. Omwenteling in nieuwe stijl

, '.

,

,',

. Omwenteling in nieuwe stijl

Verandering van Mens en Maatschappij opdatWûvaart en Wereldvrede

mogélijk worden in de 2e helft van de 20ste B~uw

BEGINSELVERKLARING

\,

,

VAN DE

,

,SOCIALISTISCHE UNIE.,'

:/

I •• -^r

"

.

\

\

,

\

, t

/ i , _

I I - ' -

' / ! --

int. Inotituut Sec. Geschiedenia

Amsterdam

'\

l

.'

",

Inleiding

Op onze millioenen jaren oude aarde leven thans meer dan tweeduizend millioell mensen. Zij allen zien zich telkens weer geplaatst voor de vraag hoe zich te voorzien van voldoende voedsel, onderdak, kleding, bestaans- zekerheid en veiligheid. Het antwoord ligt besloten in de wijze; waarop zij hun. onderlinge betrekkingen zullen regelen, de voortbrenging zullen ver- zorgen en de' veJêdeling van het voortgebrachte zullen tot, stand brengen.

De eerste belangrijke stap op de weg,. die leidde van zwerven, kou, honger en gebrek naar geregelder behoeftenbevrediging, bestond in de overgang vaneen jagers-en voedselzoekersbestaan naar het beoefenen van de land- bouw. Dit betekend.e: zorg voor de toekomst, het einde van het zwerven, betere verzorging en daardoor gelegenheid tot meerdere geestelijke ont- wikkeling.

Door de landbouw toch, zien de. stamgemeenschapp~n kans om zich door arbeid op' min of meer geregeldewij:ze voedsel te verschaffen, zich te huisvesten, enz. Zodra dit geschied is, komt er bij sommige stammen ,een zekere welvaart, eindelijk ze1fs betrekkelijke rijkdom op. Dit verlakt andere, afgunstige, heerszuchtige en dus primitieve stammen tot khjgstochten, waarbij men het. begeerde wegrooft; zij gaan zelfs over tot invals- oorlbgyn, waarbij zij.zich in. het· gebied. van de zwakkere stam als uitbuiters . vastzetten .. Er ontstaan' staten, waarin klassetegenstellingen voorkomen. De arbeidsveJêdeling schrijdt verder; er komen handelaren, zeevaarders, ambachts- lieden en de techniek ontwikkelt zich op de lange duur.Persoonlijky bezitsverhoudingen ontstaan, meerdere klassen en standen vormen zich.

Klassen, die elkaar bestrijden zodra er grote belangenverschillen ontstaan, waarbij klassen uitgeschakeld worden .als op de grondslag van een nieuwe, meer welvaart scheppende productiewijze, een nieuwe heersende klasse ontstaat, die de oude verdringt. AJ naa~ de voortbrengingsmethoden ver- anderen, wijzigen zich ook de. klassen, de bezitsverhoudingen, de belangen.

en de partijen. Zo. zien wij in de geschiedenis de . ,mens als patriciër en plebejer, grootgrondbezitter en lijfeigene of slaaf,'handwerksmanen werk- plaatsbezitter, fabrikant? bankier, kapitalist en arbeider.

Elke klasse, die een maatschappelijke rol te vervullen heeft, vindt daarin de rechtsgrond 'Voor haar bestaan. Het is hoofdzakelijk. de leidende klasse, die de geestelijke bovenbouw schept, ,die gyvormd wordt Idoor de opvattin- gen over economie, poli~iek en cultuur.

1

vOC.

C

I

u,.,., d I

,r

!

I

. !

Afgezien van de leefwijze in de primitieve stam of familie, komt men tot de erkenning, dat de geschiedenis der mensheid er een is van klassebotsingen, waarbij àf als resultaat van de conflicten volkeren met hun bes'maving ten on4er gaan, àf uit het conflict een hogere vorm van productie en verdeling te voorschijn treedt.

Zolang de elementaire behoeften van alle klassen in een maatschappijvorm bevredigd kunnen worden, treden er geen grote spanningen op. Het even- wicht wordt echter verbroken, wanneer de bezitsverhoudingen een rem gaan vormen op de verdere ontwikkeling. Als de leidende bezittende klasse; de ontwikkeling niet meer dient, ontstaan spanningen, die zich ontladen in een belangenstrijd, welke tenslotte gewonnen wordt door de .klasse, die door aantal 'en :bewusthe~d de koers van de verdere ontwikkeling bepalen' zal, waardoor een oplossing van de onmiddellijke problemen gevonden is. ' Zolang bestaanszekerheid, veiligheid en voldoende welvaart niet voor allen bestaan, zullen de slechtstbedeelden een beeld voor ogen hebben van een maatschappij, waarin voor allen genoeg wordt voortgebracht en de verdeling rechtvaardig zal zijn.

De strijd voor het Socialisme, die nu reeds meer dan honderd jaren in de kapitalistische maatschappij gevoerd wordt, is een uiting van het, door alle eeuwen heen steeds weer oplevende, verlangen van de mens naar een

to~stand .van voorspoed, harmonie en geluk voor allen.

De grondigheid, waarmee in die strijd met maatschappelijke en geestelijke onvolkomenheden wordt afgerekt;nd, zal de mate van het succes bepalen.

De laatste honderd jaren van maatschappelijke ontwikkeling en !strijd voor betere levensvoorwaarden hebben de blik van 'millioenen verruimd. De technische revolutie en de vermaatschappelijking van de arbeid maken de geest van de mens rijp om maatschappelijk te denken. De door de techniek geschapen m'ogelijkheden brengen hem op de vraag, hoe hij bezits~,

productie- en distributieverhoudingen opnieuw kan regelen. Deze welvaart en vrede scheppende regeLing is bedoeld, wanneer van Socialisme wordt gesproken.

De vredescheppende factor begint zijn werking daar, waar het "ieder voor zich", de concurrentie en de oorlog als oplossing in dewelvaartsstrijd van mensen aan hun eind gekomen zijn. De welvaartsfactor vangt aan,' waar de kapitalistische bezitsverhoudingen met betrekking tot de grqnd en de productiemiddelen met de telkens weerkerende crises, die zij verwekken, worden opgeheven en vervangen door een Socialistisch~ maatschappij.

De vermaatschappelijking van de arbeid zal het Socialistisch denken doen rijpen. Zich eenmaal van de strekking der maatschappelijke . ontwikkeling bewust, kan de mens ook bewust in de loop der geschiedenis ingrijpen.

2

Bet kapitalisme

Het kapitalisme is de' maatschappijvorm, waarin de productiemiddelen (fabJlieken, machines, transporL enz.) bezit zijn van een in aantal kleine klasse, terwijl de overgrote meerderheid van de bevolking ten opzichte van deze productiemiddelen bezitloos is. De arbeidersklasse moet de arbeids- kracht als' koopwaar tegen loon verkopen. De productie geschiedt niet in de eerste plaats. om de behoeften te bevredigen, doch om· winst te maken, want de meerwaarde van de gekochte arbeidskracht verdwijnt als winst op

de bankrekening der bezitters. .~.

De hieruit volgende opeenhoping van kapitalen opent de mogelijkheid besta,ande ondernemingen te vergroten en nieuwe te vestigen. Het resultaat.

is de uitschakeling van elke verouderde productiewijze, het opruimen 'v;ll1 kleine bedrijven of. het inschakelen daarvan in groter verband. Het groot- kapitaal, samengetrokken in reuzenconcerns en banken, slaat de grond onder alle primitieve vormen van productie en distrrbutie weg. Het maakt het·

thans de mens onmogelijk zichzelf tot kleine bezitter op te werken, daar zijn concurrentiekansen miniem zijn; Met gebroken illusies wordt de massa in reuzenbedrijven als productiekracht ondergebracht; niemand levert meer een afgerond product voor een bekende koper af, doch iedere arbeider helpt door zijn arbeid aan onderdelen producten te maken, die voor de handelsmarkt bestemd zijn. Wij leven in het tijdperk der warenproductie:

In dit totale proces gaan allengs de burgerlijke, individuele aspiraties en maatschappij beschouwingen verloren en ontstaat het maatschappelijke (sociale) inzicht, dat de mens geestelijk rijp maa!kt voor de Socialistische maatschappijvorm.

Hetkapitalisme is het best georganiseerde a-sociale systeem, dat ooit bestond.

