rondreis (foor

---~2~3~o~~~~ti~er~1984/nummer1310

22daagse

rondreis (foor

Zuid-Afrika

Geheel verzorgd onder Nederlandse reisleiding. Vertrek 25 januari.

U vliegt per comfortabele SAL Boeing 747 naar Johannesburg en bezoekt o.a. de Goud- en Diamantmijnen, Pretoria, het Krugerpark,

Swaziland, Zoeloeland met het Hluhluwe Wildreservaat, Durban, de Tuinroute, Kaapstad met de Tafelberg en Kaap de Goede Hoop.

Reissom vanaf f

8350.-

Stuurt U de bon voor informatie aan:

Rotundatours, Meerstraat 22, 7815 XG Emmen.

Tel. 05910-16400

duurzaam exklusief

eenvoudig onderhoud

epoxyhars grindvloeren voor het hele huis vanaf f 79,-per m² gelegd

-=~~~n

Bossis

-==-: GR/NDIARCHITECruUR

Adviescentrum Bouwcentrum Goudsesingel 61 Rotterdam Rotterdam

010-142108 ()Bijenkorf Rotterdam Eindhoven

Vrijheid en Democratie

veertiendaagse uitgave van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Nummer 1310 23 oktober 1984

Hoofdredacteur:

Reny Dijkman Algemeen redacteur:

Victor Hafkamp Parlementair redacteur:

Miehiel Krom Buitenland redacteur:

drs. Jan van de Ven Vormgeving:

Siem Willems Redactie-adres en abonnementenadm.:

Koninginnegracht 57, 2514AE 's-Gravenhage Telex 33564

t.n.v. VVD Den Haag.

Tel.: 070- 6 I 4 I 2 I Druk:

Ten Brink Meppel b.v.

Stichtingsbestuur:

Drs. H. B. Eenhoorn W. J. A. v.d. Berg Mr. J. de Monchy Redactieraad:

Drs. H. B. Eenhoorn, vz.

W. J. A. v.d. Berg, secr.

H. F. Heijmans H.A. M. Hoefnagels Drs. Th. H. Joekes J. van Lier Ir. D. Tuijnman Advertentie-exploitatie:

Bureau Van Vliet b.v.

Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Tel.: 02507- 14745

brieven voor het 6 novembernummer moeten voor 26 oktober binnen zijn

EdNijpels

- Interview met Ed Nijpels o.a. over DeAlgemene Beschouwingen - Innovatie-thema-

dag

- Themadag Referendum

Oó&)Mé.NT~l\êoèJfÀûM

NEDERLANDSE PO\JTIEKE PART1J!M

W

vertegenwoordigden en totaal zestien mensen namens 13 partijen het woord

voerden, is het goed als men zich nog eens realiseert dat de ene spreker namens een kleine 50.000 en de ander voor miljoenen kiezers voor het voetlicht treedt.

In de berichtgeving over dit politiek gebeuren kan daaraan niet volledig recht worden gedaan. De hoofdlijnen worden vaak overwoekerd door marginale gebeurtenissen, die gretig door de media worden opgezogen.

Degenen, die in staat waren integraal deze debatten op de directe lijnverbinding met de Tweede Kamer te volgen- en dat is helaas slechts een heel kleine cirkel op en rond de Haagse plattegrond-, hebben kunnen constateren dat veel woordvoerders eenzwaar accent legden op de snelle, maatschappelijke veranderingen van de leefvormen. Amper was men vertrouwd geraakt met "twee-verdieners" en

"voordeurdelers" afthans wordt men geconfronteerd met hetfeit dat een heel hoog percentage in Nederland alleenstaande is.

Nieuwe emancipatievormen, gepresenteerd door VVD-staatssecretaris mr.Annelien Kappeyne van de Coppello, worden met gemengde gevoelens ontvangen. De reacties lopen uiteen van adhaesie tot verguizing. Die emancipatie geldt echter iedereen:

mannen en vrouwen, gezinnen en samenwonenden, maar ook alleenstaanden.

Het is weinig liberaal de ogen te sluiten voor de zoekende en snel veranderende samenleving. Het is echter ook niet liberaal er nu maar vanuit te gaan dat

dergelijke vormen straks verplicht zullen worden opgelegd. Dat gebeurt ook niet.

Regeren blijft echter vooruitzien, inspelen op de mensen van de toekomst zonder aan de waarden van huidige generaties afbreuk te doen. Door sommigen wordt dit als bedreigend ervaren. Veel gevaarlijker zou het echter zijn, wanneer men de ogen voor de maatschappelijke veranderingen zou sluiten. Dat zou leiden tot een politiek die geen aansluiting meer heeft bij de maatschappij.

Van het pessimistische beeld dat na de algemene beschouwingen is blijven hangen -en nogmaals dat is niet het beeld geschetst door Nijpels en De Korte- klopt weinig wanneer men het legt naast de opinie-analyse die deze zomer door de Nederlandse Stichting voor Statistiek werd uitgevoerd en waarin 54 % van de Nederlanders de toestand in Nederland als heel tot vrij goed beoordeelt. Het aantal mensen dat die toestand vrij/heel slecht vindt, nam af van 41 % vorigjaar tot 32% in 1984. Ook was het oordeel over "de economie" aanzienlijk positiever.

We zouden eens moeten leren ons ook zonder dergelijke statistieken wat_ _

r

optimistischer op te stellen. ~

#ry flit

~

23 oktober 1984

De Algemene en Financiële Beschouwingen liggen al weer enkele wsken r;Jch(er,P~JS. Dè week, waarin het kabinet zijn beleid voor 1985 present~ert, is echter bepalend voor de politieke•koers in 1985. Die debatten worden grondig voorbereid. Daarover spraken we met politiek leider Ed Nijpels, maar ook over de milde kritiek die in vorige partijbladen op het functioneren van de Tweede Kamer

werd geuit, over de samenwerking met het CDA en de profilering van de VVD.

Ed Nijpels: ,,Ik praat liever

l .

gebruiken en waar de accenten op moeten worden gelegd. Daarna moet ik mezelf tot schrijven zetten. In de politiek betekent dat dat je je verhaal op het laatste moment maakt.

