4
vornostraat 25, 1050 Brussel / www.lm.be / V.U. Roni De Waele, Livornostraat 25, 1050 Brussel / 51ste jaargang / tweemaandelijks (verschijnt niet in juli en augustus)
P307387
maa - apr 2020 Ledenblad Landsbond
Liberale Mutualiteiten
Op de gezondheid van Bo Van Spilbeeck en Guy T'Sjoen
aan alleDANK helpende handen!
SAMEN TEGEN CORONA
10 ritten 100 prijzen
Neem 5 keer deel en spaar voor het nieuwe LM-wielertenue
Win een Ridley koersfiets, een fietsvakantie met Kortweg of een van de 100 andere prijzen www.lm-classics.com
2020
10 JAAR
jaar
9 EN 10 MEI WILLEMS VERANDA’S CLASSIC HERZELE 16 MEI ALTEBRA MUUR CLASSIC OPHASSELT
30 MEI LIIVINUSBIKE SINT-LIEVENS-HOUTEM 13 JUNI LES COLLINES ZOMERGEM 11 JULI LEDEGANCKTOCHTEN EEKLO 1 EN 2 AUGUSTUS JURGEN VANDEWALLE CLASSIC ICHTEGEM 9 AUGUSTUS MILITAIR KAMP LABEL GROBBENDONK
20 TOT 23 AUGUSTUS WEST-VLAANDERENS MOOISTE ROESELARE
29 AUGUSTUS VRIENDSCHAPSTOCHT ERTVELDE 10 TOT 13 SEPTEMBER LIMBURG FIETSVIERDAAGSE
Voorwoord
Onze Ona
Dit magazine heeft voor mij een grote emotionele en persoonlijke betekenis. Mijn metekind Ona, de dochter van mijn broer, vecht sedert een aantal maanden tegen de vreselijke ziekte leukemie. Voor haar gezin en onze hele familie kwam dit als een donderslag bij heldere hemel. Bloedkanker, de naam alleen al, is een zeer agressieve vorm van kanker. Al een half jaar zit ze bijna permanent tussen ziekenhuismuren en doktersjassen. Ona, een hippe en slimme meid van bijna 18, is zo moedig om hier haar verhaal te vertellen.
Ik ben zo trots op haar, haar ongelooflijke energie, haar aanstekelijk positivisme en haar vaste wil om de ziekte te overwinnen en nog een lang en gelukkig leven te leiden.
Ik denk elke dag aan haar en aan alle andere kinderen, jongeren en volwassenen die hiermee of met een andere vreselijke ziekte geconfronteerd worden. En ik duim voor haar, dat ze vlug mag genezen en samen met haar ook alle andere kinderen, jongeren en volwassenen die dit moeten meemaken.
Ook voor zelfstandigen
Vanaf dit nummer is uw LM-magazine ook de spreekbuis van onze zelfstandigenorga- nisatie LVZ. Er zijn meer dan 1 miljoen zelfstandige ondernemers in ons land die alle mogelijke beroepen uitoefenen. Bedrijfsleiders, handelaars, landbouwers, beoefe- naars van vrije beroepen: steeds meer mannen en vrouwen investeren en bouwen een eigen zaak uit. Zij worden momenteel hard getroffen door de coranacrisis. Zelfstandig zijn brengt risico’s met zich mee, maar ook vrijheid. Vandaar ook de slogan van LVZ:
Vrij Ondernemen. Die zelfstandige ondernemers zorgen voor boeiende verhalen en ervaringen, en daar willen we u mee laten kennismaken.
Lees het verhaal van Joël die tien jaar geleden een eigen bedrijf oprichtte en een eigen toekomst wou voor zijn zoon Thomas met een mentale beperking. En van Anke en Isabel, twee vriendinnen die hun advocatentoga over de haag gooiden om een gamma duurzame en natuurlijke huidverzorgingsproducten te ontwikkelen.
Peter is dan weer overnamebemiddelaar, iemand die van pas komt als je een bedrijf wil overnemen of overlaten. Veel leesplezier!
Draag goed zorg voor jezelf en voor elkaar in deze bizarre tijden. We moeten erdoor en samen kunnen we dat!
