CLSK2018012699 / 12-12-2018
>RetouradresPostbus908012509LV DenHaag
Ministerie van Defensie Koninklijke Luchtmacht Vliegbasis Woensdrecht
Commandant Logistiek Centrum Woensdrecht LCW MPC 90 A
Postbus 8762 4820 BB Breda
Inspectie SZW
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Datum 7 december 2018 Betreft Inspectiebezoek
Geachte heer/mevrouw.
Op maandag 13 augustus 2018 hebben mevrouw en heer , beiden arbeidsinspecteur bij de Inspectie SZW, een inspectie uitgevoerd op de arbeidsplaats:
Defensie Vliegbasis Woensdrecht Kooiweg 40
4631 SZ Hoogettieide
Tijdens het bezoek is gesproken met heer de plaatsvervangende commandant, heer stafbndersteuner, heer , floormanager, en heer Quality Manager van het Logistieke Centrum Woensdrecht.
De inspectie was gericht op onder andere het onderhoudsdok van verschillende luchtvoertuigen van Squadron 980, een afsluitbare spuitcabine van Squadron 981 en de galvano afdeling van Squadron 981.
Doel van de inspectie
Deze inspecties vonden plaats in het kader van het project 'Bedrijven/Organisaties met gevaarlijke stoffen Chroom-6, CMR-stoffen en overige stoffen bij
Oppervlaktebehandelingsbedrijven/organisaties 2018'. Het doel van dit project is het verminderen van de bbotstelling van werknemers aan carcinogene, mutagene en reprotoxische (CMR) stoffen. Het inspectie project maakt onderdeel uit van bredere aanpak om de blootstelling aan CMR-stoffen terug te dringen.
Uitgangspunt is de 'road to zero'waarbij verschillende interventies worden ingezet, bestaande uit communicatie, voorlichting en samenwerking met externe partijen zoals brancheorganisaties, sociate partners en andere inspectiediensten.
Langdurige bbotstelling aan CMR-stoffen kunnen een zeer schadelijk effect op de gezondheid hebben. Daarbij hebt u als werkgever de verplichting om maatregeten te nemen volgens de arbebshygiënische strategie. Ten aanzien van carcinogene en mutagene (CM-)stoffen geidt - nog meer dan bij overige stoffen - de
verplichting om allereerst na te gaan of deze kunnen worden vervangen dooreen niet (of minder) gevaarlijke stof. Is dit niet mogelijk, dan moet de bbotstelling zo veel als mogelijk worden verlaagd door het nemen van alte technisch uitvoerbare en operationeel in te passen maatregelen. Of deze maatregeten adequaat zijn, moet worden onderbouwd meteen bbotstellingsbeoordeling.
InspectieSZW
Parnassusplein5 2511VX DenHaag Postbus90801 2509LV DenHaag www.inspectieszw.nl Contactpersoon Medewerkerafd.
Inspectieondersteuning T -131(0)70333
Onzereferentie 1812058/01
Zelfinspectietool gevaarlijke stoffen
De inspectie SZW heeft een zelfinspectietool voor gevaarlijke stoffen ontwikkeld, die u een handreiking kan bieden bij het inventariseren en vastleggen van de informatie over stoffen in uw bedrijf waaraan werknemers worden blootgesteld http://gevaarlijkestoffen.zelfinspectie.nl/. Deze webtool richt zich op de volgende vier stappen:
Stap 0. De algemene preventieve maatregelen.
Stap 1. Inventarisatie van de aanwezige stoffen en hun grenswaarden.
Stap 2. Beoordeling van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
Stap 3. Beheersmaatregelen ter voorkoming van de blootstelling.
Stap 4. Borging van de arbozorg gevaarlijke stoffen.
Wanneer u volledig invulling geeft aan deze stappen, voldoet u aan de beoordeling van de blootstelling aan stoffen volgens de arboregelgeving.
