Hoofstuk 1.1GRONDSLAE VERWYSINGS

(1)

VERWYSINGS

Vanweë die besondere aard van hierdie publikasie − ‘n wetenskaplik gefundeerde werk wat hoofsaaklik vir die breë lesende publiek bedoel is − is besluit om die verwysings nie onder aan die bladsye te plaas nie, maar almal saam agter in die boek te bundel. Nie alleen het dit die uitleg van die boek baie vergemaklik nie, maar is die oortuiging dat dit die lesersvriendelikheid daarvan aansienlik bevorder. Ook word volstaan met ‘n aangepaste vorm van wat in historiese kringe bekend is as die verkorte verwysingstegniek. So word byvoorbeeld die benaming Handelinge Sinode GKSA gebruik vir die langer titel Handelinge van die sinode van die Gereformeerde Kerk van Suid-Afrika ... en wat nog daarop volg, betreffende plek van samekoms en datums. ‘n Ander voorbeeld: daar is volstaan met Hoe zij stierven vir G Jordaan se boekie met die indrukwekkende titel Hoe zij stierven. Mededelingen aangaande het einde van

dergenen, aan wie gedurende de oorlog 1899-1902, in de Kaap-kolonie het doodvonnis voltrokken is. Dit is uit

die gepaardgaande teks van “Wonderdaad ...!” baie duidelik wat die strekking van dié boek as bron is en waaroor dit handel. ‘n Derde voorbeeld: in plaas van om die volle titel Die Gereformeerde Kerk, Burgersdorp gestig 21 Januarie

1860, op die plaas Roosterhoek: Gedenkalbum by geleentheid van die Eeufees 22-24 Januarie 1960 selfs net ten

aanvang op te gee, word gerieflikheidshalwe volstaan met Gereformeerde Kerk Burgersdorp Eeufees.

In die samestelling van die verwysings is gevolglik, met die oog op ruimtebesparing, vryelik gebruik gemaak van afkortings en soms selfs telegramstyl. Die hoofdoel van die verwysings is om, veral waar dit soms nie reeds in die teks self duidelik is nie, vir die nuuskierige leser die oorsprong of herkoms van inligting aan te dui en dit moontlik te maak om daardie bronne op te spoor. Die vorm waarin die verwysings in hierdie boek gegiet is, is dus nie primêr gerig op die bevrediging van wetenskaplike evaluering nie. Wat laasgenoemde betref, word ‘n volledige bronnelys in die Ferdinand Postma Biblioteek gedeponeer. Om tog aan die leser ‘n idee te gee van die omvang en veld van die ondersoek, behalwe al die gepubliseerde materiaal, word wel ‘n verkorte bronnelys ten opsigte van argivale materiaal verskaf.

Die verwysings word hoofstuksgewys aangebied.

Hoofstuk 1.1

GRONDSLAE

1 Handelinge Sinode GKSA 1869, art 53-55

2 B Spoelstra, “Bakens en vraagtekens oor 125 jaar” (ms) , p 1

3 Handelinge Sinode GKSA 1869, art 77

4 Vergelyk beredenering van die kwessie deur P Kruger, Die Teologiese Skool, Potchefstroom 1869-1919 : ‘n kerkhistoriese studie, pp 38-40.

5 B Spoelstra, Die ‘Doppers’ in Suid-Afrika …, pp 1-2

6 JL Cachet, Gedenkboek der Gereformeerde Kerk …, p 3

7 W Postma (“Dr O’Kulis”), Doppers, p 95

9 W Postma (“Dr O’Kulis”), Doppers, pp 123-126

11 BR Kruger, Die ontstaan van die Gereformeerde Kerk …, p 65

12 B Spoelstra, “Bakens en vraagtekens …”, p 2

13 GCP vd Vyver, “Ds. Dirk Postma …” in Gedenkboek (Eeufees) GKSA, p 13

14 JV Coetzee, “Uit die dae van die afskeiding …”, p 168 ev

15 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 7

16 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 18, 21

17 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., pp 59 en 76-77

18 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., pp 77-81

19 JP Jooste, pp 73-74. Vgl. Ook JV Coetzee, “Uit die dae van die afskeiding …”, pp 168-182

20 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., p 77

22 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., pp 81-82; GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, p 319

(2)

24 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., p 108

25 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk …, p 109

26 Kyk H Bouwman, Onder veilige hoede, pp 6-13 en GM den Hartogh, ea Sola Gratia ..., pp 7-23

27 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., p 110 e.v.; GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, p 373; P Kruger, Die Teologiese Skool …, pp 10-19

29 Die voorafgaande besonderhede is ontleen aan M Boucher, Spes in Arduis ..., pp 5, 9, 19, 22-27, 37, 42, 56-57 en 62

30 Kuratorium (opstellers), Eeufeesuitgawe van die Kweekskool, Stellenbosch, 1859-1959, p 18

31 Aanhaling in PS du Toit ea, Stellenbosch 1866-1966, p 19

32 PS du Toit ea, Stellenbosch 1866-1966, pp 22-29, 38-39

33 Zuid-Afrika 8(8), Augustus 1931 p 122

34 D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk ..., p 296; GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 14

35 D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk ..., p 297

36 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 122-123

37 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, pp 422-426

38 F Postma, “Die Teologiese Skool en die P.U.K. vir C.H.O.”, in Die Kerkblad, 17.1.1945 pp 14-17

39 F Postma, “Die Teologiese Skool en die P.U.K. vir C.H.O.”, in Die Kerkblad, 17.1.1945 p 15

40 J de Ridder, Verslag van de opening der Theologische School en P Kruger, Die Teologiese Skool Potchefstroom ..., p 37

41 Kyk GM de Hartogh ea, Sola Gratia …, pp 30-31 en A Brummelkamp, Levensbeschrijving van wijlen Prof A Brummelkamp, p 439

42 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, pp 26-48

43 H Bouwman, Onder veilige hoede, p 12 en GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, 1818-1890, p 102

44 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma pp 92-103

45 A Brummelkamp, Levensbeschrijving van wijlen Prof A Brummelkamp, p 447

46 Handelinge Sinode GKSA 1869, art 61; kyk ook P Kruger, Die Teologiese Skool ..., p 27

47 Handelinge Sinode GKSA 1873, art 72, 73 en 84

48 A Brummelkamp, Levensbeschrijving van wijlen Prof A Brummelkamp, p 444 en W de Graaff, Een monument der Afscheiding ..., pp 17, 35 en 47 en GM den Hartogh, Sola Gratia ..., p 23

49 Handelinge Sinode GKSA 1869, art 63-68

50 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma pp 358-364; kyk ook SA Biografiese Woordeboek I, pp 817-818

51 JL Ras, Jan Lion Cachet as kerkman, pp 7-18 en 41. Kyk ook “Uitvaart van Prof. Jan Lion Cachet”, in Het Kerkblad, 1.10.1912 pp 3-10

52 PUK-argief, Studenteregister

53 B Spoelstra, “Bakens en vraagtekens ...”, p 2

54 GBA Gerdener, “Die ontstaan honderd jaar gelede”, pp 9-11 en TN Hanekom, “Soos ‘n stad op ‘n berg”, pp 16-17 in Kuratorium (opstellers), Eeufeesuitgawe van die Kweekskool, Stellenbosch, pp 9-11

55 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 32; Handelinge Sinode GKSA 1873, Bylae 2 art 5

56 Handelinge Sinode GKSA 1869, art 78, p 21

57 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma pp 372-374; JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk ..., pp 111-112

58 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, p 376 ev

60 TS-Argief, Kuratore Notule, 2.7.1868 art 9

61 P Postma, “De Theologische School ...”, p 113

62 TS-Argief, Kuratore Notule 15.8.l868 art 5

63 TS-Argief, Kuratore Notule

64 TS-Argief: Gereformeerde Kerk Burgersdorp, notule; Vgl. ook Handelinge Sinode GKSA 1869, art 57

66 TS-Argief: Gereformeerde Kerk Burgersdorp, notule 30.9.69 art 5

68 Handelinge Sinode GKSA 1873, Bylae 1

71 “Geskiedenis van die Theol. Skool”, in Veritas Vincet 1919, p 55

72 TS-Argief, Kuratore Notule, 16.4.73, art 35

(3)