Daarnaast zijn er natuurlijk een paar mensen waarmee je over de totale inhoud praat. Zoutendijk

bijvoorbeeld, omdat we onze verhalen op elkaar moeten afstemmen. En uiteraard is er overleg met degene die de financiële beschouwing doet, Ru dolf de Korte.

In de loop van hetjaar verzamel ik artikelen en uitspraken, die allemaal

van punten, dat maakt het debat levendiger''·

0

~ ~ in de zomer als je met vákántie bent. Dan stel je voor jezelf al vast welke punten bij de Algemene Beschouwingen extra aandacht moeten hebben. Ditjaar speelt daarbij een belangrijke rol dat het kabinet nu op de helft van de rit is. Dat houdt in dat je een terugblik moet geven op wat de af gelopen twee jaar is gebeurd en je je bovendien al bezig moet houden met wat in 1986 moet gebeuren bij de verkiezingen. De lijn die tijdens deze

Algemene Beschouwingen is

uitgestippeld is medebepalend voor de politieke koers van de VVD in 1985.

Daar denk ik van te voren diep over na en daar raadpleeg ik veel mensen over.

Als ik dan een aantal hoofdlijnen heb, vraag ik een aantal fractieleden op hun vakgebied een bepaalde inbreng te verzorgen, die bestaat uit punten.

Géén complete teksten, want ik moet toch in mijn eigen stijl blijven werken.

Vervolgens ga ik met een paar medewerkers rond de tafel zitten om te bekijken wat we wel of niet gaan

2

in een map gaan en die ik begin september nog eens heb bekeken.

Het gevaar van de eerste termijn is, dat het meer een voorleeswedstrijd wordt. Het flitsende ontbreekt daar een beetje aan. In de tweede termijn spreek je van punten. Daardoor krijg je een ander taalgebruik en wordt het debat veel levendiger. In zijn

algemeenheid spreek ik veelliever van punten dan van een volledig

uitgewerkte speech. Dat vind ik eigenlijk nooit zo plezierig, maar voor de pers ontkom je er in eerste termijn niet aan. Eigenlijk zou het een goede regel zijn als men in de Kamer overeen kon komen dat er alleen maar vanaf punten zou worden gesproken en geen volledig uitgeschreven speeches zouden worden gebruikt."

Ed Nijpels vindt de Algemene Beschouwingen het hoogtepunt van het jaar. "Hoewel er door de vele voorbesprekingen die ik als

fractievoorzitter met het kabinet heb samen met collega De Vries weinig verrassingen meer inzitten. Daarmee kom je terecht op de hele discussie over monisme en dualisme: (Monisme is een regeringsstelsel waarbij regering en volksvertegenwoordiging één macht vormen, niet twee machten naast of tegenover elkaar, Van Dale.) Ik ben bezig met mijn kijk op het dualisme op papier te zetten voor een artikel voor Liberaal Reveil. Er zijn mensen die het beter vinden als de regeringsfracties wat meer vrijheid zouden hebben ten opzichte van het kabinet. Dat zijn degenen die wat meer dualistisch zijn ingesteld. Tegen die mensen zeg ik: 'Dank je de koekoek'. Dualisme mi tussen regering en de beide regeringsfracties

zou betekenen dat we daarmee het CDA een grote mate van vrijheid zouden geven om iedere keer een pact te sluiten met de PvdA. Dualisme mi, zou voor de VVD in de praktijk betekenen dat we altijd het onderspit zouden delven. Los van hoe het staatsrecht dat omschrijft en los van de duidelijk gescheiden

verantwoordelijkheden die we kennen -regering en kamer hebben een eigen verantwoordelijkheid- zijn we in de politieke praktijk het meest gebaat bij zoveel mogelijk strakke afspraken met het kabinet. Dat geeft ons de grootst mogelijke zekerheid over de richting van het beleid."

Samenwerking CDA

T

financieringstekort voor haar heel belangrijk is, dat zij tegen verdere nivellering is en meer ruimte wil voor het bedrijfsleven. De VVD heeft als uitgangspunt de mondigheid van het individu en de mogelijkheden voor dat individu zijn leven zoveel mogelijk naar eigen goeddunken in te richten.

Ook wil de partij dat de sociale uitkeringen in de toekomst zo goed

mogelijk kunnen worden gehandhaafd en dat betekent, gezien de enorme toeloop op deze voorzieningen, dat men nu niet de teugels moet laten vieren. Ed Nijpels: "Mijn

samenwerking met Lubbers en De Vries is over het algemeen heel goed.

Natuurlijk is er een wat merkwaardige verhouding: de politieke leider van het CDA zit in het kabinet en de politiek aanvoerder van de VVD zit in de Kamer. Dat schept een wat

gecompliceerde situatie die wat meer overleg vereist.

Als ik met Hans Wiegel praat, hebben we het daar vaak over. Hans is slechts één jaar fractievoorzitter geweest van een regeringspartij. Dat was tijdens het kabinet BiesheuveL Daarna werd hij vijf jaar oppositieleider tijdens het kabinet-Den Uyl. Als fractievoorzitter heeft hij nooit meegemaakt wat Koos Rietkerk heeft meegemaakt tijdens zijn vier jaar fractievoorzitterschap gedurende het kabinet Van Agt- Wiegel.

Overigens in dat kader nog een opmerking. Er wordt weleens gezegd dat onze bewindslieden te weinig aan de weg timmeren. Dat zij zich in dit kabinet te weinig profileren. Er wordt dan nog wel eens nostalgisch naar een vorig kabinet gekeken. Ik vind dat onterechte kritiek op onze ministers en staatssecretarissen. Wat dat betreft is het goed om voor ogen te houden dat tijdens het kabinet Van Agt-Wiegel de VVD in de continu in de

opiniepeilingen zo'n tien zetels verloor, terwijl dat nu rond de vijf à zes zetels blijft hangen. Er is geen enkele reden om de huidige vice-premier of wie van de bewindslieden dan ook te bekritiseren.

Wel vind ik dat Lubbers zich de

"DezeAlgemene Beschouwingen, op de helft van de kabinetsperiode, vormen voor mijnfractie een goede aanleiding het gevoerde en voorgenomen kabinetsbeleid nader te taetsen aan onze inzichten en politieke opvattingen. Wat onze analyse betreft, kijken wij vooral naar wat toekomstige ontwikkelingen hier en elders in de wereld ons kunnen leren.

