Het veranderend klimaat

(1)

Het veranderend klimaat

Dreiging en uitdaging

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 1

(2)

Inleiding in het klimaatsysteem • Stralingsbalans

• Fysica en dynamica van atmosfeer en oceaan • Warmtetransport

• Chemie van de atmosfeer • KlimaaJndicatoren

• Verleden en toekomsJg klimaat Het klimaat en de mens

• Het IPCC rapport

• De menselijke invloed • Maatregelen/aanpassing

Opzet cursus

• Sprekers en onderwerpen

(3)

(4)

(5)

(6)

Opzet cursus

(7)

(8)

(9)

(10)

Opzet cursus

(11)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 11

(12)

(13)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 13

(14)

Opzet cursus

(15)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 15

(16)

(17)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 17

(18)

(19)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 19

(20)

Changes in Greenhouse Gases from Ice Core and Modern Data

(21)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 21

(22)

Opzet cursus

(23)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 23

(24)

(25)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 25

(26)

(27)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 27

(28)

(29)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 29

Opzet cursus

(30)

(31)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 31

(32)

(33)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 33

(34)

(35)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 35

(36)

• De menselijke invloed • Maatregelen/aanpassing Opzet cursus

(37)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 37

Some key policy‐relevant quesJons and issues

• How has the science of climate change advanced since the IPCC began?

• What is known about the natural and anthropogenic agents that contribute to climate change, and the underlying processes that are involved?

• How has climate been observed to change during the period of instrumental measurements?

• What is known of palaeoclimaJc changes, before the instrumental era, over Jme scales of hundreds to millions of years, and the processes that caused them?

• How well do we understand human and natural contribuJons to recent climate change, and how well can we simulate changes in climate using models?

• How is climate projected to change in the future, globally and regionally?

• What is known about past and projected changes in sea level, including the role of changes in glaciers and ice sheets?

• Are extremes such as heavy precipitaJon, droughts, and heat waves changing and why, and how are they expected to change in the future?

(38)

Opzet cursus

(39)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 39

Gerbrand Komen

maandag 6 oktober en 13 oktober Het klimaatsysteem

• Atmosfeer, oceaan, biosfeer

• Broeikaseﬀect, broeikasgassen, aerosolen, wolken • Hadley, Walker etc circulaJe midlaJtude, oceaan • Kringlopen

Dynamica van complexe systemen • Klimaa]luctuaJes

• ENSO, NAO, Milankovitsj Waarnemingen

• Variabelen

• Instrumentele oppervlaktewaarnemingen, • AardobservaJe, ‘remote sensing’

• InternaJonale programma’s (WWW, GCOS) Modellen

• GCMs, gekoppelde OGCMs • ‘Hindcasts’ en ’forecasts’

Onzekerheden

• Voorspelbaarheid • Expert judgement Actoren in het klimaatdebat

• De werkwijze van het IPCC • Alarmisten en scepJci

• De rol van waarden

(40)

Bart van den Hurk

Maandag 20 en 27 oktober De mondiale hydrologische cyclus

• Peixoto‐Oort en Trenberth diagrammen van neerslag en verdamping

• Horizontale atmosferische seizoensaeankelijke stromen

• Het (hydro)klimaat • Klimaatmodellen

• Mondiale/regionale simulaJes Klimaatscenario’s

• Mondiale modellen • Regionale modellen.

• KNMI scenario’s • Toepassingen

(41)

9/26/08 HOVO Utrecht 2008 41

Hans Oerlemans

Maandag 3 en 10 november Palaeoklimaat

• Sneeuwbal aarde

• Zuurstoﬁsotopen als palaeothermometer • Ajoeling Jjdens het Kenozoïcum

• Pleistocene ijsJjden GletsjerﬂuctuaJes

• Gletsjers en ijskappen • Basisbegrippen

• Massabudget • Dynamica ZeespiegelsJjging

• Waarnemingen

• Thermische expansie • Geodynamica

• Gletsjers

• Instabiliteit van ijskappen ? • ProjecJes

(42)

Klaas van Egmond

maandag 17 november • NaJonaal klimaatbeleid

• Duurzaamheid • Energie

• Voedselketen

• Economie en milieu