Het arbeiderskind wordt geboren in een voedsel-, huisraad-en kleding~

minimum. Zijn onderwijs is evenzo. Zijn loon is aangepast aan een.minimaal levensniveau; wat er boven komt, verdwijnt als meerwaarde, winst, in ander- mans zak. Wie mensen laat produceren en hen per jaar niet in staat stelt.

het geproduceerde te kopen, kan rekenen op stagnatie. Eens is er dan. "te yeel"'gemaakt en· de man, die het produceerde, kan, werkloos geworden, met nog minder kans de jas kopen, die hij ,;teveel" maakte. Een oplossing acht men gevonden in het veroveren van afzetgebied van .anderen. Dat is oorlog. Op het slagveld sterft de arbeider; zijn "vijanden", die mee verbloeden, zijn voor het overgrote deel ook arbeiders.

3

,'-I

"I

Afgezien van de leefwijze in de primitieve stam of familie, komt men tot de erkenning, dat de geschiedenis der mensheid er een is van klassebotsingen, waarbij àf als resultaat van de conflicten volkeren met hun bes'maving ten on4er gaan, àf uit het conflict een hogere vorm van productie en verdeling te voorschijn treedt.

Zolang de elementaire behoeften van alle klassen in een maatschappijvorm bevredigd kunnen worden, treden er geen grote spanningen op. Het even- wicht wordt echter verbroken, wanneer de bezitsverhoudingen een rem gaan vormen op de verdere ontwikkeling. Als de leidende bezittende klasse; de ontwikkeling niet meer dient, ontstaan spanningen, die zich ontladen in een belangenstrijd, welke tenslotte gewonnen wordt door de .klasse, die door aantal 'en :bewusthe~d de koers van de verdere ontwikkeling bepalen' zal, waardoor een oplossing van de onmiddellijke problemen gevonden is. ' Zolang bestaanszekerheid, veiligheid en voldoende welvaart niet voor allen bestaan, zullen de slechtstbedeelden een beeld voor ogen hebben van een maatschappij, waarin voor allen genoeg wordt voortgebracht en de verdeling rechtvaardig zal zijn.

De strijd voor het Socialisme, die nu reeds meer dan honderd jaren in de kapitalistische maatschappij gevoerd wordt, is een uiting van het, door alle eeuwen heen steeds weer oplevende, verlangen van de mens naar een

to~stand .van voorspoed, harmonie en geluk voor allen.

De grondigheid, waarmee in die strijd met maatschappelijke en geestelijke onvolkomenheden wordt afgerekt;nd, zal de mate van het succes bepalen.

De laatste honderd jaren van maatschappelijke ontwikkeling en !strijd voor betere levensvoorwaarden hebben de blik van 'millioenen verruimd. De technische revolutie en de vermaatschappelijking van de arbeid maken de geest van de mens rijp om maatschappelijk te denken. De door de techniek geschapen m'ogelijkheden brengen hem op de vraag, hoe hij bezits~,

productie- en distributieverhoudingen opnieuw kan regelen. Deze welvaart en vrede scheppende regeLing is bedoeld, wanneer van Socialisme wordt gesproken.

De vredescheppende factor begint zijn werking daar, waar het "ieder voor zich", de concurrentie en de oorlog als oplossing in dewelvaartsstrijd van mensen aan hun eind gekomen zijn. De welvaartsfactor vangt aan,' waar de kapitalistische bezitsverhoudingen met betrekking tot de grqnd en de productiemiddelen met de telkens weerkerende crises, die zij verwekken, worden opgeheven en vervangen door een Socialistisch~ maatschappij.

De vermaatschappelijking van de arbeid zal het Socialistisch denken doen rijpen. Zich eenmaal van de strekking der maatschappelijke . ontwikkeling bewust, kan de mens ook bewust in de loop der geschiedenis ingrijpen.

2

Bet kapitalisme

Het kapitalisme is de' maatschappijvorm, waarin de productiemiddelen (fabJlieken, machines, transporL enz.) bezit zijn van een in aantal kleine klasse, terwijl de overgrote meerderheid van de bevolking ten opzichte van deze productiemiddelen bezitloos is. De arbeidersklasse moet de arbeids- kracht als' koopwaar tegen loon verkopen. De productie geschiedt niet in de eerste plaats. om de behoeften te bevredigen, doch om· winst te maken, want de meerwaarde van de gekochte arbeidskracht verdwijnt als winst op

de bankrekening der bezitters. .~.

De hieruit volgende opeenhoping van kapitalen opent de mogelijkheid besta,ande ondernemingen te vergroten en nieuwe te vestigen. Het resultaat.

is de uitschakeling van elke verouderde productiewijze, het opruimen 'v;ll1 kleine bedrijven of. het inschakelen daarvan in groter verband. Het groot- kapitaal, samengetrokken in reuzenconcerns en banken, slaat de grond onder alle primitieve vormen van productie en distrrbutie weg. Het maakt het·

thans de mens onmogelijk zichzelf tot kleine bezitter op te werken, daar zijn concurrentiekansen miniem zijn; Met gebroken illusies wordt de massa in reuzenbedrijven als productiekracht ondergebracht; niemand levert meer een afgerond product voor een bekende koper af, doch iedere arbeider helpt door zijn arbeid aan onderdelen producten te maken, die voor de handelsmarkt bestemd zijn. Wij leven in het tijdperk der warenproductie:

In dit totale proces gaan allengs de burgerlijke, individuele aspiraties en maatschappij beschouwingen verloren en ontstaat het maatschappelijke (sociale) inzicht, dat de mens geestelijk rijp maa!kt voor de Socialistische maatschappijvorm.

Hetkapitalisme is het best georganiseerde a-sociale systeem, dat ooit bestond.

Het arbeiderskind wordt geboren in een voedsel-, huisraad-en kleding~

minimum. Zijn onderwijs is evenzo. Zijn loon is aangepast aan een.minimaal levensniveau; wat er boven komt, verdwijnt als meerwaarde, winst, in ander- mans zak. Wie mensen laat produceren en hen per jaar niet in staat stelt.

het geproduceerde te kopen, kan rekenen op stagnatie. Eens is er dan. "te yeel"'gemaakt en· de man, die het produceerde, kan, werkloos geworden, met nog minder kans de jas kopen, die hij ,;teveel" maakte. Een oplossing acht men gevonden in het veroveren van afzetgebied van .anderen. Dat is oorlog. Op het slagveld sterft de arbeider; zijn "vijanden", die mee verbloeden, zijn voor het overgrote deel ook arbeiders.

3

,'-I

"I

Er kan worden vastgesteld, dat het kapitalisme in de laatste honderd jaar voor de massa minder onbewoonbaar is gemaakt. Niemand zal de mateÇële waarde daarvan ontkennen. Doch de bereidheid om 'Voor een degelijke, afdoende op- lossing te strijden, is erdoor verzwakt. De a.tlbe1dersklasse heeft met de rente- kaart, kinderbijslag, ziekte-uitkering en ouderdomssteun echter twee wereld- oorlogen en een moordende crisis op de koop toe moeten nemen. Indien de waan niet wordt verbroken, dat kleine' hervormingen, verkregen door na- genoeg geen strij d, de eindoplossing zullen brengen, staat de arbeidersklasse de totale ineenstorting van haar bekrompen, egocentrisch leven te wachten.

Verwarring van de begrippen Staat en Gemeenschap

Zoals de w!,!ersverwachting" ontleend aan . de natuurkrachten die werken op een bepaald moment, invloed heeft op de keuze van onze kleding, zo zal een "foto" van de krachten, die in de maatschappij en in de mensen werken, bepalen voor welk doel we kunnen strijden en hoe.

Conclusies uit 1848, getrokken door Marx, conclusies uit circa 1890, ge- trokken door. Bernstein, hebben afgedaan, gezien het falen der oude arbei- dersbeweging in het bereiken van het Socialistische 'doel. Slechts een nieuwe ontleding kan houdbare conclusies voor de toekomst doen trekken. Geschiedt dit, dan zal blijken, dat 'principiële structurele veranderingen nodig zijn, dat in onze dagen kleine hervormingsarbeid als doel zinloos is, thans, nu een oorlog mogelijk is, die het 'bestaan van ALLE KLASSEN zou bedreigen.

Ook in de strijd voor het Socialisme kan geweld geen oplossing I?rengen.

In deze strijd wordt een hoog moreel peil vereist. Slechts een 'kl~sse, die hiermee zeer bewust ernst maakt, zal een menselijk Socialisme scheppen Of de beschaving zal ondergaan. De atoombom dwingt ons meer eenheid te scheppen en geweldtoepassingen politiek af te leren.

De ,doelstelling van de hedendaagse "socialisten" is niet socialistisch,.doch anti-privaatkapitalistisch. Dit is in alle 100 jaren strijd niet anders geweest.

Dit doel. heeft geestdrift gewekt, maar vandaag is het waardeloos' voor de arbeiders. De kapitalisten hebben ook al geen angst meer voor het afschaffen van de ouderwetse vormen van privaatbezit van de voortbrengingsmiddelen.

4

I I

,

,

i

, I

!