Cathy De Waele Algemeen directeur, LM Oost-Vlaanderen
10 Alles over anticonceptie
IN DIT NUMMER
04 Mijn boek
ʻJe hoort wat tijdens een zwangerschapʼ van Arno Van De Velde
08 Op de gezondheid van
Bo Van Spilbeeck en Guy T'Sjoen
14 Mijn LevensMoment
Op huisbezoek met onze zwangerschapsconsulente
16 Mijn verhaal
Ona De Waele heeft leukemie
19 Gezonde raad
Migraine onder loep
20 Ken je recht
De euthanasiewet
21 Feit of fabel
Slapen als een roosje? Het kan!
22 Vrij Ondernemen
Over zelfstandigen
We blijven verder werken tijdens de coronacrisis met maximale bescherming voor medewerkers en
leden. Ontdek hoe
op pagina 30.
Arno Van De Velde (31) is cartoonist onder het
alter ego Arnoleon.
Sinds 2018 tekent hij zijn herkenbare en grappige ervaringen als leraar en post die op het Instagra- maccount 'Je hoort wat in
een klaslokaal.' Die wa- ren zo succesvol dat hij er een boek van maakte.
Toen zijn vrouw Marianne zwanger werd van hun eerste kindje, vond Arno nieuwe inspiratie voor zijn tweede boekje 'Je hoort wat tijdens een zwangerschap'. Daarin bundelt hij herkenbare anekdotes van de zwan- gerschap en de eerste vijf
levensmaanden van zijn dochter Ellis.
“Als man voel je je vaak machteloos tijdens een zwangerschap”
Arno gebruikt zijn tekeningen als een soort dagboek. Toen zijn vrouw zwanger werd, begon hij daar- over te tekenen. Het resultaat is een bundeling van verhalen en grappige situaties die je hoort tijdens een zwangerschap. “Dit boekje is persoonlijk en toch ook niet. Waarschijnlijk hebben duizenden mensen hetzelfde meegemaakt.”
Hoe heb je de zwangerschap van Marianne beleefd?
“Ik voelde me vaak machteloos. Tot het kindje effectief geboren is, kan je als vader niet veel doen. Alleen de omstan- digheden wat verlichten. Gelukkig was het geen zware zwangerschap. Ik denk dat het gevoel van machteloosheid her- kenbaar is voor veel toekomstige papa’s.
Maar daar wordt niet veel over gespro- ken. Ik heb de zwangerschap vanuit mijn perspectief getekend. Daardoor zijn er kanten belicht die in standaard boeken over de zwangerschap niet aan bod komen.”
Onderschatte vermoeidheid
Heb je het ouderschap onderschat?
“Het ouderschap zelf heb ik niet on- derschat. Ik ben wel vermoeider dan ik dacht. Toen ze mij op voorhand zeiden dat ik vijf jaar niet meer zou slapen, dacht ik: dat zal wel. Maar het cliché is waar. Het is effectief heel vermoeiend maar ik zou me geen leven zonder Ellis
kunnen inbeelden. Het ouderschap is nog leuker dan ik op voorhand dacht.
Ondanks de vermoeidheid blijf je gewoon doorgaan. Het gaat vanzelf.”
Je tekeningen zitten vol sarcastische humor, heb je dat altijd al gehad?
“Ik heb allerlei filters in mijn hoofd en de meeste dingen filter ik voor ik ze uitspreek. Bij de meeste opmerkingen denk ik dat niemand daar op dat moment boodschap aan heeft. Dan verwerk ik die in een tekening. Die sarcastische humor komt vanzelf, daar moet ik geen moeite voor doen (lacht).”
Thee en chocolade
Wat wil je meegeven aan toekomstige vaders?
“Dat het echt de moeite waard is. Hoe- wel je niet veel kan doen tijdens een zwangerschap kan je wel proactief zijn.
Als je bijvoorbeeld ziet dat je vrouw of vriendin een moeilijke dag heeft, kan je haar verwennen met een kop thee en een chocolaatje. Daarnaast is het belangrijk om elkaar af te wisselen als het kindje er is.”
“Die sarcastische humor komt vanzelf, daar moet ik geen moeite voor doen”
“Hoe beter de communicatie en samen- werking, hoe vlotter het zal gaan. En het cliché van als je kindje slaapt, probeer
ook een dutje te doen. Als je vlot kunt dutten, benut dat (lacht).”
Ellis is bijna een jaar oud, wat heb je ondertussen geleerd?
