University of Groningen
De medische keuring bij gebruik van persluchtmaskers Puttiger, Paulus Henricus Jacobus
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date:
1994
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
Puttiger, P. H. J. (1994). De medische keuring bij gebruik van persluchtmaskers. s.n.
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
de invloed van letsel de mate van herstel m personen met een leden als redder in te
l is gesteld.
,e aspecten te worden
tentificatie van de ge- ,orden geëvalueerd en
andhaafd te blijven bij dzakelijk bij herhaling
is zinvol als ingangs-
aximale insPanningstest
:n keuringscriterium;
20 mmHg ten oPzichte lm;
nogen. ook voor jongere
ran. Evenzeer geldt dat in rundig onderzoek (om de Lppelijke basis kent.
ten en nog weinig bekend sting in werk-, sPort- of rcpalen, is het van belang rnderhavige onderzoek is
hiertoe een bijdrage kan
Samenvatting
In dit proefschrift wordt ingegaan op de medische keuring bij het gebruik van persluchtmaskers. Door de toenemende industrialisatie en moderne technologieën is het gebruik van het persluchtmasker niet alleen voorbehouden aan de brandweer, maar wordt het ook vaak toegepast bij diverse andere beroepen. Binnen de NAM wordt, naast de bedrijfsbrandweer en de Bedrijfshulp-verleningsdienst, vaak van het persluchtmasker gebruik gemaakt door werknemers die offshore werkzaam zijn of bij werkzaamheden waarbij zwavelwaterstofgas (HrS) zou kunnen vrijkomen. Voor deze laatste categorie persluchtmaskerdragers, die niet tot de professionele of vrij- willige brandweer behoren bestaat geen wettelijke keuringsrichtlijn.
Dit vormde de aanleiding om onderzoek te doen naar de medische keuring bij het gebruik van het persluchtmasker. De vraag was bovendien ofhet gezondheidskundig verantwoord is om werknemers ouder dan 50 jaar in te zetten met het gebruik van het persluchtmasker. Daamaast bestaat ook bij de professionele brandweer onduide- lijkheid over de onderbouwing van keuringscriteria.
De onderbouwing van de inhoud en de criteria bij de medische keuring van de gebruiker van het persluchtmasker vindt in dit onderzoek plaats door gebruik te maken van het klassieke model belasting - belastbaarheid. Hierbij wordt belasting gedefinieerd als de gezondheidsbelastende factoren en risico's in de situatie, waarin persluchtmaskers worden gebruikt. De belastbaarheid wordt gedefinieerd de als het maximale prestatie vernogen.
De vraagstellingen in het onderzoek luiden als volgt:
I Wat zijn de gezondheidsbelastende aspecten van het gebruik van het perslucht- masker?
2 Wat is de belasting van een werknemer tijdens een acht-urige werkdag zonder het gebruik van het persluchtmasker?
3a Wat is de cardiorespiratoire belasting van een werknemer tijdens normale werk- zaamheden bij gebruik van het persluchtmasker?
3b Wat is de cardiorespiratoire belasting van een redder bij gebruik van het pers- luchtmasker?
4 Wat is de biomechanische belasting van een redder met en zonder gebruik van het persluchtmasker?
5 In hoeverre voldoen persluchtmaskerdragers aan tevoren gestelde criteria, ge- specificeerd naar leeftijd, en aan criteria die voortvloeien uit de belasting gevon- den bij onderzoek naar de deelvragen I tot en met 4?
ln hoofdstuk 2 worden de soorten ademhalingsbeschermingsmiddelen en de typen
1 1 9
persluchtnraskers bcschlcven. Het ovclclruk-perslr-rclrtrnasker hcclj cle voorkcur bo- v e n h e t o n c l e r c l r u k p e r s l u c h t m a s k e r ' . z o w e l u i t v c i l i g h e i c l s - a l s u i t i n s p a n n i n g s l l ' s i o l o - eisch ooupLrnt. Er zi.jn gccn nadeligc gczondheiclscl'l'ccten bekcncl van het gcbruik van hct ovclclrr-rkpersluchtrnasker. Orn cie veilighcicl bii het gcbruik van lrct pers- luchtnraskcr- tc garanrlcrcn. dient bi.l dc -uebruiker irandacht te worden bestccrl aan endo-eenc cn exogene I'actoren. Tot dcze laatste bcholen onclcr anclere cle lrainin-9.
h e t - e c v c n v a n i n s t r u c t i c s c n h e t b e s c h i k k e n o v e r c l c . j u i s t e p r c l c e d L r l e s b i j g e b l L r i k i ' a n h c t p e r s l u c h t r n a s k e r .
