CATECHESEMOMENT
AV2021
• Timing catechesemoment: ± 35 minuten
• Materiaal vormeling: (klad)papier + schrijfgerief
• Materiaal catechist: verhaal Bartimeüs + groepsverdeling: maximaal 20 vormelingen per groepje + bijlage 1 & 2 en eventueel beamer, laptop en boxen.
• Ter ondersteuning van dit catechesemoment werden enkele korte fi lmpjes opgenomen met de bisschop die wat meer duiding geeft bij het verhaal van Bartimeüs. U kan deze gebruiken ter inleiding op de verschillende onderdelen van dit catechesemoment. De fi lmpjes vindt u op www.vormelingendaggent.ijd.be.
De catechese is opgebouwd rond het verhaal van de ontmoeting tussen Jezus en Bartimeüs (Mc 10, 46-52). Het verhaal wordt verteld, en via verschillende creatieve werkvormen leven we ons in. Samen met de vormelingen ontdekken we wat het betekent om christen te worden. De grondgedachte is: de ontmoeting met Jezus opent je ogen en verandert je leven.
Hieronder vindt u het verhaal met een duiding voor de catechisten. Daarna volgt het verloop van het catechesemoment.
GENEZING VAN DE BLINDE IN JERICHO
46 Nu kwamen ze in Jericho. Maar toen Jezus vergezeld van zijn leerlingen en een flinke menigte weer uit Jericho wegtrok, zat een blinde bedelaar, Bartimeüs, de zoon van Timeüs, langs de weg.
47 Zodra hij hoorde dat het Jezus de Nazarener was, begon hij luidkeels te roepen:
“Jezus, Zoon van David, heb medelijden met mij!”
48 Velen snauwden hem toe te zwijgen, maar hij riep nog veel harder: “Zoon van David, heb medelijden met mij!”
49 Jezus bleef staan en zei: “Roep hem eens hier.” Ze riepen de blinde toe: “Heb goede moed! Sta op. Hij roept u.”
50 Hij wierp zijn mantel af, sprong overeind en kwam naar Jezus toe.
51 Jezus vroeg hem: “Wat wilt ge dat Ik voor u doe?” De blinde antwoordde Hem:
ACHTERGROND BIJ HET VERHAAL (VOOR DE CATECHIST)
Het vormsel is een stap op weg naar het christen worden. Hoe je christen kan worden en wat dat betekent voor je leven, lezen we in het verhaal over de ontmoeting van Jezus met Bartimeüs (Mc 10, 46-52). De ontmoeting met Jezus opent je ogen en verandert je.
• Alles begint met Bartimeüs die Jezus hulp vraagt. De menigte beveelt hem om te zwijgen, maar hij is ervan overtuigd dat Jezus hem kan helpen.
• Bartimeüs is een blinde bedelaar, langs de kant van de weg, niemand die naar hem omziet. En toch wordt hij gezien! Door Jezus.
• Bartimeüs’ geluk kan niet meer op van zodra Jezus hem helpt. De ontmoeting met Jezus verandert zijn leven. Eindelijk kan hij terug zien. Onvoorstelbaar! ‘Niet normaal!’, zeggen de jongeren vandaag. Wanneer de goedheid je overvalt, word je een ander mens. Wanneer je de onvoorwaardelijke liefde van God ervaart, verander je totaal.
Marcus zegt: “Sta op. Hij roept u!”
In plaats van op de bedelaar neer te kijken en te zeggen dat hij zijn mond moet houden, geven de omstanders na het gebod van Jezus een krachtige drievoudige aanmoediging aan Bartimeüs. Moed houden, opstaan, want Hij roept u! Jezus geeft hoop waardoor de omstanders inzien waar en hoe ze een steentje kunnen bijdragen. Bartimeüs gaat zo geloven in zijn eigen kracht. Hij werd gezien…
VERLOOP VAN HET CATECHESEMOMENT
1. VERHAAL VAN DE ONTMOETING VAN JEZUS EN BARTIMEÜS (5 MINUTEN)
KEUZE: je kan er voor kiezen om het Bijbelverhaal te vertellen of je kan de vormeling het fi lmpje tonen.
Materiaal: Bijbelverhaal (zie pagina 1)
Een catechist vertelt het verhaal uit het evangelie volgens Marcus over de ontmoeting van Jezus en Bartimeüs.
Aanbeveling bij de vertelling: vertel het verhaal kort (nog zonder verduidelijking!) met de Bijbeltekst bij de hand.