“Ik heb geleerd dat het alsmaar leuker wordt. Nu staat ze en begint ze aan een hand de eerste stapjes te zetten. In het begin is dat een heel schattig baby’tje.
Dan begint ze geleidelijk aan meer te kunnen en is er meer interactie. Hoe meer ze kan, hoe leuker ik het vind.”
Wat zijn je toekomstplannen?
“Ik wil mezelf één jaar de tijd geven om van tekenaar of illustrator mijn hoofdbe- roep te maken. Ik moet genoeg opdrach- ten krijgen en er genoeg voor durven vragen. Veel mensen zijn niet gewoon om te betalen voor tekeningen. Daar bots je wel vaak op. Daarnaast wil ik genoeg tijd voorzien om voor mezelf nog tekeningen te maken. Ik blijf tekenen over het ou- derschap dus ik kan me inbeelden dat ik binnen een jaar genoeg tekeningen heb voor een boekje over het ouderschap!
www.arnoleon.be
WIN !
LM geeft drie exemplaren van 'Je hoort wat tijdens een zwangerschap' weg.
Wat moet je daarvoor doen?
Stuur voor 1 mei 2020 een e-mail naar wedstrijd.ov@lm.be met als onderwerp
‘zwangerschap’. Vertel ons een leuke anekdote over de zwangerschap en het ouderschap en vermeld je contactge- gevens.
MIJN BOEK
Bo en Guy kiezen
Zee (Guy) Wintervakantie Cocktail (Guy) Serie
Hond Koffie Ochtend Rock Boek Halfvol (Bo)
Bergen (Bo) Zomervakantie Mocktail (Bo) Terrasje Kat (Bo) Thee Avond Pop Film
Halfleeg (Guy)
Eindelijk is ze een vrouw. Iets waar ze al sinds haar kindertijd van droomt.
Bo Van Spilbeeck heeft haar mooiste Sinterklaascadeau te danken aan endocrinoloog Guy T’Sjoen. De dokter-patiëntrelatie groeide al snel uit tot een mooie vriendschap.
Hoe gaat het met jullie?
Bo: “Heel goed eigenlijk.”
Guy: “Ik heb een drukke dag achter de rug. Deze ochtend zag ik 25 transgenderpersonen op consultatie, deze middag had ik een vergadering en in de namiddag deed ik een zaalronde bij de opgenomen patiënten, vooral mensen met diabetes. Altijd wat haasten dus, maar voor de rest alles goed.”
Bo: “Deze morgen had ik logopedie. Katrien, de logopediste, heeft veel werk met mij. Ik zou mijn stem eigenlijk meer moeten oefenen.”
Eindelijk vrouw
Bo, in je boek ‘Eindelijk Vrouw’ vertel je dat je doel is om gezien te worden als vrouw en niet als transgender. Is dat niet moeilijk omdat je een bekend persoon bent?
Bo: “Zeker, maar ik heb me er ondertussen bij neergelegd dat dat bijna onmogelijk is. Ik ben 28 jaar lang als man op televisie verschenen.
Waardoor mensen niet snel zullen vergeten dat ik vroeger man was. Ik heb die illusie laten varen.”
Hoe belangrijk is je omgeving als je door een transitie gaat?
Bo: “Steun van je omgeving is het allerbelang- rijkste. Ik heb ongelooflijk veel geluk gehad dat mijn gezin, mijn familie en vrienden en eigenlijk bijna heel Vlaanderen positief gereageerd heb- ben op mijn transitie. Ik dacht dat mijn bekend- heid een nadeel was, uiteindelijk bleek het een troef. Ik kreeg zoveel positieve reacties. Daarom heb ik mijn ervaring neergeschreven in mijn
boek ‘Eindelijk vrouw’. Omdat ik heel goed besef dat niet iedereen zo goed onthaald is als ik.”
Guy: “Het is helaas niet allemaal rozengeur en maneschijn. Er zijn mensen die zich niet herken- nen in het verhaal van Bo. Haar verhaal is niet representatief voor alle transgenderpersonen.
Dat is ook haar verantwoordelijkheid niet. Velen anderen hebben bijvoorbeeld geen job meer en hun familie wil hen niet meer zien. Dat is jammer genoeg een harde realiteit voor een aantal mensen. Daarom heb ik recent meegeschreven aan ‘Het Transgender Boek’. In dat boek komen verschillende mensen aan bod die moedige stappen hebben gezet in hun leven. We wilden een breder transgenderspectrum tonen, ook met de grote moeilijkheden. Aan die realiteit hebben mensen ook nood. (tegen Bo) Jij hebt dat niet per sé verzwegen in je boek maar de aandacht ging meer naar de mooie, wilde diva (lacht).”