We zijn bereld van het verleden te leren, maar niet om in het verleden te blijven steken.

De liberale overtuiging houdt zich verre van dogma's. Vooruitlopend op mijn betoog op onderdelen stel ik vast dat als nooit tevoren in de

geschiedenis, enerzijds de mogelijkheden en toekomstkansen van de mens enorm zijn, maar anderzijds velen daarmee nog geen raad weten of de middelen nog niet hebben daarvan gebruik te maken. Ziet onze toekomst in Nederland en in de wereld als geheel er nu wel of niet rooskleurig uit? Dat · is de klemmende vraag waar wij en velen met ons. mee worstelen. Op die vraag is geen simpel antwoord te geven, maar eraan voorbij gaan. mogen en kunnen wij niet.

DeAmerikaanse schrijver John Naisbitt stelt dat sociale veranderingen pas optreden, wanneer economische noodzaak en veranderende waarden samenvallen. Wij mogen stellen dat de gehele hoog-gei"ndustrialiseerde wereld, duidelijk met beide verschijnselen geconfronteerd wordt."

(Ed Nijpels tijdens deAlgemene.!Jeschouwingen)

23 oktober 1984

komende twee jaar heel goed moet realiseren dat hij premier van een coalitiekabinet is. Van Agt wist als premier altijd heel goed het schip in het midden te houden. Hij gaf ook liberale bewindslieden de kans naar buiten te treden. Hans Wiegel kreeg van Van Agt regelmatig die

gelegenheid. Onze vice-premier krijgt daartoe te weinig de kans.

Voorts hoop ik dat Lubbers de verleiding kan weerstaan zo eenjaar voor de verkiezingen zich te veel te profileren als partijman. Ik heb Lubbers ook wel eens een keer laten weten dat een tweepartijen-kabinet uit twéé partijen bestaat en dat hij nauwkeurig moet toezien dat beide partijen niet alleen beleidsmatig maar ook qua presentatie naar buiten aan hun trekken moeten kunnen komen.

Wanneer ik kijk naar de

samenwerking van de twee fracties, de 43 man bij het CDA en de 36 bij ons, dan zie ik dat het wel eens tot fricties leidt. Dat is ook onvermijdelijk, want uiteindelijk zijn we ook twee

verschillende politieke partijen.

Bovendien is onze fractie sterk verjongd. Meer dan de helft zit voor

het eerst in de Tweede Kamer. Het is een nieuwe generatie die wat anders tegen de politiek aankijkt en zich ook wat anders gedraagt. Binnen de fractie vermengt oud en jong zich op

harmonieuze wijze, maar de CDA- Kamerleden schrikken nog wel eens van de vrij duidelijke en krachtige opstelling die de jonge Kamerleden van de VVD naar buiten brengen. Als fractievoorzitters moeten we wel zorgen dat het niet tot een opeenhoping van incidenten leidt, maar af en toe een politieke botsing is niet erg. Als we het maar op de grote lijnen met elkaar eens blijven."

Maximaal resultaat

E

Dat wordt dus dringen ...

Ed Nijpels heeft daar al op ingespeeld.

"Na de zomervakantie heb ik de mensen voorgehouden: Er zijn nu twee mogelijkheden. Of we gaan allemaal

.. Onmiskenbaar komt het individu met zijn of haar rechten en plichten in het centrum van ons denken te staan. Het Sociaal- en Cultureel Planbureau noemt dat de .. emancipatie van het individuele bestaan". Onmiskenbaar is het individu de hoeksteen van alle hoogontwikkelde samenlevingen aan het worden. Deze ontwikkeling heeft niets met .. desocialisatie" of een .. aanval

op het gezin" te maken. Integendeel, zou ik willen zeggen. Indien het geëmancipeerde individu zèlfvoor een vorm van samenleving,

-wonen en -wr:rken kan kiezen, geeft dat de samenleving een heel wat hechter sociaal fundament, dan wanneer van dwang in enigerlei opzicht sprake is. De emancipatie van de

vrouw wordt door velen tegenwoordig erkend, als een goede en onstuitbare ontwikkeling in vele landen. Wij juichen dit

aspect van de emancipatie van het individu toe, evenals die van ouderen of

alleenstaanden, mits geen nieuwe taboes worden gecreëerd."

(Ed Nijpels tijdens deAlgemene Beschouwingen)

4

als kleine zelfstandige de boer op en iedereen werkt een beetje voor zichzelf óf we behouden de goede sfeer van de afgelopen jaren en we zorgen ervoor dat we als eenheid naar buiten blijven komen. Juist door die eenheid hebben we de grootste kans om een maximaal resultaat bij de verkiezingen te halen. Het is in het bijzonder de taak van de fractie- voorzitter mensen die uit de pas lopen een tik op de vingers te geven. Dat zal ik ook doen als ik merk dat mensen zich ten koste van collega's profileren.

Je wéét als je in de politiek stapt dat je geen zekerheid hebt. Kenmerk is dat minimaaléénsin de vier jaar

Kamerverkiezingen plaatsvinden. Dat kan betekenen dat je er uit valt. Als je daar krampachtig op gaat reageren denk ik dat de partij daar doorheen kijkt. De partij let vooral op kwaliteit.

Bovendien zullen degenen die de partij straks moeten adviseren- Jan Kamtninga en ik- daar ook doorheen kijken. Trouwens die neiging heb ik tot nu toe nog niet bij fractieleden bespeurd.

Op het ogenblik lopen persoonlijke gesprekken met alle VVD-

Kamerleden. Jan en ik stellen daarbij vooral aan de orde: hoe kijkt de partij tegen een kamerlid aan en hoe ziet de fractievoorzitter het functioneren van dat kamerlid. Dikwijls hangen die meningen samen. Het is een voortreffelijk systeem, waarover ook de kamerleden enthousiast zijn.

Vooral omdat ze nu tussendoor te horen krijgen wat ze op sommige punten niet goed doen en waarop ze wat meer zouden moeten letten. Dat is plezieriger dan dat over twee jaar te vernemen bij de samenstelling van de lijst. Nu kan men nog zaken bijstellen.