• Verhalen moeten verteld worden. Toch suggereren we voor deze catechese om dicht bij de Bijbeltekst zelf te blijven. Marcus vertelt sober over de ontmoeting van Jezus en Bartimeüs in slechts 7 Bijbelverzen. Maar zijn verhaal spreekt tot de verbeelding. Welnu, het is beter de verbeelding te laten spreken dan ze als verteller zélf helemaal in te vullen, wat sommige kinder- en jeugdbijbels met dit verhaal wel eens plegen te doen! De creatieve werkvormen in deze catechese willen die verbeelding bij de vormelingen precies aanspreken.
• Als je dit verhaal vertelt…
* weet dan dat jongeren vaak niet begrijpen dat mensen blinden niet willen helpen, hoewel ze zelf soms ook erg hard zijn.
* leg dan de volle nadruk op de ontmoeting van Jezus met Bartimeüs: Jezus haalt hem er weer helemaal bij.
* vergeet dan niet dat jongeren het er moeilijk mee hebben dat 'zien' in de bijbel ook 'inzien' betekent en dus meer betekent dan alleen maar 'kijken' (belang van symbooldidactiek). Zolang ze dit niet door hebben, is de kans groot dat ze Jezus als een ‘tovenaar’ zien.
• De woorden die de evangelist gebruikt, doen er wel degelijk toe (zie ook achtergrond). Ter informatie:
- Nu kwamen ze in Jericho. Jezus is altijd onderweg.
- Langs de weg: Beeld voor de marginale positie van Bartimeüs in de maatschappij: hij hoort er letterlijk en figuurlijk niet meer bij. Dit staat in contrast met het einde van deze tekst: hij (Bartimeüs) sloot zich bij Hem (Jezus) aan op zijn tocht.
- Zoon van ... In de Bijbel wil 'zoon' niet altijd zeggen: kind van vader of moeder. Het wil ook zeggen dat iemand leeft naar het voorbeeld van iemand aan wie men goede herinneringen heeft.
- 'Zoon van David': Hiermee wordt de Messias bedoeld, de koning naar wie de joden uitkeken en op wie, in het Oude Testament, alle hoop gevestigd was (verlosser, redder). Een koning die voor recht en vrede zou zorgen. Met deze titel wordt de intocht in Jeruzalem (de tekst die volgt op de ontmoeting van Jezus en Bartimeüs) voorbereid. Als Bartimeüs Jezus de 'zoon van David' noemt, zegt hij eigenlijk dat Jezus de Messias is, de Gezalfde van God. Bartimeüs blijkt dus een merkwaardige blinde te zijn: hij 'ziet' meer dan de mensen uit zijn omgeving.
- Maar Bartimeüs geeft niet op, hij roept: “Heb medelijden met mij.”
- Heb goede moed! Sta op. Hij roept u.
- Op het moment waarop Jezus hem roept, verandert bij Bartimeüs alles!
Een diepe vreugde komt over hem en die maakt dat hij totaal verandert.
Zo gaat het dikwijls in de Schrift: een ontmoeting met de onvoorwaardelijke liefde van God verandert je totaal en zelfs uitzinnig! “Niet normaal!”, zeggen jongeren vandaag.
- De mantel is het enige bezit van een bedelaar. In het afwerpen van de mantel laat Bartimeüs niet alleen zijn vroegere leven achter, hij realiseert ook de aansporingen van Jezus: 'alles prijsgeven', 'rijkdom en bezittingen opzeggen'. 'Zijn mantel afwerpen' wordt in deze tekst het beeld van de totale overgave om Jezus te volgen.
- Wat kan ik voor u doen? Is Jezus ziende blind, dat Hij zo'n vraag stelt?
In zijn manier van denken heeft Jezus liever dat iemand zelf zijn noden verwoordt. Bartimeüs had bijvoorbeeld ook om wat geld, om te kunnen eten gevraagd hebben.
- “Zien en gezien worden”, daar draait het om in dit verhaal en in vele andere Bijbelverhalen. Bartimeüs is een blinde bedelaar langs de weg, hij hoort er niet bij. Niemand gelooft dat hij nog kan geholpen worden. Hij zal altijd blind blijven. 'Zien' is in de Bijbel het beeld voor: 'inzien', 'geloven'. Zo ziet Bartimeüs in Jezus het 'licht' voor de mensen.
- En zo kan Marcus zijn verhaal besluiten: Ga, uw geloof heeft u genezen.
2. HULP VRAGEN (AAN JEZUS) (10 MINUTEN)
Materiaal: (klad)papier + schrijfgerief per vormeling + Bijlage 1 (afgedrukt per groep) + Bijlage 2 + filmpje bisschop
Hulp vragen is absoluut niet gemakkelijk. Toch is het dat wat Bartimeüs doet in het verhaal. Hij roept Jezus, want hij is ervan overtuigd dat Hij kan helpen.
