DIE
ROOSTER IN
TRANSVAALSE 'LAERSKOLE
IN DIE 20.STE EEU
deur
Jacob
Dani~l.de Villier~B •
.A. .• ,
B.~.. Educ .•
Verhandeling aangebied ter verkryging
van
di~graad
MAGISTER EDUCATIONIS
aan die
Potchefstroomse Universiteit
In die eerste plek my dank aan Hom wat my in staat
gestel het om hierdie taak te. voltooi.
Verder ook
mydank aan die hoofde en hul personeel
wat besondere moeite gedoen het om
myvan afskrifte van
hul
skool~oosterste voorsien.
MY
opregte dank ook aan my promotor, prof. H.J.J.
Bingle, vir sy raad en leiding.
Aan my eggenote betuig ek my opregte dank vir haar
aanmoediging en bystand tydens die onderneming.
Laastens sou ek teenoor alle persone wat op
ver-skillende terreine deur hulle gedurige en onbaatsugtige
bystand hierdie skripsie moontlik gemaak het, my opregte
waardering uitspreek.
Ek wil die vertroue uitspreek dat hierdie ondersoek
van nut sal wees in die opvoedkundige praktyk •.
Pretoria,
1959.
INHOUDo
Voorwoord.
Lys van Tabelle.
HOOFSTUK I. Inleiding&
Stell~ng yag die ~~?bleem.
Die doel van die ondersoek.
(a)
(b)
(c)
(d)
Die historiese ontwikkeling van die laer-skoolrooster in Transvaal in die 20ste eeu. Bestudering1van die tegniese aspekte t.o.v.
roostersamestelling en die belangrikste faktore wat geld by roostersamestelling. Ontleding en kritiese bespreking van 'n aan-tal laerskoolroosters in Transvaal.
Die samestelling van 1n wetenskaplik verantwoorde rooster.
Die metode van ondersoe~.
(a) (b) (c) (d)
HOOFSTUK II ..
Die historiese ontwikkeling van die laer-skoolrooster in Transvaal in die 20ste eeu. Bestudering van die tegniese aspekte t.o.v. roostersamestelling en die belangrikste faktore wat geld by roostersamestelling. Ontleding en.kritiese bespreking van 'n aantal laerskoolroosters in Transvaal. Die samestelling van 'n wetenskaplik verantwoorde rooster. iv - vii 1 1 2 2 3 3 3. 3 3
4
4
4Die historiese ontwikkeling van die laerskoolrooster
in Transvaal gedureilde'"""die-20steeeu. -
5
2.
Die rooster van 1901.
(a) (b) (c) (d) (e) (f)
Die lengte en sittingstye van die skooldag. Die aantal leervakke waarvoor voorsiening gemaak moes word.
Die tyd wat aan elke vak gegee moes word. Die duur van elke les.
Die reeling van die pouses.
Die verspreiding van die vakke oor die werkdag.
Die rooster van 1909.
(a) (b) . (c) (d) (e) (f)
Die lengte en sittingstye van die skooldag. Die aantal leervakke waarvoor voorsiening gemaak moes word •
Die tyd wat aan elke vak gegee moes word. Die duur van elke les.
Die reeling van die pouses.
Die verspreiding van die vakke oor die
5
8 8 8 8 9 9 9 1115
15
17
17
Bladsy.
3·
Die bepalinge van 1914· 19(a) Die lengte en sittingstye van die skooldag. 19 (b) Die aantal leervakke waarvoor voorsiening
gemaak moes word. 20
4· Die rooster van 1918.. 21
(a) Die lengte en sittingstye van die skooldag. 23
5·
6.
(b) Die aantal leervakke waarvoor voorsiening
(c)
(d)
(e) (f)
gemaak moes word.
Die tyd wat aan elke vak gegee moes word. Die duur van elke les.
Die reeling van die pouses.
Die verspreiding van die vakke oor die werkdag.
A~nistrateur~kennisgewing van 1941.
(a) Die lengte en sittingstye. van die skooldag. (b) Die reeling van die pouses.
Die instruksies van 1948 en daarna.
~a)
Die lengte en sittingstye van die skooldag. b) Die aantal leervakke waarvoor voorsiening(c)
gemaak moet word.
Die tyd wat aan elke vak gegee moet word. (d) Die duur van elke 1es.
~e)
Die reeling van die pouses.f) Die verspreiding van die vakke oor die werkdag.
HOOFSTUK IIIo
Tegniese aspekte van roostersamestelling.
(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) ( i) (j) (k)
(1)
Die lengte en sittingstye van die skooldag. Die aantal leervakke waarvoor voorsiening gemaak moet word of die inhoud van die leerplan.
