Afterlunch lezing
Gezondheid & Ruimte
Annette Duivenvoorden, Platform31 en Ilse Mensink, Gemeente Groningen
Dag van Stad en Regio 24 mei - Nu actie voor een Duurzame Stad en Regio
Gezondheid & ruimte verbinden
‒ Actueel thema, maar niet nieuw
‒ Gezondheidsachterstanden vanuit een breed perspectief;
‒ Groeiende tweedeling in de samenleving
‒ Concept positieve gezondheid
‒ Omgevingswet
Tijdlijn Stedenbouw, Ad de Bont, Bureau Urhahn
Leerkring als vertrekpunt
‒ Zoek- en ontwikkeltocht
‒ 25 gemeenten en betrokken GGD-en
‒ Koplopergemeenten
‒ Het hoe van verbinden ruimte &
gezondheid
‒ Werkvormen
‒ Blik van buiten
Boomspiegel
van de leefomgeving
Bron: KuiperCompagnons
Eerst verkering, dan pas trouwen
Inventaris- en boodschappenlijst
Drie strategieën
1. Gezondheid staat centraal
(Groningen en Utrecht)
2. Één gezondheidsthema voorop
(Amsterdam, Schiedam, Barneveld)
3. Het meekoppelen van gezondheid aan een actueel ruimtelijk thema
(Nijmegen, Heemskerk)
Strategie 1
Gezondheid staat centraal
‒ Gezondheid is een politiek thema
‒ Gezondheid is richtinggevend in collegeakkoord, nota’s en plannen
‒ Brede definitie, volle breedte domeinen
‒ Gezondheidsachterstanden onderdeel van een totaalvisie op gezondheid
Heeft de lage ses-wijk (aandachtswijk) hier voordeel van?
‒ Ruimtelijk staat de lage sociaal- economische status (ses) wijk op agenda
‒ Generiek beleid: voor iedereen een healthy urban living
‒ Uitwerking is gebiedspecifiek
‒ Programma ontwikkelen voor de precieze gezondheidsopgaven, in combinatie met domein ruimte
Strategie 2
Één gezondheidsthema voorop
‒ Een thema als bewegen, overgewicht of luchtkwaliteit
‒ Hierbinnen relatie leggen tussen bewoners met een lage SES en specifieke gebieden of aanpalende ruimtelijke opgaven.
‒ Denk aan stimuleren van mobiliteit, inrichting schoolplein of verkeersluwe maatregelen.
‒ Voorbeeld: Amsterdam, Zwolle, Schiedam
Hoe liften lage SES-wijken mee op de extra aandacht voor één thema?
‒ Het gezondheidsthema is vaak doorslaggevend
‒ Bij interventies deze specifiek maken voor de lage SES-wijk
‒ Slagkracht organiseren voor de wijk of doelgroep
Strategie 3
‘Meekoppelen’ van gezondheid
‒ Aansluiten op een actueel niet-
gezondheidsthema: klimaatadaptatie, groen in de stad, energietransitie, mobiliteitsopgave
‒ Samenwerking rondom kwetsbare
groepen bij hittestress, gebiedsgerichte plannen, aanpassen toegangswegen, inrichten groen en aanbod
voorzieningen
‒ Haakjes en ‘meekoppelkansen’ voor het gezondheidsdomein
‒ Voorbeeld: Nijmegen, Amersfoort
Hoe zijn lopende budgetten/beleidsprogramma´s inzetbaar voor lage SES-wijken?
‒ Eerst gezondheid in de brede zin koppelen aan de inhoud van andere domeinen die in de lead zijn.
‒ Bij uitwerking op gebiedsniveau komen de specifieke gezondheidsopgaven op de agenda.
‒ Een gebiedsgerichte aanpak en combinatie van maatregelen.
‒ Een van de eerste stappen is om met wijkbewoners in gesprek. Investeer hierin.
onderkop in wit
Gezonde Stadsaanpak gemeente Groningen
De G6 voor een Gezonde Stad
Coördinerend wethouder Mattias Gijsbertsen Toelichting: Ilse Mensink, gemeente Groningen Dag van de Stad en de Regio
Nijmegen, 24 mei 2018
onderkop in wit
‘s Werelds eerst gedocumenteerde oudste mens was een Groninger
1788-1899
onderkop in wit
Aanleiding voor
brede blik op gezondheid
• Groeiende gezondheidsverschillen:
- laag opgeleiden leven zes jaar korter dan hoog opgeleiden.
- verschil in ervaren gezonde levensverwachting is 19 jaar.
- sociaaleconomische gezondheidsverschillen nemen toe.
• Omgevingswet: veilige en gezonde leefomgeving realiseren en in stand houden.
• Gebiedsgericht werken: participatief, met bewoners.
• De groeiende stad: meer druk op openbare ruimte.