Ik denk dat het ook voor de

partijvoorzitter, die meestal niet bij de fractievergaderingen zit, heel nuttig is om zo geconfronteerd te worden met de kamerleden. En zo kan een

kamerlid ook eens een keer zeggen wat hij vindt van sommige activiteiten die in de partij plaatsvinden.

Het is overigens wel weer een kenmerk van de wat nieuwere koers die we vanaf 1982 hebben ingeslagen ... een grotere openheid naar de partij. Dat zie je bijvoorbeeld ook door een vrij grote openhartigheid over de politieke situatie ten aanzien van het

hoofdbestuur. Het kenmerkt zich ook doordat wij ten aanzien van

bewindslieden als dat nodig is ons

'T HYPOTHEEKCENTRUM IS NUTTIG

Wie een hypothecaire lening wil regelen kan twee dingen doen:

a. Hij (of zij natuurlijk) kan een aantal geldgevers gaan benaderen, gewapend met brochures en artike- len van de consumentenorganisaties.

Hij kan dan - na bijvoorbeeld een vijftal gesprekken - thuis de voorwaarden van de vijf instellingen nauwkeurig vergelijken om vervolgens de beste te kiezen.

"Best of Five" ...

b. Hij (of zij natuurlijk) kan ook het Hypotheekcentrum bellen. Er valt dan de volgende morgen een zgn.

Oranje Boekje in de bus. Daarin staat een soort inleiding tot het Hypotheekgebeuren.

Dan volgt het uitwisselen van gegevens (bij haastzaken telefonisch) en een dag hierna ligt alweer een veelal drievoudige hypotheekofferte in uw bus.

Daarna volgt meestal een gesprek waarin één van de geoffreerde vormen wordt gekozen. Soms ook wordt toch nog een andere keuze gemaakt op grond van nadere bijzonderheden die ter sprake zijn gekomen.

"Best of all" ...

De geldgevers zijn blij met het Hypotheekcentrum.

't Bespaart hun veel tijd en werkuren van specialisten.

Daarom willen zij voor het werk van het Hypotheekcentrum betalen.

Zodoende zijn de diensten voor u gratis.

Voor u blijft over de zo gewenste objectiviteit van het onafhankelijke bureau en het brede overzicht over de markt.

"Best of all" ...

We zeiden het al, het Hypotheekcentrum is nuttig.

Vraag gerust om te beginnen dat "Oranje Boekje" even aan op 010 - 143311.

voor a c a d e m i c i

RAAD VAN TOEZICHT

010-14.33.11. * (of 053-35. 13.04 voor Oost-Nederland).

POSTBUS 2600, 3000 CP ROTTERDAM

voorzitter prof. dr. R. Bannink (econoom); leden prof dr. J. Bergsma (klinisch psycholoog), ir. D. J. Brink b.i. (architect B NA), prof. dr. H. G. Schulte Nordholt (cultureel antropoloog), J. P. Kosten se (register accountant).

5

kritisch opstellen. Het kenmerkt zich doordat we in de partij meer politieke discussie willen hebben. Kijk maar naar de wijze waarop we straks aan het verkiezingsprogram gaan werken."

Hoofdlijnen

E

democratie is dat zij altijd in beweging is. De Tweede Kamer heeft zelf een aantal dingen aan haar werkwijze gewijzigd. Ik noem de invoering van de uitgebreide

commissievergaderingen (ucv) en ook de verplaatsing van het mondeling vragenuurtje naar het begin van de algemene vergaderweek.

Wat het uitstel van de

eindstemmingen betreft, waarover Zoutendijk het had (V &D van 9 oktober), is het bijna altijd zo dat bij ingrijpende wetsontwerpen de Kamer de eindstemming een paar weken uitstelt. De moties komen meestal uit de ucv's en liggen dus al tijdenlang bij de Kamer. Daarover kan pas worden gestemd als het verslag van de ucv uit is. Dat betekent dat ze pas na vier of vijf weken op de stemmingslijst komen. De Kamer heeft dus tijd genoeg om daarover na te denken.

Maar los van dat gedoe van moties en amendementen denk ik dat het inderdaad aanbeveling verdient dat de

Na de t.v.-uitzending van 7 november aanstaande kunt u van 19.30-21.00 uur bellen met de VVD-kamerleden en bewindslieden. nr: 070- 614691.

,,Analytisch en politiek heeft de verzorgingsmaatschappij haar langste tijd gehad. Er dient zelfsturing in de maatschappij voor in de plaats te komen waarin ieder individu een zelfstandige en volwaardige rol speelt. Is iemand daartoe niet in staat, dan mag hij of zij op onze volle steun rekenen. Die zijn wij moreel verplicht en van harte bereid te geven.

Dat brengt mij op het verwijt van sommigen aan het adres van het kabinet, dat door de structuurpolitiek die gevoerd wordt, de samenleving bewust in tweeën gedeeld zou worden. Dit verwijt is even typerend voor een bepaald soort denken als onjuist of op zijn minst gezocht.

Het soort denken betreft het analyseren van de maatschappij langs een

·allesbepalende scheidslijn. Het betreft het denken in twee

maatschappelijke groepen of systemen, die d(JOr waterdichte schotten gescheiden zijn. Dit denken is sterk verwant met en gestimuleerd door de opkomst van het marxisme met zijn klassenstrijd en de sociologie.

Deze wetenschap heeft er sterk behoefte aan mensen in groepen te kunnen plaatsen, het liefst zo min mogelijk in aantal.

Dat houdt de boellekker overzichtelijk en biedt de mogelijkheid de samenleving te bespelen als ware het een sociale flipperkast. Tegenover dit arme, verschraalde beeld van de werkelijkheid, stellen wij dat een mens vele contactpunten heeft met de maatschappij. Liberalen denken in onderlinge samenhang in plaats van in waterscheidingen. De sociaal democratie heeft het blijkbaar nog steeds nodig de klassenstrijd in een nieuwe gedaante op te poetsen. Ik constateer dat mensen hier in toenemende mate doorheen prikken.

Het verwijt van een tweedeling van de samenleving is onjuist of op zijn minst gezocht.

Ieder willekeurig criterium levert een tweedeling van de samenleving op.