Toegezonden aanvullende informatie
Op donderdag 6 september 2018 ontving ik van heer s per e-mail, desgevraagd aan hem op 28 augustus 2018, aanvullend onder andere de volgende informatie:
• de generieke RIE van Squadron 980 en 981 zijn niet digitaal aan te leveren behoudens van screenshots per RI&E punt, het zijn dynamische documenten in het meldingssysteem van het Lx>gistiek Centmm
Woensdrecht, VRS een actieve database, en die continue wijzigen;
• de nadere inventarisatie gevaarlijke stoffen was niet als document te genereren. De inventarisatie van lasrook is in ontwikkeling, een registratie gevaarlijke stoffen is wel beschikbaar binnen het LCW (inclusief
frequentie, hoeveelheid, e.d. per afoeling) en alle stoffen zijn ingevoerd in de Stoffenmanager;
• in het verleden zijn inspanningen verricht aangaande het vervangen van kankerverwekkende en mutagene stoffen (CM-stoffen). Op individuele basis onderneemt CLSK, tezamen met DM0, acties om gebruik van CM stoffen terug te dringen. Een voorbeeld is exterior Chroomvrije
verfsystemen op bijvoorbeeld de Cougar helikopters. Vervangen van CM- stoffen is een probleem vanwege de kwaliteitseisen in de
luchtvaartindustrie, zowel militair als civiel;
• de werknemers, die (kunnen) zijn blootgesteld aan CM-stoffen, worden curatief via Defensie Formulier (DF-50) geregistreerd;
• de AVIB-kaarten van isopropylalcohol en primer 1750, deze stoffen werden onder andere gebruikt op de werkvloer tijdens de inspectie;
• de werkinstructie van Chroom-6 en het gebruik van de chroompen;
• de controle en het onderhoud van de oog- en nooddouches waren destijds centraal geregeld binnen CLSK. Sinds de oprichting van het Rijksvastgoed bedrijf (RVB) was dit decentraal belegd bij de gebruiker. Op HPVE-niveau (hoofd product verantwoordelijke eenheid) worden werkinstructies, in de vorm van een "McDonalds" lijst opgemaakt voor het periodiek spoelen van nooddouches;
• niet bekend is hoe het onderhoud van de ruimtelijke ventilatie in de het onderhoudsdok van Squadron 980, de spuit/straalcabines en de galvano afdeling van Squadron 981 is geregeld, dat onderhoud is uitbesteed aan het Rijksvastgoedbedrijf;
• de blootstellingsbeoordeling van isopropylalcohol en primer 1750 (inclusief de gecombineerde btootstelling van medewerkers en de huidbbotstelling) zijn niet uitgevoerd, deze stoffen werden onderandere gebruikt op de werkvloer tijdens de inspectie;
• in september 2018 zal een pilot-PMO binnen 981 squadron starten. Hoe invulling wordt gegeven aan de inhoud van dat onderzoek is nog niet bekend;
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzerefereitie 1812058/01
allesquadrons hebben afgelopenjaarvoorlichtingontvangenoverwerken metgevaarlijke stoffen endit is geregistreerd in het besturingssysteem (BS) van het LCW.Toezicht isgeregeld vanuit de lijn;
persoonlijke beschermingsmiddelen zijn vastgelegd persoort van
werkzaamheid en bedrijfsstof. Dit is vastgelegd in de AVIB kaarten en de PBM lijsten;
aan de hand van hetChnoom-6 voorschriftwordende beheermaatregelen in de spuitcabinesgetroffen bij hotspuiten van chroomhoudende verfen bij hetschuren/slijpen/stralen van een chroomhoudend oppervlak. Na het spuiten van chroomhoudende vertin despuitcabines wordt besmetting van deschone ruimtes tegengegaan dooreen schone en vuile zones in te richten;
bijonduidelijkheden ofhet ontbreken van de bevestigingofhet materiaal wel/geen Chroom-6 bevat,dan wordt hetoppervlak behandeldals chroom-6 houdend;
dearbeidshygiënische strategiewerd toegepastop de getroffen beheersmaatregelenom de blootstelling te beperken bijde onderhoudswerkzaamheden in het algemeen;
nietbekend iswelke voorzieningen getroffen zijnbij stroomuitval vande afzuiging van baden van de galvano afdeling en ofhetelektrolytische procesdan ookstopt.
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzereferentie 1812058/01
Geconstateerde overtredingen
Naaraanleiding van de inspectieende toegezonden aanvullende informatie hebben wij de volgendeovertredingen van de Arbeidsomstandighedenwetgeving geconstateerd:
Inspanningsverplichting CM-stoffen
1. Op degalvano afdeling Squadron 981 vond in een badenreeks een elektrolytisch proces plaats metonderandere chroomverbindingen (CMR- stof) en nikkelverbindingen (C-stof). Deze verbindingenzijn onderandere kankerverwekkende stoffen. Nietkon wordenaangetoond dat hetgebruik van bovenstaande stoffen, inclusiefde overige CM-stoffen van de
vliegbasis, striktnoodzakelijk is en vervanging van CM-stoffen door niet ofmindergevaarlijke stoffen technisch niet uitvoerbaaris.
Dit is een overtreding vanartikel4.13ondera van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
> Ditis de waarschuwing die u voordeze overtreding krijgt.
2. Op degalvano afdelingwas een randafzuigingaanwezig op verschillende (afgeslotenenopen)chroomtrioxide badenals een preventieve
beheersmaatregelomde blootstelling aan chroom-6 (eenCMR-stof) te beperken. Indien vervanging van chroom-6, inclusiefde overige CM- stoffen, niet mogelijkis, moetvoor hetbeheersen van de blootstelling alletechnisch uitvoerbare maatregelen genomenworden, waarbij de stand van de techniek het uitgangspunt moetzijn.Op dezeafdeling zijn nietallestand van de techniekmaatregelenaanwezigzoals bijvoorbeeld het afschermen van baden, een voorziening voorde controle van de afzuiging en eenbeveiliging bij een nietwerkende afzuiging gekoppeld aan hetelektrolyse proces.
