT HEBBEN DE CORONAMAATREGELEN?
O
p het moment dat we dit schrijven, zijn we februari 2021 en vijf maanden ver in een tweede light- versie van een lockdown. Het is volop winter, de dagen zijn nog kort en we zitten met z’n allen in ons kot. Voor jongeren is dit een extra moeilijke periode. Zij hebben van nature meer nood aan sociale interactie met leeftijdsgenoten en aan een uitlaatklep. Al moeten we de veerkracht van deze prille volwassenen in spé toch ook niet onderschatten, zo blijkt uit ons gesprek met Lobke (14 jaar).Lobke, als er buiten geen pandemie woedt, hoe ziet jouw leven er
dan uit?
“Naar school gaan en sporten. Zonder corona speel ik elk weekend een volleybalmatch met de club. We spelen regionaal en willen echt winnen. Dus trainen we normaal ook tijdens de week heel veel. Na de schooluren kon je mij dus meestal wel op de trainingen vinden. Ik heb veel vriendinnen in de volleybalclub, maar ook op school. Ik zie ze nog wel, maar voor corona gaven we elkaar vaak een knuffel. Dat dit nu niet meer mag, is lastig. Wat we vroeger ook vaak deden, was een weekendje naar de zee met de hele familie. Mijn oma en opa, tantes, nonkels, neven, nichten, iedereen ging mee. Nu lijken al die simpele kleine dingen opeens een verre droom.”
Wat ging er door je heen in het begin, toen corona voor het eerst bij ons uitbrak?
“Eerst dacht ik nog dat het wel niet tot hier zou raken. China is zó ver weg! En het leek ook niet erg, want iedereen zei toen nog dat het maar een griepje was. Pas na de beelden uit Italië en nadat het virus ook in België begon op te duiken, werd ik bang. Niet om zelf ziek te worden, maar voor mijn ouders en mijn oma en opa. Vooral voor mijn oma en opa is het gevaarlijk, ze zouden eraan kunnen sterven.
Stel je voor dat ik hen besmet. Misschien maakt dat mij nog het meeste bang. Dat ik zonder het te weten zelf besmet zou zijn en het aan iemand doorgeef die daar erg ziek van wordt. Soms lig ik daar ‘s nachts nog altijd van wakker.”
DOSSIER: MENTALE GEZONDHEID
SPELBOEKJE: HÉ, IK BEN HELEMAAL OKÉ
Ook jongere kinderen en prille tieners kunnen het soms moeilijk hebben. En natuurlijk droom je als ouder van een tevreden kind met een gezond zelfbeeld. Om hen daarbij te helpen, ontwikkelden de Onafhankelijke Ziekenfondsen het spelboekje ‘Hé, ik ben helemaal oké’ voor kinderen van 8 tot 12 jaar.
Gratis downloaden?
Surf naar www.mloz.be/nl/publicaties
en typ ‘Hé, ik ben helemaal oké’ in de zoekbalk rechtsboven.
We hopen oprecht van niet. Maar verliest je kind de hoop en ziet hij of zij niets meer zitten? Op www.ouders.zelfmoord1813.be vind je informatie, tips en getuigenissen van andere ouders met een kind dat aan zelfdoding denkt. Aangevuld met inzichten van professionals en experts.
De zelfmoordlijn is trouwens dag en nacht bereikbaar op het nummer 1813. Zowel jongeren als volwassenen kunnen zo altijd praten met een ervaren coach. Om hen door overweldigende momenten te helpen, of gewoon om te praten over gedachten die ze moeilijk kwijt kunnen.
WAT ALS HET ECHT TE ZWAAR WORDT?
VEERKRACHT IS NIET VANZELFSPREKEND
Lobke komt uit een warm nest en krijgt thuis veel steun van haar ouders en grote zussen. Ze is gezond, optimistisch en thuis blijft alles stabiel, ook met corona erbij. Dat helpt haar om positief met de coronamaatregelen te blijven omgaan. Maar voor veel tieners liggen de kaarten anders, en zij hebben meer ondersteuning nodig in deze uitdagende periode. Begin februari 2021 maakte de Belgische Federatie van Psychologen melding van 30% meer consultaties voor jongeren. Klachten als angst, eenzaamheid en depressieve gevoelens blijken steeds meer op te duiken.
NUTTIGE ONLINE PLATFORMEN VOOR JONGEREN DIE HET MOEILIJK HEBBEN
Kinderen en jongeren die niet goed in hun vel zitten, kunnen op verschillende online platformen van erkende organisaties terecht voor advies, tips en verhalen van leeftijdsgenoten die met dezelfde vragen en problemen zitten.