Er zijn mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, gehuwden en

ongehuwden, enz. Dit soort onderscheid zegt net zo veel of net zo weinig als het onderscheid actieven en inactieven. Binnen die categorieën zijn immers weer vele onderverdelingen aan te brengen. Waarom maken wij trouwens geen onderscheid tussen mensen die gelukkig zijn en die ongelukkig zijn?

Dat ligt toch het meest voor de hand?"

(Ed Nijpels tijdens deAlgemene Beschouwingen)

Kamer zich zoveel mogelijk bezig houdt met de hoofdlijnen. Binnen de VVD is in het verleden altijd wat aarzelend aangekeken tegen een goede bestaffing van de kamerleden.

We hebben daar een wat nuchterder kijk op gekregen. Als je als kamerlid goed wilt functioneren en

voornamelijkje moet concentreren op de hoofdlijnen, zul je een behoorlijk personeelsbestand moeten hebben. Op die bestaffing is wel wat aan te

6

merken. Het is natuurlijk te gek om los te lopen dat pas de laatste jaren de automatisering in de Kamer op gang is gekomen. Nu kan je eindelijk snel zaken opzoeken, die enkele jaren geleden hebben gespeeld. Een discussie over het functioneren van de

Kamer moeten we niet afhouden. We moeten bereid zijn daarnaar te luisteren."

Reny Dijkman•

foto's Miehiel Sablerolle

Themadag economisch herstel en innovatie op 10 november 1984

Motel Brabant, Breda, Heerbaan 4-6; tel. 076-224666,- rt.?utebeschrijving wordt toegezonden

In. het Liberaal Manifest en in het verkiezingsprogramma werd de noodzaak van aanpassing en vernieuwing al bepleit. Nadien is door de werkgroep innovatie een rapport uitgebracht onder de titel: "inne'fatieeen zaak van en voor mensen".

De fifll;lncieel economische commissie heeft, mede naar aanleiding daarvan een rapportuitgebracht onder de.titel:

"stimuleren van economisch herstel".

Door de K.C. Tilburg wordt op 10 november een themadag gehouden over deze materie. Ter voorbereiding daarvan werd door commissie en werkgro~p een zestal stellingen opgesteld: De materie wordt op de themadag ter discussie

gesteld aan de hand van deze stellingen. . . . .

De stellingen spreken zich ondermeer uit over: de aard van innovatie (meer dan techniek), industriebeleid

(specifieke branche benadering wordt afgewezen),.het belang van fiscaal economische maatregeleD;en deregulering (ter bevordering van het risicodragen ), het grote belang van onderwijs (algemeen en beroeps) en van een innovatief sociaal beleid (ter bevordering van mobiliteit en flexibiliteit).

Voor deelname aan deze themadag kan men zich aanmelden door onderstaand formulier ingevuldtoe te zenden aan het Secretariaat VVD, Koninginnegracht 57, 2514 AE 's-Gravenhage. Aan de deelnemers zullen de stellingen met toelichting, de hierbovengenoemde rapporten en een routebeschrijving worden toegezonden.

De kosten bedragen f 22,50 per persoon en dienen te worden betaald bij aankomst.

Kamercentrale Tilburg

HET PROGRAMMA VAN DE THEMADAG ziet er als volgt uit:

9.30 uur Ontvangst, inschrijving, betaling \

l 0.00 uur Opening door de heer B. Vlemming, voorzitter K.C. Tilburg

A. van Drie/

P.J. WJ. Slijpen

I 0.05 uur De noodzaak van innovatie, tevens toelichting op drie stellingen door lr. T. Verheul,.voorzitter werkgroep

innovatie .

I 0.20 uur Stimuleren van economisch herstel, tevens toelichting op drie stellingen, door Drs. P. Ressenaar, voorzitter FEC

l 0.35 uur Toespraak door Drs. G.M. V. van Aardenne, minister vàn Economische Zaken 11.00 uur Koffie en indeling in discussiegroepen

11.15 uur Discussie in groepen I2.45 uur Aperitief

13.00 uur Koffietafel .

14.00 uur R,apportage en plenaire discussie 15.45 uur Samenvattingen en conclusies 16.00 uur Sluiting

AANMELDINGSFORMULIER THEMADAG ECONOMISCH HERSTEL EN INNOVATIE

Naam: ... . Straat: ... . Postcode en plaats: ... ..

zal deelnemen aan themadag economisch herstel en innovatie op 10 november 1984

Datum ... :···"··· ... handtekening ... ..

23 oktober 1984

Allemaal aansluiten!

Actie is gelijk reactie. Dat leren we op school aan de hand van een eenvoudig natuurkundeproefje. Zodra iemand in dit land iets nieuws verkondigt staat er een ander op om het tegendeel te beweren. Zo kent ook de emancipatiebeweging haar

tegenstanders. Maar, naar ik onlangs heb begrepen, zonder dwarsliggers bouw je geen spoorlijn. Jammer is dat veel verzet voortkomt uit

onwetendheid. Emancipatie is nog tezeer een onbegrepen ideaal en grote woorden als onderdrukking,

discriminatie en mannenhaat vertroebelen de discussie. Waar het werkelijk om gaat is een formele gelijkschakeling van rechten en verandering van opvattingen. En daarmee zijn we er nog niet.

Er is pas sprake van emancipatie als mensen zich, bewust van hun

achterstelling, los weten te maken van hun maatschappelijke achtergrond om op eigen kracht hun positie te

verbeteren. Emancipatie is dus zowel een individueel als een

maatschappelijk proces en iemands persoonlijke emancipatie is pas voltooid als de maatschappelijke voorwaarden daartoe geregeld zijn.

Aan die voorwaarden mankeert nogal wat. Emancipatie is evenzeer een zaak van mannen en vrouwen aangezien de ene helft van de bevolking een ondergeschikte positie inneemt ten opzichte van de andere terwijl beide helften nauwe relaties met elkaar onderhouden. Feministen willen deze ongelijke machtsverhouding tussen mannen en vrouwen opheffen en houden de maatschappij een spiegel voor om zichtbaar te maken hoe wij zelf op alle mogelijke wijzen meewerken aan de instandhouding van deze scheve situatie. Mannen houden onvoldoende rekening met vrouwen en vrouwen gedragen zich zo inschikkelijk dat ze hun eigen wensen en ambities opofferen. Een grote achterstand van vrouwen op tal van

Anita Wagernakers

terreinen is daarvan het resultaat.