Zelfmoordgedachten
Voor wie heb je ‘Het Transgender Boek’ geschre- ven?
Guy: “Voor die ene persoon die nog altijd tussen vier muren zit en veel vragen en twijfels heeft.
Zelfs al haalt slechts één iemand er steun uit, dat is voor mij voldoende.”
Bo: “Door verhalen te vertellen, proberen we de hele samenleving te doen begrijpen wat het is om transgender te zijn. Ook mensen die daar totaal niets mee te maken hebben.”
Guy: “Er komt een moment waarop je een cruci- ale beslissing moet nemen. Dat is de rode draad doorheen het boek. Ofwel stopt het hier, ofwel onderneem je stappen en ga je je leven omgooi-
OP DE GEZONDHEID VAN
Bo
Van Spilbeeck (61)
is journaliste voor VTM Nieuws. Ze werd geboren als Boudewijn maar sinds 2018 gaat ze als vrouw door het leven. Ze schreef haar transitie neer in het boek ‘Eindelijk Vrouw’.
Guy T’Sjoen (49)
is diensthoofd Endocrinologie in het UZ Gent. Hij is vooral gekend als onderzoeker op het transgenderthema en veroverde het hart van Vlaanderen in het vjifde seizoen van Topdokters op Vier. Guy schreef al verschillende boeken waaronder
‘Onder de gordel’, ‘Het Transgender Boek’ en recent ‘Hormonen onder controle’.
Bo en Guy leerden elkaar kennen op 6 december 2017 in het UZ Gent.
Guy T’Sjoen startte de hormoonbehandeling van Bo. Sinds die dag werd hun band alleen maar sterker.
“Mensen met een te strikt tienjarenplan
worden wellicht ongelukkig”
en. De woorden zelfmoord of zelfmoord- gedachten vallen regelmatig in het boek.
Je staat op een bepaald moment met je rug tegen de muur.”
Bo: “Ik had de indruk dat ik aan tweehon- derd per uur richting een dikke muur aan het rijden was. Ik dacht: ofwel rem ik en keer ik terug, ofwel knal ik ertegen en is het gedaan.”
Guy: “Ik probeer mensen te motiveren om die rugzak af te gooien. Soms zijn mensen al bezig met hormonen te nemen en weet hun omgeving nog van niets.
Voor je eigen goed, spreek er met iemand over zodat die enorme last van je schou- ders valt.”
Hoe komt het dat een dokter-patiënt relatie is uitgegroeid tot een vriend- schapsband?
Bo: “Die klik was er onmiddellijk. Toen ik voor het eerst bij Guy op consultatie kwam, was ik bezig aan de documentaire over mijn transitie.”
Guy: “Op dat moment waren ook de programma’s waaraan ik deelnam M/V/X en Topdokters op televisie. We hadden zoveel ervaringen te delen omwille van alle media-avonturen die we beleefden.
Bo heeft ook zoveel kennis van media, terwijl dat voor mij allemaal nieuw en overdonderend was. Die timing schiep zeker een band en het was leuk te kun- nen overleggen. En als je iets vraagt aan Bo, ben je vertrokken voor een halfuur (Bo en Guy lachen).”
King of smalltalk
Wanneer besloten jullie privé af te spre- ken?
Bo: “Guy plande mij altijd als laatste patiënt in op vrijdagmiddag. Dan mocht het uitlopen (lacht).”
Guy: “Ik wist dat ik na Bo geen verga- dering of andere afspraak meer moest inplannen want na het medische deel geraakten we niet uitgepraat (lacht).”
Bo: “Op een zeker moment was de eerst- volgende consultatie zes maanden later.
Dat vonden we toch wel lang. Daarom besloten we om vroeger af te spreken.
En dan bleek het ook nog eens met onze partners te klikken.”
Guy: “Een journaliste noemde me de king of smalltalk. Het is een deel van mijn job om patiënten op hun gemak te stellen.
Dat wil niet zeggen dat ik met al mijn patiënten ga eten ’s avonds (lacht).”
Wat betekent gezondheid voor jullie?