,

De tijd van klein~ fabriekjes en werkplaatsen is voorbij. De groei v~n het kapitalisme heeft sedert lang een eind gemaakt aan de doorgaans despotische kleine ba,zen, die de weinige knechts, die ze in dienst hadden, sterk uit- buitten. De reuzenmaatschappijen, de naamloze vennootschappen, de trusts en concerns, hebben slechts directeuren en een duizendkoppige menigte van aandeelhouders, die door de arbeiders in de bedrijven niet of nauwelijks worden gekend.

De socialistisch-gezinde arbeiders, die jaren geleden in .de kleine bedrijven werkten, stelden zich tot doel de maatschappelijke bezittingen, de grond, machines, enz. in' ~.anden te brengen van de gemeenschap. De groeiende' overherdsorgaqen van hun tijd konden zij niet zien als de regeringsvormen van de hun, tegengestelde klasse. In de 'Strijd tegen de klasse van persoonlijke bezitters van bedrijven, begeerden de arbeiders de overbrenging van dat bezi:t naar de 'Staat, in de hoop de willekeur, de bestaansonzekerheid en de uitbuiting te remmen.

Dat het postbedrijf, de telefonie, de spoorwegen e.d. aan private bezitters konden worden ontnomen, lag echter geheel in de lijn der kapitalistische ontwikkeling: de productie zou hebben .gestagneerd bij slecht beheer van die bedrijven. Het centraliseren van deze bedrijven liep parallel met het opeenhopen van kapitalen. Het kapitalisme zèlf brak de macht van de private bezitters, doordat het reuzenbedrijven schiep, waarin' de bezitters slechts als aandeelhouders, rentetrekkers, konden fungeren. De staatsmacht, in handen van kapitalistische partijen, tast die nieuw ontstane eigendoms- . verhoudingen en rechte!). niet aan. De door "socialisten" geaccepteerde'

geleide economie, die met behulp van het staatsapparaat wordt doorgevoerd', leidt ,niet de ec~nomie - die im..~~rs aan kapitalistische wetten onderhevig blijft - , doch leidt de instandhouding van de hezitsverhoudingen, die mogelijk blijven maken, dat de arbeiders hun arbeidskracht verkopen. voor een prijs, die lager is dan de waarde van de diensten die zij verrichten. Deze . "socialisten" hebben het begrip gemeenschap met het begrip sttaat verward.

De poging van de socialisten om het staatsapparaat door algemeen kiesrecht te veroveren, heeft pas zin, indien dit· apparaat meegebruikt wordt. om nieuwe organen in het leven te roepen, die. de socialisatie doorvoeren. Indien het doel niet zo ver wordt gesteld, heeft elke nationalisatie, elke aan-de-staat- brenging, ~lechts de' versterking tot gevolg van het kapitaLisme.

I

5

Er kan worden vastgesteld, dat het kapitalisme in de laatste honderd jaar voor de massa minder onbewoonbaar is gemaakt. Niemand zal de mateÇële waarde daarvan ontkennen. Doch de bereidheid om 'Voor een degelijke, afdoende op- lossing te strijden, is erdoor verzwakt. De a.tlbe1dersklasse heeft met de rente- kaart, kinderbijslag, ziekte-uitkering en ouderdomssteun echter twee wereld- oorlogen en een moordende crisis op de koop toe moeten nemen. Indien de waan niet wordt verbroken, dat kleine' hervormingen, verkregen door na- genoeg geen strij d, de eindoplossing zullen brengen, staat de arbeidersklasse de totale ineenstorting van haar bekrompen, egocentrisch leven te wachten.

Verwarring van de begrippen Staat en Gemeenschap

Zoals de w!,!ersverwachting" ontleend aan . de natuurkrachten die werken op een bepaald moment, invloed heeft op de keuze van onze kleding, zo zal een "foto" van de krachten, die in de maatschappij en in de mensen werken, bepalen voor welk doel we kunnen strijden en hoe.

Conclusies uit 1848, getrokken door Marx, conclusies uit circa 1890, ge- trokken door. Bernstein, hebben afgedaan, gezien het falen der oude arbei- dersbeweging in het bereiken van het Socialistische 'doel. Slechts een nieuwe ontleding kan houdbare conclusies voor de toekomst doen trekken. Geschiedt dit, dan zal blijken, dat 'principiële structurele veranderingen nodig zijn, dat in onze dagen kleine hervormingsarbeid als doel zinloos is, thans, nu een oorlog mogelijk is, die het 'bestaan van ALLE KLASSEN zou bedreigen.

Ook in de strijd voor het Socialisme kan geweld geen oplossing I?rengen.

In deze strijd wordt een hoog moreel peil vereist. Slechts een 'kl~sse, die hiermee zeer bewust ernst maakt, zal een menselijk Socialisme scheppen Of de beschaving zal ondergaan. De atoombom dwingt ons meer eenheid te scheppen en geweldtoepassingen politiek af te leren.

De ,doelstelling van de hedendaagse "socialisten" is niet socialistisch,.doch anti-privaatkapitalistisch. Dit is in alle 100 jaren strijd niet anders geweest.

Dit doel. heeft geestdrift gewekt, maar vandaag is het waardeloos' voor de arbeiders. De kapitalisten hebben ook al geen angst meer voor het afschaffen van de ouderwetse vormen van privaatbezit van de voortbrengingsmiddelen.

4

I I

,

,

i

, I

!

,

De tijd van klein~ fabriekjes en werkplaatsen is voorbij. De groei v~n het kapitalisme heeft sedert lang een eind gemaakt aan de doorgaans despotische kleine ba,zen, die de weinige knechts, die ze in dienst hadden, sterk uit- buitten. De reuzenmaatschappijen, de naamloze vennootschappen, de trusts en concerns, hebben slechts directeuren en een duizendkoppige menigte van aandeelhouders, die door de arbeiders in de bedrijven niet of nauwelijks worden gekend.

De socialistisch-gezinde arbeiders, die jaren geleden in .de kleine bedrijven werkten, stelden zich tot doel de maatschappelijke bezittingen, de grond, machines, enz. in' ~.anden te brengen van de gemeenschap. De groeiende' overherdsorgaqen van hun tijd konden zij niet zien als de regeringsvormen van de hun, tegengestelde klasse. In de 'Strijd tegen de klasse van persoonlijke bezitters van bedrijven, begeerden de arbeiders de overbrenging van dat bezi:t naar de 'Staat, in de hoop de willekeur, de bestaansonzekerheid en de uitbuiting te remmen.

Dat het postbedrijf, de telefonie, de spoorwegen e.d. aan private bezitters konden worden ontnomen, lag echter geheel in de lijn der kapitalistische ontwikkeling: de productie zou hebben .gestagneerd bij slecht beheer van die bedrijven. Het centraliseren van deze bedrijven liep parallel met het opeenhopen van kapitalen. Het kapitalisme zèlf brak de macht van de private bezitters, doordat het reuzenbedrijven schiep, waarin' de bezitters slechts als aandeelhouders, rentetrekkers, konden fungeren. De staatsmacht, in handen van kapitalistische partijen, tast die nieuw ontstane eigendoms- . verhoudingen en rechte!). niet aan. De door "socialisten" geaccepteerde'

geleide economie, die met behulp van het staatsapparaat wordt doorgevoerd', leidt ,niet de ec~nomie - die im..~~rs aan kapitalistische wetten onderhevig blijft - , doch leidt de instandhouding van de hezitsverhoudingen, die mogelijk blijven maken, dat de arbeiders hun arbeidskracht verkopen. voor een prijs, die lager is dan de waarde van de diensten die zij verrichten. Deze . "socialisten" hebben het begrip gemeenschap met het begrip sttaat verward.

De poging van de socialisten om het staatsapparaat door algemeen kiesrecht te veroveren, heeft pas zin, indien dit· apparaat meegebruikt wordt. om nieuwe organen in het leven te roepen, die. de socialisatie doorvoeren. Indien het doel niet zo ver wordt gesteld, heeft elke nationalisatie, elke aan-de-staat- brenging, ~lechts de' versterking tot gevolg van het kapitaLisme.

I

5

Staatskapitalisme

'lil

Ringeloorde eens de ba-as de knechts bij de bepaling van hun loon, thans / heeft de Staat belangrijke invloed bij de bepaling der lonen. Het persoonlijke element in de uitbuiting vervaagt steeds meer. De bezittende klasse schq.ilt achter het staatsapparaat weg. De kapitalistische burgerlijke partijen doen aan maatschappelijk en progressief werk. De socialisten leven. hun staatswaan tegen de privaatbezittets uit. In contracten, yoorschriften, wetten, moet de bezittende klasse aan banden worden gelegd. Het ~aderder arbeiders- beweging bestudeert ijverig het burgerlijk recht en de staa~uishoudkunde"

om er maar uit te halen wat het kan, opdat de sociale verzekering beter worde.

