OTTERS EN BEVERS OP HET SPOOR

(1)

KNAGENDE VRAGEN, SCHERPE ANTWOORDEN

WANDELBROCHURE

OTTERS EN BEVERS OP HET

SPOOR

Toerisme Rupelstreek recreatie tussen water en groen

(2)

2 | Otters en bevers op het spoor knagende vragen, scherpe antwoorden | 3

In 1848 werd de laatste wilde bever in België doodgeschoten. Na een afwezigheid van ruim anderhalve eeuw werden opnieuw bevers uitgezet in Wallonië en Vlaams Brabant en sindsdien rukken ze op naar Vlaanderen. Ook in de regio van Broek de Naeyer, de Biezenweiden en het Broek te Blaasveld is de bever opgedoken en is hij stilaan zijn plaats in het landschap aan het heroveren.

Ook de otter is terug van weggeweest. Sinds de jaren vijfftig en zestig van de vorige eeuw stond de otterpopulatie erg onder druk in onze contreien. Deze mysterieuze dieren verdwenen uit ons landschap. Sinds 2012 worden er terug otters gesignaliseeerd in de schelde- en Rupelvallei. Mede dankzij de stijgende kwaliteit van ons zoetwatermilieu werkt de otter gestaag aan zijn comeback.

Een prima aanleiding om hun spoor te volgen en een speels onderzoek te starten naar hun leefwijze, gedrag, voorkomen en leefgebied.

Beverdam in Broek de Naeyer Knagende bever

TERUG VAN WEGGEWEEST PRAKTISCH

In deze brochure vind je de suggestielus ‘Otters en bevers op het spoor’.

Het basistraject omvat een actieve gezinswandeling van 2,7 km met onderweg infopanelen en leuke doe-opdrachten. Dit traject kan worden uitgebreid met twee aansluitende lussen van respectievelijk 2,2 km en 10 km. De routes volgen een stuk van Wandelnetwerk Rivierenland, een netwerk van wandelpaden die elkaar kruisen in genummerde knooppunten.

Het vertrek- en eindpunt bevindt zich aan het Sashuis, Sasplein 18, 2830 Klein-Willebroek. Deze infobrochure bevat binnenin een kinderluik met extra vraagjes en info voor bij de doe-opdrachten.

Basistraject: 2,7 km over zowel verharde als onverharde wegen over de Rupeldijk en doorheen Broek de Naeyer. (geschatte duurtijd: 1,5u) Uitbreidingslus 1: +2,3 km doorheen de

Biezenweiden (Natuurpunt)

Uitbreidingslus 2: +10,8 km langs Biezenweiden, domein Hazewinkel en het Broek te Blaasveld waar je in het Scheyvaertshof het otter-bevereiland en de tentoonstelling kan bezoeken.

Eén van de doe-opdrachten tijdens de otter-beverwandeling in Broek De Naeyer

(3)

4 | Otters en bevers op het spoor Knagende vragen, scherpe antwoorden | 5

98

97

96

95 93

92 90

85

84 83

76 75

67 68 297

281

279 269

267

264

247 246

245

243

242

241 238

237

219 208

201 199

198 197

192

190

188 186

193 182

17 162

161

158

154 153

152

150 151 149

148

146

145 144

141 139 140

124

123 121

120

107 115 106

105

244

101 100

296 104

200

102

99

160 239

183 293 159

191

94

143 142 69

89 166

77 276

103

202

0,07

0,50 0,10

0,89 1,02

0,87

0,93 0,65

0,20

1,36

0,66 0,50

1,84 2,08

1,22

1,39 0,30

0,48 0,80

0,85 0,30

0,68 0,12

0,71 0,70

0,85

0,50

0,70

0,37 0,48

0,76 0,93

0,34 0,12

0,38

1650,11

91

0,11

147

110

Basistraject met infopanelen en doe-kistjes

Uitbreidingslus 1 Uitbreidingslus 2

Startplaats Otter-beverpad Andere startplaatsen Wandel- netwerk Rivierenland

Restaurant Brasserie Cafe Veerpont Parkeerplaats Museum Infopunt LEGENDE

Scheyvaertshof Oriëntatietafel Kasteel - burcht Merkwaardige hoeve Kerk

Kapel Watertoren

Verharde ondergrond Onverharde ondergrond Natuur- of bosgebied

In de natuur- of bosgebieden mag je de natuur niet verstoren. Honden zijn enkel aangelijnd welkom;in sommige gebieden zijn geen honden toegelaten.