Bo: “Voor veel mensen is gezondheid ge- woon een gezond lijf. Maar gezondheid is een totaalpakket. Het begint tussen je oren. Als je je daar niet goed voelt, zal je je voor de rest ook niet goed voelen.”
Guy: “Mensen definiëren gezondheid vaak als de afwezigheid van een fysieke ziekte. Maar die interactie tussen psy- chologische en fysieke gezondheid is inderdaad heel belangrijk. De meeste mensen focussen alleen op die fysieke gezondheid. Helaas is het typisch Vlaams dat we niet allemaal bezig zijn met de psychische gezondheid en alles medisch willen verklaren.”
L’éternel insatisfait
Zijn jullie gelukkig?
Bo: “Wat is gelukkig zijn? Ik durf wel zeggen dat mijn geluksgevoel enorm is toegenomen sinds mijn transitie.”
Guy: “Een vriend noemt me altijd l’éter- nel insatisfait, nooit tevreden. Ik heb al- tijd een nieuw project of doel nodig. Dus in die zin denk ik dat ik nooit honderd procent gelukkig zal zijn. Er is altijd wel iets (lacht).”
Bo: “Ik vind nochtans dat je veel geluk uitstraalt. Maar aan dat laatste beetje komen we nooit.”
Guy: “We moeten leren loslaten om naar dat laatste beetje te streven.”
Wat zijn jullie toekomstplannen?
Guy: “Ik droom van een grote zorgafde- ling voor transgender personen in het UZ Gent. We gaan stilaan in die richting want de verbouwingen starten in april of mei. Daarnaast zal ik nog vier jaar diensthoofd van Endocrinologie zijn. Dan is het aan een andere collega want ik vind het ongezond om lang in eenzelfde
leiderschapspositie te blijven zitten. De rest komt vanzelf, ik maak me daar geen zorgen over. Ik heb geen tienjarenplan en geloof daar ook niet in. Mensen met een te strikt tienjarenplan worden wellicht ongelukkig. Er kan zoveel gebeuren en veranderen waar je geen grip op hebt.”
Bo: “Ik wil gaandeweg minder tijd spen- deren aan het transgenderdeel van mijn leven en meer tijd maken voor mijn vrouw en kinderen. Toch is het soms moeilijk loslaten, omdat ik nog bijna dagelijks vragen krijg van mensen met gelijkaardi- ge gevoelens. En ik wil die niet in de kou laten staan.”
Hebben jullie nog een gezondheidstip voor onze lezers?
Bo: “Ik signeer mijn boek altijd met de zin: Dream your impossible dreams. Ga voor je eigen dromen. Veel dromen lijken onbereikbaar. Maar als je er echt voor wilt gaan, lukt het soms. En dan word je er ook gelukkiger van.”
Guy: “Mensen denken altijd dat ze recht hebben op iets, dat de maatschappij voor hen zal zorgen en hen dingen zal toesteken. Maar daar word je net onge- lukkig van. Ik denk dat je veel gelukkiger wordt door iets te doen voor een ander.”
WIN!
LM geeft vier exemplaren van het boek
‘Eindelijk Vrouw’ en vier exemplaren van ‘Het Transgender Boek’ weg.
Wat moet je daarvoor doen? Stuur ons voor 1 mei 2020 een e-mail naar wedstrijd.ov@lm.be met als onderwerp
‘Eindelijk Vrouw’ of ‘Het Transgender Boek’ en vermeld je contactgegevens.
€ 2,98
Handzeep
Milde handzeep met desinfecterende werking. PH neutraal.
€ 5,10
Wastablet
Zeepvrije wastablet voor een milde reini- ging van de gevoelige huid. PH neutraal.
€ 5,35
Speelgoedreiniger
Eenvoudige reiniging voor elk type opper- vlak. Veilig voor het hele gezin.
LM ZORGSHOP
Hygiëne
De vermelde prijzen op deze pagina zijn exclusief voor leden van LM Oost-Vlaanderen (15% korting). Bezoek onze webshop op www.lmzorgshop.be en bekijk het volledige aanbod.
professionals
LM Zorgshop Professionals
Oefen je een medisch beroep uit ?
Ben je thuisverpleegkundige of vroedvrouw ?
Neem dan zeker een kijkje op onze LM Zorgshop Professionals ! Je vindt er medisch materiaal nodig voor de uitoefening van jouw beroepsactiviteit zoals een bloeddrukmeter, handschoenen, compressen, incontinentiematieraal, naalden, enz.
