Infoblad : geluid Bijlage bij ArboRider Ziggo Dome

(1)

Infoblad : geluid

Bijlage bij ArboRider Ziggo Dome Algemene Informatie over Geluid – I Love My Ears

Tijdens je werkzaamheden in de Ziggo Dome krijg je te maken met hoge geluidsbelasting.

Met dit infoblad wijzen wij je op de risico’s van hard geluid en wat je hiertegen kunt doen.

Want hard geluid kan tijdelijk en op den duur permanente schade aan je gehoor veroorzaken. Hoe harder het geluid en hoe langer het duurt, hoe meer schade er optreedt.

Wat is geluid

Geluid is een trilling in de lucht die wordt opgevangen door de oren. Die trilling kan veroorzaakt worden door een luidspreker, maar ook door iets anders (bijv. werkzaamheden).

Alles wat beweegt veroorzaakt een verandering in de luchtdruk. De moleculen in de lucht botsen tegen elkaar en geven zo de trillingen door. Uiteindelijk botsen sommige van die trillingen tegen je trommelvlies. De vloeistof in het gehoororgaan prikkelt de zintuigcellen (trilhaartjes) in het gehoororgaan. De geprikkelde zintuigcellen produceren een impuls. Deze impuls wordt via sensorische zenuwen naar de hersenen gestuurd. We nemen bijvoorbeeld de muziek uit de luidspreker waar (bron https://ilovemyears.nl/ ).

Decibel en Hertz

Geluid heeft twee eigenschappen: geluid is hard of zacht (geluidssterkte) en geluid heeft een hoge of een lage toon (toonhoogte/ frequentie). De geluidssterkte zegt iets over de grootte van de trilling. Hoe groter de trilling, hoe harder het geluid. Geluid meet je in decibel (dB). De pijngrens bij mensen ligt op 120 dB. Het hardste geluid is 194 dB, dan worden alle luchtmoleculen samengedrukt.

De hoogte van geluid noemen we toonhoogte of frequentie. De toonhoogte hangt af van de snelheid waarmee iets trilt. Hoe sneller iets trilt, hoe langer de toon. De toonhoogte wordt aangegeven in hertz (Hz). Een Hz is hetzelfde als een trilling per seconde. Mensen kunnen geluiden horen tussen 20Hz en 20.000 Hz.

Gehoorschade

Een geluidsniveau vanaf 80 dB kan al tot (blijvende) gehoorschade leiden. Vanaf 120 dB loop je direct en onherstelbaar gehoorschade op (!). Vergelijk het met een grasveld waar een bulldozer de grassprietjes in een klap platwalst. In onderstaande video wordt in 2 minuten uitgelegd hoe gehoorschade ontstaat:

https://youtu.be/X3AtRANMTu0

(2)

Soorten gehoorschade

De ‘piep’ wordt veroorzaakt door beschadigde trilhaartjes. Het continu horen van een piep of ruis heet oorsuizen. Andere vormen van gehoorschade zijn overgevoeligheid voor geluid, vervorming van geluid en geluiden links en rechts verschillend waarnemen. Hieronder zie je de Latijnse namen bij de vormen van gehoorschade:

• Oorsuizen, een continue piep of ruis → Tinnitus

• Pijn of ongemak bij harde geluiden → Hyperacusis

• Verschillend geluid in het linker en rechteroor → Diplacusis

• Vervorming van geluiden → Distorie

Naast deze vormen komen er nog twee veel voor: lawaaislechthorendheid en ouderdomsslechthorendheid. Lawaaislechthorendheid ontstaat als je teveel of te vaak hard geluid hoort zoals versterkt muziek. Je merkt dit doordat je meer moeite hebt met het verstaan van mensen in een rumoerige omgeving of het horen van muziek. Bij ouderdomsslechthorendheid slijt het gehoor op een natuurlijke wijze.

Gevolgen van gehoorschade

Als je niet goed meer kan horen kunnen de sociale en maatschappelijke gevolgen groot zijn:

• Mensen niet meer kunnen verstaan wat kan zorgen voor hoofdpijn en vermoeidheid;

• Vermijden van plaatsen met harde geluiden wat voor een sociaal isolement kan veroorzaken;

• Oriëntatie verliezen;

• Continue piep of ruis wat invloed heeft op je concentratie of slaap;

• Verliezen van werk als je niet(s) meer kunt verstaan.

Convenant en Arbo

Wij confirmeren ons aan het ‘convenant gehoorschade versterkt muziek’ welke te downloaden is op https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2018/12/05/derde- convenant-preventie-gehoorschade-versterkte-muziek

Medewerkers en vrijwilligers moeten zich aan de Arbowetgeving houden. De tijd die zij in een bepaald geluidsniveau mogen werken is daarom beperkt. Het uitgangspunt is dat je bij een geluidsniveau van 80 dB maximaal 8 uur per dag mag werken. Elke 3 dB harder

(3)

betekent een verdubbeling van het geluid, en daarmee een halvering van de tijd die je daarin mag werken.

Voorbeeld: een medewerker (18 jaar of ouder) mag minder dan 5 minuten per dag werken in een geluidsniveau van 103 dB.