75 Kyk GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 36-37 vir afdruk van boukontrak

76 Handelinge Sinode GKSA 1869 art 76, 116; GKSA De Synodale Bepalingen … 1904, pp 116-117

77 Verzameling van de Algemeene Bepalingen der Synode … 1876, p 34. Vir meer besonderhede oor die plek en rol van die Kuratorium, kyk HA van Dalsen, Die samestelling en funksionering van die Kuratoriums van die Teologiese Skole …, p 69 ev

79 Kyk A Brummelkamp, Levensbeschrijving van wijlen Prof A Brummelkamp, p 445

80 PS du Toit ea, Stellenbosch 1866-1966, p 22

81 Handelinge Sinode GKSA 1873, Bylae 3

82 De Maandbode, 1.3.1875; kyk ook De Maandbode, 1.4, 1.5 en 1.6.1875

83 PJ de Wet, Eeufees-gedenkboek Burgersdorp 1846-1946, pp 64-66; Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek I, p 121

85 Handelinge Sinode GKSA 1873, art 71 en 133

86 TS-Argief, Kuratore Notule, 3-4.6.1872 en 2.4.1873; Handelinge Sinode GKSA 1873, art 106; vgl. Handelinge Sinode GKSA 1869, art 84

87 TN Hanekom, “Soos ‘n stad op ‘n berg”, p 16 en GBA Gerdener, “Die ontstaan honderd jaar gelede”, in Kuratorium (opstellers), Eeufeesuitgawe van die Kweekskool, Stellenbosch 1859-1959

88 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, p 376

89 Handelinge Sinode GKSA 1873, art 29; Burgersdorp Gazette, 5.4.1873

90 De Maandbode, 1.7.1875; GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 32

91 Handelinge Sinode GKSA 1876, Bylae 1 art 1; TS-Argief, Kuratore Notule 23.5.1976 art 11; Handelinge Sinode GKSA 1873, art 7

92 Herinneringe van JA van Rooy, in Gedenkboek van die Gereformeerde gemeente Steynsburg, pp 27-39

93 Handelinge Sinode GKSA 1876, art 112 en Bylae 1 art 8

94 Burgersdorp Gazette, 11.6.1875

95 De Maandbode, 1.8.1875; artikel in De Grensburger, 10.7.1875

Hoofstuk 1.2

VESTIGING LITERARIESE DEPARTEMENT (1876-1888)

1 De Maandbode, 1.10.1875; GKB 100, pp 22-23

2 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, pp 427-428; ook De Maandbode, 1.2.1876

3 Woord en Daad 2(11), November 1955, aangehaal in GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, p 428

4 Handelinge Sinode GKSA 1876, Bylae 1 art 6, art 140 en art 142

5 Handelinge Sinode GKSA 1876, art 122, art 126-127 en art 133

6 Handelinge Sinode GKSA 1876, art 121 voorstel 2

7 Veritas Vincet III (Sept 1915), p 7

9 De Maandbode, 1.3.1877

10 Burgersdorp Gazette, 22.11.1876, ha; ook De Maandbode, 1.4.1877

12 Vir kort lewensbeskrywings van die Nederlandse kandidate, kyk o.m. W de Graaf, “De Hoogleraren”, in GM den Hartogh ea. Sola Gratia, pp 327-333

13 Handelinge Sinode GKSA 1876, art 146, 200. 209, 211 en 230

16 UNISA-Argief: UCGH Minutes, 30.10.1874

17 Burgersdorp Gazette, 5.3.1875 en 28.5.1875

20 TS Argief, Kuratore Notule, 30.8.1875 art 6 en 9

21 TS-Argief, D Postma-vers, Notas (507)

22 TS-Argief, Kuratore Notule, 1.5.1876 art 10 en 95

23 TS-Argief, Kuratore Notule, 23.5.1876 art 2, 4

24 M Postma, “Korte levensschets van wijlen ds P Postma, B.A.”, in Het Kerkblad, 1.11.1919 pp 1-6

26 De Maandbode, 1.3.1877; Burgersdorp Gazette, 9.2.1877

(4)

28 De Maandbode, 1.6.1877: Bijvoegsel. Kyk ook Burgersdorp Gazette, 11.7.1877

29 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes 2.1.1.1. (1868-1878), “Redevoering”

30 TS-Argief, Kuratore Notule, 6.5.78 art 31, 35

32 Handelinge Sinode GKSA 1879, Bylae A

33 PUK-Argief, Studenteregister pp 5-6

34 PUK-Argief, Studenteregister pp 6-7; TS-Argief, houer 29: D Postma aantekeninge “In Memoriam!”, 1878, 1881 en 1882

35 PUK-Argief, Studenteregister pp 9-10; TS-Argief, D Postma notas 1882 en 1884

36 Doodsberig P Postma, in “Ons Vaderland, 28.10.1919”

37 Handelinge Sinode GKSA 1879, Bylae A art 3 en art 27; kyk ook JP Jooste, “Die geskiedenis van die P.U. vir C.H.O. …”, p 14;

38 H Bouwman, Onder veilige hoede, pp 37 en 56; Handelinge Sinode GKSA 1879, art 36

39 Handelinge Sinode GKSA 1879, Bylae H: brief D Postma/Sinode, 12.5.1879; GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, pp 384-385

41 De Maandbode, 1.12.1879; Handelinge Sinode GKSA 1881, Bylae C: 1

43 De Maandbode, 1.3.1880; Burgersdorp Gazette, 24.9.1875

44 1953-Bybelvertaling

46 TS-Argief, D Postma-vers, Notas 28.10. en 9.12.1880 asook kopie brief D Postma/Kol Sekr, 20.10.1880; Kuratore Notule, 2.5.1881 art 25

48 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes: knipsel Het Volksblad, 24.5.1881. Kyk ook GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 43

49 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes: kopie brief Postma/redakteur “Het Volksblad”, 30.5.1881

50 Verslag van D Postma, in De Maandbode, 1.8.1881

55 Verslag Rektor, in De Maandbode, 1.8.1881; Handelinge Sinode GKSA 1882, Bylae C art 3

56 Handelinge Sinode GKSA 1882, Bylae C art 4 en 5; art 116

57 Handelinge Sinode GKSA 1882, art 3, art 131:2, art 131:3 en 133, 134, 135

59 Handelinge Sinode GKSA 1882, art 134.4

60 TS-Argief, D Postma-versameling: Dagboek inskrywing Desember 1880; Kuratore Notule, 2.5.1881 art 20

61 TS-Argief, D Postma-vers: Dagboek inskrywing 3.3.1883 en TS-Argief, Kuratore Notule, 8.5.1883 art 6 en 26

62 Burgersdorp Gazette 20.7 en 3.8.1883, 27.6.1884

63 Verslag van rektor, in De Maandbode, 1.7.1883

64 Verslag van rektor, in De Maandbode, 1.9.1884; TS-Argief, D Postma-vers, Dagboek inskrywing 1.10.1883

65 De Maandbode, 1.4.1885, verslag van rektor

66 Handelinge Sinode GKSA 1885, Bylae F

67 De Maandbode 1.4.1885, verslag van M Postma

68 Handelinge Sinode GKSA 1885, Bylae E art 3

69 Handelinge Sinode GKSA 1885, art 54 asook bylae E art 6 (met bylaes)

70 Handelinge Sinode GKSA 1885, art 54 asook bylae E art 6 (met bylaes); GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 44

72 Handelinge Sinode GKSA 1885, bylae E art 4

74 Handelinge Sinode GKSA 1885, art 46 en 49, 50, 51; art 52, 65.

75 De Maandbode, 1.11.1885; UNISA-Argief: UCGH Minutes 25.7.1885; GCP vd Vyver:My erfenis is vir my mooi, p 43

77 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes 2.1.1.1 (1879-1890), verslag M Postma/D Postma, 3.5.86

78 TS-Argief, D Postma-vers, Notaboek, 1885 en Burgersdorp Gazette, 14.8.1885; De Maandbode, 1.11.1885

81 De Maandbode, 1.11.1885; GCP vd Vyver: My erfenis is vir my mooi, p 43

(5)

85 Hierdie saak word ook elders in die studie aangespreek.

86 TH Davenport, The Afrikaner Bond, p 31

87 JD du Toit, SJ du Toit in weg en werk, pp 33-40 en 47-53

88 HJJ Bingle, “Middelbare en hoër onderwys …”, p 211

89 GCP vd Vyver, Professor Dirk Postma, hoofstuk III, pp 419-426

92 TH Davenport, The Afrikaner Bond, p 57

94 Burgersdorp Gazette, 3.4., 8.5., 22.5, 29.5, 5.6, 12.6, 19.6 en 26.6.1885

95 JD du Toit, SJ du Toit in weg en werk, p 42

99 Burgersdorp Gazette, 8.5.1885 en 26.6.1885

100 JD du Toit, SJ du Toit in weg en werk, pp 40-41; WGH Vivier, Die Hart van die Groot Karoo, p 12

101 Burgersdorp Gazette, 3.7, 31.7, 2.10 en 13.11 tot 18.12

102 Burgersdorp Gazette, 24.7.1885

104 Burgersdorp Gazette, 16.10.1885; ook De Maandbode, 1.11.1885

105 Burgersdoorp Gazette, 16.10.1885; De Maandbode, 1.11.1885

106 Burgersdorp Gazette 19.2.1886

107 Burgersdorp Gazette, 26.3.1886. Kyk ook Burgersdorp Gazette , 20.5.1886 en 14.10.1886 vir verdere korrespondensie oor die saak.