H e t p e r s l u c h t r n a s k c l b c l u s t d e g c b l u i k e r z o w c l p u l n r o n a a l , c a r . c l i o v n s c u l a i r . n r e t a - bool. psy'chisch als bionrechanisch. Chronolo-gisch worclt een ovcrzicht sescvcn viur de onclerzoeken. voornalnelijk op carclinvarsculail en pulmonaal gebied. dic bi.i c1e gebruikels vr.rn het pclsluchtmaskcl hebben plaatsuevonden. Op glond hiclvun zijn critelia voor het maxinraal zuurstoÍi)pneminesvclrnogen bi.j blandwcertirkcn tot stnnd gckonren. El worclt beschlcvcn welke wctgcvirrg cn kcLrringsrichtli.jncn be- staan bi.j het gebluik vun perslucl.rtnraskers. Vanuil cle literatuur r,',ordt aarrscscvcr.r op welkc clcrnenten clc inhor-rd van clc nredische kcurin-s gebascerd dient tc zi.jn en wel cle volgende:
o de belasting van lret wcrk warraan rnen tijdens cle taakuitoelèning rnet het pers- luchlnraskcr worclt bloot-testelcl en cle extra belastin_t die hiercloor onÍstaal:
o de belastbaarheid varr dc eebnrikcr van het persluchtmasker.
Ntrast de rncdische keuring blijkt cle praktijktest, zeer belangri.jk voor perslucht- rnaskerge[-rruikers, ornclat cle fysiologische reacties en de manicr van reagercn van de gebruikcr van het persluchtmasker kunnen worclcn waaf-qenorrcn. De prakti.jktest bestaat uit een aantal gesirnuleercle taken of activiteiten. waarbi.j adembeschernring wordt gebruikt. Op cleze manier kunnen claustrcÍirbische reacties. hypervenlilatie en het niet verdragen van het volgelaatsurasker worclen opgespoolcl. aspectcn rlie niet door rniclclel van een nreclische keurirrg worden ontclekt.
ln ltotltl.strtk.J worclt beschreven hoe cle belasting viin een werknenter ti.jclcns een trchturige werkdag is bepaald. Dit vond plaats in cle gaszuiveringsinstallatie te Ern- rnen met cle LEST-rrcthocle en de rcgistratie van cle hartÍi'equcntie tijdens ccn achtu- rige wcrkclag. Mel dc LEST-rnethodc wordt een wcrksituatie ol'l'unctie op l5 of 16 critelia bcoorcieelcl.
Zowcl clc LEST-mcthotle als de rcgistratie van clc hartfrequcntic zijn bruikbare methoclcn orn een algcnreen raanrwcrk te geven uit welke elemcnten het rfbcids- -gezonclheiclskundig onclerzoek ofwel de rnedische keuring clicnl 1e bestaan. De regi- strtltie van cle hartfrequcntie bevesli-gt clat zwatr clynamisch wcrk tijdens ccn on- gestoorcle pfocesgang in de gaszuiverin-gsinstallatie te Emrnen niet voorkonrt.
ln ltooÍtlsttrl;4 wolclt aan-qegeven hoe -{root cle carcliorespiratoire belasting vln een weLknerncr ti.jdens nurnrale werkzaanrheden bij het gebruik van het persluchtnrasker is. Tevens is bepaalcl, wat de carcliorespiratoire belastin-s van een reclcler is bij ge- bruik van het perslr-rchtmasker. Alleleerst wcrd cle Oxylo-u. ccn apparaat clat het
120
/ r-lLlrsl n r e t i n rttaker clottr r sI oï\'e rlc pri lu Llfst Daarn rlluaie c c n c ( be-pra nraskc gcnret 'l'i.ider hcrlen l L r c h t r r hogerr gclclt t I u u f s t ll.ru rst 13 i.i de p c l s l u c l c l d e D e u i t r i u r n c t c w 0 Í
h't ltot v a n e e bepaal optrecl L . / S , . bepaal oflèr r Onrcliit in clc vergel, l a g c r r waardt D e e x t perslur s I achtr k n i e - e dan di, Achter
r heeÍï cle voorkeur bo- Lrit inspann in-es1 ysiolo- rekend van het gebruik t gebruik van het pers-
te worden besteecl aan idel anderc de training.
