B U I T E N L A N D 11
K E R K + L E V E N - 1 9 J U L I 2 0 0 6
S
EDERT begin 2002 zitten naar schatting vijfhon- derd mensen uit een 35- tal landen opgesloten in de gevangenis van Guan- tanamo, wettelijk gezien een nie- mandsland op het eiland Cuba. In ruim vier jaar tijd werd van die honderden gedetineerden slechts een tiental berecht. De anderen wachten al die tijd op het begin van gerechtigheid, velen kennen nog steeds niet de aanklacht te- gen hen. In de strijd tegen terro- risme mag blijkbaar alles.In februari laatst bond Amnesty International de kat de bel aan met een rapport vol getuigenissen van enkele vrijgelaten Guantana- mogevangenen en hun families.
Uit de verhalen blijkt dat de rege- ring-Bush de mensenrechten schaamteloos aan haar laars lapt.
Maar het feit alleen al dat zo veel mensen zonder enige vorm van proces en dus zonder bewijs van schuld al vier jaar lang vastzitten, tart alle internationale verdragen.
Toen in de nacht van 9 op 10 juni drie gevangenen zelfmoord pleegden door kleren aan elkaar te knopen en zich ermee op te hangen, vond ook het Europees Parlement dat de tijd gekomen was om sterker op te treden tegen deze schending van de mensen- rechten door de Verenigde Sta- ten. Ook de Verenigde Naties wer- den kritischer voor de manier waarop hun belangrijkste lid een loopje neemt met internationale afspraken. Inmiddels zoekt Bush een oplossing, maar het kwaad is geschied.
Net als Guantanamo zijn de schandalen in de Abu-Graibge- vangenis in Irak en de geheime CIA-vluchten naar kampen in de rand van de Europese Unie sym- booldossiers wat betreft de onge- loofwaardigheid van de VS in het
mensenrechtendiscours. De ver- volging van een tot het christen- dom bekeerde moslim in Afghani- stan – een land dat zijn grondwet nochtans recent onder internatio- naal toezicht vorm gaf – bewees onlangs nog dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens niet zo universeel is als de ti- tel doet vermoeden. Ook landen als China, Iran of Sudan tonen ge- regeld dat de verklaring wat hen betreft niet op iedereen van toe- passing is.
Uitholling
Wie zal de wereld nog oproepen tot respect voor de mensenrech- ten, wanneer Amerika ze zelf niet respecteert? „Terechte vraag”, vindt Tomas Baum, directeur van het kersverse Vlaams Vredesin- stituut. „Toch denk ik niet dat dit
nu meteen tot een onherstelbare uitholling van de Rechten van de Mens zal leiden. Deze verklaring was altijd al broos. Ze is op wester- se leest geschoeid na twee we- reldoorlogen en met name na de holocaust, het failliet van de men- selijkheid in de moderniteit. Het verdrag kwam er om zoiets nooit meer te laten gebeuren. Maar kijk, terwijl het leed van de joodse gemeenschap aan de basis ervan lag, schendt het Israëlische leger zelf de mensenrechten.”
Tijdens de Koude Oorlog be- diende het Westen zich van het mensenrechtendiscours om het communisme op de knieën te krij- gen. Dat wekte de illusie van de VS als kampioenen van het res- pect voor de mensenrechten.
Nochtans bleef men altijd met twee maten en gewichten meten.
Zo hanteren de VS nog steeds de doodstraf en ondertekenden ze
nooit het Kinderrechtenverdrag, waarmee ze in het bedenkelijke gezelschap van Somalië verke- ren.
Nine eleven
„Toch is nine eleven (de aanslag op de WTC-torens op 11 septem- ber 2001, ndr) een keerpunt. De Amerikaanse publieke opinie kan ervan overtuigd worden dat er twee soorten mensen bestaan: ge- wone mensen en terroristen. Die laatsten worden ontdaan van al hun menselijkheid. Zo worden ze een aparte categorie op wie rechtsregels niet van toepassing zouden zijn. In de strijd tegen ter- rorisme heiligt het doel blijkbaar de middelen.”
De mensenrechtenretoriek van tijdens de Koude Oorlog kan de VS door de openbare schending
ervan in Guantanamo en Irak nu niet meer gebruiken. Maar dat kan over twee jaar alweer ge- keerd zijn, meent Baum. Boven- dien zijn de VN volop bezig met de vernieuwing van de commissie Mensenrechten. Sommigen vre- zen dat met de herstructurering enkele verworvenheden verloren zullen gaan. Een wereldmacht is altijd huiverig om internationale afspraken te maken waar ze zelf aan kan gehouden worden.
„Maar hopelijk wordt ze juist ef- ficiënter. De Universele Verkla- ring voor de Rechten van de Mens mag dan van oorsprong westers georiënteerd zijn, toch groeit de wereldwijde eensgezindheid. Het Internationaal Strafhof in Den Haag toont aan dat er een groot draagvlak bestaat – weliswaar zonder VS – om misdaden tegen de menselijkheid ook daadwer- kelijk te bestraffen.”
Alle mensen gelijk voor de wet, maar een Amerikaan een beetje gelijker. De ‘terroristen’ in Guantanamo vallen buiten die wet. © Belga
Guantanamo was druppel die emmer deed overlopen
L i e v e Wo u t e r s