108 JD du Toit, SJ du Toit in weg en werk, pp 44-47

109 De Maandbode, 1.5.1886

110 De Maandbode, 1.10.1886 en Burgersdorp Gazette, 2.9.1886

111 De Maandbode, 1.10.1886

112 Burgersdorp Gazette, 9.9.1886 en 16.9.1886

114 PJ de Wet, Eeufees-gedenkboek Burgersdorp, pp 73-75

115 P Postma, “De Theologische School …”, p 128; GCP vd Vyver: My erfenis is vir my mooi, pp 47-48

116 JD du Toit, “Professor Ferdinand Postma”, in Koers VII(3), November 1939 pp 1-3

117 PJ de Wet, Eeufees-gedenkboek Burgersdorp, pp 73-75

118 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes 2.1.1.2, JE van Minnen/Prof Postma, 18.8.1884; D Postma/P Postma, 10.9.1884 en D Postma/JE van Minnen, 2.9.1884

119 TS-Argief, D Postma-vers, D Postma/ Van Minnen, sd

120 TS-Argief, Kuratore Notule, 3.5.1886 art 14 en Kuratore Notule, Bylaes 2.1.1.2, JE van Minnen/D Postma, 13.5.1887

121 TS-Argief, Kuratore Notule, 2.5.1887 art 7 en D Postma-vers “Dagboek”, 10.5.1887; PUK-Argief: Studente Register, nr 34; TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes 2.1.1.2.: JE van Minnen/D Postma, 13.5.1887

122 “Mijn studiejare, 1883-1895”, in Veritas Vincet III(4), pp 7-9

123 Kyk in hierdie verband beriggewing in Burgersdorp Gazette, 1890-1891.

124 Handelinge Sinode GKSA 1873, Bylae 2 art 10-11; 1876 Bylae 1 art 9; 1879 Bylae A art 8 en 1885 Bylae E, art 4

125 De Maandbode, 1.11.1887

126 Handelinge Sinode GKSA 1885, art 52 en 65

127 De Maandbode, 1.10.1887

128 Kyk oa briefwisseling in De Maandbode, 1.3.1888, en Bijvoegsel

129 De Maandbode, 1.10 en 1.11.1887

130 De Maandbode, 1.4.1888

131 Handelinge Sinode GKSA 1888, Bylae B art 4, 5

132 Handelinge Sinode GKSA 1888, art 30, Bylae B art 9, art 38 en art 47

(6)

Hoofstuk 1.3

WYER HORISONNE … EN DONKER WOLKE (1889-1898)

1 TS-Argief, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 19, 20 en 22.10.1889

2 De Maandbode, 1.1.1890: Verslag van rektor; D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk …, p 292

3 D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk …, p 292

4 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 48-49; D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk …, p 293 ev

5 D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk …, pp 293 ev

6 TS-Argief, Kuratore Notule, 2.5.1887 art 9; De Maandbode, 1.10.1886 - berig oorgeneem uit “Burgersdorp Gazette”, 2.9.1886

7 Het Studentenblad

8 “Herinneringe uit mijn Studie Jare”, in Veritas Vincet IV(9), December 1916 p 10

10 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes, 2.1.1.3 (1891-1904): verslag 23.3.1894

11 TS-Argief, Kuratore Notule, 2.5.1893 art 35 en 27; ook 26.3.1894 art 19

12 TS-Argief, Kuratore Notule, 26.3.1894 en Bylaes 2.1.1.3 (1891-1904), verslag Maart 1894; ook Bylaes 2.1.1.4 (1891-1904) , brief LP Vorster/Kuratore, 27.3.1894

13 Het Studentenblad

14 Veritas Vincet IV(9), Dec 1916 p 10

15 Het Studentenblad; GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 81

16 Handelinge Sinode GKSA 1894, Bylae A art 7

18 Handelinge Sinode GKSA 1897, Bylae F, art 9 en 10; ook TS-Argief, Kuratore Notule, 16.6.1894

19 Albert Times 13.2.1895 en Albert Gazette 15.2.1895

21 TS-Argief, Kuratore Notule, 26.2.1897 art 5 en Handelinge Sinode GKSA 1897, Bylae F art 10 en Bylae G art 6

22 “Vanselewe”, in Die Veteraan VI, Desember 1941 pp 42-43

23 Die Kerkblad, 17.1.1945 p 9

24 PUK-Argief, Studenteregister pp 21-22; TS-Argief, D Postma-vers, notaboek, 1889

25 TS-Argief, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notules 1889

26 FP-Biblioteek, Fleischack-vers, lêer 12

28 Burgersdorp Gazette 4.2.1881, 19.3.1883 en 18.1.1884

29 TS-Argief, Kuratore Notule, 13.2.1888, art 46-47

30 Burgersdorp Gazette, 5.12.1889; TS-Argief, Kuratore Notule, 5.5.1890 art 13

31 TS-Argief, Kuratore Notule, 29.11.1889 art 4,6 en 8; De Maandbode, 1.2.1890

32 TS-Argief, Kuratore Notule, 29.11.89 art 6 en 8, 5.5.1890 art 8 en 13; De Maandbode, 1.6.1890

33 Vgl oa GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 55

35 Handelinge Sinode GKSA 1894, Bylae A

38 Veritas Vincet IV(8), p 4

39 Intreerede S Postma 12.7.1890, in D Postma, De geschiedenis van de stichting der Gereformeerde Kerk …, pp 308-317

40 Handelinge Sinode GKSA 1894, Bylae A art 2. GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 59 gee die getal aan as 34

41 Handelinge Sinode GKSA 1891 art 32, 38 en 39, ook Bylae A

42 Handelinge Sinode GKSA 1894, Bylae A art 5 en 8 en Bylae E, C en D

44 Handelinge Sinode GKSA 1894, Bylae A art 12 en 9

45 TS-Argief, Kuratore Notule, 13.6.1894 art 4,6

46 Handelinge Sinode GKSA 1894, art 91(7) en TS-Argief, Kuratore Notule

48 TS-Argief, Kuratorie Notule, 8.6.1896 art 8 en 26.7.1897 art 7

49 Albert Times, 29.7.1896

(7)

51 JD du Toit, “Die onberoulike keuse”, in Die Kerkblad, 21.2.1947 pp 2-4

52 VE d’Assonville, Dit is Totius, p 52

53 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 5.8 en 19.8 asook 24.3.1899

54 TS-Argief, Kuratore Notule, 8.12.1897 art 2, 26.3.1894 art 34 en 8.6.1898 art 15

55 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 3.12.1897 art 11

56 Albert Gazette, 20.11.1897

59 Handelinge Sinode GKSA 1897, Bylae F art 11

60 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 22 en 29.7.1892; Veritas Vincet III(4), 1915 p 4

61 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 19.11.1897 art VII

62 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 8.3.1895

63 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 3.8.1892 art 6

66 Veritas Vincet 1919, p 28

67 TS-Argief, SAV Notule, 12.5.1894 art 5-8, 19.7.1895 art 5 en 6 en 25.9.1896 art 3

68 TS-Argief, SAV Notule, 15.8. 1898 art 3 en 20.8.1898: buitengewone vergadering spesiaal vir hierdie doel

69 JS du Plessis, “ ‘n Kort oorsig oor studente publikasies 1892-1950”, in Die Besembos XXIV (1950) pp 59-67

70 FCSV-vers: Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notules, 26.4.1893 art 4, 12.5.1893 art 4, 28.7.1893 art 5, 20.10.1893 art 7, 3.11.1893 art 5