Voor de organisatie van activiteiten is een toelating nodig van de terreinbeheerder.

Meer info op: www.natuurenbos.be

Fragment uit de topografische kaart omgeving Willebroek-Rumst met toelating A2698 van Nationaal Geografisch Instituut – www.ngi.be

(4)

Het is geen toeval dat we in deze waterrijke regio een wandeltraject uitstippelen rond de otter en de bever. De voorbije decennia onderging ons rivierenland langs Rupel, Nete, Dijle en Zenne immers een ware metamorfose.

Het werd opnieuw een leefgebied voor heel wat vissoorten, vlinders, vogels, amfibieën en sinds enkele jaren ook voor bevers en zelfs voor de otter.

Ontwikkelingen waar we tien jaar geleden amper van konden dromen.

De otter is het topje van de voedselpiramide in het zoetwatermilieu. Als er iets mis gaat met dat milieu, gaat het mis met de otter. Maar ook omgekeerd:

als de otter er terug gezond kan leven, mag je er zeker van zijn dat het met dit watermilieu de goede kant uit gaat, voor plant, dier en mens.

De bever is een volleerde landschapsarchitect en een handige houtbewerker die als enige diersoort in staat is een ecosysteem te beïnvloeden en naar zijn poot te zetten.

Deze twee vaststellingen maken enerzijds dat de wandellus ‘Otters en bevers op het spoor’ een absolute must is voor liefhebbers van natuur, dieren, water en verwondering.

Anderzijds benadrukt dit traject de positieve evolutie van een regio die nog niet zo lang geleden bekend stond omwille van de vervuiling, industrie en algemene verloedering.

Otter

SYMBOOLSOORTEN

Het Sashuis

Het Sashuis gelegen langs de oude arm van de Vaart van Willebroek, en vertrekpunt van het Otter-beverpad, belicht de geschiedenis van Klein-Willebroek. Het werd in 1573, samen met de aanleg van het Sas, gebouwd als tolhuis en sluiswachterswoning. Door de tumultueuze periode van de Spaanse overheersing werd het Sashuis herhaaldelijk beschadigd en uiteindelijk door een brand vernield. In 1608 werd het huidige Sashuis gebouwd. Deze datum werd met smeedijzeren cijfers in de gevel aangebracht. Na de sluiting van het Sas van Klein-Willebroek in 1980, verloor het, en dit na 5 eeuwen, zijn oorspronkelijke functie. Na een grondige restauratie werd het Sashuis in 1987 officieel als gemeentelijk museum geopend. De omgeving van het Sashuis werd reeds in 1981 beschermd als dorpsgezicht.

Openingsuren Sashuis

Van 29/04 tot 01/10 elke woensdag, zaterdag, zondag van 14u tot 18u.

Ga vanaf het Sashuis de brug over richting knooppunt 121 en wandel vanaf daar rechtdoor de dijk op. Volg de Rupel richting knooppunt 197.

Voor je aan het Sashuis vertrekt moet je eerst via het sporendoolhof ontdekken welke sporen je op de dijk moet volgen om het territorium van de otter en de bever te vinden.

HET SASHUIS

‘OTTERS EN BEVERS OP HET SPOOR’: BASISTRAJECT MET

INFOPANELEN EN DOE-OPDRACHTEN

(5)

Werk van de bever Broek de Nayer

De Rupel, links van de dijk, is de kortste rivier van België. Ze ontstaat door de samenvloeiing van Nete en Dijle, ter hoogte van Rumst en mondt 12 km verder in de Schelde uit. Door de invloed van het getij van de Noordzee ontstaan er slikken en schorren. Bijna 100 jaar lang was de Rupel een open riool. Afvalwaters werden ongezuiverd in de Rupel en haar zijrivieren geloosd. Vandaag zwemmen er opnieuw meer dan 25 vissoorten zoals paling en blankvoorn, maar ook baars, bot, Europese meerval en spiering.

De naam Rupel zou teruggaan op de Keltische termen rim- (stromend) en -pel (moeras, poel).