Voor de liefhebbers is er literatuur in overvloed aanwezig om die bewering te kunnen staven. Radicale feministen zien de man als onderdrukker en wensen zich dan ook niet met mannen in te laten. De matriarchale

maatschappij is hun heilstaat. Dat een dergelijke visie opnieuw tot

machtsongelijkheid leidt, zal duidelijk zijn. Niettemin hebben radicale feministen terecht aandacht gevraagd voor het probleem van seksueel geweld tegen vrouwen. Feministisch-

socialistische vrouwen houden zich vooral bezig met de sociaal- economische verhoudingen en de reproductieve waarde van allerlei vormen van onbetaald werk voor het funtioneren van de samenleving. Zij leggen een relatie naar de

klassenstrijd en wijzen het

kapitalistische systeem af. Waar het socialistisch-feminisme uitgaat van het gelijkheidsprincipe leggen feministen van confessionele komaf de nadruk op gerechtigheid. Liberale vrouwen redeneren vanuit het begrip individuele vrijheid. Zo levert ie.dere groepering haar eigen bijdrage aan de emancipatie van de vrouw.

In de liberale visie staat het streven naar. zelfredzaamheid van mensen voorop. Dat vergt een ander denk- en gedragspatroon waartoe niet iedereen zomaar bereid of in staat is. Bij de

Ondergetekende

Vrouwen in de VVD wordt daarmee rekening gehouden. De organisatie staat open voor iedere vrouw die de liberale beginselen van harte onderschrijft.

Sinds kort dienen alle vrouwelijke leden die zich bij de organisatie willen aansluiten dit schriftelijk kenbaar te maken bij het landelijk secretariaat.

Oók die vrouwen die al jaren actief meewerken! Dit is noodzakelijk om als politieke vrouwengroepering goed te kunnen functioneren. Het doel van de organisatie is zoveel mogelijk vrouwen bij de politiek te betrekken omdat politiek in grote mate ons leven bepaalt.

Wie belangstelling heeft kan zich aanmelden door middel van bijgaande bon die ongefrankeerd kan worden verzonden aan het Algemeen Secretariaat VVD, t.a.v. Organisatie Vrouwen in de VVD,

Antwoordnummer 1877, 2500 WB 's-Gravenhage.

N.B.: In verband met de onverwacht grote vraag naar informatie is een nieuwe informatiefolder over de organisatie Vrouwen in de VVD in uitvoering genomen. Deze wordt over enkele weken aan de aanvragers toegezonden.

Naam: ... . Adres: ... . Postcode: ... Woonplaats: ... . 0 wenst aangesloten te zijn/blijven bij de organisatie "Vrouwen in de

VVD"

0 wenst tevens actief deel te nemen aan het werk voor het organisatie 0 is reeds actief binnen de organisatie

0 wenst informatie over de organisatie "Vrouwen in de VVI)"

0 heeft geen belangstelling voor de organisatie "Vrouwen in de VVD".

Datum: ... . Handtekening: ... . Aankruisen wat van toepassing is

Themadag referendum

Op 8 december a.s. organiseert de kamercentrale

s-

Referendum.

Bij de behandeling van het ontwerp Liberaal Manifest en van het verkiezingsprogramma in 1980 en 1981 heeft de algemene vergadering van de VVD uitgesproken, dat het referendum in bepaalde gevallen een belangwekkend middel kan zijn ter versterking van de democratie; een staatscommissie zou een in ons staatsbestel passend systeem van (consultatief) referendum moeten ontwerpen.

De- bij K.B. van 17 mei 1982 ingestelde- staatscommissie "Relatie kiezers-beleidsvorming" (de zgn. commissie- Biesheuvel) heeft in maart 1984 rapport uitgebracht. Daarvan is het deelrapport over referendum en volksinitiatief door de commissie bedoeld als een interimrapport. De commissie acht het juist orri op haar voorstellen

dienaangaande eerst reacties uit te lokken, alvorens zich definitief uit te spreken over de precieze vormgeving van een regeling van rechtstreekse kiezersuitspraken over onderwerpen van overheidsbeleid.

Een gedachtenwisseling in de VVD over dit actuele onderwerp is dus nuttig, zo niet noodzakelijk. Op termijn zal een standpunt moeten worden bepaald, waarvoor 8 december a.s. een aanzet kan worden gegeven. Door hoor en wederhoor kan de kennis van het onderwerp worden verdiept en kunnen standpunten uitkristalliseren.

De partijcommissie Binnenlandse Zaken heeft reeds vorig jaar een voorzet voor de discussie gegeven met de uitgave van de discussienota:

Referendum JajNeenjGeen mening of een andere mening?

Mede inhakend op deze discussienota zullen drie prominenteVVD'erstijdens de themadag een inleiding houden, te weten:

Prof Mr. J. M. Polak M. de Bruijne H. J. L. Vonhoff

Daarna zal een paneldiscussie plaats vinden, waarbij de aanwezigen met de inleiders zowel als onderling tot een nadere verdieping van het onderwerp kunnen komen.

Verdere gegevens:

Zaterdag 8 december 1984, van I 0.30 tot 15.30 uur in het Eurohotel, Hinthamerstraat 63, 's-Hertogenbosch.

Voor deelneming is een bijdrage van f 20,-in de kosten verschuldigd. Enkele weken vóór de bijeenkomst ontvangt men de VVD-discussienota, benevens een aantal uitgangspunten voor de te voeren discussie. Voorts wordt koffie bij aankomst, een eenvoudige broodmaaltijd en koffie of thee 's middags verstrekt. Aanmelding door inzending van bijgevoegd aanmeldingsformulier aan de secretaris van de Kamercentrale Den Bosch onder bijvoeging van cheque

of girobetaalkaart voor de bijdrage. '

AANMELDINGSFORMULIER THEMADAG REFERENDUM

Ondergetekende,

Naam: ... . Straat: ... . Postcode, plaats: ... ' ... . zal deelnemen aan de Themadag Referendum op 8 dec. te 's-Hertogenbosch; voor de verschuldigde bijdrage van

f 20,-is ingesloten:

0 Betaalcheque (uitgeschreven aan:" VVD KC den Bosch") of

0 Girobetaalkaart (uitgeschreven aan: "RABO-bank, te Oss") (Inzenden aan secr. KC den Bosch, Mercury 14,5591 PA Heeze)

Handtekening ... .