71 Het Studentenblad 29.8.1898

72 Het Studentenblad 12.5.1899; VE d’Assonville, Dit is Totius pp 58-59; Veritas Vincet IV(4) Junie 1916 pp 2-3; Het Studentenblad 29.8.1898

73 Die Veteraan VIII (1943), p 7

74 Veritas Vincet IV (8), November 1916 p 4

75 Burgersdorp Gazette 2.9.1893

76 Veritas Vincet III (3), September 1915 p 7

77 P Kruger, Die Teologiese Skool ..., pp 80-81

78 VU-argief, Directeuren-Map 1880/20: Brief D Postma, 16.12.1880

79 J Roelink, Een blinkend spoor 1879-1979, p 9

80 H Smitskamp, Een keerpunt in de voorgeschiedenis der Vrije Universiteit, pp 6-10

81 WJ Wieringa, “De Vrije Universiteit als bijzondere instelling, 1880-1980”, in WJ Wieringa ea, Wetenschap en Rekenschap, 1880-1980: Een eeu wetenschapsbeoefening en wetenschapsbeschouwing aan de Vrije Universiteit, p 13

82 H Smitskamp, Een keerpunt in de voorgeschiedenis der Vrije Universiteit, p 12

83 J Roelink, Een blinkend spoor, 1879-1979 p 10; H Smitskamp, Een keerpunt in de voorgeschiedenis der Vrije Universiteit, p

84 WJ Wieringa, “De Vrije Universiteit als bizondere instelling”, pp 14-16

85 J Roelink, Een blinkend spoor, pp 10 ev

86 WJ Wieringa, “De Vrije Universiteit als bijzondere instelling”, p 15

87 WJ Wieringa, “De Vrije Universiteit als bijzondere instelling”, pp 15-16

88 VE d’Assonville, Dit is Totius, pp 85-86; P Kruger, Die Teologiese Skool …, p 81

89 WJ Wieringa, “De Vrije Universiteit als bijzondere instelling”, p 20

90 P Kruger, Die Teologiese Skool …, p 81

91 PUK-Argief, Studenteregister 1892 nr 72. Kyk ook P Kruger, Die Teologiese Skool …, p 156

92 TS-Argief, Korps Veritas Vincet Korrespondensie, 1910-1944: JA van Rooy, “Aan Veritas Vincet”, pp 1, 4-5

93 TS-Argief, Korps Veritas Vincet Notule, 26.4.1895 art 3.b en 18.2.1898 art 3

94 TS-Argief, Korps Veritas Vincet Notule, 16.6.1899 art IV, VI en VII en Notule 11.8.1899 art IV

96 TS-Argief, Gereformeerde Kerk Kaapland Algemene Vergadering Notule, 21.4.1892 art 52

97 TS-Argief, Gereformeerde Kerk Kaapland Algemene Vergadering Notule, 13.4.1893 art 13 en 29

99 Kyk De Maandbode, 1.4.1893, 1.6.1893, 2.10.1893

100 De Maandbode, 1.8.1893

101 De Maandbode, 1.9.1893

102 Kyk AN Pelzer ea, Ad Destinatum 1960, p 3

103 De Maandbode, 2.10.1893

104 Het Kerkblad, 15.3.1895

(8)

106 TS-Argief, Kuratore Notule, 26.2.1897 art 3; teks gedruk in GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 66

107 Handelinge Sinode GKSA 1894, art 94

109 Het Kerkblad, 15.2 en 15.3.1895

110 TS-Argief, Korps Veritas Vincet Notule, 12.10.1894 art 7 en 9 en 26.10.1894 art 5

111 Het Kerkblad, 15.11.1894; TS-Argief, Korps Veritas Vincet Notule, 26.10.1894 art 5

112 Het Kerkblad, 1.1., 15.3. en 1.6.1895

113 Het Kerkblad, 15.3.1895

114 P Kruger, Die Teologiese Skool …, p 98

115 Het Kerkblad, 1.7.1895

116 Het Kerkblad, 15.7.1895

117 Het Kerkblad, 1.8.1895

118 Het Kerkblad, 2.9.1895

119 Handelinge Sinode GKSA 1897, Bylae G art 1a

Hoofstuk 1.4

OORLEWING EN VERPLASING (1898 - 1904)

1 TS-Argief, Kuratore Notule, 15.9.1902 art 2; verslag gepubliseer in JL Cachet, Gedenkboek van het 50 jarig bestaan der Gereformeerde Kerk ..., pp 131-132

2 TH Davenport, The Afrikaner Bond, p 29 ev; vgl Van der Walt ea, Geskiedenis van Suid-Afrika, p 333

3 Vgl in hierdie verband die studies van FA van Jaarsveld, MCE van Schoor ea oor Afrikaner nasionalisme

4 TH Davenport, The Afrikaner Bond, pp 21-22

6 Burgersdorp Gazette, 18.2.1881; TH Davenport, The Afrikaner Bond, p 43

7 PJ de Wet, Eeufees-gedenkboek Burgersdorp, p 41

8 Burgersdorp Gazette, 1.7. en 14.7.1882

9 JL Ras, Jan Lion Cachet as kerkman, p 175, FN Lion-Cachet, “Portret vir ‘n regte Afrikaner ...”, in Buurman, Des. 1974 p 21 en Die Kerkblad, 17.1.1945

12 DF du Toit (uitg.), Di Eerste Afrikaanse Taalkongres, pp 3-16

13 JD duToit, “Die onberoulike keuse”, in Die Kerkblad, 21.2.1947 p 3

14 A Coetzee, Die verhaalskat van ons Klyntji, pp 10-11. In sy latere herinneringe fouter Totius deur Cachet as naamgewer aan te dui. Kyk Die Kerkblad, 17.1.1945 p 8 en Die Kerkblad, 21.2.1947 p 3

15 JL Ras, in sy werk Jan Lion Cachet as kerkman (p 181), fouteer deur die kongresbesluit as bevestiging van Cachet se standpunt aan te bied.

16 Kyk GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 56

17 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 271-272

18 A Coetzee, Die verhaalskat van Ons Klyntji, p 23

19 Ferdinand Postma-vers, ms-nota oor Du Toit. Kyk ook F Postma se huldiging van Du Toit in Die Kerkblad, 21.2.1947 p 13

21 Albert Times, 27.4.1898 en 30.11.1898

22 TH Davenport, The Afrikaner Bond, p 197, aanhaling uit “Ons Land”; kyk ook Albert Times en Albert Gazette, 7.6.1898

24 B Spoelstra, “Cachet, Jan Lion” in SA Biografiese Woordeboek I, pp151-153

25 Kyk FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notuleboek 1892-1903

26 Veritas Vincet 1919, p 28. Kyk ook TS-Argief, Notuleboek Korps Veritas Vincet, 1894-1920 asook FCSV-vers, stukke van Korps Veritas Vincet

27Kyk oa Het Studentenblad, 20.8.1898 en 15.2, 2.3, 17.3. en 28.4.1899

31 Het Studentenblad II(5), 22.9.1899: art “Wat moeten wij doen?” deur “Dekkrel”

(9)

33 P Postma, “De Theologische School” …, p 131

34 Handelinge Sinode GKSA 1904, Bylae D: Verslag van kuratore. Kyk ook verslag van rektor Cachet aan kuratore, opgeneem in JL Cachet, Gedenkboek van het 50-jarig bestaan der Gereformeerde Kerk …, pp 130-134

35 Handelinge Sinode GKSA 1904, Bylae D; FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 13.10.1899 art III

36 Die Veteraan VIII, November 1943 p 7

37 D Laufs, Die Teologiese Skool …, p 61; GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 87

38 D Laufs, Die Teologiese Skool …, pp 38-40, 66-69

39 Vgl. D Laufs, Die Teologiese Skool …, pp 69-98

40 D Laufs, Die Teologiese Skool …, pp 76-79

41 Artikel “Ons Rektor”, in Die Besembos XIII (1949), p 33

42 Ferdinand Postma-vers, ook GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 234; Kyk ook artikel van JD du Toit, “Professor dr. Ferdinand Postma”, in Koers VII(3), November 1930 pp 1-9

43 M Postma-vers, Korrespondensie, M Postma/F Postma, 26.11.1900

44 JL Cachet, Gedenkboek van het 50-jarig bestaan der Gereformeerde Kerk …, p 134

45 JL Cachet, Gedenkboek van het 50-jarig bestaan der Gereformeerde Kerk …, p 95

46 Kyk D Laufs, Die Teologiese Skool …, p 56; GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 91 skep die indruk dat hy hom wel daar gaan vestig het.