Maar één ding staat vast. Al wordt hetprivaatkapitalisme vervangen door het staatskapitalisme, één zaak blijft ongeschokt bestaan: de afgeroomde winst, de meerwaarde van de arbeid, de uitbuiting, het door anderen -bepaalde loon. De productie om winst te maken in plaats van de productie om in aller behoeften te voorzien. De. concurrentie, de oorlogsconflictstof, dit alles blijft eveneens.

En al deze omstandigheden, die de sociale verzekeringen op drijfzand·

plaatsen, wMden door de anti-privaatkapitalistische doelstellers niet be- streden, laat staan onmogelijk gemaakt. Dit laatste zal pas gebeureJ?, wan- neer de economische wetten van het kapitalisme uitgeschakeld worden.

Wanneer de productiemid'delen niet aan de staat komen of door het staats- apparaat beheerd worden, doch wanneer zij gemeenschapsbezit worden en deze gemeenschap het beheer gaat voeren. Wanneer. de 'daartoe benodigde organen in het leven worden geroepen in beroep en be~rijf. Wanneer ieder werker medezeggenschap heeft en mede verantwoordelijk is. Wanneer niet de partiHeiders het staatsapparaa!t bezetten en er slechts politieke democratie bestaat (waarmee te goochelen valt), doch wanneer economische demoCratie aan de macht van het lkapitaal een eind maakt. Als de leus van ,de Natio- nalisatie vervangen wordt door de strijd om de Socialisatie.

De vakbonden, die oorspronkelijk van privaatbezitters betere lonen konden bedingen of afdwingen, ervaren nu, dat de staat de lonen helpt vaststellen.

Een door vakbondsstrijd ontstane wijziging in de lonen zou de gehele geleide economie in haar plannen schokken. Elke aanslag op het geregle- . menteerde loonpeil brengt de staat in beweging. De economische actie krijgt direct politieke betekenis.

6

i I I I

i

! I ) I

I

..,.

I i

De arbeider, die voor hoger loon strijdt, vindt niet langer de privaatkapitalist tegenover zich: hij botst tegen het staatsapparaat. Grote arbeiderspartijen 'spelen in de geleide economie van 'het staatsapparaat een. niet geringe rol. De vakbondsleiders steunen de partij en de arbeider ervaart spoedig, . dat zijn vakbond een verlengstuk van het staatsapparaat is geworden vanaf het moment, dat zijn politieke leiders de staat zijn gaat:l aanbidden en on~

gestoorde geleide eco~omie zijn gaan voorstaan.

\Zijn economische strijd is politieke strijd geworden, of hij wil·of niet.

Zodra de arbeider geestelijk afrekent met de huidige politiek der refEirmis- ten, dié het kapitalisme bewoonbaarder willen maken, en hij de rol van de vakbeweging als verzekeringsinstituut herkent, moet hij, als zijnwlI· tot verandering van de maatschappijvorm aanwezig is, in zijn economische en politieke strijd. de grondslag leggen voor een nieuwe organisatievorm, die bij strij d en overwinning de vereiste voorwaarden schept voor die nieuwe maatschappijvorm. .

Hij moet de weg n:aar bedrijfsorganisatie betreden.

De pedrijfsorganisatievorm is geen concurrente van de oude vakbewegings- vorm, zij is haar meerdere. De:. bedrijfsorganisatie maakt een eind aan de zaakwaarnemers in partij en vakbond; hier beslissen de arbeiders zelf. Zij kan' slechts samenwerken met die politieke verenigingen, die de beslissende rol van bedrijfs- en beroepsorganisaties voorop stellen en aldus op het stand- punt van de socialisatie staan.

Het principe der bedrijfsorganisatie geeft de gemeenschap haar nieuwe, democratische organen. Dit principe werpt vragen op, die betrekking hêbben op de aanvulling der politieke democratie door er de economische aan toe te voegen. De democratie eist deskundigheid van alle werkenden, welke ev~nwel . b. v. op technisch terrein niet als massale eis gesteld kan worden.

Deze democratie kan daarom niet altijd met meerderheidsbesluiten werken;

zij zal ook moeten functionneren met betrouwbare specialisten, die vrijheid van .handelen behoeven en die deze vrijheid verkrijgen onder voortdurende controle.

In de' totale democratie zullen ·de taken verdeeld moeten zijn. De waardebepaling van de eindproducten zal met gemiddelden moeten geschie- den. Ook hier zal specialistisCh werk moeten worden verricht door instanties op centraa'l niveau, doch onder contrOle van de basisorganen. Het verder ontwikkelen van de opvattingen betreffende het geruisloos functionneren der - nieuwe organen in de gemeenschap, moet de voortdurende aandacht van

de socialisten behouden. Hier helpen geen recepten.

7

,/ !

.,

I

I

.i

Staatskapitalisme

'lil

Ringeloorde eens de ba-as de knechts bij de bepaling van hun loon, thans / heeft de Staat belangrijke invloed bij de bepaling der lonen. Het persoonlijke element in de uitbuiting vervaagt steeds meer. De bezittende klasse schq.ilt achter het staatsapparaat weg. De kapitalistische burgerlijke partijen doen aan maatschappelijk en progressief werk. De socialisten leven. hun staatswaan tegen de privaatbezittets uit. In contracten, yoorschriften, wetten, moet de bezittende klasse aan banden worden gelegd. Het ~aderder arbeiders- beweging bestudeert ijverig het burgerlijk recht en de staa~uishoudkunde"

om er maar uit te halen wat het kan, opdat de sociale verzekering beter worde.

Maar één ding staat vast. Al wordt hetprivaatkapitalisme vervangen door het staatskapitalisme, één zaak blijft ongeschokt bestaan: de afgeroomde winst, de meerwaarde van de arbeid, de uitbuiting, het door anderen -bepaalde loon. De productie om winst te maken in plaats van de productie om in aller behoeften te voorzien. De. concurrentie, de oorlogsconflictstof, dit alles blijft eveneens.

En al deze omstandigheden, die de sociale verzekeringen op drijfzand·

plaatsen, wMden door de anti-privaatkapitalistische doelstellers niet be- streden, laat staan onmogelijk gemaakt. Dit laatste zal pas gebeureJ?, wan- neer de economische wetten van het kapitalisme uitgeschakeld worden.

Wanneer de productiemid'delen niet aan de staat komen of door het staats- apparaat beheerd worden, doch wanneer zij gemeenschapsbezit worden en deze gemeenschap het beheer gaat voeren. Wanneer. de 'daartoe benodigde organen in het leven worden geroepen in beroep en be~rijf. Wanneer ieder werker medezeggenschap heeft en mede verantwoordelijk is. Wanneer niet de partiHeiders het staatsapparaa!t bezetten en er slechts politieke democratie bestaat (waarmee te goochelen valt), doch wanneer economische demoCratie aan de macht van het lkapitaal een eind maakt. Als de leus van ,de Natio- nalisatie vervangen wordt door de strijd om de Socialisatie.

De vakbonden, die oorspronkelijk van privaatbezitters betere lonen konden bedingen of afdwingen, ervaren nu, dat de staat de lonen helpt vaststellen.

Een door vakbondsstrijd ontstane wijziging in de lonen zou de gehele geleide economie in haar plannen schokken. Elke aanslag op het geregle- . menteerde loonpeil brengt de staat in beweging. De economische actie krijgt direct politieke betekenis.

6

i I I I

i

! I ) I

I

..,.

I i

De arbeider, die voor hoger loon strijdt, vindt niet langer de privaatkapitalist tegenover zich: hij botst tegen het staatsapparaat. Grote arbeiderspartijen 'spelen in de geleide economie van 'het staatsapparaat een. niet geringe rol. De vakbondsleiders steunen de partij en de arbeider ervaart spoedig, . dat zijn vakbond een verlengstuk van het staatsapparaat is geworden vanaf het moment, dat zijn politieke leiders de staat zijn gaat:l aanbidden en on~

gestoorde geleide eco~omie zijn gaan voorstaan.

\Zijn economische strijd is politieke strijd geworden, of hij wil·of niet.

Zodra de arbeider geestelijk afrekent met de huidige politiek der refEirmis- ten, dié het kapitalisme bewoonbaarder willen maken, en hij de rol van de vakbeweging als verzekeringsinstituut herkent, moet hij, als zijnwlI· tot verandering van de maatschappijvorm aanwezig is, in zijn economische en politieke strijd. de grondslag leggen voor een nieuwe organisatievorm, die bij strij d en overwinning de vereiste voorwaarden schept voor die nieuwe maatschappijvorm. .