rceclures bi.j gebruik van
. cardiovasculair. tneta- r overzicl'rt gegeven van rnaal gebied. die bij de . Op grond hiervan ziin bij branclweertaken tot keuringsrichtlijnen be- rtuur rvoldt aangegeven :baseercl dient te ziin en
itoetènin-u met het pers- hie|door ontstaat:
ker.
langrijk vool perslucht- nier van reageren van de lnomen. De praktijktest aarbi.j adernbescherm ing icties. hyperventilatie en poord, aspecten die niet
werknemer tildens een ,eringsinstallatie te Etn- rentie tijdens een achtu- : of functie op I 5 of I 6
:quentie zijn bruikbare elementen het arbeids- ent le bestaarl. De regi- r werk ti.jdens een on- n niet voorkonrt.
toire belastin-s van een an het persluchtmasker n een redder is bij ge-
een apparaat dat het
zuurstofverbruik meet bi.j een ambulant persoon, aangepast en gemodificeerd om cle meting van het zuurstofverbruik bi j het _qebruik van het persluchtrnasker mogelijk te maken. Deze gerrodificeerde Oxylog werd in een laboratoriurnsituatie gevalideerd door ijking met de Oxycon, een stationair opgesteld meetinstrument om het zuur- stoÍverbruik in laboratoriumsituaties te meten. Uit deze resultaten van cle uitgevoer- de proeven bleek, dat de gernoclificeerde Oxylog voldoende betrouwbaar is om het zuurstofverbruik in veldsituaties te meten.
Daarna is bi.j vier gesimuleerde activiteiten te weten: een brerndweeroefening. het draaien van een steekflens. het redden van een slachtofÍ'er en de werkzaamheden van een controle parcours, de uitvoeringstijcl, de hartÍiequentie en het zuurstofverbruik bepaald. Deze metingen vonden plaats met en zonder het gebruik van het perslucht- rnasker Op deze wijze kon de extra belasting bij het persluchtrnaskergebruik worclen gemeten.
Ti.ldens nomale werkzaamheclen (het draaien van een steekflens en de werkziiarr- heden aan het controle parcours) is in dit onderzoek bi.i het _eebruik van het pers- luchtmasker de uitvoeringstijd korrer dan zonder het gebruik ervan; hierbij worden hogere waarden voor de hartfrequentie (maxirlraal en gerniddelde) gevonden. Dit geldt eveneens voor het zuurstofverbruik. Eni-ee uitzondering vormt het gerniddelcle zuurstofverbruik van de simulatie van het draaien van een steekÍlens. Hierbij was het zuurstoÍverbruik even groot als zonder het gebruik van het masker.
Bij de sirnulatie van het redden van een slachtoÍÍer, wordt bij het gebruik van het persluchtmasker cle uitvoeringstiid langer; de waarden van de maximale- en gemid- delde hartfrequentie blijven even groot. Het zuurstofverbruik neemt toe.
De uitkomsten van deze metingen worden gebruikt als onderbouwing van het crite- riurn clat aan het prestatievemogen van de gebruiker van het persluchtmasker dient te worden gesteld.
In hooftlstuk 5 wordt aangegeven hoe de biornechanische belasting van het redden van een slachtoffèr, met en zonder gebruik van een persluchtmasker kwantitatief is bepaald. Door middel van een biornechanisch model. De krachten en momenten die optreden in het enkel-, het knie- en heupgewricht, lage rug en discus intervertebralis L./S,, worden bij het onbelast stilstaan en lopen met en zonder het persluchtmasker bepaald. Dit vindt eveneens plaats voor het vervoer van een "bewusteloos" slacht- offer met behulp van de Rautek 'noodvervoersgreep".
Omdat er voor de biomechanische belasting van het enkel-, knie-, en heupgewricht in de literatuur geen referentiegegevens beschikbaar zijn, worden de uitkomsten vergeleken met die van het onbelast vooruitlopen. Alleen voor de belastin-e van de lage rug (met name de discus intervertebralis Lr/S,) worden in de literatuur norm- waarden door NIOSH gegeven.