23 oktober 1984

Cursusprogramma Haya van Somerenstichting

In deze ingezonden brievenrubriek worden reacties van ten hoogste I 00 woorden opgenomen.

Langere brieven worden door de redactie ingekort. Aanvallen op personen of afschriften van

correspondentie komen niet voor plaatsing in aanmerking.

De rubriek is alleen voor leden bestemd.

Plaatsing betekent niet dat de redactie het met de inhoud eens is.

Hoe liberaal is de VVD?

Na het lezen van de art. in V&D (IJ sept.) over het emancipatiebeleid is de eerste indruk: een goed sluitend verhaal. Maar, o wee, wanneer dit beleid geplaatst wordt in de context van het liberaal denken. In het verleden heeji de VVD- goed liberaal- zich sterk gemaakt voor mensen, die hun leven anders wilden inrichten dan te doen gebruikelijk. Zodoende werden keuzemogelijkheden geschapen. In de emancipatiep/annen, die nu ter tafel komen, is al voor ons bedacht hoe we vrij en geëmancipeerd kunnen worden of zijn.

De mogelijkheden om zelf te kiezen en te bepalen hoe men zijn leven wil inrichten, worden sterk beknot. "Een mens is niet op de wereld om te doen wat anderen zeggen", enkele jaren geleden een verkiezingsleus.

Ik wacht met spanning af of de 2e Kamerfractie dit hard maakt.

W. W. ten Doeschate-Smitt Zwolle

Phytosanitair

In het interview met staatssecretaris Ploeg schrijft uw redacteur onder het kopje "de hoer op" over vitasanitaire aspecten (vakjargon). volgens mij maakt hij echter eenfout en bedoelt hij "phytosanitaire aspecten", het gezondhouden van planten.

Blijkbaar beheerst de heer Dijkman het jargon niet. De meeste lezers zullen het niet storend gevonden hebben. Ik kan me echter voorstellen dat er een categorie is, die dit wél als zodanig gevoeld heeft.

W. Eising Blankenham

Emancipatie

Is het werkelijk de bedoe/ingom ons vrouwen en onze mannen te dwingen gezamenlijk te gaan werken om een volwaardig gezinsinkomen te verwerven, dit d.m.v. opgelegde deeltijdbanen? Waar blijft dan de liberale gedachte dat partners binnen een samenlevingsverband zelf verantwoordelijk z1jn voor de verdeling van de "taken". Zeker. één op de vier huwelijken eindigt in een echtscheiding;

één op de vier vrouwen staat dan zonder eigen inkomen. En dit probleem denkt men nu op te lossen door drie andere vrouwen te dwingen ook te gaan werken. Wij vinden dit een slechte zaak voor het gezin.

Liberalisme

H.M. Harsma-Horsting G. de Haas-Endenburg Gelse/aar (gem Borculo)

In alle gemoede vraag ik mij af wat de heer De Vries (V&D. 25/9) beweegt om lid te zijn van de VVD. In één en dezelfde brief durft hij het begrip liberalisme te gebruiken en daarnaast commentaar te leveren op de integratie van homofielen, de belangen van vrouwen en die van etnische minderheden in het bijzonder. in onze samenleving. Hij moet zich goed realiseren dat de mens niet gelijk maar wel

gelijkwaardig is.A/s liberaal dient men te aanvaarden en er begrip voor te hebben dat mensen uit etnische minderheden andere levensgewoonten hebben. Dat is namelijk het leuke van het liberalisme. Het leuke van de ideeën van mensen als mijnheer De Vries ontgaat mij echter.

Commentaar

Henk Kuipers Lelystad

Het redactioneel commentaar bij het ingezonden stuk van de heer W L. de Vries in V&D van 25/9 munt niet uit door wellevendheid en feitenkennis. Als uw redactie deze lijn van reageren consequent voortzet. zal spoedig iedere lezer de lust vergaan van zich te laten horen. Uw commentaar staaft overigens mijn opvatting dat mensen die buiten hun nachtrust volledigopgaan in het politieke handwerk in de kortste keren de grootste

moeite hebben te peilen wat er bij mensen huiten dat circuit leeft. Binnen dat circuit wordt men zo beheerst door de vraag of iets haalbaar is of niet dat men nauwelijks nog schijnt toe te komen aan de vraag wat de gewone burger logisch of aanvaardbaar vindt en wat niet. In ml}n omgeving duikt steeds weer de vraag op waarom wij in Nederland het Zwitserse standpunt jegens buitenlandse arbeiders niet hebben opgenomen.

(ingekort)

Autokeuring

B. Muysson Langbroek

Kan de VVD nou niet even afzien van die verplichte autokeuring op 1 januari 1985?

De VVD is toch een volkspartij, is het niet?

Is tien zetels verlies nog niet genoeg?

Wet-Tweeverdieners

dr. A. H.Alberts Groningen

De eerste fase van deze wet draagt een onvolkomenheid in zich. Het betreft het ontbreken van belastingfaciliteiten vovr die samenwonenden, waarvan de niet- verdienende partner nog geen 27 jaar is.

Welke argumenten aan deze uitsluiting ten grondslag liggen. is mij geheel

onduidelijk. Wellicht erkent de overheid samenlevingsvormen in deze

leejiijdscategorie niet als een economische eenheid. Des te meer bevreemdt de situatie wanneer blijkt dat geen

werkloosheidsuitkering wordt verkregen omdat de aanvrager (dan ineens wel) als partner in een economische eenheid wordt aangemerkt. Dit is van twee walletjes eten.

(ingekort)

D. van Holten Utrecht

Beleidsplan Emancipatie

liet spreekt vanzelf dat in dit plan geen sprake is van .Arbeitspflicht" voor de vrouw, die is er nu evenmin voor de man.

Niettemin is een traditionele vraag aan de aanstaande schoonzoon: "Kun je mijn dochter onderhouden?" Nu wil dit beleidsplan bereiken dat ook de vrouw het

23 oktober 1984

gezin zal kunnen onderhouden. Prima streven. Maar . .. of de man alleen het gezin zal onderhouden of de vrouw, of dat ze dat samen doen is een beslissing die alleen aan hen beiden is. De consequentie van dit plan is echter, dat die eigen beslissing er niet meer zal zijn, omdat het ervan uit gaat dat buitenshuis werken van de vrouw het normale is. Daardoor ontstaat wel degelijk een economische dwang.