Hij moet de weg n:aar bedrijfsorganisatie betreden.

De pedrijfsorganisatievorm is geen concurrente van de oude vakbewegings- vorm, zij is haar meerdere. De:. bedrijfsorganisatie maakt een eind aan de zaakwaarnemers in partij en vakbond; hier beslissen de arbeiders zelf. Zij kan' slechts samenwerken met die politieke verenigingen, die de beslissende rol van bedrijfs- en beroepsorganisaties voorop stellen en aldus op het stand- punt van de socialisatie staan.

Het principe der bedrijfsorganisatie geeft de gemeenschap haar nieuwe, democratische organen. Dit principe werpt vragen op, die betrekking hêbben op de aanvulling der politieke democratie door er de economische aan toe te voegen. De democratie eist deskundigheid van alle werkenden, welke ev~nwel . b. v. op technisch terrein niet als massale eis gesteld kan worden.

Deze democratie kan daarom niet altijd met meerderheidsbesluiten werken;

zij zal ook moeten functionneren met betrouwbare specialisten, die vrijheid van .handelen behoeven en die deze vrijheid verkrijgen onder voortdurende controle.

In de' totale democratie zullen ·de taken verdeeld moeten zijn. De waardebepaling van de eindproducten zal met gemiddelden moeten geschie- den. Ook hier zal specialistisCh werk moeten worden verricht door instanties op centraa'l niveau, doch onder contrOle van de basisorganen. Het verder ontwikkelen van de opvattingen betreffende het geruisloos functionneren der - nieuwe organen in de gemeenschap, moet de voortdurende aandacht van

de socialisten behouden. Hier helpen geen recepten.

7

,/ !

.,

I

I

.i

De burgerlijke denkwijze in de

kapitalistische,

<\

arbeidersklasse vormt een rem

het socialisme

in de strijd voor

De arbeidersbeweging, die slechts een anti-privaatkapitalistisch doel had en daardoor in staatsaànbidding moest vastlopen, heeft met al haar macht in getal het socialistische doel geen stap nruderbij gebracht.

Waar het socialistische doel vrijheid en menselijkheid betekent, kon ook de roep om dictatuur en geweld van radicaal reformistische socialisten het berdken van het doel slechts schade berokkenen.

Het kapitalisme heeft na elk der laatste oorlogen in een doodscrisis verkeerd.

Het werd niet door een socialistische maatschappijvorm vervangen, omdat de "socialisten" met de kans geen raad, wisten bij gebrek aan een nauw- keurig beschreven ee~eidscheppend doel. Wat is daarvan de oorzaak?

Terwijl van de kapitalistische klasse beweerd mag worden, dat zij haar middeléeuwse voorouders tot de vaklieden, de zakenlieden, de burgers kan rekenen, die al eeuwen geleden een bron van inkomsten hadden gevcindën welke los stond van het grootgrondbezit, moet de ar~eidersklasse. haar voor· , ouders in hoofdzaak zoeken onder de onmondige en ongeschoolde\ lijf- -.

eigenen en knechten: de massa uit het feodalisme. Terwijl de voorouders van de hedendaagse kapitalisten als klasse een zelfstandige rol speelden in de strijd tegen het feodalisme, trad de massa niet voor eigen doeleinden ?p, doch liep zij achter de bourgeoisie aan.' Pas in de industrialisatieperiode van het kapitalisme kon zij als klasse optreden. Rationeel beschouwd· moest zij toen' voor het socialisme strijden, maar in werkelijkheid richtte ze .zich op burgerlijke, anti-feodale doelen, doordat haar klassebewustzijn nog niet ge- noeg was verhelderd. De gedachtengang in de massa was vaak die van on- tevreden, niet geslaagde kawtalistj es. .

Streed zij een enkele maal - op onklare wijze - wèl voor een socialistisch doel, dan werd haar behaald succes spoedig met geweld door de bourgeoisie ongedaan gemaakt (Commune van Parijs 1871).

De reactie op eeuwenlange ontrechting der menselijke persoonlijkheid be- stond dus vooreerst slechts uit de zucht zich persoonlijk te doen gelden, voor eigen rekening te werken en een veilig bestaan te' veroveren. Dit is 8

1 l'

l' _;l-

J

niet ~ocialistisch, . wel burgerlijk en zolang deze, dus óyerwegend eg(X;entrisch ingestelde houding van de arbeider niet verandert in' een Zeer sterk op het gemeenschapsleven ingestelde, waardoor de arbeidersklasse zal gaan strijden voor een leven zonder crises en zonder grote spanningen, zolang is er geen uitzicht op een principiële verandering der huidige maatschappij.' Van deze. gezichtshoek uit gezien, is . de . socialisti~che beweging niet ver~

bnrgedijkt. Z.e was van de aanvang af burgerlijk en dient te worden ge- , socialiseerd. Dat is mogelijk. Want het staat vast, dat het kapitalisme naar chaos leidt en dat socialisme de redding betekent.

De socialistische. strij d is geen roep om wraak en wordt, anders dan· de burgerlijke, niet gevoed door rancune en afgunst.

In doorsnee zijn de l~den van de kapitalistische en van de arbeidersklasse

o.

als mens even goed en even slecht. Er zijn kapitalisten met sociaal gevoel en arbeiders die hyperkapitalistisch zelfzuchtig handelen. Daar de arbeiders- klasse niet uit engelen bestaat en de kapitalistische klasse' niet uit duivels, is, er voor likwidatie van personen geen reden.

De deskundigen in' het bedrijfsleven moeten hun positie in het socialisme gelegaliseerd zien. All.es moet beantwoorden aan de stelregel, dat, .met overgangen, tenslotte ieder evenveel uit de maatsshappij ha2.lt. als hij er in gebracht, heeft door zijn arbeid, waaronder ook studie te verstaan is.

Met de eis, dat ieder, in welke vorm ook, de arbeid moet terugkrijgen, die hij gaf, is uitgesproken, dat het economische leven moet verankerd zijn in'moraal en ethiek, zodat men .daarin niet meer afhankelijk is van de meerdere of mindere goedheid van letders in de economische sfeer.

Socialisme veronderstelt de arbeid, . het verantwoordelijkheidsbesef van allen, dus ook de medezeggenschap van allen. Dit in' tegenstelling tot de staats- en· nationalisatie-tendenzen, waarbij in 'het gunstigste geval, leiders en beambten zich inspannen ten bate van de massa en die massa zeH- passief blijft.

Het socialisme veronderstelt afdoende 'Onderwijs en karaktervorming, in tegenstelling tot de schooHabriek',voor massaproducten, die. de bezittende klasse fit houdt om de meerderhe~d met tekorten te laten leven. Geestelijk en materieeL

S~cialisme is de breuk met het burgerlijke parlementarisme, dat 10 millioen mensen doet besturen door 100 man. Het betekent· raden in beroepen en bedrijven, 'die door gekozenen uit hun m~dden, het 'land· bedekken met een' democratisch beheersnet.

9

--I

De burgerlijke denkwijze in de

kapitalistische,

<\

arbeidersklasse vormt een rem

het socialisme

in de strijd voor

De arbeidersbeweging, die slechts een anti-privaatkapitalistisch doel had en daardoor in staatsaànbidding moest vastlopen, heeft met al haar macht in getal het socialistische doel geen stap nruderbij gebracht.

Waar het socialistische doel vrijheid en menselijkheid betekent, kon ook de roep om dictatuur en geweld van radicaal reformistische socialisten het berdken van het doel slechts schade berokkenen.

Het kapitalisme heeft na elk der laatste oorlogen in een doodscrisis verkeerd.

Het werd niet door een socialistische maatschappijvorm vervangen, omdat de "socialisten" met de kans geen raad, wisten bij gebrek aan een nauw- keurig beschreven ee~eidscheppend doel. Wat is daarvan de oorzaak?

Terwijl van de kapitalistische klasse beweerd mag worden, dat zij haar middeléeuwse voorouders tot de vaklieden, de zakenlieden, de burgers kan rekenen, die al eeuwen geleden een bron van inkomsten hadden gevcindën welke los stond van het grootgrondbezit, moet de ar~eidersklasse. haar voor· , ouders in hoofdzaak zoeken onder de onmondige en ongeschoolde\ lijf- -.

eigenen en knechten: de massa uit het feodalisme. Terwijl de voorouders van de hedendaagse kapitalisten als klasse een zelfstandige rol speelden in de strijd tegen het feodalisme, trad de massa niet voor eigen doeleinden ?p, doch liep zij achter de bourgeoisie aan.' Pas in de industrialisatieperiode van het kapitalisme kon zij als klasse optreden. Rationeel beschouwd· moest zij toen' voor het socialisme strijden, maar in werkelijkheid richtte ze .zich op burgerlijke, anti-feodale doelen, doordat haar klassebewustzijn nog niet ge- noeg was verhelderd. De gedachtengang in de massa was vaak die van on- tevreden, niet geslaagde kawtalistj es. .