Waarom kiezen voor
LM Zorgshop Professionals?
We bieden:
- 15% korting op het hele gamma + 5% bonus op de jaaromzet - Gratis levering aan huis als je bestelling hoger is dan 75 euro.
Gratis levering in een LM-kantoor in O-VL.
- Snelle levering binnen de week
Bezoek onze webshop, registreer je en bekijk het volledige aanbod:
www.lmzorgshop.be/professionals
ANTICONCEPTIE
Dossier Anticonceptie
De anticonceptiepil kwam zestig jaar geleden op de markt. Het betekende een revolutie. Miljoenen
vrouwen gingen aan de pil. Ondertussen neemt de populariteit van de anticonceptiepil af. In dit
dossier bespreken we alle anticonceptiemiddelen. Gynaecologe Steffi van Wessel van het UZ Gent
en fertiliteitsexpert Patricia Dijkema van Daysy Nederland geven tekst en uitleg.
MIJN LICHAAM
Hormonale anticonceptie
Hormonale anticonceptie onderdrukt de natuurlijke cyclus van het lichaam.
De pil
Klein pilletje of tabletje met oes- trogenen en progestagenen om in te slikken. De pil geeft cyclus- controle en kan ervoor zorgen dat cyclus gebonden klachten oplossen. Het nadeel is dat je er elke dag aan moet denken.
Minipil
Klein pilletje of tabletje met enkel progestagenen om in te slikken.
De minipil is minder betrouwbaar omdat er slechts één hormoon in- zit. Het werkt zonder stopweek en moet telkens op hetzelfde tijdstip worden ingenomen. De minipil is wel een goed alternatief voor mensen die geen oestrogenen mogen innemen.
Hormoonspiraal
Klein plastic voorwerp dat de gynaecoloog in de baarmoeder plaatst. Het hormoonspiraal bevat enkel progestagenen maar is heel betrouwbaar omdat het dagelijks dezelfde dosis vrijstelt. Daarnaast werkt het vooral lokaal. Het voordeel van het hormoonspiraal is dat je weinig of geen menstruatiebloed verliest en dat het vijf jaar kan blijven zitten.
Vaginale ring
Kleine flexibele ring die je zelf in de vagina inbrengt.
De vaginale ring bevat zowel oestrogenen als progestagenen en is te vergelijken met de pil. Elke drie weken wordt de ring vervangen door een nieuwe met eventueel een stopweek tussen.
Implantaat
Staafje met progestagenen dat onder de huid aan de binnenkant van de bovenarm wordt geplaatst. Het im- plantaat is drie maanden werkzaam.
Pleister
Pleister met zowel proge- stagenen als oestrogenen dat op de huid wordt gekleefd. De pleis- ter moet wekelijks vervangen worden.
Prikpil
Driemaandelijkse inspuiting met progestagenen. Het nadeel van de prikpil is dat je elke twaalf weken een nieuwe spuit moet krijgen van de huisarts. Dat kan ervoor zorgen dat je zonder bescherming valt indien je het vergeet.
1
Wanneer start je met anticonceptie?Steffi van Wessel: “Er is niet echt een minimumleeftijd waarop je best begint met anticonceptie. Je kan star- ten als je seksueel actief bent en daar behoefte aan hebt of als je cyclus gerelateerde klachten hebt. Hormonale anticonceptie kan daarbij helpen. Maar als je geen klachten hebt, is dat zeker niet nodig.”
2
Welke soorten anticonceptiemiddelen bestaan er?Steffi: “We maken een onderscheid tussen hormonale en niet-hormonale anticonceptie. In hormonale anti- conceptie zitten oestrogenen en/of progestagenen. Die hormonen zorgen ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet opbouwt, houden een ovulatie en innesteling tegen en zorgen ervoor dat de baarmoederhals minder doorgankelijk wordt.
Daardoor wordt de kans op een zwangerschap heel klein.”
Niet-hormonale anticonceptie
Bij niet-hormonale anticonceptie onderdruk je de natuurlijke cyclus niet.
Condoom
Latex hoesje dat over de stijve penis geplaatst wordt. Het con- doom wordt aangebracht vlak voor het seksueel contact. Het allergroot- ste voordeel van het condoom is dat het beschermt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA).