• Klimaatadaptatie…
onderkop in wit
Ambitie van Groningen
• Gezondste stad: meer gezonde levensjaren en minder gezondheidsverschillen.
• Gezondheid als leidraad voor sociale en fysieke ontwikkeling van de stad.
• Dialoog met bewoners en brede coalitie van partners.
• Gebruik van kennis en onderzoek van kennisinstellingen.
• Gedeelde visie met lange termijnaanpak.
onderkop in wit
Blue Zones?
onderkop in wit
Noord Nederland Man Made Blue Zone
• Healthy Ageing Network Northern Netherlands:
“creëren van de gezondste en gelukkigste regio ter wereld” door met vele partners de handen uit de mouwen te steken..
• In een regio met werkloosheid en een lage levensverwachting.
• Blue Zones als uitgangspunt.
• Positieve gezondheidsconcept Machteld Huber
Wat zijn de Gezonde stad
principes (G6)?
Voorbeelden
Uitvoeringsprogramma
Gezondheid als sociaal-ruimtelijk vraagstuk: fysieke interventies verbinden met sociale opgaven.
• Concentratie van investeringen en interventies in één wijk
• Samen met bewoners
• Focus op lange termijn effecten
• Gekoppeld aan onderzoek
Sunny Selwerd:
Selwerd als Man Made Blue Zone?
G1 Actief Burgerschap, G2 Bereikbaar Groen en G3 Actief Ontspannen
Verbinden vijvers Mispellaan:
• Verbeteren waterkwaliteit en doorstroming
• Afkoppelen hemelwater Kansen:
• Veranderen straatbeeld
• Auto te gast
• Aanleiding voor ontmoeten, spelen, recreëren, wandel/fietsroutes
• Versterken centrumfunctie
G4 Gezond Verplaatsen
Verkeersveiligheid/aanpak 30 km zones:
• beperken snelheid in de wijk
• veilige oversteekplaatsen Kansen:
• veranderen gedrag
• veranderen straatbeeld Acties:
• Veilig Verkeer Nederland
• Plan van aanpak 30 km zones
• Onderzoek Eikenlaan G1 Actief Burgerschap G2
Bereikbaar Groen G2 en G3 Actief Ontspannen
Groenparticipatie:
• Inzet bewoners/ Wijkbedrijf
• Versterken kwaliteit groen + recreatie + educatie Park Selwerd en groenranden/ plantsoenen (o.a. ook aan oostzijde, langs spoorlijn)
• Fruitbomen
• Koppeling met plannen woningcorporaties
• Kansen terugbrengen oude Hunzeloop/ Hunzevisie Landschapsbeheer Groningen
4. PvA Selwerd Energieneutraal 2035
• Aftrap/ wordt opgestart
Clusterprojecten in Selwerd
G5 Gezond Bouwen
5. Investeringen corporaties Nijestee:
• Koppelkansen programma verbeterplannen
• Ambitie openbare ruimte
• Kansen/ mogelijk project bij woonblok: Lijsterbes, Populieren-, Beukenlaan
• Kansen aanpak voortuintjes, operatie steenbreek, boomplantdag Patrimonium:
• Meer gebouwen afkoppelen gas onderzoeken
• Hofjes Prunus en Maluslaan
• Groen tussen Prunus- en Maluslaan
• Voorkomen dat extra werk voor wijkbedrijf leidt tot minder werk voor leveranciers waar al beheercontracten mee zijn. Credo:
samenwerken.
De Huismeesters
• Koppelkansen woningverbetering Kornoelje- en Vlierstraat
• Kansen opwaardering groen en openbare ruimte rondom complexen Lefier
• Koppelkansen renovatie Duindoornflat
• Kansen opwaardering groen en openbare ruimte rondom complexen
G5, G4, G1
Senioren proof maken
Woningen en openbare ruimte
• Inventarisatie/ onderzoek mogelijkheden
• Aftrap/ wordt opgestart
Rookvrije Stad.
▪ Collectieve actie! > 26 partners
Voorwaarden voor succes?
• Bestuurlijke visie en organisatie.
• Kennisinstellingen en andere partners (overheden, ondernemers, bedrijven, corporaties, verzekeraars, kennisinstellingen en bewoners) structureel verbinden.
• Continue monitoring van interventies
• Netwerkvorming rondom thema gezonde stad (en regio!) (Noord Nederland, nationaal en internationaal).
• Continuïteit en een lange adem.
Dank voor uw aandacht
Vragen en dialoog met zaal:
Een gezonde blik vooruit…
Dag van Stad en Regio
Nu actie voor een Duurzame Stad en Regio
Tweedaagse leerkring Gezondheid & Ruimte 20 sept & 22 nov 2018 https://www.platform31.nl/bijeen komsten/tweedaagse-leerkring- gezondheid-ruimte
www.gezondin.nu en www.platform31.nl/gezondin