Dit is een overtreding vanartikel4.1c,eerste lid, ondera,van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
> Ikheb hetvoornemen uop grond van artikel 27 van de
Arbeidsomstandighedenwet hiervooreen eis tot naleving testellen (zie bijlage 1).
Ofde getroffen maatregelenadequaatzijn, moetworden onderbouwd meteen'blootstellingsbeoordeling.
Deaardvan de blootstellingaan chroom-6,CMR-stoffenen overige gevaarlijkestoffen (stap 1}
3. Nietaantoonbaargeregistreerd zijndegevaarlijke stoffen,waarvan inhet bijzonderchroom-6 en de overige CMR-stoffen, waaraanwerknemers kunnenworden blootgesteld. Bovendienwarendeomstandigheden van werkzaamheden waarbijwerknemers (kunnen)wonden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen, niet aantoonbaargeregistreerd zoals bijvoorbeeld bij hetaanbrengen van chroomhoudende verfmeteen kwast, bij hetgebruik vanwapensystemen/munitie, bij rookgasemissie, bij hetonderhoudaan installaties/gebouwen het bewerken van chroomhoudend materiaalzoals bij het knippen, boi^n, polijsten,stralen,schuren, lassen,etc.
De volgende aspecten ontbraken:
• de naamvande stof,samenstelling van de stofofmengsel op componentniveau;
• de informatie overde veiligheid engezondheid vande stoffen op componentniveau;
• hetsoortarbeid, tijdenswelkewerkzaamheden, onderwelke omstandighedenenopwelkewijzewerknemers (kunnen)worden blootgesteldaanstoffen;
• de vastgestelde grenswaarde bijinhalatoire blootstelling van de componenten voor bepaalde kankerverwekkende ofmutagene stofofstof, die vrijkomtbij een kankerverwekkendproces, eenzo laag mogelijk vastgestelde grenswaarde meteen onderbouwing;
• deaanvullende registratiegegevens vanCMR-stoffen.
Dit is een overtreding van artikel4.2 tweede lid,artikel4.2 vijfde lid onderaen b,voorreproductie toxische stoffen artikel4.2a ondera, b en c,artikel4.3 eerste en tweede lid, voorkankerverwekkende/mutagene stoffen artikel 4.13 onderb, c,d, e en f, artikel4.16eerste en 4.16 tweede lid van hetArbeidsomstandighedenbesluit.
> Dit is dewaarschuwing die u voordeze overtredingen krijgt.
De registratie (stap 1) is eenonderdeelvande beoordeling vande blootstelling. Hetdoel van de inventarisatie van de stoffen isuiteindelijk hetmaken van een blootstellingsbeoondeling.Waaraan deze
inventarisatiedient te voldoen, isopgenomen in billaae 2 van deze brief.
Demateen duur vande blootstelling aan chroom-6, CMR-stoffenen overigegevaarlijkestoffen (stap 2)
4. Nietaantoonbaar beoordeeldwas deblootstelling aan gevaarlijkestoffen, waarvan in het bijzonderaan chroom-6 enaan de overigeCMR-stoffen, voorde verschillendewerkzaamheden zoals bijvoorbeeld bij het
chromateren opde galvano afdelingen het lassen.
Dit is een overtreding van artikel4.2 derdet/m zevende lid van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
> Ditis dewaarschuwing die u voor deze overtredingen krijgt.
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzereferentie 1812058/01
opgenomen in billaae 3 van deze brief.
Overigeconstateringen
5. Meerdere nood-en oogdoucheswaren nietgoed bereikbaar.Tevens werd
niet regelmatig gecontroleerdop degoede staatvan nood-en
oogdouches. Denood-enoogdouches wanen niet ineen dusdanigestaat, datdezevoorzieningen bij een ongewilde gebeurtenisdoeltreffend werktenendegevolgen van dezegebeurteniszoveel mogelijk konden beperken.
Dit is een overtreding van artikel4.7, eerste lid, van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
> Ik heb het voornemen uop grond van artikel 27 van de
Arbeidsomstandighedenwethiervooreeneis totnaleving testellen (zie bijlage Ij.
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzer^erentie 1812058/01
6. In dehangaarwaren verschillende gevaarlijkestoffen aanwezig ineen openblik (zoals bijvoorbeeld met isoprupylalcohol)ofgesloten potje (met epoxy primer23377ensevenax 53022),waarbij op hetblik ofpotje geen werkpleketikettering aanwezigwas.
Dit is een overtreding vanartikel4.ld,eerste lid, van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
> Ditis dewaarschuwing die u voordeze overtreding krijgt.
7. Dewerknemers zijn blootgesteld aan chroom-6, (chroomverbindingen,) CMR-stoffenenoverigestoffen.Ten tijde van de inspectiewerdenzij niet in de gelegenheidgesteld een arbeidsgezondheidskundig onderzoekte ondergaan bij deeerste aanvang vandewerkzaamheden metgevaarlijke stoffen,tussentijds enbij het beëindigenvan dewerkzaamheden met gevaarlijke stoffen.