In dit onderdeel geeft u de vormelingen de volgende opdracht Bijlage 1 - sudoku opgave
De opdracht die ze krijgen is véél te moeilijk om alleen op te lossen. Maar ga hen niet meteen helpen. Kijk wat hun reactie is op de opdracht. Gaan ze het zelf proberen? Zoeken ze naar hulpmiddelen? Of vragen ze hulp aan een begeleider?
(De begeleider heeft de oplossing bij de hand, Bijlage 2 - sudoku oplossing.) Opgelet: het is niet zo zeer de bedoeling dat de vormelingen de sudoku oplossen, het gaat eerder om de ervaring van een moeilijke opdracht waarbij ze zich de vraag stellen of ze al dan niet hulp inschakelen.
Nadien is er een kort uitwisselingsmoment. Dit moment kan je met de hele groep
- Waarom was de opdracht moeilijk?
- Heb je de hulp van de catechist ingeschakeld?
- Vond je het gemakkelijk om hulp te vragen? Waarom wel/niet?
3. ”GEZIEN WORDEN” (10 MINUTEN)
Doel: De jongeren denken zelf na hoe ze zich zouden voelen mochten ze geroepen worden door Jezus en plaatsen zich daarvoor even in Bartimeüs’ schoenen.
Materiaal: (klad)papier en schrijfgerief per vormeling, 1 stoel per groep + filmpje bisschop
Hoe zou ik me gevoeld hebben?
Laat de vormelingen als voorbereiding op dit deeltje elk voor zich eerst een vraag beantwoorden. De vraag luidt als volgt: “Indien ik Bartimeüs was, hoe zou ik me gevoeld hebben toen de menigte me riep dat ik moest zwijgen?”.
Geef de vormelingen enkele opties zoals: angstig, droevig, onzeker, gegeneerd, wantrouwig, verrast, gelukkig, verbaasd, bang… eventueel kunnen ze zelf nog aanvullen. Een vormeling kan meerdere woorden noteren! Er hoeft niet uitgewisseld te worden.
Bibliodrama: lege stoel
In het lokaal staan stoelen. Plaats één stoel ergens centraal. Bij voorkeur plaatst u de stoelen zoals op de afbeelding. Vertel aan de vormelingen dat de stoel symbool staat voor Bartimeüs.
Enerzijds beveelt de menigte Bartimeüs te zwijgen, niet op te vallen, zijn problemen voor zichzelf te houden… anderen hebben daar geen zaken mee en al zeker Jezus niet! Anderzijds, wanneer Jezus hun zegt om Bartimeüs bij Zich te roepen, dan gaan ze daar graag op in. Ze gaan bij de blinde bedelaar en geven hem moed: ‘Sta op. Hij roept u.’
Een vormeling die een idee heeft, kan op of achter de stoel komen staan en luidop een mogelijke gedachte van Bartimeüs verwoorden (cfr. bibliodrama – type
‘lege stoel’). Er zijn geen juiste of foute antwoorden. Er hoeft ook niet gereageerd te worden. Laat zo enkele vormelingen aan bod komen. Indien nodig kunnen begeleiders deelnemen om de vormelingen op gang te brengen.
4. VERDUIDELIJKING/GETUIGENIS DOOR DE CATECHIST: DE GOEDHEID VAN JEZUS VERANDERT BARTIMEÜS (10 MINUTEN)
Materiaal: (klad)papier en schrijfgerief per vormeling + filmpje bisschop
Laat de vormelingen elk voor zich een tweede vraag beantwoorden: “Indien ik Bartimeüs was, hoe zou ik me gevoeld hebben wanneer Jezus me terug liet zien?”.
Geef de vormelingen enkele opties zoals: tevreden, vergevend, veranderd, verward, geliefd, gesterkt, vreugdevol, gered… eventueel kunnen ze zelf nog aanvullen. Een vormeling kan meerdere woorden noteren! Er hoeft niet uitgewisseld te worden.
We kijken daarna met de vormelingen nog eens naar het Bijbelverhaal en meer bepaald vers 52: “Ga, uw geloof heeft u genezen.”.
Hoe is Bartimeüs veranderd?
Kan de ‘ontmoeting’ met Jezus ook ons veranderen? Een catechist kan hier (kort) iets over vertellen wat het met zijn/haar leven ‘doet’ om christen te zijn: een mini- getuigenis dat zich – gezien het thema van deze catechese – vooral richt op de vreugde die het ervaren van Gods goedheid met zich mee brengt.
5. WAT NEEM JE MEE? (EXTRA)
Het is niet verplicht om dit deel van het catechesemoment aan bod te laten komen.
Geef de vormelingen de kans om even te noteren wat ze van dit catechesemoment meenemen. Eventueel kan daar (kort) over in gesprek worden gegaan.