In onderstaand schema is aangegeven bij welk geluidsniveau welke maatregelen genomen moeten worden. Zo zie je dat medewerkers al eerder gehoorbescherming moeten gebruiken dan wanneer dat aan bezoekers geadviseerd wordt. Ook kun je zien dat als medewerkers gehoorbescherming gebruiken met een demping van 15 dB het maximale geluidsniveau voor iedereen 100 dB wordt. Bij gehoorbescherming met een hogere demping is het maximale geluidsniveau wel 103 dB.

Bescherming tegen hard geluid

Je kunt je op verschillende manieren beschermen tegen harde geluiden. Hieronder leggen we de verschillende type beschermers uit.

Herriestoppers (schuimpluggen)

Dit zijn van de felgekleurde herriestoppers die je eenmalig gebruikt. De naam zegt het al; ze worden vooral in fabrieken of de bouw gebruikt om ‘herrie te stoppen’. Deze pluggen zijn goedkoop, maar hebben wel een aantal nadelen:

- Ze passen vaak niet goed en vallen makkelijk uit je oren. Dit geeft een vals gevoel van veiligheid;

- Als ze wel goed passen, dempen ze alleen maar, waardoor de muziek vervormt en niet mooi klinkt;

(4)

- Ook sluiten ze je gehoorgang volledig af waardoor je het gevoel hebt dat je in een vissenkom zit;

- Ze zijn opvallend zichtbaar.

Universele oordoppen met muziekfilter

Universele oordoppen met muziekfilter zijn de koop vanaf 5 tot 25 euro en kunnen meerdere keren gebruikt worden. Dit type oordop wordt tegenwoordig van een thermoplastische kunststof gemaakt, dat lekker zacht en comfortabel aanvoelt. Het is een materiaal dat zich door de warmte van je lichaam helemaal naar je oor vormt, meestal binnen een kwartier.

Het filter zorgt ervoor dat de muziek gelijkmatig wordt gedempt. Zo kan je genieten van de muziek zonder dat het geluidsbeeld wordt vervormd en je loopt bovendien minder kans op gehoorschade.

De universele oordoppen met muziekfilter hebben meerdere voordelen:

- Je blijft genieten van de muziek en kunt je vrienden beter verstaan dankzij de muziekfilter;

- Je kan kiezen welke demping je wilt, ze variëren van 15 tot 21 dB;

- Ze zijn vrij klein en je ziet ze nauwelijks zitten van een afstand;

- Je hebt minder last van hoofdpijn en vermoeidheid omdat je oren minder harde geluiden hoeven te verwerken.

Oordoppen op maat met muziekfilter

Als je echt optimaal draagcomfort wilt dan kies je voor oordoppen op maat. Deze zogenaamde otoplastieken worden helemaal op jouw oren afgestemd. Ook zit er in dit type oordop een zeer goede geluidsfilter waarmee de kwaliteit van de muziek zo optimaal mogelijk blijft. Ze kosten wel wat meer; tussen de 100 en 200 euro.

Je kunt otoplastieken dagelijks gebruiken, wel is het verstandig om de otoplastieken minimaal twee tot drie jaar bij de leverancier te laten controleren op geluidslekken. Dit komt omdat je oren je hele leven lang blijven groeien. Bij een lek moet de otoplastiek vervangen worden door een nieuw exemplaar. De filter kan vaak wel opnieuw gebruikt worden.

Muziekfilters zijn met verschillende dempingen leverbaar, oplopend tot 25 dB en in meerdere kleuren leverbaar.

Welke demper

Een oordop sluit de gehoorgang geheel af, maar de filter zorgt voor de demping. Om de beleving van de muziek niet te verstoren is een filter die alle frequenties gelijkmatig dempt het meest geschikt, een zogenoemde lineaire filter. Voor medewerkers is dat essentieel om mensen goed te kunnen blijven verstaan. Een ‘muziekfilter’ is hiervoor de beste oplossing.

Maar ook hier zijn er verschillen in de dempingwaarde.

Dempinggrafiek

Vaak kun je in een grafiek direct zien hoe de demping is van een filter. Hoe rechter de lijn hoe gelijkmatiger de demping, hoe minder vervorming van muziek en spraak.

Naast grafieken worden de waarden in de vorm van een tabel weergegeven.

(5)

SNR en LMH-waarde

Vaak wordt de SNR-waarde van de oordoppen vermeld, dat is de gemiddelde demping over het gehele spectrum van toonhoogtes. SNR betekent: ‘Single Number rating’. Een SNR van 15 betekent een gemiddelde demping van 15 dB.

Waar je nog op kunt letten is hoe deze gemiddelde demping wordt bereikt. Worden vooral de hoge tonen gedempt of is er juist meer vlakke demping (over alle tonen gelijk verdeeld)?

Dat kan wel uitmaken voor de beleving. De H-waarde (Hoge tonen) klinkt het geluid het beste maar is de muziek ook het schadelijkst. Bij een hoge M-waarde wordt het spraakgedeelte minder goed terwijl de L-waarde voornamelijk de bass-toon inzit wat als hinderlijk ervaren kan worden, maar minder schadelijk is.