Vrouwencondoom
Zakje uit kunststof dat je vaginaal inbrengt. Het vrou- wencondoom ziet eruit zoals een mannencondoom maar is groter. Het wordt niet zo vaak gebruikt omdat het hindert en een ritselend geluid maakt bij seksueel contact.
Pessarium
Klein siliconen kapje dat je in de vagina inbrengt en over de baarmoe- dermond schuift vlak voor het seksueel contact. Je gebruikt een pessarium best in combinatie met een zaaddodend middel.
Koperspiraal
Klein plastic voorwerp met koperdraad eromheen dat de gynaecoloog in je baarmoeder plaatst. Het voordeel van een koperspi- raal is dat je er niet elke dag aan moet denken en dat het vijf tot tien jaar kan blijven zitten. Het nadeel is dat de men- struatie vaak heviger en pijnlijker is.
Sterilisatie
Operatie bij de man of vrouw die leidt tot onvruchtbaar- heid. Bij vrouwen worden de eileiders weggehaald, onderbroken met clips of dicht gebrand. Bij mannen worden de zaadleiders onderbroken.
Borstvoeding
Als een vrouw borstvoeding geeft, komen de hormonen prolactine en oxytocine vrij.
Die onderdrukken de cyclus waardoor er geen eisprong plaatsvindt. Enkel borstvoeding gebruiken als anticoncep- tiemiddel is echter niet aan te raden. De kans is reëel dat je voor een verrassing komt te staan.
Kalendermethode
Berekenen wanneer je ovulatie is aan de hand van het begin en einde van de cyclus. Op de vruchtbare dagen gebruik je dan een barrièremethode zoals het condoom.
Deze methode is vooral aan te raden voor vrouwen met een kinderwens aangezien er verschillende factoren zijn die de cyclus beïnvloeden.
Temperatuur- methode
Methode waarbij je elke dag je basale lichaamstemperatuur meet. Aan de hand van de metingen kan je zien wanneer je ovulatie is geweest. Op basis daarvan bereken je wanneer je al dan niet vruchtbaar bent. Het nadeel van de temperatuurmethode is dat je enkel weet wanneer je ovulatie voorbij is. Je kan dus niet voorspellen wanneer je precies vruchtbaar bent.
Cycluscomputer
Minicomputer met een interne sensor waarmee de basale lichaamstemperatuur gemeten wordt. Op basis van een intern algoritme calculeert de cyclus- computer de vruchtbare en onvruchtbare dagen.
Feiten en cijfers over anticonceptie van Sensoa
8⁄10
vruchtbare vrouwen tussen 15 en 49 jaar gebruikt anticonceptie
De anticonceptiepil blijft nummer één met
48,1 %
21,4 %
van de vrouwen tussen 25 en 34 jaar kiest het spiraaltje als alterna-
tief voor de pil
6,3 %
van de jongeren tus- sen 15 en 21 jaar kiest het hormonaal implan- taat of de prikpil als alternatief voor de pil
“Daysy geeft je letterlijk groen of rood licht”
Daysy is een cycluscomputer. Fertiliteitsexpert Patricia Dijkema bracht Daysy zo’n vier jaar geleden naar Neder- land. Ondertussen gebruiken wereldwijd meer dan een half miljoen vrouwen een cycluscomputer. “Mijn doel is dat elke vrouw weet dat Daysy bestaat. Want als ze het kent, kan ze ervoor kiezen.”
Hoe werkt Daysy?
Patricia Dijkema: “Net na het ontwaken, vlak voor je opstaat en actief wordt, meet je met de interne sensor je lichaamstem- peratuur in rust. Dankzij die metingen weet Daysy waar je je in je cyclus bevindt.
Je hormonen functioneren aan de hand van lichaamstemperatuur, dat is weten- schappelijk onderzocht. Na de me-
ting verschijnt op het apparaat een kleur. Daysy geeft
een groene kleur als je onvruchtbaar bent,
een rode kleur als je vrucht- baar bent en een gele kleur als het in leerfase is. Pas als Daysy zeker weet dat je vruchtbare periode voorbij is, zal het je letterlijk groen licht geven.”
Is het betrouwbaar?