47 De Klerk-herinneringe, in Die Veteraan VIII(1943), p 8

48 Die Veteraan VIII (1943), p 8; kyk ook G Jordaan, Hoe zij stierven …, pp 43-51

49 Die Veteraan VIII(1943) p 8

50 Voorberig in boek; ook Ferdinand Postma-vers, ms-nota ”Jan Lion-Cachet”

51 Ferdinand Postma-vers, ms “Jan Lion Cachet”

52 Vgl VE d’Assonville, Dit is Totius, p 88

53 Ferdinand Postma-vers, Foto-album: Algemeen Handelsblad, 9.10.1901

55 Ferdinand Postma-vers, ms-nota “Professor dr JD du Toit”, 1947; ook Die Kerkblad, 21.2.1947 p 15

56 NZAV-Argief, Studiefond SF (9), F Postma/JW Pont, 8.7.1901

57 Zuid-Afrika 14(4), April 1937 pp 46-47

58 VE d’Assonville, Totius – Profeet van Mooirivier, pp 47-48; NZAV-Argief, Studiefonds SF (9), F Postma/Studiefonds, 29.12.1903 en JD du Toit/NZAV, 24.7.1900

60 GCPvd Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 66-67

61 TS-Argief, Kuratore Notules, 10.6.1903, art 7; 9.12.1903, art 14 en 15.9.1902, art 14; kyk ook GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 96

62 TS-Argief, Kuratore Notules

63 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 1.8.1902 - teks van brief

64 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Vereniging Notule, 20.9.1902 - teks van brief

66 TS-Argief, Kuratore Notule, 15.9.1902 art 14, asook Bylae 2.1.1.3

67 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes 2.1.1.3

69 TS-Argief, Kuratore Notule, 11.2.1903 art 8; 9.12.1903 art 27 en 10.12.1903 art 30

70 TS-Argief, Kuratore Notule, 10.6.1903 art 23. D Laufs, in Die Teologiese Skool … p 91, beweer foutief, met JL Cachet se Gedenkboek as bron, dat F Postma in 1904 in die plek van sy broer Dirk Postma aangestel is.

71 Het Studentenblad, 26.9.03; kyk ook TS-Argief, Kuratore Notule, 9.12.1903 art 20

72 TS-Argief, Korps Veritas Vincet Notule, 9.12.1903, art 5

73 Het Studentenblad, 10.2.1904

75 Het Kerkblad, 15.4.1904

76 F Postma, “Taalbeschouwing”: intreerede 3 April 1904, in D en F Postma, Redevoeringen gehouden te Burgersdorp op 3 April 1904, bij gelegenheid van de installatie der Professoren Litterarum …, pp 23-49

77 D en F Postma, Redevoeringen … 3.4.1904, p 42

78 Vir meer inligting oor Bilderdijk, kyk ook art “Die Tragiese Held” in Veritas Vincet, jb 1 Junie 1918 pp 37-39

79 D en F Postma, Redevoeringen … 3.4.1904, p 45

80 TS-Argief, Kuratore Notule, 27.6.1904

(10)

90 TS-Argief, Kuratore Notule, 11.2.03 art 14,15

92 JP Jooste, Die geskiedenis van die Gereformeerde Kerk …, p 214

95 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Notule 1.8.02

96 FCSV-vers, Studente Letterkundige en Debats Notule, 1.8.1902; Het Studentenblad, 26.8.1903

100 Het Kerkblad, 15.12.1903

101 Handelinge Sinode GKSA 1904, Bylae E

102 TS-Argief, Kuratore Notule, 16.12.03 art 29; Het Kerkblad, 15.12.1903

103 Handelinge Sinode GKSA 1904, art 66 en Bylae E

104 Handelinge Sinode GKSA 1904, Bylae F; kyk ook Gereformeerde Kerk Burgersdorp Eeufees

105 Handelinge Sinode GKSA 1904, Bylae G

106 JV Coetzee, “Die Gereformeerde Kerk van Potchefstroom …”, p 25

107 Het Kerkblad, 15.1.1904

108 Brief van PJ Schutte, in Jacobsz-vers, aangehaal in DW Krüger, Paul kruger II, p 296.

109 Artikel “Prof. dr. J.D. du Toit”, in Die Kerkblad, 21.2.1947 p 14

111 Handelinge Sinode GKSA 1904, Voorwoord, pp 3-4

112 GCP vd Vyver, Die Gereformeerde Kerk Steynsburg 1872-1972, pp 21-22, 36-41.

113 P Postma, “De Theologische School” …, pp 135-136

114 Kyk P Kruger, Die Teologiese Skool …, p 206 en JP Jooste, ...

115 TS-Argief, Kuratore Notule, 27.6.1904 art 6

116 Die Veteraan X (November 1945), pp 19-20

117 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes: verslag, sd

118 GCP van der Vyver, My erfenis is vir my mooi, pp 107-108

Hoofstuk 1.5

VESTIGING TE POTCHEFSTROOM (1905-1910)

1 AN Pelzer ea, Ad destinatum 1910-1960, pp 2-3

2 AN pelzer ea, Ad destinatum 1910-1960, p 3

4 Die wanopvatting dat die dorp in 1838 aangelê is, is in 1989 deur skrywer hiervan blootgelê en wel in ‘n artikel in die tydskrif Contree (nr 25, April 1989 pp 22-28), getiteld “Potchefstroom se stigting: 1838 of 1839?” Kyk ook rubriek “Uit die ou dae” in Westelike Stem, 19.4.1944.

5 W de V Prinsloo, Potchefstroom 150, p 92 ev

6 W deV Prinsloo, Potchefstroom 150, p 54

7 Kyk TS-Argief, Kuratore Notule, 27.6.1904 vir reëlings ivm die verhuising

8 H Reinink, “Een blik in het verleden”, in Zuid-Afrika 7(10), October 1930 p 152

9 AN Pelzer, Ad Destinatum 1910-1960, p 1; H Reinink, “Een blik in het verleden”, in Zuid-Afrika 7(10), October 1930 p 153

10 Aangehaal in GJ Schutte, Nederland en de Afrikaners, p 178. Kyk ook AN Pelzer ea, Ad Destinatum 1910-1960, p 2

11 VU-Argief, D-Map 11/1881: SJ du Toit, 3.8.1881

13 GJ Schutte, Nederland en de Afrikaners, pp 179-180; AN Pelzer ea, Ad Destinatum 1910-1960, p 2

(11)

16 BK Murray, Wits: the early years, pp 3, 13, 18 en 19

17 AN Pelzer ea, Ad Destinatum, pp 6-7; BK Murray, Wits: the early years, pp 19-20

18 BK Murray, Wits: the early years, p 25

19 AN Pelzer ea, Ad Destinatum 1910-1960, pp 8-14, 22-25; BK Murray, Wits: the early years, p 39

20 TS-Argief, Kuratore Notule, 8.3.1907 art 2; 27.6.1904, art 3,5; Het Kerkblad, 1.1.1905; P Postma, “De Theologische School”, in JL Cachet, Gedenkboek ... p 138

21 Het Kerkblad, 1.3.1905; kyk ook P Postma, “De Theologische School …”, p 136

23 Het Kerkblad, 1.3.1905; ook P Postma, “De Theologische School ”, in JL Cachet, Gedenkboek ..., p 137

24 Het Kerkblad, 1.3.1905; ook P Postma, “De Theologische School ”, in JL Cachet, Gedenkboek ..., p 137

25 ID Kruger, in Die Veteraan X (Nov 1945), pp 16-20

26 ID Kruger, in Die Veteraan X (November 1945), p 20

27 JJA Coetzee, “Die Theologiese Skool in die jaar 1905”, in Fac et Spera (2), Desember 1917, pp 7-8

28 “Verplasing van die Teologiese Skool”, in Die Veteraan (IX), November 1944, pp 12-13. Ongelukkig is “oud-student” se identiteit nie bekend nie.