• Op www.noknok.be vinden jongeren tips, opdrachten en verhalen om zich beter te voelen. Van werken aan hun zelfvertrouwen tot omgaan met moeilijke momenten, NokNok stemt alle informatie af op de leefwereld van tieners.
• Op www.awel.be kunnen kinderen en jongeren bellen, chatten of mailen om te praten over wat hen bezighoudt. De meestbesproken thema’s worden er ook in een handige FAQ gegoten met extra tips en nuttige links.
• Op www.watwat.be vinden jongeren een antwoord op vragen over seks, studiebeurzen, hun lijf, een rijbewijs en … de coronamaatregelen.
De informatie is ideaal voor jongeren vanaf 16 jaar. Ze winden nergens doekjes om.
Welke impact hebben de maatregelen vandaag op jou?
“Ik zit in de eerste graad, dus ik mag gelukkig nog gewoon naar school. Al staat er nu wel een
‘afkoelingsweek’ gepland vanaf maandag.
Da’s wel een beetje lastig. Zo online lessen volgen is niet hetzelfde als in de klas. Ik kan mij moeilijker concentreren. Maar dat de volleybal geannuleerd is, vind ik eigenlijk erger. Want we waren net keihard aan het winnen. Echt ál onze laatste matchen hadden we gewonnen. Dat we moesten stoppen op een moment dat we zo goed op dreef waren, was pijnlijk. We kunnen alleen maar hopen dat we na corona de draad weer even vlot opnemen. Het zou vreselijk zonde zijn als we die voorsprong verliezen.”
Hoe voelt dat allemaal voor je?
“Niet leuk natuurlijk. Maar al bij al valt het wel mee. Ik denk dat er veel mensen zijn die veel harder afzien nu. De impact van de maatregelen is voor mij ook een stuk minder drastisch dan voor mijn oma of opa. Die kunnen op dit moment echt nergens naartoe, ze zien niemand meer, moeten constant op hun hoede zijn. Ik kan nog gewoon naar school. Misschien anders dan vroeger, maar dat is toch beter dan helemaal niets.”
Je kan heel goed relativeren, hé, Lobke?
“Haha, ja. Dat valt wel mee. Maar dat de vaccins er eindelijk zijn, vind ik eigenlijk supermotiverend. Soms voel ik mij wel verdrietig hoor, en mis ik de nabijheid van mijn vriendinnen en de volleybal als uitlaatklep.
Maar ik zie wel een uitweg. We moeten nog even volhouden, en als iedereen dan een vaccin gekregen heeft, zijn we ervan af. Moesten ze nu de maatregelen weer te vroeg opheffen en er komt terug een superstrenge lockdown, dat zou ik echt niet zien zitten. Beter nu nog even doorbijten.”
Als alles weer normaal is, wat is het eerste dat je zal doen?
“Volleybalmatchen winnen en mijn vriendinnen knuffelen. En mijn oma en opa bezoeken, natuurlijk. Want ik mis ze heel erg.”
“ Voor jongeren is dit een extra moeilijke periode.”
WWW.OZ.BE
DOSSIER
WAT IS EEN BURN-OUT?
Het woord zegt het al: burn-out betekent ‘opgebrand’.
Wie langdurig aan stress en spanning wordt blootgesteld, kan lichamelijk en geestelijk uitgeput raken. Klachten als slapeloosheid, prikkelbaarheid, hartkloppingen,
concentratieverlies, somberheid en maagpijn steken dan de kop op. Wordt de overbelasting zo groot dat rust alleen niet meer helpt, dan is er sprake van een burn-out. Vanaf dan voelen mensen zich uitgeblust en voortdurend moe. Kortom: het vuur is uit.
HET VERSCHIL TUSSEN STRESS EN BURN-OUT
Stress Burn-out
• Te veel engagement
• Versterkte emoties
• Hyperactiviteit of energieverlies
• Geen engagement meer
• Gedempte emoties
• Complete uitputting De symptomen van stress zijn
vooral fysiek en kunnen leiden tot psychische problemen.
De symptomen van een burn- out zijn vooral emotioneel en kunnen leiden tot een depressie.
EEN BURN-OUT IS GEEN DEPRESSIE
Hoewel de symptomen van een burn-out erg lijken op die van een depressie, zijn het verschillende aandoeningen. Een depressie is een stemmingsstoornis die je gemoed bepaalt, terwijl een burn-out een energiestoornis is. Mensen met een burn- out zijn zodanig over hun grenzen gegaan dat hun energiereserves compleet op zijn, en zelfs ver onder nul staan. Om te kunnen herstellen, moeten ze die reserves in de eerste plaats aanvullen, en ze dan – eens weer op peil – stap voor stap terug opbouwen. Een proces dat veel tijd vraagt en vaak onderschat wordt. En in tegenstelling tot bij een depressie, kan medicatie in de meeste gevallen geen ondersteuning bieden bij het herstel.