Die tyd wat aan e1ke vak gegee moet word. Die duur van e lke le s.
Die reeling van die pouses. .
Die verspreiding van die vakke oor die werkdag. Die probleem van vermoeidheid op skool.
Die skool-·en huisomgewing.
Die voorskrifte van die owerheid. Die werkverdeling van die personeel.
Geleentheid vir indiwiduele se1fwerksaamheid~
Die organisasie van die skoo1. 1. Horisontale indeling. 2. Vertikale indeling. 3· Kleinere skole. · (m) Leerp1anorganisasie. 1. Vakindeling. 2." Die aktiwiteitsleerplanorganisasie. 24 24
26
26
26
27
27
28
28
3333
35
36
3839
39
40 4260
62
8185
88
91 100 101 107 107 108 108 110 111 114 114114
i i i
Sameva t t ing.
HOOFSTUK IV.
Ontleding van die besta~Ede ~aerskoolroosters
in Transvaal. A. Ontleding. 1.
3·
4·
5·
6.7·
8.
9·
10. (a) (b)Indeling van die roosters volgens skool-raadsgebied.
Indeling van die roosters volgens die ligging van en graad van die skool. Aantal sessies en aanvangsuur van die skooldag.
Lengte van skooldag.
Aantal periodes per skooldag. Lengte van periodes.
Verspreiding van pouses en voeding. Vakke wat onderrig word.
Verspreiding van die vakke oor die werkdag. Die gemiddelde hoeveelheid tyd per week en die persentasie tyd wat in elke standerd aan die verski11ende vakke bestee word.
Die lengte en sittingstye van die skooldag. Die aantal leervakke waarvoor voorsiening ·gemaak moe t word.
(c~; Die tyd wat aan elke vak gegee moet word.
(d Die duur van elke les. (e) Die reeling van die pouses.
(f) Die verspreiding van die vakke oor die werkdag.
(g) Die probleem van vermoeidheid op skool. (h) Die skool- en huisomgewing.
(i) Die voorskrifte van die owerheid.
(j) Die werkverdeling van die personeel.
(k) Geleentheid vir indiwiduele selfwerksaamheido (1) &(m) Die organisasie van die skool en van die
leerplan.
~amevattin~·
HOOFSTUK V ..
P.ie sameste!lin~ ~qn 'n~~~faplik,y~twoorde rooster.
(a) Voorgestelde tydindeling.
(b) Wenke vir die opstel van 'n.wetenskaplik verantwoorde rooster vir die laerskool. Probleme wat op verdere uavorsin~ wag:
Bladsy •. 118 122 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132
133
133 135 135 138139
139
141 141 142 142 142143
143
145145
147
153 BRONNELYS. . i - vii.LYS VAN TABELLE.
---·-·--T.ABEL I.Vakke en tyd daaraan bestee per week ,in
1901.
6
TABEL II.
Rooster vir standerds II-V in
1901.
T.ABEL III.
Tii.BEL IV.
Tii.BEL V.
11Model Rooster van,Werkzaamheden voor Plaatsschool met Een Onderwijzer' (
1909).
11il.nalyse van Rooster van Werkzaamheden voor Scholen met Een Onderwijzer"
(1909).
7
11
12
"Model Rooster van ~ierkzaamheden voor
Plaatsschool met Twee Onderwijzers".
(1909) •
13 TABEL VI.11'1\..nalyse van Rooster van Werkzaamheden
voor Scholen met Twee Onderwijzers"
(1909).
14
TABEL VII.
11Model-rooster van Werkzaamheden voor
Scholen met Een Onderwijzer"
(1918).
T.ABEL VIII.
Tii.BEL IX.
T.ABEL X.
Tii.BEL XI.
. T.ABEL XII.
Tye aan vakke toegese per week vol~ens
Modelrooster vir Eenmanskool
(1918).
Vere·iste lengte van skooldag ( sonder inbegrip van pouse) llL
1941.
Tydindeling vir die onderrig van die tweede taal, Grade - St. V
(1948).
Die lengte en Sittingstye van die Skool-dag in Transvaalse laerskole vana£
1901.
Gemiddelde lengte van die skooldag in .Amerika sonder die insluiting van die etensuur vana£
1823 - 1926.
T.ABEL XIII.
T.ABEL XIV.
T.ABEL XV.
Die lengte van die skooldag vir
73
stede in die V.S.A. in1938-39
met insluiting van die etensuur en rustye.Die lengte van die skooldag vir
137
stede in die
v.s •
.A. in1938-39
met in-sluiting van die etensuur en rustye.Die gemiddelde lengte van die skooldag in Amerikaanse skole in
1866
en1926
en die mediaan lengte skooldag in
1948.