Streed zij een enkele maal - op onklare wijze - wèl voor een socialistisch doel, dan werd haar behaald succes spoedig met geweld door de bourgeoisie ongedaan gemaakt (Commune van Parijs 1871).

De reactie op eeuwenlange ontrechting der menselijke persoonlijkheid be- stond dus vooreerst slechts uit de zucht zich persoonlijk te doen gelden, voor eigen rekening te werken en een veilig bestaan te' veroveren. Dit is 8

1 l'

l' _;l-

J

niet ~ocialistisch, . wel burgerlijk en zolang deze, dus óyerwegend eg(X;entrisch ingestelde houding van de arbeider niet verandert in' een Zeer sterk op het gemeenschapsleven ingestelde, waardoor de arbeidersklasse zal gaan strijden voor een leven zonder crises en zonder grote spanningen, zolang is er geen uitzicht op een principiële verandering der huidige maatschappij.' Van deze. gezichtshoek uit gezien, is . de . socialisti~che beweging niet ver~

bnrgedijkt. Z.e was van de aanvang af burgerlijk en dient te worden ge- , socialiseerd. Dat is mogelijk. Want het staat vast, dat het kapitalisme naar chaos leidt en dat socialisme de redding betekent.

De socialistische. strij d is geen roep om wraak en wordt, anders dan· de burgerlijke, niet gevoed door rancune en afgunst.

In doorsnee zijn de l~den van de kapitalistische en van de arbeidersklasse

o.

als mens even goed en even slecht. Er zijn kapitalisten met sociaal gevoel en arbeiders die hyperkapitalistisch zelfzuchtig handelen. Daar de arbeiders- klasse niet uit engelen bestaat en de kapitalistische klasse' niet uit duivels, is, er voor likwidatie van personen geen reden.

De deskundigen in' het bedrijfsleven moeten hun positie in het socialisme gelegaliseerd zien. All.es moet beantwoorden aan de stelregel, dat, .met overgangen, tenslotte ieder evenveel uit de maatsshappij ha2.lt. als hij er in gebracht, heeft door zijn arbeid, waaronder ook studie te verstaan is.

Met de eis, dat ieder, in welke vorm ook, de arbeid moet terugkrijgen, die hij gaf, is uitgesproken, dat het economische leven moet verankerd zijn in'moraal en ethiek, zodat men .daarin niet meer afhankelijk is van de meerdere of mindere goedheid van letders in de economische sfeer.

Socialisme veronderstelt de arbeid, . het verantwoordelijkheidsbesef van allen, dus ook de medezeggenschap van allen. Dit in' tegenstelling tot de staats- en· nationalisatie-tendenzen, waarbij in 'het gunstigste geval, leiders en beambten zich inspannen ten bate van de massa en die massa zeH- passief blijft.

Het socialisme veronderstelt afdoende 'Onderwijs en karaktervorming, in tegenstelling tot de schooHabriek',voor massaproducten, die. de bezittende klasse fit houdt om de meerderhe~d met tekorten te laten leven. Geestelijk en materieeL

S~cialisme is de breuk met het burgerlijke parlementarisme, dat 10 millioen mensen doet besturen door 100 man. Het betekent· raden in beroepen en bedrijven, 'die door gekozenen uit hun m~dden, het 'land· bedekken met een' democratisch beheersnet.

9

--I

De vernieuwde socialistische arbeidersbeweging stelt de mens in het middelpunt

De Lil socialistische zin thans falende politiek van de oude arbeidersbeweging heeft overwegend de materiële behoeften van de mens in het middelpunt geplaatst. Dat was geen ijdel streven, daar het groeiende kapitalisme ver- hoging van het levenspeil mogelijk maakte _en het moet worden gezegd, dat als er één reden is igeweest om de arbeiders tot strijd te brengen onder een rode vlag, die reden wel gelegen was in de materiële nood van de arbeidersklasse in de vorige eeuw. Vergeleken met de toestand, waarin deze heden verkeert, treffen ons de geweldige verschillen tussen _ toen en nu. Lange werktijden van 12 en 16 uren per dag, tergend lage lonen, kinderarbeid, gezwoeg van vrouwen, een behandeling als die van slaven, gemis aan rechten op elk gebied, verstoken van normale ontspan- ning, bij economische stagnatie overgeleverd aan een onterende bedeling, geboren om in de letterlijke zin van het woord zich krom te werken, zonder afdoende zorg bij ziekte en ouderdom, met alle geestelijke en lichameJijke degeneratieverschijnselen die aan zo'n toestand verbonden zijn. Zo ellendig was 'het gesteld met het proletariaat van een eeuw geleden.

>

Een der reacties op deze toestanden was een ontembare strij dlust van de

sterksten, die, uiteraard door hun gevoel voor het menselijk recht, de op- heffing van' de materiële nood in het middelpunt moesten stellen. De pogingen, ondernomen om verbeteringen te brengen, slaagden doordat de ideële trek van het socialisme rechtstreeks verbonden werd aan de materiële belangen van elke arbeider persoonlijk. SoCialisme betekende voor de deel- nemenden aan de strij d de bereiking van een doel, dat, zo niet geheel dan toch grotendeels, van louter materiële aard was.

Begrijpelijk, doch niet van gevaar ontbloot. Het gevaar namelijk, dat na . bereiking van het materiële doel, in de vorm van kortere werktij d, bêter loon, meer sociale verzekering en betere behuizing, de voor dit doel in actie gekomenen de strij d zouden staken. De wil om het bereikte veilig te stellen door principiële strijd was nauwelijks aanwezig, hetgeen blijkt uit het feit, dat met de ontwrichting van het . economisch leven door een wèreldoorlog onvoldoende was gerekend. Na' wereldoorlog I, na de crisis van 1929 en na wereldoorlog II begon de strijd om materiële verbetering opnieuw, zonder dat in de vèrdere' doelstelling een' eigen socialistisch ant- woord op de wereldproblemen werd gegeveh. Men had zich wel verdiept in de poging om aan betere levensvoorwaarden te komen, over de vlaag 10

hoe het leven zelf veilig te stellen had men zich onvoldoende of niet verdiept Reeds de theoretici van het' socialisme bepleitten de noodzaak het doel verder te stellen dan de hoofdzakelijk geëiste verbetering in de materiële positie van' de meerderheid' der bevolking. Concreef.kwamhun.perspectief neer op uitschakeling, door de staat, van het privaatbezit der productie:

middelen. Zij realiseerden zich niet, . dat zo goed als de feodale maatschap--- pij, die zijn "rijksdag'" van grootgrondbezitters kende, het kapitalisme het burgerlijk parlement en zijn staatsapparaat schiep voor eigen belangen. En dat het socialisme verminkt. moest worden door het een bestuurs- en beheers- vorm op te dringen, die bij het kapitalisme hoort en die voor het socialisme van onwaarde is. Van onwaarde, immer~. het socialisme behoeft een andere grondslag en anders opgebouwde centrale organen, waarbij niet . partij- leiders en ambtenaren doch veeleer het werkende volk zelf, in volle zeggen-.

schap, de wetgevende. en uitvoerende macht, in één hand samengetrokken, zou uitoefenen in democratische orgànen.

Zelfs zij, die zich bewust ·waren, dat naast verbeteringen structurele wijzi- gingen nodig waren, verklaarden zich voor het onbruikbare staatskapitalisme.

- Kortzichtig en gemakzuchtig als de mens is, heeft opk de arbeider in zijn grote nood evenzeer in geld' gedacht als de naar winst jagende kapitalist;

daarbij heeft hij zich maar matig geïnteresseerd' voor het lot van anderen.

Persoonlijk of groepsgewijs verbeterde hij zijn positie, zonder te komen tot klasse-actie voor een. verder liggend doel. Zo worden hem Qok op ge- zette tijden de voordelen weer persoonlijk of groepsgewijs ontrukt. Het kortzichtig eigenbelang heeft gedomineerd, de oorzaak der ~elkens weer- kerende oorlogen en crises heeft hij'niet ontdekt.. _

Het hoofdzakelijk streven Ider arbeidersklasse om het beter te krijgen, dat de vrucht was van een vrijwel totaal materialis~ische. instelling, schiet tekort . als het erom gaat 'regelingen te treffen voor de totale wereldbevolking. De . arbeidersklasse heeft de matenialistische instelling, die bij het kapitalisme

behoort, sterk ontwikkeld; de maatschappelijke instelling is teruggedrongen ..

Het gemis aan deze maatschappelijke instelling speelt de arbeidersklasse thans geducht parten .