Beleidsplan Emancipatie 11

Voor vrouwen die zich bij het

arbeidsbureau beschikbaar stellen zal een uitkering komen. Maar er zijn al

generaties lang vele vrouwen die buiten het Arbeidsbureau om buitenshuis werken,

met name huishoudelijke arbeid. Zij lopen dus geen enkel risico opgeroepen te worden en kunnen rustig met hun arbeid

buitenshuis doorgaan. Mag je de mensen zo in de verleiding brengenfraude te plegen?

BMD voor niets?

drs. A. A. de Haas Enschede

Als burger van dit land heb ik ook mee gedaan aan de Brede Maatschappelijke Discussie over het energiebeleid. Al enige tijd geleden heeft de "Stuurgroep BMD"

haar rapport aan de minister aangeboden en daarin kwam duidelijk naar voren dat een meerderheid van mensen die aan de BMD hebben mee gedaan tegen uitbreiding was van de kernenergie in Nederland. Maar wat hoor ik de laatste tijd, er gaan ger~chtendat de

minister over wil gaan tot een uitbreiding van het aantal kerncentrales in Nederland.

Waarvoor heeft dan die BMD gediend.

Was dat een leuk zoethoudertje (wel een dure dan)? Ik hoop dat deze regering, of in ieder geval de volksvertegenwoordiging rekening zou willen houden met de uitslag vandeBMD.

(ingekort)

Feminisme

A/bert Jan Hoeve Paterswo/de

De feminisering van Nederland is in volle gang. De hoeksteen der beschaving, het

gezin, wordt grondig getorpedeerd. Het proces van afbraak wordt stevig

ondersteund door medestrijdster Annelien, die haar eigen werk .. Emancipatiebeleid"

noemt. Haar voorstellen doen bij o.a. PSP- ers het water in de mond lopen. Ergerlijk is hoe zij opmerkt dat er nu nog vrouwen zijn die denken dat ze gewoon tot een hoge ouderdom getrouwd zullen zijn en thuis zullen blijven. Hieruit blijkt wel uit welke hoek de wind waait.Annelien's opvattingen zijn de VVD onwaardig. Haar ideeën hebben niets meer met liberalisme te maken.

C. G. Booij Assen Naschrift redactie: De door u aangehaalde uitspraken zijn nimmer in deze vorm door onze staatssecretaris gedaan. Kreten- uit een context gehaald -kunnen altijd tegen iemand worden gebruikt.

Emancipatie, Vrouwen ...

S,S,S,S, e S.

Met respect voor onze staatssecretaris, Mevr. Kappeyne, zou ik n.a.v. haar artikel in Vrijheid & Democratie toch het volgende willen opmerken.

VROUWEN-tehuizen, VROUWEN- studie, VROUWEN-bedrijven. Wat hebben zij allen als gemene deler: de letterS.

Staat, Subsidie, Socialistisch (economisch model), Soort zoekt (koestert) Soort.

Emancipatie. let wel in Nederland, is geënt

~'>~;?de grote letterS. Resultaat:

beleidsvoorstellen zoals o.a. de 25-urige werkweek. Een beleid. dat uitgaat van een verdeling van de armoede (materieel en geestelijk), van een model, dat buiten onze grenzen niet bestaat,laat staan ergens is beproefd en geen rekening houdt met concurrerende landen en werelddelen. Is bovengenoemd beleid werkelijk een vertolking van de wil van de Europese vrouw? Velen van ons betwijfelen dat, alhoewel vrouwelijke en mannelijke politici ons om de oren slaan met uitkomsten van opinie-peilingen enz.

DE GEPUBLICEERDE MENING IS NIETALTIJD DE OPENBARE MENING.

Dit geldt misschien ook voor PARTIJBLADEN.

(ingekort)

Mr. W. J. ter Kul~e-Van Os Ambt-Delden

12

Atoomenergie

In de zendtijd voor de politieke partijen werd op 27/ '84 door ons kamerlid dr. R.

Braams gesteld, dat radioactief afval veilig opgeborgen kan worden ("de opslag in zoutlagen lijkt ons erg goed"), dat de fractie in principe voor kernenergie is èn dat we ervan af zijn radioactief afval in zee te dumpen ( .. dit leek geen goed

voorbeeld"). De gemiddelde VVD- stemmer is deze mening zeker niet toegedaan. In de bijlage

"Opinieonderzoek" van de BM D (bijdrage aan de VVD 394I00,88 gulden) kan men lezen dat het oordeel van de doorsnee VVD' er i.z: veiligheid, kosten en risico van atoomenergie die van de gemiddelde Nederlander is. Eenflink percentage ( 2 2 %) ziet de noodzaak van kernenergie op lange termijn zelfs niet. Zou het niet goed zijn wanneer de fractie wat meer met de mening van de stemmer zou rekening houden en wat minder met zijn stem? De partij zou dan minder leden verliezen en op de Partijraad zou dan het onderwerp

"Leefbaarheid" in de openbare discussie niet meer- zoalsnu-onbesproken blijven . ..

Loonbelasting

Ing. A. J. Slinkert Rotterdam

Zolang de werkgever door het stelsel van premieheffingen en loonbelasting 11] deel meer kwijt is dan het netto-loon, blijft er werkloosheid. De sociale voorzieningen kunnen daarom beter uit de

inkomstenbelasting worden opgebracht zodat de loonkosten direct terug vallen tot het netto-niveau. De lagere loonkosten leiden tot meer werkgelegenheid. Dit geeft lagere uitgaven aan de

werkloosheidsvoorzieningen, een gemiddeld hoger inkomen dus meer inkomstenbelasting. Lagere loonkosten leiden tot hogere winsten welke door de vennootschaps-en inkomstenbelasting voor ruim 60 % in de schatkist komen. Lagere loonkosten leiden door concurrentie tot lagere prijzen dus meer koopkracht en door een betere exportpositie tot nog meer werkgelegenheid, zodat deze maatregel zichzelf terugbetaalt.

L. Ne/en Kruisland (N.Br.)