Hoeveel demping

Afhankelijk van het gemiddelde geluidsniveau kies je de gewenste demping. Zorg ervoor dat je met de demping op of onder de grens uitkomt waarbij gehoorbescherming geadviseerd wordt (voor bezoekers) of verplicht is (medewerkers). Voor bezoekers vanaf 18 jaar ligt deze grens op 92,5 dB en voor medewerkers op 80 dB.

In onderstaande tabel zie je een aantal voorbeelden van gewenste hoeveelheid demping bij een bepaald niveau:

Maximale gemiddelde

geluidsniveau Gewenste demping in SNR

Bezoekers Medewerkers

103 dB 15 – 25 23 – 25

100 dB 15 – 20 20

96 dB 15 16

91 dB 15 15

(6)

Binnen de Ziggo Dome kunnen 4 verschillende filters voor de OTO-plastieken worden gekozen. Filter ES8 is de standaard filter voor de Ziggo Dome medewerkers. De medewerker heeft de keuze om hiervan af te wijken en te kiezen uit een van de onderstaande filters:

Filter SNR H-waarde M-waarde L-waarde

EMFR4 30 dB(A) 32 dB(A) 26 dB(A) 23 dB(A)

ES9 28 dB(A) 31 dB(A) 25 dB(A) 20 dB(A)

ES8 (standaard) 27 dB(A) 30 dB(A) 24 dB(A) 18 dB(A)

EMFW2 25 dB(A) 31 dB(A) 22 dB(A) 15 dB(A)

Op de volgende pagina zijn de complete dempingswaardes per filter per frequentie weergegeven.

(7)

Filter EMF-R4

SNR = 30 dB H = 32 dB M = 26 dB L = 23 dB

Frequency (Hz) Demping (dB) Standaard Afwijking (dB) Aangenomen Beschermingswaarde (dB)

63 - - -

125 22.8 2.5 20.3

250 24.1 3.4 20.7

500 27.2 4.4 22.8

1000 31.4 5.1 26.3

2000 36.1 3.9 32.2

4000 38.4 4.1 34.3

8000 44.7 4.9 39.8

Filter ES 9

SNR = 28 dB H = 31 dB M = 25 dB L = 20 dB

63 - - -

125 23.3 7.6 15.7

250 23.2 6.9 16.1

500 29.1 5.1 24.0

1000 31.0 5.6 25.4

2000 35.9 4.0 31.9

4000 36.3 5.1 31.2

8000 41.7 7.9 33.8

Filter ES 8

SNR = 27 dB H = 30 dB M = 24 dB L = 18 dB

63 - - -

125 16.9 4.9 12.0

250 19.8 4.4 15.4

500 26.0 4.6 21.4

1000 30.0 3.3 26.7

2000 35.2 3.5 31.7

4000 32.1 5.3 26.8

8000 41.6 5.3 36.3

Filter EMF-W2

SNR = 25 dB H = 31 dB M = 22 dB L = 15 dB

63 - - -

125 13.8 3.3 10.5

250 16.4 4.6 11.8

500 21.5 1.6 19.9

1000 27.7 3.1 24.6

2000 35.6 4.1 31.5

4000 35.7 3.8 31.9

8000 42.9 4.2 38.7

(8)

Logaritmische schaal

Het is belangrijk om te weten dat de decibelschaal logaritmisch is. Dit is belangrijk omdat 10 dB meer niet gewoon 10 meer is, maar tien keer zoveel (!). De geluidsdruk neemt dus veel sneller toe dan je zou vermoeden op basis van de getallen.

Je hoeft hier niet mee te rekenen, maar het is wel goed om je te beseffen dat 3 dB harder een verdubbeling van geluid is. Het lijkt dus soms een klein verschil, maar is dan eigenlijk al een groot verschil.

Geef je oren rust

Het is niet alleen zaak om je oren te beschermen, maar ook om je oren rust te gunnen zodat ze kunnen herstellen. Tijdens pauzes is het daarom vanzelfsprekend dat rust- en pauzeruimtes stil zijn. En als er bijvoorbeeld achtergrondmuziek gedraaid wordt is het verstandig dat op een laag geluidsniveau te doen. Voor de bezoeker is het fijn als er naast de ruimte met harde muziek ook ruimtes zijn waar geen of zachte muziek gedraaid wordt, zodat ze een

‘oorpauze’ kunnen houden.

Zorg ervoor dat je zoveel mogelijk afstand van een luispreker houdt. Daarmee verminder je het geluidsniveau waaraan je jezelf blootstelt en bescherm je je gehoor op een eenvoudige wijze. In het voorbeeld hieronder zie je dat het geluidsniveau op 10 meter afstand van de box veel hoger is dan op 40 meter afstand.

Meer weten?

• Arbobesluit, artikelen6.6-6.11, 6.23

• Arboregeling, artikelen 5.2. en 8.19

• Arbo-informatieblad AI-4: lawaai op de arbeidsplaats, SDU, Den Haag, 1998