Ditis een overtreding van artikel4.10a, eerste t/mvijfde lid, van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
>Dit is dewaarschuwing die u voordeze overtreding krijgt.
In de risico-inventarisatie en -evaluatie dientvastgesteld teworden onderwelke omstandighedenwelke functiegroepen recht hebben op arbeidsgezondheidskundigonderzoek. Bij dit onderzoeknaarde blootstelling aan gevaarlijke stoffengaat hetomarbeidsgebonden aandoening doorgebruikvan gevaarlijke stoffen.
De deskundige persoon, zoals bedoeld in artikel 2.14, tweede lid van het Arbeidsomstandighedenbesluit, ofde arbodienst kunnen allegegevens inzien, die nodig zijnomde blootstelling van de werknemersaan gevaarlijke stoffen te kunnen beoordelen, te kunnen adviseren overde periodiciteitvan dearbeidsgezondheidskundige onderzoeken, de inhoud van de arbeidsgezondheidskundigeonderzoeken en dete nemen preventieve maatregelen.
Wat u moetdoen
U moetervoorzorgen datde overtredinggenoemd onder 1, 3,4, 6en 7 zo spoedig mogelijkwordtopgeheven, danwel uiterlijk binnen 1 maand na
dagtekening van deze brief. De overtreding genoemd onder6, 8en 9 moet uzo spoedig mogelijkopheffen, danwel uiterlijk binnen 4 maanden na dagtekening van deze brief.
U moetervoorzorgendatu, als u datwilt, binnen 2weken na dagtekeningvan deze brief, met betrekking totde onder2en 5genoemde overtreding,uw zienswijze op de voorgenomen eis totnaleving kenbaarmaakt.
In ODvolaing van deze blootstellinasbeoordeling moet u een plan van aanpak opstellen met de beheersmaatregelen volgens de
arbeidshygiënische strategie met daaraan gekoppeld een planning van de uitvoering van de tijdelijke en structurele maatregelen op respectievelijk korte en lange termijn (stap 3) zoals bedoeld in onder andere artikel 4.4 en 4.17 t/m 4.20 van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Tevens moet u zongen dat de getroffen (technische) beheersmaatregelen doeltreffend blijven werken door adequaat onderhoud.
Vervolgens moet u een vaste aanpak ontwikkelen door veranderde situaties te signaleren en veilig te maken (stap 4). Voor de hulmiddelen van de laatste twee stappen verwijs ik, ondergetekende van deze brief, u naar de zelfinspectietool.
Let op: u kunt geen zienswijze geven op de overtreding(en) waarvoor een waarschuwing is gegeven.
Deze brief is geen beschikking in de zin van artikel 1:3, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht. Dat betekent dat u geen bezwaar kunt indienen tegen wat er in deze brief staat over de hiervoor genoemde overtreding(en).
De Inspectie SZW kan uw bedrijf, na de gegeven termijn, opnieuw inspecteren op de onderwerpen waarop u op maandag 13 augustus 2018 in overtreding was. Als bij deze of een volgende, nieuwe inspectie dezelfde of soortgelijke overtredingen worden geconstateerd, dan kan een boeterapport worden opgemaakt.
Meer informatie over de Arbeidsomstandighedenwetgeving en de handhaving door de Inspectie SZW vindt u
op: www.insDectieszw.nl.
Een afschrift van deze brief is verzonden aan uw medezeggenschapsorgaan.
Indien gewenst kunt u op deze brief schriftelijk reageren t.a.v. mevrouw . Wilt u dan het kenmerk en de datum van deze brief vermelden?
U kunt ook telefonisch contact opnemen met de in het briefhoofd vermelde contactpersoon.
Hoogachtend,
De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, namens deze,
de projectleider
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzerefereitie
1812058/01
mevrouw projectleider
Bijlage 1: Kennisgeving van de voorgenomen eis tot naleving bijlage 2: Inventarisatie (stap 1)
bijlage 3: Blootstellingsbeoordeling (stap 2)
Bijlage 1 InspectieSZW
Deze bijlage hoort bij de inspectiebriefmetkenmerk 1812058/01. De
inspectiebriefis verstuurd naaraanleiding van deop maandag 13 augustus 2018 uitgevoerde inspectieop dearbeidsplaats:
Defensie VliegbasisWoensdrecht Kooiweg40
4631 SZ Hoogerheide
De inspectiewerduitgevoerd doormevrouw S. Ganeshie-KaHoe en heer H.H.
Bijvank, beiden arbeidsinspecteurbij de Inspectie SZW.
Kennisgeving van de voorgenomen Eis tot naleving
Tijdens het bezoekzijn overtredingen van deArbeidsomstandighedenwetgeving vastgesteld.