Het is belangrijk om iemand met een burn-out de nodige tijd te geven om zijn energiereserves weer op te bouwen. Neemt de persoon in kwestie te vroeg te veel hooi op de vork? Dan kan de burn-out omslaan naar een depressie.
ALS GEDACHTEN EN GEVOELENS DAGELIJKSE ACTIVITEITEN IN DE WEG STAAN
BURN-OUT BETER BEGRIJPEN
Psychische problemen hebben te maken met emoties: je gevoelens en gedachten. Sociale problemen hebben te maken met andere mensen of organisaties, zoals familie en werk. Als beide in elkaar overvloeien, wordt de problematiek psychosociaal. De meest voorkomende psychosociale aandoening
is een burn-out. En die steekt steeds vaker de kop op bij een grote groep mensen.
DOSSIER: MENTALE GEZONDHEID
VOOROORDELEN OM KOMAF MEE TE MAKEN 1. Burn-out is een hype
Burn-out is allesbehalve een modeverschijnsel.
De stijging van het aantal burn-outs is een ernstig maatschappelijk probleem dat door professionals erkend wordt.
2. Burn-out is een teken van zwakte Het tegenovergestelde is waar. Net de mensen met de grootste drive lopen het meeste risico op een burn-out.
3. Wie een burn-out kreeg, blijft gevoelig Ook hier geldt het omgekeerde. Wie een burn-out had, kent zijn grenzen en zal efficiënter te werk gaan. Vaak staan deze mensen net sterker in hun schoenen doordat ze stress beter begrenzen.
HERSTELLEN VAN
EEN BURN-OUT BURN-OUT EN WERK
STEEDS MEER MENSEN KRIJGEN EEN BURN-OUT
HOE KAN JE HELPEN?
Om van een burn-out te herstellen, moet die persoon bewust met zijn energiereserves aan de slag. Belangrijk daarbij is het psychologische aspect. Achterhalen waarom de reserves op zijn en hoe het in de toekomst anders kan, nodigt uit tot zelfreflectie.
Eventuele hulp van een arts of psycholoog kan daarbij helpen.
1. Energie aanvullen
In de eerste fase gaat het vooral om aanvaarden. Wie beseft dat hij een burn-out heeft, kan dat wat hem zo uitput loslaten en de broodnodige rust inlassen. Naast ontspanning ligt de focus op 3 basisbehoeften die goed moeten ingevuld worden. Een gezond slaappatroon, voldoende bewegen en gezond eten. Regelmaat is daarbij het sleutelwoord.
2. Energie op peil houden
In deze fase worden de oorzaken van de burn-out onder de loep genomen.
Wat veroorzaakt de spanningen?
Soms is dat een goede eigenschap, zoals veel verantwoordelijkheidszin.
Of misschien botsen iemands waarden met de cultuur van het bedrijf waar hij werkt. Door de bron van het probleem op te sporen, kan er gekeken worden naar hoe het in de toekomst anders kan.
3. Energie opbouwen
Vanaf deze fase kunnen de bedachte oplossingen – stap voor stap – worden uitgevoerd. Het beste is om te beginnen met kleine eenvoudige dingen, om nadien het gewone dagelijkse leven vlotter terug op te kunnen nemen. Verandering speelt nu een grote rol. Grenzen stellen en eventuele valkuilen herkennen kunnen voorkomen dat iemand opnieuw een burn-out krijgt.
In welke fase iemand terug aan het werk kan, of andere taken op zich kan nemen, hangt af van persoon tot persoon. Sommigen kunnen in de eerste fase nog een beperkt aantal activiteiten aanhouden, anderen zijn compleet op en zelfs niet in staat om een film te bekijken. Daarom is professionele begeleiding bij een burn-out een absolute must. Een huisarts, de arbeidsgeneesheer van het werk, een psycholoog of een coach zijn de ideale vertrouwenspersonen om iemand in het juiste tempo uit een burn-out te begeleiden.
Over burn-out wordt steeds meer geschreven en gesproken.
Daarmee wordt enerzijds het taboe doorbroken, anderzijds is dat ook alarmerend. Steeds meer mensen krijgen te maken met een burn- out, of lopen het risico eraan ten prooi te vallen. Zo blijkt ook uit een studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, waarin het aantal psychosociale aandoeningen vergeleken werd met het aantal erkenningen van arbeidsongeschiktheid.