22
25
27
29
34
43
4546
T.ABEL XVI.
v
-Leerplan in die tienjaar-skool in Rusland
1954-55·
T.ABEL XVII.
Leerplanne van 'n paar lande. T.ABEL XVIII.
Tydindeling per week soos aanbeveel deur prof. J. Chr. Coetzee.
T.ABEL XIX..
T.ABEL XX.
Voorgestelde tydindeling per week deur die Kaapse Departement van Op~nbare Onderwys
(1937).
]/Iinimumtye vir sekere vakke soos voorgeskryf
51
61
67
68
deur die Transvaalse Onderwysdepartement.
69
T.ABEL XXI.
Voorgestelde tydindeling vir vakke aan die
laerskole van Denver, Colorado.
(1948).
70 T.ABEL XXII.Gemiddelde hoeveelheid tyd per week en die persentasie tyd in elke graad soos aanbeveel vir die laerskoolvakke deur
15
State inlunerika in
1926.
72
T.ABEL XXIII.
Gemiddelde hoeveelheid tyd per week en die persentasie van tydtoekenning aan die laer~
skoolvakke in elke graad deur
444
Ameri-kaanse stede in
1926.
73
T.ABEL XXIV.
Vereiste tydindeling vir vakke gedurende die eerste sewe skooljare in die Russiese
tien-jaar-skool
(1954-55).
74
T.ABEL XXV.
Voorgestelde tydindeli~g vir alle vakke in die laerskole in Inspeksiekring Q van die Transvaalse Onderwysdepartement
(1956).
T.ABEL XXVI.
Ontleding van die tydtoekenning aan die twee tale soos aanbeveel in inspeksiekring Q van
75
die Transvaalse Onderwysdepartement. 76 T.ABEL XXVII.
Gemiddelde tydtoekenning per week aan die vakke in die hoer standerds van die laer-skool soos verkry uit die voorbeelde van tydtoekennings.
T.ABEL XXVIII.
Gemiddelde tydindeling per week vir die laerskoolvakke in die standerds deur die ondersoeker as redelik beskou.
TABEL XXIX"
Daaglikse rooster vir drie tipes van
leerplanorganisasie. 83
TABEL XXX.
Vergelyking van lengte van pouses in Transvaal
en Amerika. 86
T.ABEL XXXI.
Vereiste lengte van skooldag (sonder inbegrip
van pouse) in Transvaal. 100
TA:SEL XXXII ..
Vereiste m2n2mum tydindeling vir die tweede
taal in Transvaalse laerskole. 101
TA:SEL XXXIII.
Tipiese daaglikse rooster vir 'n skool met, 11broad-fields
11 leerplanorga11isasie. 116
TA:SEL XXXIV.
Daaglikse rooster vir 'n aktiwiteitsleer~ planorganisasie.
T.ABEL XXXV.
Indeling van roosters volgens skoolraads-gebied.
':[lABEL XXXVI •
Indeling van die roosters nagegaan volgens die graad van die skool.
TA:BEL XXXVII.
Indeling van die skole waarvan die roosters nagegaan is volgens die ligging en die graad van die skole.
TA:SEL XXXVIII.
Gemiddelde lengte van die skooldag vir die
118
123
124
125
standerds volgens die ligging van die skole< 126
TABEL XXXIX •
T.ABEL XL.
TABEL XLI.
Vergelyking tussen die gemiddelde lengte van die skooldag vir die standerds in die drie skoolraadsgebiede van die Witwaters-rand.
Vergelyking van die gemiddelde lengte van die skooldag vir standerds in skole op plattelandse dorpe en plaasskole. ·
Die gemiddelde lengte van die periodes in minute vir die verskillende vakke.
TA:SEL XLII.
Verspreiding van die pouses. T.ABEL XLIII.
Die vakke wat onderrig word in die
126
126
128 219
vii
TABEL XLIV.
TABEL XLV.
Gemidde1de hoeveelheid tyd in ure en minute per week en persentasie tyd wat in elke standerd aan die verski11ende vakke in
66
Transvaalse laerskole bestee word
(1956).
Lengte van die skoo1dag in Amerika en Transvaal soos in die praktyk in 'n aantal verteenwoordigende 1aerskole.
TABEL XLVI ..
Gemiddelde tydindeling per week vir die 1aer-skoolvakke in die standerds deur die onder-seeker as rede1ik beskou.
TABEL XL VTI.
Tydindeling van die skoo1rooster soos deur die ondersoeker aanbeveel vir Transvaalse 1aerskole.
TABEL XLVIII.
Ontleding van tydinde1ing soos deur die ondersoeker aanbevee1 vir Transvaa1se 1aersko1e. Bladsy. 132 133 137