Naaraanleiding van de geconstateerde overtreding genoemd onder2en 5heb ik hetvoornemen, daartoe bevoegdop grond vanartikel27 van de Arbeidsomstandighedenwet, u de volgende eis tot nalevingte stellen:
Datum 7december2018 Onzereferentie 1812058/01
Voorgenomen eistotnaleving Behorende bii overtreding 2
Voor hetbeheersen vande blootstellingaan chroom-6 moeten de in de branche gangbareen technisch uitvoerbare maatregelenworden genomen.
De volgende beheersmaatregelen bij de baden waarineen elektrolytisch proces metchroomverbindingen plaatsvindt moeten minimaalgetroffen wonden:
• sluit baden metbehulp van kleppenaf;
• gebruikoppervlaktespanningsverlagers in bad;
• Voorziede afeuiging van een beveiliging, alsde afeuiging nietwerkt stopt hetelektrolyse procesautomatisch;
• ruimtelijke ventilatie, die vooreen onderdrukzorgt;
• periodiekonderhoud van de afeuiging/ventilatie;
• instructies voorbijvullen en onderhoud aanbaden metaandachtvoor beperken van de blootstelling.
Behorende bil overtreding 5
Nood- en oogdouche moeten in goedestaat verkeren en te allen tijdegoed bereikbaarzijn. De nooddouche moetop hetwaterleidingnetzijnaangesloten ende capaciteitvan de nooddouchebedraagtminimaal 80 l/min. Voor oogdouchesgeldt datde oogspoelvoorziening doelmatig moetzijn en dat, afhankelijkvan desituatie gebruikkan wordengemaaktvaneenopde waterleidingaangeslotenoogdouche ofvan een oogspoelfles. In hetalgemeen is een oogspoelvoorziening doelmatig indien:
• deze voldoende snel bereikbaaris in gevalvaneenongeval;
c dezeeenvoudig bedienbaarisenzo nodigbeide ogenvoldoende lang gespoeld kunnen worden;
• de ogen zodanig kunnen worden gespoeld, datdeze welsnelworden gereinigd, maarnietworden beschadigd.
Wanneerdeeis definitiefwordtmoet u zosnel mogelijk maaruiterlijk binnen een termijn van 12weken aande eistot naleving hebben voldaan.
Deze kennisgeving van de voorgenomen eis is geen beschikking in de zin van artikel 1:3, tweede lid, vande Algemene wetbestuursrecht (Awb). Dat betekent dat u geen bezwaarkunt indienen tegen hetgestelde in deze bijlage.
Voordat deze eis formeel wordt gesteld, krijgt u op grond van artikel 4:8 van de Awb, de gelegenheid om uw zienswijze naar voren te brengen. De zienswijze kan schriftelijk of mondeling kenbaar gemaakt worden. Ik ga er vanuit dat u de betrokken werknemers op de hoogte stelt van deze kennisgeving eis.
Als er niet binnen twee weken na dagtekening van deze brief een reactie van u en/of de betrokken werknemers is ontvangen, ga ik er van uit dat er geen gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid uw zienswijze te geven. De eis zal daarna zo spoedig mogelijk schriftelijk aan u worden bevestigd. Op dat moment wordt ook de bezwaarprocedure van kracht en kunt u een eventueel bezwaar tegen deze eis indienen.
inspectieSZW
Datum 7december2018 Onzereferentie 1812058/01
Bijlage 2
Stap 1; De inventarisatie dient te voldoen aan het voigende:
Aard van de bbotstellina
Alle gevaarlijke stoffen, in het bijzonderde CMR-stoffen, waaraan werknemers kunnen worden blootgesteld (zoals tijdens reguliere werkzaamheden met grondstoffen, additieven, tussenproducten, eindproducten, maar ook tijdens onderhoudswerkzaamheden), moeten geregistneerd zijn (stap 1), als onderdeel van de beoordeling van de blootstelling. Het doel van de inventarisatie van de stoffen is uiteindelijk het maken van een blootstellingsbeoordeling. De volgende aspecten zijn van belang met betrekking tot de aard van de blootstelling:
• de naam van de stof, samenstelling van de stof of mengsel op componentniveau;
• de infbrmaté over de veiligheid en gezondheid van de stoffen op componentniveau;
• het soort arbeid, tijdens welke werkzaamheden, onderwelke omstandigheden en op welke wijze werknemers (kunnen) worden blootgesteld aan stoffen;
• de vastgestelde grenswaarde bij inhalatoire blootstelling van de componenten voor bepaalde kankerverwekkende of mutagene stof of stof, die vrijkomt bij een kankervenwekkend proces, een zo laag mogelijk vastgestelde grenswaarde meteen onderbouwing.