Terwijl de kans op een atoombomoorlog het oplosse~ -van wereldvraag~tuk­

ken eist, de spanningen moeten worden weggenomen en ieders zorg/zich moet uitstrekken tot de hongerende massa van b.v. Azië, terwijFhet geweld als oplosser van geschillen moet wo~den afgezworen, schiet juist op dat moment de arbeidersklasse tekort in algemeen, breed, minder bekroD;lpen, menselijk denken en -doen. We hebben thans te doen met ,mensen, die teveel aandacht besteden aan films, voetbal, meubeltjes, sociale ,verzekerin- gen, bridge-avondjes, radiogenoten sOciaàl, aandoende onbenulligheden.

11

~' ~

!

!

De vernieuwde socialistische arbeidersbeweging stelt de mens in het middelpunt

De Lil socialistische zin thans falende politiek van de oude arbeidersbeweging heeft overwegend de materiële behoeften van de mens in het middelpunt geplaatst. Dat was geen ijdel streven, daar het groeiende kapitalisme ver- hoging van het levenspeil mogelijk maakte _en het moet worden gezegd, dat als er één reden is igeweest om de arbeiders tot strijd te brengen onder een rode vlag, die reden wel gelegen was in de materiële nood van de arbeidersklasse in de vorige eeuw. Vergeleken met de toestand, waarin deze heden verkeert, treffen ons de geweldige verschillen tussen _ toen en nu. Lange werktijden van 12 en 16 uren per dag, tergend lage lonen, kinderarbeid, gezwoeg van vrouwen, een behandeling als die van slaven, gemis aan rechten op elk gebied, verstoken van normale ontspan- ning, bij economische stagnatie overgeleverd aan een onterende bedeling, geboren om in de letterlijke zin van het woord zich krom te werken, zonder afdoende zorg bij ziekte en ouderdom, met alle geestelijke en lichameJijke degeneratieverschijnselen die aan zo'n toestand verbonden zijn. Zo ellendig was 'het gesteld met het proletariaat van een eeuw geleden.

>

Een der reacties op deze toestanden was een ontembare strij dlust van de

sterksten, die, uiteraard door hun gevoel voor het menselijk recht, de op- heffing van' de materiële nood in het middelpunt moesten stellen. De pogingen, ondernomen om verbeteringen te brengen, slaagden doordat de ideële trek van het socialisme rechtstreeks verbonden werd aan de materiële belangen van elke arbeider persoonlijk. SoCialisme betekende voor de deel- nemenden aan de strij d de bereiking van een doel, dat, zo niet geheel dan toch grotendeels, van louter materiële aard was.

Begrijpelijk, doch niet van gevaar ontbloot. Het gevaar namelijk, dat na . bereiking van het materiële doel, in de vorm van kortere werktij d, bêter loon, meer sociale verzekering en betere behuizing, de voor dit doel in actie gekomenen de strij d zouden staken. De wil om het bereikte veilig te stellen door principiële strijd was nauwelijks aanwezig, hetgeen blijkt uit het feit, dat met de ontwrichting van het . economisch leven door een wèreldoorlog onvoldoende was gerekend. Na' wereldoorlog I, na de crisis van 1929 en na wereldoorlog II begon de strijd om materiële verbetering opnieuw, zonder dat in de vèrdere' doelstelling een' eigen socialistisch ant- woord op de wereldproblemen werd gegeveh. Men had zich wel verdiept in de poging om aan betere levensvoorwaarden te komen, over de vlaag 10

hoe het leven zelf veilig te stellen had men zich onvoldoende of niet verdiept Reeds de theoretici van het' socialisme bepleitten de noodzaak het doel verder te stellen dan de hoofdzakelijk geëiste verbetering in de materiële positie van' de meerderheid' der bevolking. Concreef.kwamhun.perspectief neer op uitschakeling, door de staat, van het privaatbezit der productie:

middelen. Zij realiseerden zich niet, . dat zo goed als de feodale maatschap--- pij, die zijn "rijksdag'" van grootgrondbezitters kende, het kapitalisme het burgerlijk parlement en zijn staatsapparaat schiep voor eigen belangen. En dat het socialisme verminkt. moest worden door het een bestuurs- en beheers- vorm op te dringen, die bij het kapitalisme hoort en die voor het socialisme van onwaarde is. Van onwaarde, immer~. het socialisme behoeft een andere grondslag en anders opgebouwde centrale organen, waarbij niet . partij- leiders en ambtenaren doch veeleer het werkende volk zelf, in volle zeggen-.

schap, de wetgevende. en uitvoerende macht, in één hand samengetrokken, zou uitoefenen in democratische orgànen.

Zelfs zij, die zich bewust ·waren, dat naast verbeteringen structurele wijzi- gingen nodig waren, verklaarden zich voor het onbruikbare staatskapitalisme.

- Kortzichtig en gemakzuchtig als de mens is, heeft opk de arbeider in zijn grote nood evenzeer in geld' gedacht als de naar winst jagende kapitalist;

daarbij heeft hij zich maar matig geïnteresseerd' voor het lot van anderen.

Persoonlijk of groepsgewijs verbeterde hij zijn positie, zonder te komen tot klasse-actie voor een. verder liggend doel. Zo worden hem Qok op ge- zette tijden de voordelen weer persoonlijk of groepsgewijs ontrukt. Het kortzichtig eigenbelang heeft gedomineerd, de oorzaak der ~elkens weer- kerende oorlogen en crises heeft hij'niet ontdekt.. _

Het hoofdzakelijk streven Ider arbeidersklasse om het beter te krijgen, dat de vrucht was van een vrijwel totaal materialis~ische. instelling, schiet tekort . als het erom gaat 'regelingen te treffen voor de totale wereldbevolking. De . arbeidersklasse heeft de matenialistische instelling, die bij het kapitalisme

behoort, sterk ontwikkeld; de maatschappelijke instelling is teruggedrongen ..

Het gemis aan deze maatschappelijke instelling speelt de arbeidersklasse thans geducht parten .

Terwijl de kans op een atoombomoorlog het oplosse~ -van wereldvraag~tuk­

ken eist, de spanningen moeten worden weggenomen en ieders zorg/zich moet uitstrekken tot de hongerende massa van b.v. Azië, terwijFhet geweld als oplosser van geschillen moet wo~den afgezworen, schiet juist op dat moment de arbeidersklasse tekort in algemeen, breed, minder bekroD;lpen, menselijk denken en -doen. We hebben thans te doen met ,mensen, die teveel aandacht besteden aan films, voetbal, meubeltjes, sociale ,verzekerin- gen, bridge-avondjes, radiogenoten sOciaàl, aandoende onbenulligheden.

11

~' ~

!

!

Juist op het moment, dat qe mens voor de grootste uitdaging wordt gesteld om grote problemen menselijk op te lossen, blijkt hij een volleerd krent!=n- weger te zijn, die voor zichzelf leeft en met een misdadig word&.de liefde- loosheid en gemis aan sociale belangstelling de. toekomst van kinderen en het lot van zijn medemensen negeert.

Vergeten we niet, dat Hitier de kans kreeg massale bestialiteiten voor te bereiden, zonder dat de arbeidersklasse 'elders in beweging kwam! De Duitse arbeidersklasse had zich al aan de staat overgegeven en de zijde gekozen van' hen, die de staatsmacht het meest consequent wilden en konden ge- • bruiken, namelijk de .fascisten. Zo dreigt de mens ook nu te falen, nu de geschiedenis hem uitdaagt de nauwe kring van zijn 'kortzichtig 'egoisme te doorbreken.

Hij zal niet falen, als hij achter het direct materiële, de noodzaak ontdekt van solidariteit en maatschappelijk besef, die het nieuwe klimaat helpen schep.

pen, waarin oplossing van de huidige problemen alleen mogelijk is, in gezin, fabriek, kantoor of andere werkkring, natie en wereld.

Als hij zich 9pwerkt tot een waarlijk sociaal denkend .mens, hij zich toerust met de kennis om de conclusies te, kunnen begrijpen, die nu getrokken moeten worden en hij de morele en sociale maatstaven aanlegt, die hem voor verandeJ:1ing van de wereld bruikbaar maken. Als hij immuun wordt ( voor laag bij de grondse bekrompen belangenpolitiek, d~e hem zoet houdt met een aal.ri:J.oes, dan zal hij tevens het verschil zien tussen moreel ver- antwoorde daden en kleinburgerlijk onvruchtbaar moralistisch gepraat. ' En weer, als voor honderd jaren, zullen de sterksten moeten opstaan, nu niet om het louter materiële voorop te stellen, doch het algemeen menselijke.