Wanneer je verder over de dijk wandelt zie je rechts Broek de Naeyer. Dit gebied van 66 ha was vroeger meer een stortplaats voor industrieel afval dan een groendomein. Gelukkig heeft de provincie Antwerpen de natuur hier de kans gegeven om zich te herstellen. Het resultaat is een prachtige mozaïek van diverse biotopen met een rijke fauna en flora. Heel wat vogels, libellen en vlinders vinden hier hun plekje en ook de bever keerde na jarenlange afwezigheid terug. Naast de bever werd ook de otter, die uit ons landschap was verdwenen, hier meermaals geobserveerd. We kunnen nog niet spreken over dezelfde verspreiding als vroeger. De koloniastie van hun nieuwe leefgebied staat in de kinderschoenen.

Meer informatie

Provinciaal Groendomein Broek de Naeyer Tel. 015 45 13 80

broekdenaeyer@provincieantwerpen.be

Aan knooppunt 197 ga je dwars door het domein Broek de Nayer, waar een beverfamilie zich spontaan gevestigd heeft, richting knooppunt 198.

Bevers en otters huisvesten zich in het overgangs-gebied tussen land en water, zoals moerassen, langs beken, rivieren en waterplassen, liefst met een rijke oevervegetatie. Bij het betreden van hun leefgebied hangt er een vreemd geurtje. Bevers markeren hun territorium met bevergeil of castoreum dat vroeger gegeerd was om zijn pijnstillende werking en als bestanddeel van parfum. Otters laten op hun beurt geurvlaggen achter met hun uitwerpselen.

Een beverburcht of -dam is één van de duidelijkste sporen van beveractiviteit. Daarnaast laat de bever door zijn bouwwoede her en der verspreide knaagsporen achter met de vaak typische zandlopervormige inkeping. Heel soms verraden ook pootafdrukken zijn aanwezigheid.

Keutels vind je zelden terug. Natuurlijke glijbanen en visresten kunnen dan weer wijzen op het voorkomen van een otter.

Beverdam

Knaagwerk van de bever

(6)

Broek de Naeyer en omgeving herbergen voldoende voedselbronnen voor beide dieren. De maaltijd van de bever is zuiver plantaardig. Hij eet voornamelijk bast en twijgjes. Zachte loofhoutsoorten zoals wilg, populier en berk genieten zijn voorkeur. In de zomer wordt naast hout ook ander plantaardig materiaal gegeten, zoals waterlelie, gele plomp, waterkers, riet en lisdodde. De otter daarentegen is een echte viseter.

Paling, baars, snoek en karper staan regelmatig op het menu. Hij verorbert ook amfibieën, watervogels, ratten, rivierkreeften, krabben, wormen en insecten: in feite alles wat zwemt of kruipt onder het wateroppervlak.

De kans dat je tijdens deze wandeling een otter of bever te zien krijgt is jammer genoeg niet erg groot. Beide dieren zijn schuw en vooral tijdens de schemerperiode en de nacht actief. Om hun aanwezigheid tastbaar te maken hebben we een voelkast geplaatst waar je hun waterdichte vacht kan aanraken. Deze vacht werd vroeger gebruikt om bontjassen en winterhoeden mee te maken.

Zilverreiger Visetende otter

Beste otter-bevervriendje,

Welkom in Broek de Naeyer. Wij zijn Castor Bever en Lutra Otter, tenminste dat zijn onze wetenschappelijke namen.

Kan jij ons helpen om een troetelnaam te kiezen? Zo eentje die begint met een O of met een B, bijvoorbeeld Otje Otter en Bartje Bever?

1. Bevers zijn knaagdieren. Ken jij nog andere knaagdieren?

Otters horen bij de familie van de marterachtigen zoals de fret, de bunzing, de hermelijn en de das. Als je ons wil volgen moet je weten welke onze sporen zijn. Zoek jij onze pootafdruk? Eerst in het sporendoolhof en daarna op de dijk.

2. Wij zijn hier in Rivierenland komen wonen omdat hier veel water is. Als wij ergens heen gaan doen we dat vaak al zwemmend. Onze pels is een waterdicht duikerspak en onze poten hebben zwemvliezen. Zeg, heb jij eigenlijk een zwembrevet? Ja, hoeveel meter kan jij dan zwemmen?

Heb jij al eens met zwemvliezen over land gelopen?

Probeer eens, maar wel voorzichtig zijn, want het is best

wel moeilijk.

(7)

7. Kijkhut de Visarend is een venster dat uitkijkt op een prachtige waterplas. Hier moet je heel stil zijn zodat de dieren niet gestoord worden. Welke dieren kan jij spotten?