Dat vrouwen vaker dan mannen in een burn-out terechtkomen, kan verklaard worden door bepaalde persoonlijke eigenschappen die meer aan hen worden toegeschreven.
Denk aan perfectionisme en een groot plichtsbesef. Een andere verklaring kan liggen in het feit dat vrouwen nog altijd het grootste deel van de huishoudelijke taken en de zorg voor de kinderen op zich nemen.
Heb jij een familielid, vriend of collega die een burn-out heeft? Dan kan je hem of haar ondersteunen door verbindend te communiceren.
Vraag hoe het met hen gaat, en luister zonder te oordelen.
Aan goede raad heeft iemand met een burn-out op dat moment vaak niet zo veel. Maar een luisterend oor, begrip en steun kunnen een wereld van verschil maken.
Soms krijg je geen antwoord.
En ook dat is oké. Neem het niet persoonlijk en begrijp dat iemand die alle energie kwijt is soms ook niet kán antwoorden. Geef niet op en laat hem of haar niet vallen. Wacht een paar weken en stel de vraag opnieuw. Zo weet jouw familielid, vriend of collega dat jij er bent als hij of zij er klaar voor is om te praten.
van alle werkenden
1/4
die uitvallen heeft een psychosociale aandoening
van de bedienden die
1/3
uitvallen heeft een psychosociale aandoening
van de vrouwen valt uit
30%
op het werk door een psychosociale aandoening
WWW.OZ.BE
DOSSIER
LEG JE OOR TE LUISTEREN
PODCASTS OVER MENTALE GEZONDHEID
Af en toe voelen we ons allemaal eens wat minder. En dat mag. Mentale gezondheid is niet langer een taboe, en dat zie je ook in het groeiend aantal podcasts over het thema. Omgaan met negatieve gevoelens of gewoon weten dat je niet alleen bent? Leg je oor te luisteren bij experts én lotgenoten.
Een podcast, wat is dat?
Podcasts zitten in de lift. Logisch, want ze zijn altijd en overal beschikbaar. Op de trein of in je zetel: met een podcast heb je altijd een praatprogramma naar keuze op zak. Radiozenders, kranten en andere media bieden podcasts aan via hun website of app.
Maar ook in de App Store of Google Play vind je apps met podcasts.
Je kan ze beluisteren op een apparaat dat met een wifi-netwerk verbonden is. Of je downloadt ze om onderweg te beluisteren zonder dat je mobiele data de hoogte in schieten.
Onze podcastselectie over mentale gezondheid
Voor onze selectie over mentaal welzijn doken we in het aanbod van Spotify, de populaire muziekapp.
De streamingdienst zet sterk in op podcasts, waardoor het aanbod gevarieerd, kwalitatief en – niet onbelangrijk – lokaal is.
ONBESPREEKBAAR
Gentenaars Jef en Jonas maken mentale gezondheid bespreekbaar.
Topics als kwetsbaarheid, eenzaamheid en relaties komen aan bod. Naast het verhaal van de gastspreker delen Jef en Jonas ook hun eigen ervaringen en struikelpunten.
LEVEN ZONDER STRESS Ex-radiopresentator Patrick Kicken gaat openhartige gesprekken aan met (podcast)auteurs, coaches en sprekers. Stress, zingeving, geluk, verdriet, werk, ontspanning, … Je krijgt telkens nieuwe inzichten om mee aan de slag te gaan.
JANNEKE TACKELT HET
Mentale gezondheid bij jongeren, je dromen najagen, … Janneke tackelt alles. En als ervaringsdeskundige met een liefde voor journalistiek doet ze dat met veel vuur. Bekende en minder bekende mensen vertellen eerlijk hoe het écht met hen gaat.
MENTALIG
MIND Young Studio zet met MENTALIG dé podcast voor jongeren over mentale gezondheid neer. Van stress en
burn-out tot eetstoornissen en psychose. Ernstige topics worden toegankelijk en speels besproken.
LUISTEREN?
1 Open de Spotify app (of download hem gratis in de App Store of Google Play).
2 Tik op het vergrootglas rechts onderaan.
3 Typ de naam van de podcast in het zoekveld.
4 Selecteer je podcast in de zoekresultaten.
5 Kies een aflevering en tik op
‘Afspelen’.
Een podcast downloaden kan alleen met een betalend Spotify account. Bij interesse kan je dit activeren via ‘Instellingen’.