De extra belasting tijdens het stilstaan die optreedt als gevolg van het dragen van het persluchtmasker is gering. Gebruik van het persluchtrnasker bij het lopen zonder slachtoffer geeft een toename te zien in de maximale momenten van het enkel-, knie- en heupgewricht. Voor het heupgewricht is de toename in het aantal Nm groter dan die van het enkel- en het kniegewricht.
Achteruitlopen met het persluchtmasker en het slachtofÍ'er (Rautek "noodvervoers-
121
grecp") geeÍi cen aanzienlijke verhoging van de mol.nenten in cnkel- (factor 2).
knie- (Íactor 5) en heupgewricht (l'actor 8) tc zien ten opzichte van het onbelast vooluit lopen.
De krachten. clie optreclen op de discus L./Sr brj het oppakken van het slachtoffer zijn vier keer zo groot als bij het vrsthouden van het slachtoffer tijclens het stilstaan:
ten opzichte van cle onbelaste situatie is dit een Íactor 23 (!) groter bi.l het oppakken van het slacl.rtol'Íer. Op grond van clc resultaten van de biornechanische belasting bi.j het stilstaan en lopen met en zonder het persluchtmasker kan worclen geconclucleerd, dat het persluchtrrasker in deze situatie -ueen uitgesproken extra bron van belastin-u is. Aandoeningen van het bewegingsapparaat hoeven daarom in cleze siturtiL-s geen belernrnerin_u te zijn orn icmand gcled te keuren als persluchtmaskerclrager.
Bi.i het vervoer van een slachtoÍÍèr volgens cle Rautek nooclvervocrsgreep is clc ltr-se rug het zwaarst belaste lichaarnscleel. Naast lret enkel-. en kniegewricht worclt met naure het heupgewricht zeer zwaar belast. Op grond hicrvan worclt aanbevolcn om pcrsonen met ntcdische beperkin-een van het bewegingstpparaat niet als rcclclcr in te zetlen. Verder wordt aanbevolen onr een trekband onr het micldel van de reclcler te gebruiken orn cle biomechanische belasting van fflet narnc dc ru-q te verlagen. lndien mogelijk dienen personen ouder dan 40 jaar rriel als recklcr te worclcn ingezet.
In lrooltlstuk ír wordt nage-aiaan wat de waarcle van cle rnaximale inspannirrrstest is om dc geschiktheid tot persluchtmasker drager vasl te stellen. Dit gebeurt door midclel van evaluatie van het keurin-usbeleid in de periocle 1985 tot en met 1992. op basis van te voren gestelcle criteria. gespecil'iceerd naal leeftiid. Dcze critelirr zijn:
het maximale prestatievermogen, het inspannings-electrocardio-urarn. de maximaal systolische- en cliirstolische bloeddruk. Van l9U5 tot cn nret 1990 ondergingen 877 werkneurers voor de eerste keer een maximale inspanningstest. Het verloop van deze populatie worclt beschreven.
Het pclcentage pcrsluchtrnaskerdragers dat de norm van 200 Watt niet haalt, varieert voor alle drie keuringen tussen de 7 en 117o. Niet ieclereen, die oncler de norrl varn 200 Wtrtt bliiÍi. wordt aÍgekeurcl. Het blijkt clat beclri.lfsartsen cen verschillende keuringstrategie voigen, hetgeen overeenkomt rnet de bevindingen in het onclerzoek van anderen. Voor alle clric keuringcn geldt, clat rnet het stijgen vun de leelti.ld het percentage personen dat cle norm van 200 Watt niet haalt. toeneerrt. Tot dc leeÍtiid van 45 jaar laat dit een constant beeld zien.
Bi.j de eerste kcuring met een maxirnale inspanningstest bli.ikt dat in cle leeÍii.jclscate- -eorie 45-54 jaar een kwart van de werknemers de nonn niet haalt.
De al'wijkin-uen op het inspannings-electrocarcliogram nernen met het stijgen vun de leeÍti.id toe. In cle leefti.jclscategorie van 45-54 jaar worclcn relatiel de meeste af- wijkingen gevonclen. Bi.y de eerste keuring bedraagt het percentage 157o, bij de tweecle en derde keurin-u is dit 4 lo| 5%. Bij dc tweede en derde keuring worclen tot de leetiijd van 3-5 jaar -ueen afwijkin-uen op het inspannings-electrocardiogram ge- vonclen.