Dit is weergegeven in artikel 4.2 tweede lid, 4.2 vijfde lid onder a en b, 4.3 eerste en tweede lid en artikel 4.16 eerste en tweede lid voor
kankerverwekkende/mutagene stoffen van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
Vaststellen carcinooene. mutaoene en reproductie toxische fCMR-lstoffen Voor het vaststellen of een gevaarlijke stof behoort tot de categorie van kankerverwekkende, mutagene of reproductie toxische (voorde
voortplanting giftige) stoffen kunt u de meest recente 'SZW lijst van kankerverwekkende stoffen en processen' raadplegen en op het CAS- nummer van de component zoeken. Deze lijst is te vinden als u op www.google.nl zoekt op de woorden 'Staatscourant kankerverwekkende stoffen 2018'. Het product is in het veiligheidsinformatieblad (VIB) en op het etiket van de verpakking voorzien van de volgende ge vaarszinnen:
• voorde carcinogene en mutagene mengsels/component respectievelijk H350en H340;
• Voor reproductie toxische mengsels/component: H-zinnen H360, H361 en H362.
Elke component is ook voorzien van de gevaarszinnen, echter het percentage van de component bepaalt of het product ook als CM-stof wordt geclassificeerd.
Aanvulling carcinooene. mutaoene en reproductie toxische fCMR-^stoffen Met betrekking tot de blootstelling aan kankervenvekkende, mutagene en reproductie toxische stoffen of een kankerverwekkend proces is aanvullend opgenomen in de registratie als onderdeel van de beoordeling van de blootstelling:
• het aantal werknemers dat mogelijk wordt blootgesteld aan CMR stoffen (zoals bijvoorbeeld dieselmotoremissie en lasrook) of een kankerverwekkend proces;
• het soort arbeid, onder welke omstandigheden of bij welke
werkzaamheden en op welke afdeling werknemers kunnen worden blootgesteld aan CMR-stoffen of een kankerverwekkend proces;
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzerefereitie 1812058A)1
Bijlage 2 (vervolg) InspectieSZW
• de hoeveelheid CMR-stoffen die perjaarwordtvervaardigd, gebruikt. Datum danwelaanwezig is in verband metdeopslag, ende frequentie
waarmee een kankerverwekkende praoesperjaarwordttoegepast.
Dit is weergegeven voor reprotoxische stoffen in artikel 4.2a ondera, ben cen voor kankerverwekkende en/ofmutagenestoffen vanartikel 4.13 onder b,cen d van hetArbeidsomstandighedenbesluit.
Aanvulling carcinoaene en mutaaene (CM-)stoffen
Aanvullend voor kankerverwekkende en/ofmutagenestoffen ofeen
kankerverwekkend proces isopgenomen in de registratie als onderdeel van de beoordeling vande blootstelling:
• welke inspanningen zijn verrichtvoorhetvervangen vanalle CM stoffen ofkankerverwekkendprocessen dooreen minderschadelijke stof. De reden dathetgebruikstrikt noodzakelijkis en vervanging technisch nietuitvoerbaaris vooralle CM-stoffen of
kankerverwekkend processen;
• welke preventieve maatregelen (zoals bijvoorbeeld een gesloten systeem, een gemarkeerde gevarenzone slechts toegankelijkvoor opgeleid personeel, een controle opdeeffectiviteitvan de afeuiging, hetop dejuiste wijzegebruiken van de bronafzuiging, eenscheiding van schone/besmette zones voorwerkkleding, hetopbergen van schone kleding, het beschikbaarstellen van doelmatige
wasgelegenheid en doucheruimte) zijn genomen omde blootstelling van werknemers aan kankerverwekkende ofmutagenestoffen ofaan stoffen, die vrijkomen bij kankerverwekkende processen te
voorkomenofte minimaliseren;
• welke persoonlijke beschermingsmiddelengebruiktworden (zoals bijvoorbeeld het typefilterbij de adembescherming ofhettype materiaal, dikte en doorbaaktijd van handschoenen) als
beheersmaatregelen vaneen hoger niveau van de
arbeidshygiënischestrategie nietmogelijkzijn bij de arbeid, het bewaren vande persoonlijke beschermingsmiddelen opde daartoe aangewezen plaats, na iedergebruikte reinigen en voorieder gebruikte controleren;
• het bijhouden van een lijstvan werknemers diewordenofkunnen worden blootgesteld aan kankerverwekkende ofmutagenestoffen of stoffen, die vrijkomenbij een kankerverwekkend proces, onderde vermelding van de blootstelling dieze hebben ondergaan.
Dit is weergegeven in artikel4.13 ondera,e en fen van artikel 4.15eerste lid van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
Irriterende/sensibiliserende stoffen:
In de inventarisatie moetworden vastgesteld ofeen product (enop
componentniveau) behoorttot de categorie van sensibiliserende stoffen. In het veiligheidsinformatieblad en op hetetiketvande verpakking moethetproduct voorzien zijn van de volgende gevaarszinnen: H317, H334en H335.
Lasrook
In de inventarisatie moetwondenvastgesteld welke las-en snijprooessen binnen het bedrijfworden uitgevoerd. Lasrook komtvrij bij lassen, thermischsnijden, gutsen ensolderen van metaal. De meest voorkomende lasprooessen zijn: TIG (TungstenInert Gas),MIG (Metal InertGas), MAG(Metal Active Gas), elektrode (Booglassen met beklede elektrode BMBE), autogeen lassen,OP-Lassen (lassen ondereenpoedendek). De meestvoorkomende snijprocsssenzijn plasmasnijden onderwater, plasma-enautogeen snijden (handmatig ofmachinaal).