1
2
3
4 DOSSIER: MENTALE GEZONDHEID
DE GELUKSDRIEHOEK
SOMS ZIT GELUK IN EEN KLEIN DRIEHOEKJE
Het Vlaams Instituut Gezond Leven helpt ons al jaren om gezonder te leven. Zo ontwikkelde de vzw in het verleden de bekende voedingsdriehoek, en later ook de bewegingsdriehoek. Met de lancering van de
geluksdriehoek voegt ze nu de derde hoeksteen voor onze gezondheid aan haar portfolio toe. Daarmee vind je nu ook de belangrijkste wetenschappelijke kennis over geluk in een handig driehoekje.
Wat maakt gelukkig?
Wetenschappelijk onderzoek leert ons steeds meer over geluk. Zo weten we bijvoorbeeld dat de omstandigheden waarin je opgroeit en de omgeving waarin je leeft, mee je geluk bepalen. Daar kan je dus zelf weinig aan doen. Maar er zijn ook factoren die je zelf kan beïnvloeden. De geluksdriehoek helpt je hierbij.
3 bouwstenen om in balans te zijn
De geluksdriehoek heeft 3 bouwblokken die als puzzelstukken met elkaar verbonden zijn.
Die blokken geven je geen garantie op 100% geluk, maar dienen als basis om emotioneel in balans te blijven, ook als het even tegenzit. Beschouw ze dus als een motor voor je veerkracht.
GOED OMRINGD ZIJN
Dit gaat over het gevoel van warmte en vertrouwen dat je ervaart bij de mensen om je heen. Niet het aantal, maar de kwaliteit van je relaties primeert.
JEZELF KUNNEN ZIJN
Dit gaat over jezelf aanvaarden en positief naar jezelf en je toekomst kijken. Zelfkennis is daarbij een belangrijke factor.
JE GOED VOELEN
Dit gaat over je emotioneel goed in je vel voelen. Wat niet betekent dat je alleen positieve gevoelens moet ervaren, maar ook de negatieve een plaats kan geven.
Perfect geluk bestaat niet (en dat is oké) Je moet en kan je niet altijd gelukkig voelen.
Er zullen altijd uitdagingen op je afkomen, en soms brengen die je uit balans. Maar hé, dat is oké! In de geluksdriehoek vind je die moeilijkheden in de oranje bol onderaan. Soms is de bol groter, soms is hij heel klein. Weet dat er schommelingen kunnen zijn, en stoor je er niet aan.
EXTRA TIPS BIJ DE GELUKSDRIEHOEK
1 Streef waardevolle dingen na, zoals meer tijd met je gezin in plaats van een mooie auto.
2 Wees je bewust van je gevoelens en wat jou precies gelukkig maakt.
3 Werk stap voor stap aan je geluk. Elke kleine verbetering maakt een groot verschil.
4 Investeer in gezonde gewoonten: beweging, voeding en slaap zijn essentieel.
5 Pas je omgeving aan. Spendeer je bijvoorbeeld veel tijd op sociale media? Beperk je toegang.
6 Bereid je voor op tegenslagen. Je kan ze niet vermijden, maar je er wel tegen wapenen.
AAN DE SLAG MET GELUK?
Op www.geluksdriehoek.be vind je nog meer tips, reflectievragen en oefeningen.
“ Je moet en kan je niet altijd gelukkig voelen.”
WWW.OZ.BE
DOSSIER
N
ele Colle kreeg een paar jaar geleden te maken met een burn- out. Daar lag de kiem voor haar nieuwe job als opruimcoach. “Ik was altijd al vrij goed georganiseerd”, start ze haar verhaal. “Maar ik hield wel veel bij. Toen ik een burn-out kreeg, werd alles me te veel. We zaten dan ook nog eens midden in verbouwingen waardoor hier veel dozen en bakken stonden.Dus ben ik beginnen op te ruimen.
Niet omdat ik per se wou dat mijn huis er spic en span bij lag. Ik wilde vooral nadenken over wat ik nodig had en wat ik belangrijk
vond. Al de rest mocht weg. Bij opruimen gaat het over keuzes maken. Ik trok dat door naar de rest van mijn leven. Moest ik echt alle uitnodigingen in mijn sociaal leven aanvaarden?
Ook als iets mijn ding niet was?
Door na te denken en keuzes te maken, voelde ik dat mijn energie beetje bij beetje terugkwam.”
Dus als jij mensen helpt op te ruimen, ben je eigenlijk ook een beetje een mental coach?
“Een opgeruimd huis zal je geluk niet bepalen. Wel het feit dat je plaats maakt voor de dingen die je
belangrijk vindt. Op die manier leer je ook relativeren. Want een goed gevulde kleerkast lijkt leuk, maar eigenlijk bezorgt je dat iedere dag keuzestress. Als je goed in je vel zit, is dat allemaal geen probleem.