9. Je zou het misschien niet zeggen, maar wij zijn vrij grote dieren. De bever meet van kop tot en met staart 1m30 en ook de otter is net iets groter dan 1 meter. Hoe groot ben jij? Neem de kegelhouding aan en zet je tegen de achterkant van de boom. Ik durf het niet goed te zeggen, maar bevers zijn een klein beetje dikker. Wij wegen 20-30 kg en de otter slecht 5-13 kg. Probeer ons gewicht op de wip maar eens in te duwen, je zal je spierballen moeten gebruiken.

10. Wij zijn erg lieve dieren en hebben dan ook niet veel vijanden. Wel zijn we heel bang van fabrieken, auto’s en vervuiling. Als je een vuiltje ziet mag je het voor ons oprapen en in de vuilbak gooien. Dankjewel, jullie zijn schatjes!

Welke vijan den Kegelend

e Otter

3. Wij werken niet met gsm’s of deurbellen. Nee, wij laten vreemde geurtjes achter om elkaar te vertellen waar we wonen. Ruik maar even. Vind jij dat het stinkt? Vroeger werden onze geurtjes gebruikt om parfum van te maken.

4. Wij bevers moeten alsmaar door knagen, anders worden onze tanden veel te lang. Als een bever een boomstam doorknaagt en deze valt op de grond houdt hij zich roerloos stil. Kan jij 1 minuut stilstaan en geen lawaai maken?

5. Wij zijn erg propere dieren. Dat moet ook wel. Als we onze vacht niet elke dag goed verzorgen, dan is deze niet meer waterdicht en krijgen wij het veel te koud. Wist je trouwens dat onze vacht 70 keer meer haartjes heeft (per cm) dan een mensenhoofd? Kan jij voelen welke pels van de bever is en waar het tapijt van de bomma zich bevindt?

Gekke geurtjes

6. Bevers en otters zijn echte lekkerbekken. Toch verschilt onze dagelijkse maaltijd enorm. Bevers eten het liefst planten en otters zijn verlekkerd op vis. Wat is jou lievelingseten?

8. Als een bever door gras en planten loopt blijft er een

platgetrapt spoor achter. Als we dit vaker doen wordt het spoor

nog duidelijker en noemen we dat een wissel. Kan jij tussen de

twee waterpartijen onze beverwissel vinden?

(8)

knagende vragen, scherpe antwoorden | 15 Bever

Tussen knooppunt 197 en 198 tref je vogelkijkhut de Visarend aan. Ga gerust een kijkje nemen.

De grote kracht van de natuur is, wanneer je stil bent en goed kijkt, ze vanzelf naar jou toekomt. Kijkhut de Visarend is zo’n plek. Wie weet kan je hier wel aalscholvers bewonderen, want in Broek de Naeyer bevindt zich één van de grootste kolonies van Vlaanderen. Ook de wintertaling, de ijsvogel, de blauwe reiger en de grote zilverreiger laten zich regelmatig zien. Neem je verrekijker zeker mee.

Wintertaling Aalscholver

98

97

96 95 93

92 90

85 84 83

76 75

67 68 297

281 279 269

267

264 247 246

245

243

242 241 238

237 219 208

201

199

198

197

192

190 188 186

193 182

17 162

161

158 154 153

152 150 151 149

148

146 145 144

141 139 140

124 123 121

120 107 115 106

105

244 101 100

296 104

200

102

99 160 239

183 293 159

191

94 143 142 69

89 166

77 276

103

202

0,07

0,50 0,10

0,89 1,02

0,87

0,93

0,65

0,20

1,36

0,66 0,50

1,84 2,08

1,22

1,39 0,30

0,48 0,80

0,85 0,30

0,68 0,12

0,71 0,70

0,85

0,50

0,70

0,37 0,48

0,76 0,93

0,34 0,12

0,38

165

0,11

91

0,11

147

110

1

23 4 5 6 7 8 9

10

(9)

De bever is het grootste knaagdier van Europa. Hij weegt 20-30 kg en heeft een lichaamslengte van 100 cm. Zijn platte, geschubde en onbehaarde staart is 30 cm lang en doet dienst als roer bij het zwemmen, als vetopslagplaats, als warmteregulator en als zitkussen. Bij gevaar slaan bevers hun staart krachtig op het water om hun soortgenoten te waarschuwen.