Want zonder dat gaat het bereikte met de profiterenden erbij in een derde wereldoorlog voor goed verloren. De socialisten moeten de mens in het middelpunt stellen in hlln propaganda, die de menselijke geestesgesteldheid' moet verheffen. En anderzijds moeten zij alles bestrijden, wat die verheffing in de weg staat.

In politiek en economie rekent men met minimaal verzadigde consumenten, die maximaal moeten presteren. De mens is het nummer in het schema, het . lijdend voorwerp van macht en techniek, dat het kapitaal eer. week of een maand voorschot aan arbeid moet geven om een loon toegestopt te krijgen, waarmee hij op de gestelde tijd voedsel kan kopen waarvan de calorische waarde is bepaald, terwijl het geestelijk voedsel is aangepast aan de graad van' zijn minimale kennis.

De socialisten hebben te strijden vóór de verheffing van de massamens en tegen alles wat de mens devalueert. Dit geeft de socialisten, die beschikken over een positieve instelling en concrete plannen, de gelegenheid precies 12

te omlijnen, wat zij in de huidige politieke en economische constellatie ten sterkste afkeuren. - .

Zond~r afrekening met de gehele kapitalistische maatschappijvorm, komt men niet meer uit. Hiertoe is nodig, dat de politiek der socialisten, zich richt op een doel, dat in de volgen:de punten is aangegeven:

1. Opheffing van het privaat- en staatsbezit der productie~iddelen.

Slechts gebruiksgoederen zullen pe~soonlijk bezit zijn.

2. Het beheer der productiemiddelen en de distributie der producten wor- den uitgeoefend door de, gemeenschap, die beschikt over de organen, die gevormd worden uit de bedrijven~, beroepen, en consumenten.

3. De ethiek van het socialisme zal verankerd zijn in de wettelijke rege- ling, dat evenveel goederen en diensten aan de gemeenschap onttrokken mogen worden als de geleverde arbeid aan maatschappelijke waarde vertegenwoordigt. De bedrijven zullen de goederen onder verrekening in arbeidsuren doorgeven, waarna, door de productiekostenberekening,

een gemidelde zal kunnen worden vastgesteld. .

4. Daar er geproduceerd zal worden met het doel de behoeften te ,be- vredigen, zal de productie uiteraard planmatig ge~chieden. Dit is een de!ll0cratische aangelegenheid van de gemeenschapsorganen ~n heeft met beteugeling van de onplanmatigheid, zoals die in het kapitalisme voorkomt, niets te maken.

5. De verbetyring en uitbreiding in aard en omvang van het onderwijs zal gericht zijn op de ontplooiing der menselijke persoonlijkhèid, de verruiming van algemeen inzicht" socialistische moraal en productieve vaardighei'd. Het onderwijs zal kosteloos zijn.

6., Gewetensvrijheid, vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsv9i~

ming en meningsuiting en van onderwijs zullen worden erkend.

7. Man en vrouw zullen: maatschappelijk gelijk staan.

8. Al1en die ~et in, staat zijn door arbeid in hun onderhoud te voorzien -

z~llen zeker zijn van een menswaardig bestaan.

9. Allen zijn voor wet en rechter gelijk. Straf wordt vervangen door correctieve maatregelen. '

10. 'In de, be,trekkingen me,t andere naties zal een vredelievende politiek gericht zijn op de redelijke oplossing van mogelijke geschillen. Aan elke regeling en samenwerking op internationaal terrein zal alle mede- .

13.

I "

-

Juist op het moment, dat qe mens voor de grootste uitdaging wordt gesteld om grote problemen menselijk op te lossen, blijkt hij een volleerd krent!=n- weger te zijn, die voor zichzelf leeft en met een misdadig word&.de liefde- loosheid en gemis aan sociale belangstelling de. toekomst van kinderen en het lot van zijn medemensen negeert.

Vergeten we niet, dat Hitier de kans kreeg massale bestialiteiten voor te bereiden, zonder dat de arbeidersklasse 'elders in beweging kwam! De Duitse arbeidersklasse had zich al aan de staat overgegeven en de zijde gekozen van' hen, die de staatsmacht het meest consequent wilden en konden ge- • bruiken, namelijk de .fascisten. Zo dreigt de mens ook nu te falen, nu de geschiedenis hem uitdaagt de nauwe kring van zijn 'kortzichtig 'egoisme te doorbreken.

Hij zal niet falen, als hij achter het direct materiële, de noodzaak ontdekt van solidariteit en maatschappelijk besef, die het nieuwe klimaat helpen schep.

pen, waarin oplossing van de huidige problemen alleen mogelijk is, in gezin, fabriek, kantoor of andere werkkring, natie en wereld.

Als hij zich 9pwerkt tot een waarlijk sociaal denkend .mens, hij zich toerust met de kennis om de conclusies te, kunnen begrijpen, die nu getrokken moeten worden en hij de morele en sociale maatstaven aanlegt, die hem voor verandeJ:1ing van de wereld bruikbaar maken. Als hij immuun wordt ( voor laag bij de grondse bekrompen belangenpolitiek, d~e hem zoet houdt met een aal.ri:J.oes, dan zal hij tevens het verschil zien tussen moreel ver- antwoorde daden en kleinburgerlijk onvruchtbaar moralistisch gepraat. ' En weer, als voor honderd jaren, zullen de sterksten moeten opstaan, nu niet om het louter materiële voorop te stellen, doch het algemeen menselijke.

Want zonder dat gaat het bereikte met de profiterenden erbij in een derde wereldoorlog voor goed verloren. De socialisten moeten de mens in het middelpunt stellen in hlln propaganda, die de menselijke geestesgesteldheid' moet verheffen. En anderzijds moeten zij alles bestrijden, wat die verheffing in de weg staat.

In politiek en economie rekent men met minimaal verzadigde consumenten, die maximaal moeten presteren. De mens is het nummer in het schema, het . lijdend voorwerp van macht en techniek, dat het kapitaal eer. week of een maand voorschot aan arbeid moet geven om een loon toegestopt te krijgen, waarmee hij op de gestelde tijd voedsel kan kopen waarvan de calorische waarde is bepaald, terwijl het geestelijk voedsel is aangepast aan de graad van' zijn minimale kennis.

De socialisten hebben te strijden vóór de verheffing van de massamens en tegen alles wat de mens devalueert. Dit geeft de socialisten, die beschikken over een positieve instelling en concrete plannen, de gelegenheid precies 12

te omlijnen, wat zij in de huidige politieke en economische constellatie ten sterkste afkeuren. - .

Zond~r afrekening met de gehele kapitalistische maatschappijvorm, komt men niet meer uit. Hiertoe is nodig, dat de politiek der socialisten, zich richt op een doel, dat in de volgen:de punten is aangegeven:

1. Opheffing van het privaat- en staatsbezit der productie~iddelen.

Slechts gebruiksgoederen zullen pe~soonlijk bezit zijn.

2. Het beheer der productiemiddelen en de distributie der producten wor- den uitgeoefend door de, gemeenschap, die beschikt over de organen, die gevormd worden uit de bedrijven~, beroepen, en consumenten.

3. De ethiek van het socialisme zal verankerd zijn in de wettelijke rege- ling, dat evenveel goederen en diensten aan de gemeenschap onttrokken mogen worden als de geleverde arbeid aan maatschappelijke waarde vertegenwoordigt. De bedrijven zullen de goederen onder verrekening in arbeidsuren doorgeven, waarna, door de productiekostenberekening,

een gemidelde zal kunnen worden vastgesteld. .

4. Daar er geproduceerd zal worden met het doel de behoeften te ,be- vredigen, zal de productie uiteraard planmatig ge~chieden. Dit is een de!ll0cratische aangelegenheid van de gemeenschapsorganen ~n heeft met beteugeling van de onplanmatigheid, zoals die in het kapitalisme voorkomt, niets te maken.

5. De verbetyring en uitbreiding in aard en omvang van het onderwijs zal gericht zijn op de ontplooiing der menselijke persoonlijkhèid, de verruiming van algemeen inzicht" socialistische moraal en productieve vaardighei'd. Het onderwijs zal kosteloos zijn.

6., Gewetensvrijheid, vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsv9i~

ming en meningsuiting en van onderwijs zullen worden erkend.

7. Man en vrouw zullen: maatschappelijk gelijk staan.

8. Al1en die ~et in, staat zijn door arbeid in hun onderhoud te voorzien -

z~llen zeker zijn van een menswaardig bestaan.

9. Allen zijn voor wet en rechter gelijk. Straf wordt vervangen door correctieve maatregelen. '

10. 'In de, be,trekkingen me,t andere naties zal een vredelievende politiek gericht zijn op de redelijke oplossing van mogelijke geschillen. Aan elke regeling en samenwerking op internationaal terrein zal alle mede- .

13.

I "

-