Maar als je al weinig energie hebt, kan je dat missen. En uiteindelijk doen we toch vaak dezelfde dingen aan, niet?”
Hoe beïnvloeden al die spullen onze mentale gezondheid?
“Alles wat je ziet liggen in je huis, vraagt aandacht en dus energie.
Vergelijk het met een koelkast die staat te zoemen. Je merkt dat niet,
RUST IN JE HUIS,
RUIMTE IN JE HOOFD
Een gezonde geest in een gezond lichaam. Dat gezegde kende je misschien al. Rust in je huis, ruimte
in je hoofd – ook dat zou niet misstaan op een tegeltje in de keuken.
Opruimcoach Nele Colle legt uit hoe een opgeruimd huis je op weg kan
helpen naar meer mentale rust.
DOSSIER: MENTALE GEZONDHEID
maar als dat gezoem plots weg is, denk je wel: ‘oh, het is hier zo rustig.’
Dingen die onnodig energie vragen, kan je missen wanneer het leven een beetje drukker wordt. Dan heb je je tijd en je energie nodig voor de juiste zaken.
Iets nieuws kopen maakt je even blij.
Dat heeft te maken met chemische stoffen in je hersenen. Maar dingen weggeven, maakt je langer gelukkig.
Dat zijn ook zaken die helpen om je emmertje energie weer te vullen.
Knopen doorhakken zorgt ervoor dat je balans kan terugkomen.”
Opruimcoaches zijn een nieuw fenomeen. Waarom hebben we ze nu nodig en vroeger niet?
“Dat is een maatschappelijk gevolg van het feit dat we nog nooit zoveel spullen hebben gehad. Alles wordt steeds goedkoper. We krijgen overal gadgets gratis bij, maar eigenlijk is dat totaal niet duurzaam. Van zodra je kinderen hebt, komt er nog meer je huis binnen. Tot je op een bepaald moment zegt: wat is dat hier allemaal? En niet iedereen is even georganiseerd, dus soms wordt dat dan één grote chaos. Als je bewuster omgaat met spullen, ga je ook bewuster kopen.”
Welke mensen komen bij jou aankloppen?
“Wel, toen ik begon, dacht ik dat het de jonggepensioneerden zouden zijn. Omdat zij plots veel tijd krijgen en geconfronteerd worden met een groot en vol huis waar nog allerlei spullen staan die hun kinderen niet meenamen of van erfenissen. Maar ik heb me daarin vergist. Zo help ik ook veel jonge gezinnen.”
En wat zijn de meest gehoorde excuses bij het opruimen?
“Ik heb dat gekregen van iemand of dat heeft veel geld gekost, dus dat kan ik toch niet weg doen? Of daar
heb ik goede herinneringen aan. Of ik ga dat nog gebruiken. Of het is toch nog goed? Dus in mijn lezingen en in mijn boek vertel ik hoe ik daar mee omga, want ik herken dat natuurlijk allemaal. En je hoeft niet alles door deuren en ramen weg te gooien. Het belangrijkste is dat je overzicht hebt. Dat je weet wat je hebt, de dingen gebruikt en ervan geniet. Van zodra dat niet meer het geval is: doe het weg. Ik ben spullen veel tijdelijker gaan bekijken. Je haalt ze in huis voor een bepaalde periode. Liefst zo lang mogelijk natuurlijk. En wil je veel geld betalen voor die tijd, dan doe je dat. Maar dat geld krijg je niet terug door dingen te laten liggen.”
Spullen langs deuren en vensters weggooien, dat is niet echt duurzaam, dus wat moeten we ermee doen?
“Op mijn website staat een kaart waarop ik alle initiatieven verzameld heb die spullen inzamelen, ruilen of verkopen. Je kan dan kijken waar je in jouw buurt terecht kan.
Besef dat spullen veel beter af zijn als ze gebruikt worden en ze een nieuwe thuis zullen vinden bij mensen die ze nodig hebben. Zo krijgen ze een tweede of een derde leven en moeten er minder dingen geproduceerd worden. Dus koop geen rommel, wel iets wat je kan doorgeven of verkopen. En koop ook eens tweedehands. Op die manier maak je een verschil voor het milieu en in je portemonnee.”
Wat als mensen er wel van overtuigd zijn dat ze willen ontrommelen, maar ze weten totaal niet hoe eraan te beginnen?
Welke tips kan je hen geven?
“Begin niet zomaar. Veel mensen trekken een kast open en leggen recht wat scheef ligt en hebben opgeruimd. Maar op die manier
moet je telkens opnieuw beginnen.
Denk op voorhand na: wat hoort hier thuis en wat niet?