De oren, ogen en neusgaten van een bever liggen op één lijn, zodat ze tijdens het zwemmen allemaal boven water blijven. Bevers hebben 4 grote oranje bijtelvormige snijtanden die hun hele leven lang blijven doorgroeien. Dat moet ook wel, want door het knagen aan de bomen slijten ze voortdurend af. Hoewel de hele familie helpt bij de opvoeding van de jongen, sterven 3 op 4 beverjongen in landen met veel roofdieren nog voor ze volwassen zijn. Eenmaal volwassen worden bevers gemiddeld 10 tot 15 jaar oud.

De otter heeft een slank torpedovormig lichaam dat van snuit tot staarttopje tussen 100-120 cm lang is en perfect is aangepast aan zijn amf ibische levenswijze. Om zijn omgeving te onderzoeken staat de otter op zijn achterpoten, met het lichaam rechtop en de staart als steun.

Dit noemt men ‘kegelen’. Als hij zich over land voortbeweegt doet hij dit vaak met kromme rug (te vergelijken met de houding van een kwade kat).

Het gewicht van de otter varieert tussen 5 en 13 kg. Otters kunnen 7 tot 8 uur aan één stuk zwemmen.

Tussen de tenen van alle vier de poten heeft hij zwemvliezen. Met zijn voorpoten is de otter erg handig in het hanteren van voorwerpen en voedsel. Hoewel otters in gevangenschap tot 18 jaar oud kunnen worden, is de gemiddelde levensverwachting in de ‘wilde’ natuur nauwelijks 4-5 jaar.

Bever

Torpedovormig lichaam van de otter

(10)

18 | Otters en bevers op het spoor knagende vragen, scherpe antwoorden | 19 Gebruik van pesticiden

Wist je dat in het 16e eeuwse Visboeck te lezen staat dat , in die tijd volgens pauselijk gebod, de otter en de bever tot de vissen mochten worden gerekend. Op vrijdagen en in vastenperiodes werden otters en bevers -volgens het Visboeck- gepaneerd en als vis geserveerd en opgegeten.

Bevers en otters werden van oudsher bejaagd vanwege hun pels en hun vlees. Voor dode otters werden premies uitgereikt omdat men overtuigd was dat ze alle vis wegroofden. Bevers worden, ook nu nog, vooral gevreesd voor de schade die ze aanrichtten aan landbouwgewassen.

Natuurlijke vijanden hebben volwassen bevers en otters in Vlaanderen niet. Honden en vossen vormen wel een bedreiging voor de jongen.

Vandaag zijn versnippering van natuurgebieden, het drukke verkeer, watervervuiling, de toenemende industrialisering, vervuild slib en waterwegen met betonnen oevers de grootste bedreigingen voor beide dieren.

Aan de jachthaven in Klein-Willebroek kan je op een bankje nog even verpozen vooraleer je naar huis gaat.

Toenemend verkeer

De Biezenweiden is een natuurgebied van ongeveer 40 ha beheerd door Natuurpunt Mechels Rivierengebied. Het domein ligt tussen Broek De Naeyer en zeilvijver De Bocht.

Zoals de naam laat vermoeden, bestond het gebied vroeger uit vochtige weilanden. Voor de moderne landbouw waren deze gronden niet meer interessant. Sommige percelen werden beplant met populieren terwijl op andere percelen spontaan een bosvegetatie ontwikkelde. Natuurpunt streeft naar een gevarieerd en open bos.

Meer informatie

Natuurpunt Mechels Rivierengebied, Tel. 015 43 61 09 www.mechelsrivierengebied.be

De Biezenweide

UITBREIDINGSLUS 1: DE BIEZENWEIDEN (2,3 KM)

De bever

(11)

20 | Otters en bevers op het spoor knagende vragen, scherpe antwoorden | 21 Het Broek

Sport Vlaanderen Willebroek heeft met zijn watersportbaan internationale faam verworven voor de kajak- en roeisport. Je kan hierrond ook heerlijk wandelen.

Het nabijgelegen Broek, beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos, was vroeger een bijna ontoegankelijk gebied doordat het geregeld door de Rupel werd overstroomd. Er waren gedurende vele eeuwen veenafzettingen waardoor dichte turflagen ontstonden. Het landschap veranderde sterk toen tussen de 1100 en 1300 de rivier werd ingedijkt. Na de indijking werd de turf ontgonnen als brandstof waardoor de vijvers ontstonden die zo kenmerkend zijn voor dit gebied. Later werden de vijvers ook gebruikt voor het roten van vlas.