7december2018 Onzerrferentie 1812058/01
Bijlage 2 (vervolg)
Zeerzorav^fekkende stoffen (ZZS)
In de inventarisatie moetwonden vastgesteld ofeen stofopgenomen isopde autorisatielijst (REACH bijlage XIV), dan is productie, handelen gebruik van deze stoffen in de EUverboden tenzijereenautorisatie (vergunning) is verleend.
Chroomhoudend oppervlak:
Alsvoor het startenvan eenonderhoudswerkzaamheid hetnietmogelijkis een oppervlakte testen op chroom-6, dan moetu ervanuit gaan dat hetoppervlak chroomhoudend is en bewerkt moetworden zonderstofvorming zoals bijvoorbeeld tijdenshetslopen, doorslijpen,snijbrandenen knippen van gnote objecten. U dientalle technisch uitvoerbare beheersmaatregelentoe te passen en te checken ofde blootstelling (zo laag als mogelijk) metdeze maatregelonderde
vastgestelde grenswaarde ligt. Elkesituatie is maatwerken daaromzal ueen deskundige moeten inschakelen metarbeidshygiënische kennis.
> Voordejuiste en volledige inventarisatie kunt u naarde
informatiedocumenten "Watenhoe inventariseren?"en"Hoe gebruik ikhet VIBbij de inventarisatie?", beidedocumenten zijn terug te vinden bij de
"hulpmiddelen" van stap 1 van de zelfinspectietool.
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzerrferertie 1812058/01
Bijlage 3
Stap2: Deblootstellingsbeoordelingdient tevoldoenaan hetvolgende:
Indien blijktdat hetgebruikvan carcinogene, mutagene en reproductietoxische stofstrikt noodzakelijk is, dan zal het niveau van de blootstelling (zo laagals mogelijk)getoetst moetenworden aan de grenswaarde van de desbetreffende component van het mengsel.
Prioriteren (kwalitatieve beoordeling')
Een kwalitatieve beoordeling, bijvoorbeeld met behulp vaneen prioriteringsmodel, kanals eeneerstestapdienen omte komentot een meetstrategieof
beoordelingsstrategie. Volgens hetprioriteringsmodelstart de nadere beoordeling van de mate van de blootstelling metde hoog geprioriteerdestoffen. De middel en laag geprioriteerde stoffen komen (optermijn) ookaan de beurtvoorde nadere beoordeling. Uitdeze controle moetblijkendat de risico's inderdaad voldoende zijn beheerst. Stoffen mogen hiervooraan de hand van overeenkomstige
eigenschappenenwerkprocessengeclusterdwordenen op basis van de resultaten van debeoordeling van een'worst-casestof+werkprooes'als voldoende
beoordeeldworden beschouwd, mits de keuzesen aannames gedegenworden onderbouwd.
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzereferentie 1812058/01
Kwantitatieve beoordeling
Het doelvan de blootstellingsbeoordeling is te bepalen welke gezondheidsrisico's uwwerknemers lopenals ze metgevaarlijke (in het bijzonderCMR-)stoffen werken ofin eenomgeving waardeze stoffen kunnen vrijkomen. Met betrekking totde mate enduur.van de (gecombineerde) blootstelling in de ademzone kuntu gebruikmaken vaneen betrouwbare, kwantitatiefonderbouwdeschatting,
bijvoorbeeld meteen onderREACH^ geaccepteerd beoordelingsmodeP (genoemd in ECHA^ richtlijn R.14), ofpersoonsgebonden metingen in de ademzone. Het blootstellingsniveau van de (CMR-)componentmoetvastgesteldwordenzonder het gebruikvan de adembescherming,dit is inde arbeidshygiënischestrategie een maatregelvan het laagste niveau. Bij hetoverschrijdenvan de grenswaarde zullen beheersmaatregelen,zo hoog mogelijk in dearbeidshygiënischestrategie getroffen moetenworden.
Bij de beoordeling dienen devolgende aspectenteworden betrokken:
• inhoud Veiligheid Informatie Bladen (VIB's);
• deomstandigheden tijdens dewerkzaamhedenwaarbij gevaarlijke stoffen worden gebruikten/ofaanwezigzijn;
• de hoeveelheid gevaarlijke stoffen waaraanwerknemerswordenof kunnen worden blootgesteld;
• de effectiviteitvan de genomen ofte nemenpreventiemaatregelen;
• de resultaten, die verkregenzijn uitde metingenofde geschikte kwantitatieve beoordelingsmethoden,wonden getoetstaan de voor dedesbetreffende stofgeldende grenswaarde. Hiervoorkanworden gebruiktdesystematiek uitde Nederlandsenorm NEN-EN689 (Werkplekatmosfeer: leidraad voorde beoordeling van de blootstelling bij inademing van gevaarlijkestoffen voorde
vergelijking metde luchtgrenswaardenen de meetstrategie)ofde BOHS/ NVvA (richtlijn: testing compliance with occupational exposure limits forairborne substances);
‘REACH = Registratie,Evaluatie enAuthoriatievanChemischestoffen
"Stoffenmanager(90^® percentiel),ART(7?‘®percentiel, bovengrensinterquartiel betrouwbaarheidsinterval), EcetocTRA, EMKGExpoTool, etc.