Wat is de functie van deze kast of deze kamer. Hoe duidelijker dat is, des te kleiner de kans dat er in iedere kamer of kast vanalles en nog wat ligt. In de loop van de jaren kunnen functies van een kamer of kast natuurlijk veranderen, dus je hoeft je daar niet blind op te staren. Hou ook zoveel mogelijk samen wat samen hoort zodat je ziet wat je hebt, en weet dat je genoeg hebt. Het perfecte opruimsysteem bestaat trouwens niet. Je beslist best wat de vaste plaats is, en die moet je inoefenen.
En werkt het niet, verander die plaats dan. Maar geef het tijd, want het duurt ongeveer zestig dagen om een nieuwe gewoonte aan te leren.”
INFOSESSIE
RUST IN JE HUIS, RUIMTE IN JE HOOFD
Altijd maar aan het opruimen en toch geen rust vinden in je huis? Nele Colle geeft een interactieve lezing over ontspullen, opruimen en organiseren en hoe dat leidt tot een eenvoudiger en duurzaam leven.
> Woensdag 2 juni 2021, van 19u tot 21u
> Schrijf je in op www.oz.be/infodoe
> Volg de sessie online of in het OZ Center Wilrijk.
HULP NODIG MET JE HUISHOUDEN OF JE STRIJK?
Tijd maken voor je nieuwe doel? Besteed het poetsen uit aan een professionele poetshulp.
En betaal met voordelige dienstencheques.
www.poetshulp.be Nele Colle, opruimcoach en
auteur van het boek JOMO!
“ Als je bewuster omgaat met spullen, ga je ook bewuster kopen.”
WWW.OZ.BE
DOSSIER
Vertellen wat je bezighoudt. In deze soms moeilijke tijden is het meer dan ooit een noodzaak.
Want praten wérkt. Zit je met negatieve gevoelens, zorgen of angsten? Krop ze niet langer op.
Via de OZ Luisterlijn kan je van thuis uit met een erkende psycholoog spreken.
Diane De Buck is een van de psychologen in het team. Ze vertelt je meer over de Luisterlijn.
NOOD AAN EEN ECHT GESPREK IN ALLE VERTROUWEN?
DE PSYCHOLOGEN VAN DE OZ LUISTERLIJN ZIJN ER VOOR JE
Hoe is de Luisterlijn ontstaan?
“Soms ligt de drempel om naar een psycholoog te stappen hoog. Vooral wie voor het eerst psychologische hulp zoekt, weet soms niet goed waar te beginnen. Vraag je het aan je huisarts?
Ga je zelf online op zoek? Is een gespecialiseerde psycholoog de beste keuze? Wie met deze vragen zit en zich daar niet comfortabel bij voelt, kan rekenen op de Luisterlijn. Met een eenvoudig telefoontje vanuit de vertrouwde thuisomgeving kan je professionele begeleiding inschakelen.”
Wat kan er allemaal besproken worden?
“Alles. Het team psychologen bij de OZ Luisterlijn is erg divers. Samen hebben we een brede expertise in verschillende domeinen.
Gaat het moeilijk op het werk? Duiken er relatieproblemen op? Kamp je met hevige stress?
Er is altijd een ervaren psycholoog die jou kan helpen. Soms als luisterend oor, soms om je naar een oplossing op korte termijn te begeleiden. Alles hangt af van wat je van ons verwacht. En stellen we vast dat iemand met een dieperliggend probleem kampt, dan verwijzen we hem of haar door naar geschikte begeleiding op lange termijn.”
Wie kan er allemaal terecht bij de Luisterlijn?
“De Luisterlijn is een unieke dienstverlening van OZ. Als klant kan je dus altijd rekenen op psychologische bijstand via de telefoon. Je kan ons
bellen voor jezelf, maar ook voor iemand die je dierbaar is. Heb je bijvoorbeeld een tiener die het moeilijk heeft, en weet je niet goed hoe daarmee om te gaan? Of is je partner zijn job kwijt en wil je hem in deze moeilijke periode ondersteunen en motiveren? Ook dan kan je rekenen op professioneel advies en begeleiding.”
PSYCHOTHERAPIE VOOR KINDEREN EN JONGEREN
Kinderen en jongeren hebben het extra moeilijk in deze uitzonderlijke tijden. Heeft jouw kind nood aan psycho- therapie? Verlies dan dit OZ Voordeel niet uit het oog.
Je krijgt jaarlijks € 10 per sessie terugbetaald (maximaal 10 sessies) bij een erkende psycholoog, arts of psycho- therapeut met ECP-certificaat voor kinderen t.e.m.18 jaar.