Vandaag zorgen de populieren, wilgen en zwarte elzen voor een feeëriek waterlandschap. Het broek ligt slechts 2 à 3 meter boven de zeespiegel en heeft een specifieke fauna en flora. In de vijvers groeit veel gele plomp en in de sloten zijn blaasjeskruid en waterviolier te vinden. Op de natte gronden treffen we typische soorten als dotterbloem, gele lis, riet en wilde hop.

Het Broek kent een grote variatie aan vogels. Naast roofvogels als de buizerd, torenvalk en sperwer komen er ook bosuilen, spechten en de ijsvogel voor. In de lente kan je er talrijke kikkers horen kwaken en vliegen de libellen in het rond.

UITBREIDINGSLUS 2: HAZEWINKEL, HET BROEK EN SCHEYVAERTSHOF (10,8 KM)

In het onthaalcentrum op het domein Scheyvaerts wordt het Broek op een eenvoudige manier voorgesteld. Je kan er ook heel wat opgezette vogels bewonderen, evenals beenderen van uitgestorven mammoets en andere fossielen uit de ijstijden. Sinds kort is er ook één ruimte gewijd aan de otter en de bever. Zeker een bezoekje waard.

Het onthaalcentrum is geopend op zondag van 14u tot 17u, van 1 april tot 31 oktober. Groepen zijn heel het jaar welkom op aanvraag. Op feestdagen is het onthaalcentrum gesloten.

Tot slot kan je nog het otter-bevereiland verkennen, waar je aangenaam kan verpozen op de door de bever gemaakte picknickbanken, maar waar je ook kan ravotten op de zandheuvel zoals de otter dit zou doen.

Meer informatie

• Sport Vlaanderen Willebroek, Tel. 03 886 64 64 www.sport.vlaanderen/willebroek

• Agentschap voor Natuur en Bos, Tel. 03 224 62 62 www.natuurenbos.be

• Boswachtershuis Scheyvaerts, Tel. 0479 67 94 78 Bever met twijgje

(12)

COLOFON

Realisatie

Regionaal Landschap Rivierenland vzw Toerisme Rupelstreek vzw

In samenwerking met

Agentschap voor Natuur en Bos, Provinciaal groendomein Broek de Naeyer, Provincie Antwerpen, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Natuurpunt Kern Willebroek, De Beverwerkgroep.

Redactie Regionaal Landschap Rivierenland

V.U. Ankatrien Boulanger, Hallestraat 6, 2800 Mechelen Depotnummer: D/2021/9688/3

Foto’s en illustraties

Rudy Moens (cartoons), Stefan Vreugdenhil, Maaike Plomp, Regionaal Landschap Rivierenland, Toerisme Rupelstreek, Willy de Koning, Bart Cauwenbergh, Lars Soerink, Rollin Verlinde

Meldpunt voor problemen met de bewegwijzering www.routedokter.be

Verkooppunten wandelkaart Wandelnetwerk Rivierenland www.toerismerupelstreek.be

www.rlrl.be

Het kaartje werd gepubliceerd met de goedkeuring van het Nationaal Geografisch Instituut

(NGI authorisatiecode A2926.) Meer informatie

Regionaal Landschap Rivierenland 015/21 98 53 - info@rlrl.be - www.rlrl.be Gemeente Willebroek dienst Cultuur

03/866 92 00 -cultuur@willebroek.be - www.willebroek.be

Help mee aan een mooi en proper landschap en neem je afval mee naar huis!

Bever

(13)

WAAR TE VERKRIJGEN?

Museum Sashuis

Sasplein 18, 2830 Klein-Willebroek T +32 (0)3 886 22 66

Scheyvaertshof

Het Broek 1, 2830 blaasveld

E natuurgidsenbroekgebieden@gmail.com Gemeentehuis Willebroek

Pastorijstraat 1, 2830 Willebroek T +32 (0)3 866 90 00

E info@willebroek.be - W www.willebroek.be Provinciaal groendomein Vrijbroekpark Ridder Dessainlaan 65, 2800 Mechelen T +32 (0)15 45 13 80

E vrijbroekpark@provincieantwerpen.be