"ECHA =European ChemicalsAgency
Bijlage 3 (vervolg)
• voorlasrook geldtdatde blootstelling beoordeeld kan worden met behulp van metingen,de Verbetercheckofeen (andere)
kwantitatieve evaluatie (zoals de 'Lasrookassistent').
De verschillende aspecten van de beoordeling hebben betrekking op artikel4.2 derde lid, 4.2 vierde lid, 4.2 vijfde lidondera t/m d, 4.2 zesde lid enartikel 4.2 zevende lid van het Arbeidsomstandighedenbesluit.
Grenswaarde overschriiding
De verkregen resultatendienen te worden getoetstaan de voordedesbetreffende stof/componentgeldende grenswaarde. Indienblijkt datde grenswaardevan de betreffende stof/componentwordt overschreden moeten er,vooruitlopend op blijvende maatregelen, onverwijld doeltreffende tijdelijke maatregelenworden getroffenomde concentratieterug te brengen totbenedendiegrenswaarde,zoals bedoeld wordt in artikel 4.3 lid 3 en lid 4 en, in geval van kankerverwekkende stoffen, artikel 4.16 lid 3 en lid 4 van hetArbeidsomstandighedenbesluit. Als hiervoorhetdragen van adembescherming noodzakelijkis dandientde duurvan hetdragendaarvan tot hetstrikt noodzakelijke teworden beperkt,zoals
aangegeven in artikel4.4 lid 6 vanhet Arbeidsomstandighedenbesluit,en ingeval van kankerverwekkende stoffen artikel4.18 lid 4 van het
Arbeidsomstandighedenbesluit.
Gecombineerde blootstelling
De grenswaarde geldt in principealleen voor blootstelling aan de zuiverestofen is nietzondermeertoepasbaaropeen mengselwaarvan de betreffendestofeen bestanddeelvormt. Het kan voorkomendatde schadelijkewerking van een mengsel de optelsom is vandie van de afzonderlijke stoffen. Maarhet kan ookzo zijn dateen gecombineerdeblootstelling deschadelijke effecten van de
afzonderlijke stoffen versterktofjuistvermindert. Bij gelijktijdige blootstelling aan meerstoffen zal doordeskundigen metdezeeffecten rekening moeten worden gehouden.
Indien uw werknemers (gedurende de dag)tijdens verschillendeactiviteiten aan verschillende oplosmiddelenofstoffen die een nadelig gezondheidseffectop elkaar hebben worden blootgesteld, dan moetdeze gecombineerdeblootstelling in de beoordelingzijn meegenomen zoals bedoeld in artikel4.2 lid 6 van het
Arbeidsomstandighedenbesluit.
Toelichting huidblootstellino
Sommige gevaarlijke stoffenworden relatiefgemakkelijkdoorde huid opgenomen en kunnenzo gezondheidseffecten veroorzaken. Voor de stoffenwaarvooreen wettelijke grenswaarde is vastgesteld is dit in bijlage XIII van de Arboregeling aangegevenmet de letter H (= Huidopname).Voordeze stoffen moeten
doeltreffende maatregelen wordengetroffen om huidcontactte voorkomen zoals bedoeldwordt in artikel 4.1c, eerste liden artikel4.4eerstet/mvierde lid van het Arbobesluit. Maatregelenzijn niet doeltreffend als huidcontactaanwezig is of mogelijkblijkt metstoffen meteen huidnotatie en stoffen die voldoen aande volgendegevaarszinnen volgens CLP-verordening: H310, H311, H312, H314, H315en H317.
InspectieSZW
Datum 7december2018 Onzereferentie 1812058/01
Bijlage 3 (vervolg) InspectieSZW
Beoordeling toetsendoordeskundige
Bij meerdan 25 werknemers ofgeenerkend RI&E instmmentmoetde
beoordeling vande mate enduurvande blootstelling in het kadervan de risico inventarisatie enevaluatie (volgensartikel 14 eerste lid ondera vande
Arbeidsomstandighedenwet)worden getoetstdooreen deskundige
(arbeidshygiënist). Deze nadere inventarisatie iseenonderdeel van degenerieke RI&E.
Datum 7december2018 Onzer^etentie 1812058/01
Voordebeoordeling kunt unaarhet informatiedocument"Online
hulpmiddelen omde blootstellingte beoordelen",dit document is terugte vinden bijde "hulpmiddelen"van stap2 vande zelfinspectietool.