Meer informatie vind je op www.oz.be/psychologische-bijstand.
LUISTERLIJN
NOOD AAN EEN GESPREK?
De OZ Luisterlijn is beschikbaar voor al onze klanten. Je krijgt elk jaar tot 5 gesprekken met een erkende psycholoog.
> Hoe? Via het gratis nummer 0800 88 081.
> Wanneer? Elke weekdag, telkens van 8u tot 21u.
> Aanvragen? Hoeft niet! Je rijksregisternummer doorgeven volstaat.
> Meer weten? Surf naar www.oz.be/luisterlijn.
DOSSIER: MENTALE GEZONDHEID
F
ortnite, Facebook, Snapchat, TikTok, … Soms lijkt het wel of jongeren in een virtuele wereld leven. Zeker met een pandemie erbij die onze activiteiten aan banden legde, werd digitaal meer dan ooit het nieuwe normaal. Maar welke impact heeft dat op onze kinderen? Matthias Dewilde, expert in digitale verslavingsproblematieken bij jongeren, werpt er zijn licht op.Wat trekt jongeren zo aan in sociale media en games?
“Voor jongeren zijn vrienden ontzettend belangrijk. Via sociale media missen ze niets, en krijgen ze de kans om erbij te horen. Ook de waardering die ze krijgen, door het aantal ‘likes’ bijvoorbeeld, is een boost voor hun zelfvertrouwen.
Gamende jongeren zijn bovendien vaak prestatiegericht. Uitblinken op het scorebord is dan de drijfveer.
Maar ook daar is een sociaal aspect aan verbonden: winnen, aanvaard worden en vrienden maken.”
Wat zijn de valkuilen van al die online platformen?
“Apps als Facebook of Snapchat zijn zo ontwikkeld dat je als gebruiker constant geprikkeld wordt om de app te openen. Dit kan verslavend gedrag mee in de hand werken, waardoor op termijn het online leven boven het echte primeert. Voor gamers is het risico gelijkaardig. Zeker introverte jongeren die online veel vlotter durven communiceren, kunnen zich steeds dieper in die veilige cocon terugtrekken. Als dat gebeurt kunnen ze hun sociale vaardigheden in het echte leven niet meer ontwikkelen, of zelfs verliezen.
Door voldoende schermvrije momenten in te lassen voor je kind kan je hen die valkuilen helpen vermijden.”
HOE SOCIAAL IS DIGITAAL?
DE IMPACT VAN SOCIALE MEDIA EN GAMES OP JE KINDEREN
Erger jij je ook wel eens als je kinderen niets horen omdat ze met hun neus tegen een schermpje kleven?
Je bent niet alleen. Steeds meer ouders stellen zich vragen bij de schermtijd van hun kroost.
Wanneer moet je als ouder ingrijpen?
“Als je kind problemen krijgt door zijn of haar online gedrag, is het aan jou als ouder om te helpen.
Een jongere die zich thuis isoleert en alleen online functioneert, bijvoorbeeld. Maar ook subtielere signalen, zoals slechte resultaten op school, prikkelbaarheid of oververmoeidheid kunnen het gevolg zijn van een overdaad aan gamen of sociale media.
Het begrenzen van de schermtijd is dan nodig om je kind te helpen.”
Wat doe ik als mijn kind hulp nodig heeft?
“Het online gedrag bekritiseren geeft je kind een schuldgevoel, met een vicieuze cirkel als resultaat.
Uit schaamte kan je kind zich nog vaker – en bovendien ook stiekem – online terugtrekken. Als begripvolle ouder kan je het gedrag efficiënter begrenzen. Je zal zien dat jullie afspraken over de schermtijden beter worden nageleefd als je kind zich begrepen voelt.”
INFOSESSIE
DIGITAAL BEWUST OPVOEDEN
Wat maken games en sociale media zo aantrekkelijk?
Hoe ga je daar als ouder best mee om? En hoeveel moet je er zelf van kennen om je kinderen te behoeden voor de mogelijke gevaren? Matthias Dewilde geeft advies over hoe je je kinderen kan steunen doorheen deze digitale tijden.
> Woensdag 12 mei 2021, van 19u tot 21u
> Schrijf je in op www.oz.be/infodoe
> Volg de sessie online of in het OZ Center Wilrijk.
BOEK ‘GAME OVER’
Matthias Dewilde raakte 20 jaar geleden verslaafd aan games.
Sinds zijn 30ste helpt hij als ervaringsdeskundige ouders van en jongeren met een online problematiek. In zijn boek
‘Game Over’ licht hij de problematiek van game- verslavingen bij jongeren uitgebreid toe.
WWW.OZ.BE