29 Fac et Spera V(2), Juli 1905 pp 7-8

30 Die Veteraan X(1945), p 20; Kuratore Notule, 27.6.1904 art 5; Fac et Spera V(3), October 1905 p 6

31Die Veteraan IX(1944) p 13

32 “Schetsen uit ons Leven”, in Fac et Spera V(3), October 1905 p 6

33 Fac et Spera V(1), April 1905

34 Fac et Spera VII(3), 1 October 1907 p 7 en Fac et Spera VIII(8), 1 November 1908 p 16; FCSV-versameling, Afrikaanse Taalunie: Notule 31.8.1907 en 21.9.1907

35 Fac et Spera X(7), 15 September 1910 p 3

36 Veritas Vincet V(4), December 1917 p 18

37 Veritas Vincet IV, Oktober 1921, p 14 en p 3

38 TS-Argief, Kuratore Notule, 27.6.1904 art 10, 11 en 14; ook 7.12.1904 art 14

39 TS-Argief, Kuratore Notule, 10.2.1905 art 6, 7 en 5.12.1905 art 17

40 TS-Argief, Kuratore Notules, Bylaes 2.1.1.3, “Toelichting” tot brief aan kuratore, 11.4.1904

41 Het Kerkblad, 15.8.1915 pp 3-4; TS-Argief, Kuratore Notule, 10.2.1905 art 6,7 en Bylaes 2.1.1.3: brief plus toeligting J Kamp, 11.4.1904

42 “In Memoriam”, in Die Saaier 1(1), Mei 1923 p 3

43 Fac et Spera VI(1), p 16

44 Fac et Spera VI(2), p 6

45 TS-Argief, Kuratore Notule, 19.12.1906 e.v., art 10; In Van der Vyver se werk, My erfenis is vir my mooi (p 114), kom daar heelwat foute voor. Hy dateer Duvenage se inhuldiging as 1 Junie (i.p.v. 24 April), gee Kooyker se voorletters aan as F (i.p.v. AH) en dui ‘n aanhaling uit die welkomswoord van voorsitter en kurator ds JA du Plessis aan as afkomstig van Duvenage.

47 TS-Argief, Kuratore Notule, 8.3.07, Bylaes 1905-1911:Rapport van Kommissie, 21.3.1907

48 TS-Argief, Kuratore Notule, 4.12.1907

49 Fac et Spera V(1), 1.4.1905 p 11

50 Fac et Spera VI(2),1.6.1906 p 14

51 Fac et Spera VI(2), 1.7.1906

52 Kyk oa JH van Zyl, PUK-Rugby 1906 - 1989

53 Vgl bv kritiek van “DESILVA” in Fac et Spera VI(4), 17.12.1906 p 16

54 JH van Zyl, PUK-rugby 1906-1989, pp 9, 15, 18; H van Zyl en P vd Schyff, Mielieboersage, pp 71, 79

55 TS-Argief, Kuratore Notule, 19.12.06 art 67 en Handelinge Sinode GKSA 1907, Bylae F art 6; Kyk ook TS-Argief, Kuratore Notule, 8.3.1907 art VII

57 Kyk hoofstuk 1.3

58 Die Veteraan VI (1941), p 43

59 Die Veteraan VI (1941) p 42

60 TS-Argief, Kuratore Notule, 1.12.1910 art 10 en Bylae C art 9(j)

61 Handelinge Sinode GKSA 1910, Bylae C art 9(j) en art 89

62 Fac et Spera X(1), 15 Feb 1910 p 4

63 Fac et Spera X(1), 15 Feb 1910 p 8

64 Vgl. J Chr Coetzee, “Die Gereformeerde Kerk en die Christelike Hoër Onderwys”, p 228

(12)

70 Kyk oa Die Kerkblad, 7.10.1924 pp 9-13

71 Ferdinand Postma-vers, toesprake

72 Dit was inderdaad ‘n skenking van £100 000, deur mnr Jannie Marais, waarna Postma verwys het. Kyk PS du Toit, Stellenbosch 1866 – 1966, pp 60 en 67.

73 Fac et Spera, 1.7.1906 p 16

74 Fac et Spera VI(3), 1.10.1906 p 14

75 Bydrae deur “N.E., Burgersdorp” in Nil Desperandum Deo Duce 3(50), 19.8.1904, pp 4-5

76 Bydrae getiteld “In Hope Delvic”, deur “A” in NDDD 4(64), 10.6.1905 pp 3-4

77 H Bouwman, Onder veilige hoede, pp 97-98

79 Fac et Spera V(4), 1.12.1905 pp 11-12

80 Fac et Spera V(4), 1.12.1905 pp 11-12

81 Fac et Spera V(4), 1.12.1905 p 12

82 “F”, in Fac et Spera V(4), 1.12.1905 pp 7-8

83 Artikel “Zuid-Afrika”, deur “A.R.” in NDDD 5(23), 16.2.1906 p 7

84 “H.W.” in NDDD 6(85), 16.11.1906 p 6

85 Fac et Spera VI(4), 17.12.1906 p 10

87 Het Studentenblad 3(2), 21.3.1903; ook hoofartikel Het Studentenblad 3(4), 3.4.1903. Hierdie vrouebeeld, sonder arm en gesig, is kort na die oorlog op gesag van lord Milner afgebreek en verwyder, maar na vertoë deur inwoners is ‘n replika weer later opgerig en as nasionale gedenkwaardigheid verklaar. Kyk FAK, Afrikanerbakens, pp 74-75

88 Het Studentenblad 3(12), 26.8.1903 en IV(14), 21.9.1904

89 Het Studenteblad IV(10), 27 Julie 1904; TS-Argief, Kuratore Notule, 27.6.1904 art 5

90 Fac et Spera VI(1), 1.4.1906, p 6 ev

91 Fac et Spera VI(1), 1.4.1906, p 9

92 SABW III pp 569-570; Het Kerkblad 15.2.1921 pp 3-4 en I Hexham, The irony of apartheid, pp 179-180

93 P Postma, “De Theologische School” in JL Cachet, Gedenkboek …, pp 135-136

94 CM vd Heever, Generaal JBM Hertzog, p 228

95 B Spoelstra, Jan Lion Cachet, in SABW I p 153

96 Vgl CM vd Heever, Generaal JBM Hertzog, pp 227-231

98 FCSV-vers: Afrikaanse Taalunie notule, 31.7.1909 art I

99 JC Moll (SA Akademie), Akademie 75 pp 4-5

100 LC Eksteen, “Die rol van die Akademie in die standaardisering van Afrikaans”, in JC Moll ea, (SA Akademie), Akademie 75, p 58

101 Fac et Spera V(1), 1.4.1905 pp 9-11

102 GD Scholtz, Dr. Nicolaas Johannes van der Merwe, 1880-1940, p 24

103 Fac et Spera V(2), 1.7.1905 pp 7-10

104 Fac et Spera V(2), 1.7.1905 p 9

105 Fac et Spera VI(1), 1.4.1906 p 18

106 Fac et Spera V(3), 1.10.1905 p 8

107 Fac et Spera V(3), 1.10.1905 p 11

108 Fac et Spera V(4), 1.12.1905 pp 4-5

109 Kyk in hierdie verband ook I Hexham, The irony of arpartheid, pp 180-184

110 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 120; JL Ras, Jan Lion Cachet as kerkman, pp 213-216

111 GJ Schutte, Nederland en de Afrikaners, pp 181-182

112 HJJ Bingle, “Die Gereformeerde Kerk en die Laer en Middelbare Onderwys”, p 213

113 GJ Schutte, Nederland en de Afrikaners, p 92 en Zicht op Zuid-Afrika, p 20

114 Het Studentenblad 3(10), 29.3.1903. Dis onduidelik of verwys is na die Staatsgimnasium, wat reeds in 1893 gestig is.

115 Kongresbesluit, aangehaal in J Kamp, De School hoort aan de ouders, p 9

116 HJJ Bingle, “ …Laer en Middelbare Onderwys”, p 214

117 DW Krüger, Paul Kruger (II), p 296

118 GJ Schutte, Nederland en de Afrikaners, p 181

(13)

120 HJJ Bingle, “ … Laer en Middelbare Onderwys”, pp 213-214

121 Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, p 5

122 Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, pp 5 en 14; HJJ Bingle, “ … Laer en Middelbare Onderwys”, p 215