Op -urond hiervan wordt aanbevolen om fot cle leeÍiijd van 3-5.jaal de maxirnale inspanningstest na de aanstellingskeurin_e niet tc herhalen.
1 1 )
Onr
l n s f
clc I N i c r r t t a l r kon' H g .
llt Ilt
B i . j
\'ocI cle k
r i t r , ' ,
' F
ht ltr woI(
ntttr clie c dc nr r c s p i a c t i V c r i t c r lrcl i v o o f
hl ltt, D c i r b l a d e -gccVi Een r dlagc
t l e v e r p l u a t : v a l i d i
r enkel- (factor 2).
e van het onbelast
van het slachtoÍfer ijdens het stilstaan;
er bij het oppakken nische belasting bij 'den geconcludeerd,
bron van belasting deze situaties geen kerdrager.
)ers-qreep is de lage qewricht wordt met rrdt aanbevolen om
niet als redder in te lel van de redder te I te verlagen. Indien orden ingezet.
e inspannin-estest is i. Dit gebeurt door
tot en met 1992, op . Deze criteria zijn:
:ram, de rnaximaal 0 ondergingen 877 :t verloop van deze
niet haalt, varieert nder de norm van een verschillende
in het onderzoek an de leeftijd het rt. Tot de leefïijd
de leefiijdscate-
:t stijgen van de I de meeste af- :e 157c, bij de 'ing worden tot :ardiogram ge-
de maximale
Omdat ook in de leeftijdscategorie 35-44 jaar de opbrengst aan afwijkingen op het inspannings-electrocardiogram erg gering is, kan overwogen worden om pas vanaf de leeftrjd van 45 jaar een herhaald inspanningsonderzoek te doen plaatsvinden.
Niemand van de persluchtmaskerdragers is atgekeurd op het criterium van de rnaxi- male systolische- of diastolische bloeddruk. Bij de maximaal systolische bloeddruk komt geen consistent patroon voor van waarden van gelijk of groter dan 2-50 mm Hg. Btj niemand werd een stijging van de maximaal diastolische bloeddruk van 20 mm Hg ten opzichte van de uitgangswaarde in rust vastgesteld.
Bi.j de keuring, waarbij voor het eerst de maximale inspanningstest wordt uitge- voerd, wordt 3.60/o van de persluchtmaskerdragers definitief afgekeurd. Bij de twee- de keuring is het afkeuringspercentage lager en bedraagt 1.2o/o. Het totale aÍkeu- ringspercentage bij de derde keuring bedraagt 3.3o/c.
In hooÍdstuk 7 worden de bevindingen voorzien van beschouwende opmerkingen en wordt een aantal problemen bediscussieerd, dat bij de interpretatie van de resultaten naelr voren komt. De discussie richt zich op de gekozen methoden en de betekenis die dit heeft voor de verbetering van de onderbouwing van de inhoud en criteria van de medische keuring bij het gebruik van persluchtmaskers. Op grond van de cardio- respiratoire belasting van het redden van een slachtofÍèr en gesirnuleerde brandweer- activiteiten is een minimum norm van 200 Watt gedurende 3 minuten als keurings- criterium noodzakelijk bij gebruik van het persluchtrnasker. Persluchtmaskerdragers rnet aandoeningen van de lage rug en het heupgewricht kunnen niet ingezet worden voor reddende activiteifen.
In hooJdstuk 8 komen de conclusies aan de orde en worden aanbevelingen gedaan.
De inhoud van de medische keuring dient te worden uitgebreid met basisregister- bladen, waaÍrnee gezondheidsbelastende factoren kunnen worden geïdentificeerd en geëvalueerd. Bovendien kunnen hiermee beheersmaatregelen worden aangegeven.
Een maximale inspanningstest is zinvol bij een intrede-keuring als persluchtmasker- drager. Tot de leeftijd van 3-5 jaar heeft een herhaalde maximale inspanningstest geen zin. Aanbevolen wordt om aanvullende maatregelen te nemen, om het presta- tievermogen voor jongere leeftijdsgroepen te onderhouden. Nader onderzoek dient plaats te vinden naar de bepaling van de spierbelastbaarheid en de bruikbaarheid en validiteit om spierinspanning te bepalen.
t23