123 Kyk oa Fac et Spera, De Jonge Kalvinist en I Hexham, The irony of apartheid, p 170 ev

124 Potchefstroom Herald, 3.6.1910

125 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 272

126 VE d’Assonville, Dit is Totius, pp 112 en 116; CM vd Heever, Keur uit die gedigte van Totius, pp 32-33

128 Fac et Spera X(8), 15.11.1910 p 15

129 TS-Argief, Kuratore Notule, 7.12.1910 art 38, 42 en 54

130 AN Pelzer ea, Ad Destinatum 1910-1960, pp 22-26

131 Korps Veritas Vincet Notule, 18.2.1910 art 6; Fac et Spera X(8), 15 Nov 1910

132 Handelinge Sinode GKSA 1910, art 63 en Bylae C, art 9(a)

133 Handelinge Sinode GKSA 1910, Bylae K en art 131; JL Ras, Jan Lion Cachet as kerkman …, p 218

134 TS-Argief, Kuratore Notule (Kieskollege), 3.8.1910; Kyk ook H Bouwman, Onder veilige hoede, p 102

Hoofstuk 1.6

“MAAR NET ‘N DROOM ? ... (1910-1916)

1 Debates of the Home of Assembly, Reprints no 3, Cape Times 3.3.1916

2 M Boucher, Spes in Arduis, p 111 en The University of the Cape of Good Hope …III, pp 289-293

3 M Boucher, Spes in Arduis, pp 112-113

4 M Boucher, Spes in Arduis, pp 121, 128

5 Vgl. M Boucher, Spes in Arduis, p 121

6 De Jonge Kalvinist, 2(25), Jan 1912 pp 15-16

7 De Jonge Kalvinist 3(26), Feb 1912

8 Het Kerkblad, 15.8.1911, pp 4-5

14 JL Cachet, “Afscheidswoord” 14 April 1911: “Wie veracht den dag der kleine dinge?”

15 Fac et Spera XI (Feestnummer), 15 April 1911 pp 8, 9, 14

17 TS-Argief, Kuratore Notule, 27.11.1912 art 9; 6.12.1911 art 44; Het Kerkblad, Dec 1912 p 4. GCP vd Vyver in My erfenis is vir my mooi, weerspreek homself wat betref Postma se datum van vertrek oorsee: op p 130 is dit 1911 en op p 234 weer 1913.

18 TS-Argief, Kuratore Notules, 20.8.1913 art 3 en 26.11.1913 art 75; ook brief In TS-Argief, Kuratore Notule, Bylaes, F Postma/ Kuratore, 29.10.1913; J Chr Coetzee, “Die Potchefstroomse Gereformeerde gemeente en die onderwys”, p 59

19 Het Kerkblad, 1.7.1914 p 3

20 Het Kerkblad, 1.7.1914 pp 4-5

21 Het Kerkblad, Dec 1912 p 5

22 Het Kerkblad, Dec 1912 pp 5-6

28 TS-Argief, Kuratore Notule, 29.11.1916 art 23, 26 en 33

29 SA Biografiese Woordeboek V, pp 68-69 en M Boucher, Spes in Arduis, p 120 en The University of the Cape of Good Hope …, II pp 360-361

31 Handelinge Sinode GKSA 1910, Bylae C art 4; die kuratoreverslag tydens die 1913-sinode gee die getal aan as 22 – kyk Handelinge Sinode GKSA 1913, Bylae II art 2

(14)

34 Het Kerkblad, 15.5.1911; Kyk ook J Chr Coetzee, “Die Potchefstroomse Gereformeerde gemeente en die onderwys”, p 55

35 Het Kerkblad, 15.8.1911, pp 4-5

37 Het Kerkblad, 1.4.1912, p 6. Volgens J Chr Coetzee, in “Die Potchefstroomse Gereformeerde gemeente en die onderwys” (p 55), was die getal beeste in die gemeente op 13 Oktober 1911 reeds 71.

39 TS-Argief, Kuratore Notules, 26.11.1913 art 16 en 25.11.1914 art 34

40 Handelinge Sinode GKSA 1913, Bylae II

41 Handelinge Sinode GKSA 1913, art 47; ook Bylae E art a

42 Handelinge Sinode GKSA 1913, Bylae E art b en c

43 Handelinge Sinode GKSA 1913, art 52, 72, 80 en 55

44 TS-Argief, Kuratore Notule, 20.8.13 art 5. Vir biografiese gegewens, kyk GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 129.

48 TS-Argief, Kuratore Notule, 10.3.13 art 4. Ook Handelinge Sinode GKSA 1913, Bylae III art 2 en art 72. Afgesien van enkele ander oorskryffoute, laat sowel JP Jooste as JS du Plessis, in leen by eersgenoemde, die woord “onverlet” (ongeskonde) uit hul aanhalings. Beide verwys ook nie na die aanloop van die subsidiekwessie in 1912 nie. Kyk JP Jooste, “Die geskiedenis van die P.U. vir C.H.O. …”, p 29 en JS du Plessis, In U Lig ..., p 3

50 Handelinge Sinode GKSA 1913, art 70; Het Kerkblad, 15.3.1913

51 Handelinge Sinode GKSA 1913, Bylae V

54 Veritas Vincet I(1), 1913

55 Veritas Vincet II(2), April 1914 p 4

56 Veritas Vincet II(3), Junie 1914 pp 2-13

57 Lesing prof Los, in Veritas Vincet II(3), Junie 1914 p 7

59 S.C. 13-1913, Select Committee on University of South Africa Bill, pp 294-298

60 UG 42-1914, Rapport van die Universiteits Kommissie, p 86

61 Vergelyk ook BK Murray, Wits: the early years, p 48 en M Boucher, Spes in Arduis, pp 133-135

62 UG 42-1914, Rapport van die Universiteits Kommissie …, p 56

63 UG 42-1914, Rapport van die Universiteit Kommissie…, p ix

64 Appendix to the Report …, p 391 ev

65 Appendix to the Report …, p 392. Beklemtoning PF vd S

66 Appendix to the Report …, p 393

67 Appendix to the Report ... , pp 394-395

70 GUK-Argief: Raad Notules, 9.4.1914 en 26.3.1914

71 TS-Argief, Kuratore Notule, 25.11.14 art 53 en Het Kerkblad, 15.12.1914 p 5 ev

72 Het Kerkblad, 15.12.1914 p 10

73 Het Kerkblad, 15.12.1914 p 10

76 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylae 2.1.1.5 (1913-1919): F Postma/P Postma, 19.2.1915

77 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylae 2.1.1.5 (1913-1919): konsep-brief F Postma/FS Malan

78 Daar is geen inligting verkry wat aandui hoe ds Postma (“oom Petrus”) oor die saak gevoel het nie.

79 TS-Argief, Kuratore Notule, 3.11.1915 art 58 p 340

80 Het Kerkblad, 1.5.1915 p 3

81 GJ Schutte, Nederland en de Afrikaners: Adhesie en aversie, pp 146-154

82 “In Memoriam Dr. A. Kuyper”, in Het Kerkblad, 1.12.1920 pp 4-9

83 GJ Schutte, Nederland en die Afrikaners: Adhesie en aversie, pp 154-160

(15)

86 Het Kerkblad, 1.8.1911 pp 2-11

87 Het Kerkblad, 1.8.1911 p 4. Kyk ook gepubliseerde verslag, “Konferentie voor Christelijk Nationaal Onderwijs … 1911”

88 Fac et Spera XII(3), Juni 1912, p 14

89 Het Kerkblad, 1.7.1912. Kyk ook gepubliseerde verslag, “Konferentie voor Christelijk Nationaal Onderwijs …, 1912”

90 J Kamp, De School hoort aan de ouders, 32p

91 Hy was ook verheug oor die besluit van die hoofkomitee om vrywillige gereformeerde eksamens vir onderwysers in te stel, maar bra skepties oor die uitvoering daarvan. Kyk Fac et Spera XII(6), Desember 1912 pp 15-16

92 HJJ Bingle, “… Laer en Middelbare Onderwys”, pp 215-216; Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, pp 5, 17-19

93 Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, pp 19-24. Die oorlewering, volgens hierdie bron, dat die woord “gimnasium” deur prof Ferdinand Postma “van Europa af ” saamgebring is, hou nie juis steek nie. Hierdie term is voor dié tyd vry algemeen gebruik, onder meer vir die Steynsburgse opleidingskool.

94 TS-Argief, Kuratore Notule, 27.11.1912 art 21, verw na art VII(c) van Senaatsverslag

95 Fac et Spera XII(5), Oktober 1912 pp 9-13

97 TS-Argief, Kuratore Notule, 27.11.1912 art 8, met brief van Los gedateer 2.11.1912, en art 27

99 TS-Argief, Algemene Studente Vergadering Notule, 9.2.1912 art I

102 TS-Argief, Korps Veritas Vincet Notule, 8.2.1913 art III en 2.6.1913 art I, V en VI

103 TS-Argief, Kuratore Notule, 26.11.1913 art 58, 64a en 65

104 MJ Badenhorst, Die Kruiskerk en die Strydenburgse kerkkwessie, pp 4-14 en 47-49; ook Handelinge Sinode GKSA 1913, art 42 en 89 en Bylae XVIII

106 I Hexham, The irony of apartheid, pp 260-261

107 TS-Argief, Algemene Studente Vergadering Notule, 11.11.1911 art XV; kyk ook I Hexham, The irony of apartheid, pp 261-262

108 CFJ Muller, Sonop in die Suide, pp 76, 276. Kyk ook I Hexham, The irony of apartheid, p 176

109 De Jonge Kalvinist 4(42), Junie 1913 pp 11-12

110 De Jonge Kalvinist, 4(49) p 3

111 Vir bespreking, kyk I Hexham, The irony of apartheid, pp 257-258

112 De Jonge Kalvinist, 4(40), April 1913 p 3. Kyk ook Die Brandwag, 1.7.1913 pp 90-91 vir besonderhede oor dié vereniging.

113 GCP vd Vyver, My erfenis is vir my mooi, p 137

114 De Jonje Kalvinist, 4(38), Febr 1913

115 De Jonge Kalvinist, 4(43)

116 De Jonge Kalvinist, 4(48)

117 FCSV-vers, brief F Postma/A Lugtenburg, 13.4.13

118 Potchefstroom Herald, 22.9.1914; VE d’Assonville, Dit is Totius, p 123 en Totius: profeet van Mooirivier, pp 64-65

119 TS-Argief, Societas Studiosorum Notule 27.8.1915 art 6, 10.9.1915 art 3, 4 en 7

120 VE d’Assonville, Dit is Totius, pp 123-125

122 Potchefstroom Herald, 2 en 6.10.1914, in I Hexham, Totalitarian Calvinism, p 264

123 I Hexham, The irony of apartheid, pp 264-265. Hierdie dokument, getiteld “Rebellie herinneringe door ‘n student”, kon nie tussen LJ du Plessis se nagelate dokumente in die Ferdinand Postma biblioteek en die PUK-argief opgespoor word nie.

125 TS-Argief, Kuratore Notule, Bylae 2.1.1.5: verslag aan senaat, art 1.d

127 I Hexham, Totalitarian Calvinism, pp 267-269

128 Potchefstroom Herald, 5, 8, 15, 19 en 22.10.1915

129 Potchefstroom Herald, 1.10.1915 en ander uitgawes

130 I Hexham, Totalitarian Calvinism, p 269

131 TS-Argief, Algemene Studente Vergadering Notule, 3.8.1915 art 8 en 10

132 TS-Argief, Kuratore Notule, 1.12.1915, art 4

133 Handelinge Sinode GKSA 1916, art 83, 91, 149

(16)

136 Handelinge Sinode GKSA 1916, Bylae N

137 F Postma, in Die Veteraan V (Des 1940), p 5

138 PUK-Argief, “Argiefboek”: Senaatsverslag 1915

139 PUK-Argief, “Argiefboek”: Senaatsverslag 1915; GUK Raad Notule, 21.8.1914 en 18.9.1914

140 Veritas Vincet III(3), Sept 1915 p 2

141 TS-Argief, Studente Algemene Vergadering Notule, 11.6.191

142 Die Veteraan III (Desember 1938), pp 7-15

143 Die Veteraan V (Desember 1940), p 5. Postma gee as datum van die beplande aanval aan Oktober 1914.

144 TS-Argief, Kuratore Notule, 1.12.1915 art 4 en Bylae 2.1.1.5. (1913-1919), verslag aan Senaat, art 1.c; ook Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, pp 16-17)

145 Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, p 16

146 Samestellers, Potchefstroom Gimnasium 1907-1982, pp 16-17

147 “Korpsverslag 1916”, in Vertitas Vincet Iv(9), December 1916 p 3

148 Veritas Vincet III(3), September 1915 pp 6-7

149 CFJ Muller, Sonop in die Suide, p 333

150 Veritas Vincet III(3), Sept 1915 p 1-2

151 Het Kerkblad, 15.8.1915 p 3

152 Het Kerkblad, 15.8.1915 pp 1-3; Kuratore Notule, 3.11.1915 art 32

153 PU-Kaner 14.9.1973 p 7: J v Rooy in Die Veteraanhoekie

154 Die Veteraan II, Des 1937 pp 15-16

156 NZAV-Argief, ZAV 202: SO Los en J Kamp/Bestuur, 25.4.1915

157 NZAV-Argief, ZAV 202: Memo, aangeheg by Bisschop/Bestuur, 25.5.1915

158 NZAV-Argief, ZAV 202: Los en Kamp/Bestuur, 25.4.1915 en brief Bisschop/Bestuur, 27.4.1915

159 NZAV-Argief, ZAV 202: Bisschop/Bestuur, 25.5.1915

160 NZAV-Argief, ZAV 202: Bestuur/Bisschop, 10.6.1915

161 NZAV-Argief, ZAV 202: Rapport Bisschop 17.6.1915

163 NZAV-Argief, ZAV 202: N Mansvelt/Senaat, 5.8.1915 en Bestuur/Bisschop, 5.8.1915. Kyk ook Het Kerkblad, 16.12.1915 p 12

164 Senaat Notules, 3.11.1915 art 3. Kyk ook NZAV-Argief, ZAV 202: Bisschop/Bestuur, 28.10.1915

165 Dié woord is aan die ontvangskant onderstreep en bevraagteken.

166 Kuratore Notule: Bylae: brief SO Los en F Postma/WE Here, Nederland 4.11.1915

168 NZAV-Argief, ZAV 202: Telegram Mansvelt/Bisschop, 2.12.1915

169 PUK-Argief, “Argief-boek”: Bisschop/F Postma, 3.12.1915 en Kopie brief F Postma/WE Heer, 3.12.1915; Bisschop/Senaat 8.12.1915 en Mansvelt/Senaat 16.12.1915. Ook NZAV-Argief, ZAV 202: Bisschop/Bestuur 9.12.1915, Bisschop/Bestuur 15.12.1915 en Mansvelt/Bisschop 16.12.1915

171 NZAV ZAV 202: Afskrif deputate/Bisschop, 12.4.1916

172 NZAV-Argief, ZAV 202: Bisschop/Bestuur, 27.1.1916 met aanhangsel Los/Bisschop, 27.1.1916; Bisschop/Bestuur 10.2.1916, met aanhangsel Duvenage/Bisschop, 5.2.1916

173 NZV-Argief, ZAV 202: Bestuur/Bisschop, 8.2 en 10.2.1916

175 PUK-Argief, “Argief-boek”: Bisschop/Registateur, 28.3.1916

176 NZAV-Argief, ZAV 202: Bisschop/Bestuur 24.2, 2.3 en 6.4.1916, met aanhaling uit brief van Postma, 29.3.1916

177 NZAV-Argief, ZAV 202: Afskrif SO Los ea/Bisschop, 12.4.1916

178 NZAV-Argief, ZAV: Bisschop/Bestuur 23.4 en 30.3.1916; Bestuur/Bisschop, 15.5.1916

179 PUK-Argief, “Argief-boek”: Postma/A Bisschop, 12.9.1916. Kyk ook NZAV-Argief, ZAV 202 vir brief van Postma ged 12.9.1916.

180 NZAV-Argief, ZAV 202: Bestuur/F Postma, 16.11.1916; Bisschop/Bestuur, 18.11.1916 met uittreksels briewe van Los en Postma; HJR du Plessis/NZAV, 30.1.1916

182 NZAV-Argief, ZAV 202: Bisschop/Bestuur, 18.11.1916, met aanhalings uit brief van Los, ged 14.11.1916

184 Handelinge Sinode GKSA 1916, Bylae 3

185 Handelinge Sinode GKSA 1916, Bylae 3; PUK-Argief, “Argief-boek”: Senaatsverslag November 1915 en brief F Postma, 3.12.1915