“De nauwkeurigheid van Daysy en alle andere cycluscomputers is meer dan 99 procent. Dat komt door het algoritme dat al meer dan dertig jaar bestaat. Dat algoritme is gebaseerd op miljoenen cycli van vrouwen onder allerlei verschillen- de omstandigheden. Daarom kan een cycluscomputer herkennen als er iets verandert aan je cyclus. Daysy zal ook, als het niet zeker weet waar je je in je cy- clus bevindt, altijd een geel licht geven.
Gewoon uit veiligheid. Dat kan je alleen met een computer aangedreven systeem.
Als je zelf je metingen zou bijhouden in een app of op papier, heb je nooit die controlefactor die Daysy zo betrouwbaar maakt.”
Wie kan een cycluscomputer gebruiken?
“Het is voor elke vrouw in elke fase van haar leven. Vanaf het begin van de men- struatie tot de menopauze. Het is dus in feite een aankoop voor jaren. De kost is vergelijkbaar met andere anticonceptie- middelen. Het grote voordeel van Daysy is dat het je behoedt van de schadelijke bijwerkingen van hormonale anticoncep- tie. Daysy onderdrukt je vruchtbaarheid niet. Vrouwen met een kinderwens die Daysy gebruiken, geraken sneller natuur- lijk zwanger omdat ze weten op welke dagen ze aan de slag moeten.”
www.daysynederland.com
Een dag in het leven van
onze zwangerschapsconsulent
Onze redactie volgde een dag in het leven van zwangerschapsconsulent Audrey. Zij geeft raad aan toekomstige mama’s en papa’s om de komst van hun kleintje zo goed mogelijk voor te bereiden. “Ik vind het fantastisch dat ik het hele parcours van ouder en kind kan opvolgen.”
MIJN LEVENSMOMENT
De rubriek Mijn LevensMoment staat deze editie in het teken van geboorte. LM Oost-Vlaanderen biedt talrijke voordelen en diensten aan zoals een borstvoedingspremie, geboortepremie en zwangerschapspakket.
Al onze voordelen vind je op www.lm.be/Oost-
Vlaanderen.
8u – Administratie
“Het eerste wat ik doe, is mijn mailbox chec- ken. Ik vind het ontzettend belangrijk dat alle vragen die ik ontvang diezelfde dag nog beantwoord worden. Mijn mailbox moet op het einde van de dag leeg zijn.”
Ontvangst zwangerschapspakket
“Elk lid ontvangt een zwangerschapspakket met staaltjes en brochures. Daarnaast krijgt elke aangesloten ouder een cadeaubon van 80 euro te besteden in de LM Zorgshop.
Toen Brenda me contacteerde voor een af- spraak, had ze ook vragen over een hospita- lisatieverzekering. Die informatie heb ik aan het pakket toegevoegd. Op die manier heeft elk huisbezoek een persoonlijke toets.”
9u30 – Klaar om te vertrekken!
Audrey vertrekt naar haar eerste huisbe- zoek. “Ik ga gratis bij LM-leden langs om al hun vragen te beantwoorden rond moeder- schapsrust, ouderschapsverlof, kraamzorg, premies, de aanvraag van kinderopvang en nog zoveel meer.”
10u – Huisbezoek
Audrey komt aan bij LM-lid Brenda . Zij heeft twee dochter- tjes Suzan (4) en Alies (6). “In juli verwacht ik een zoontje”, vertelt ergotherapeut Brenda.
“Omdat mijn laatste zwanger- schap al vier jaar geleden is, wou ik graag alle informatie nog eens opfrissen. Daarom contacteerde ik Audrey. Ik vind de steun van een zwangerschapsconsulent een interessant concept door de persoonlijke aanpak. Audrey neemt de tijd om mij te helpen met al mijn vragen en zorgen.”
Beantwoorden van alle vragen
“Vervolgens overloop ik met het lid de belangrijkste informatie. We bespreken wat er allemaal moet gebeuren, zowel voor als na de geboorte. Bijvoorbeeld: Waar doe je aangifte van de geboorte? Hoe regel je de uitbetaling van de moederschapsrust? Hoe vraag je vaderschapsverlof aan?, enzo- voort.”
11u30 – Terug op kantoor
Audrey verwerkt het geboortedossier van Brenda en beantwoordt vragen van leden via mail en telefoon. “Ook na de geboorte krijg ik nog geregeld vragen. Toekomstige ouders- zien mij als hun contactpersoon binnen het ziekenfonds en dat vind ik super!”
Maak iemand blij met een geboortekaartje. Je kan ze gratis bestellen op onze website.
12u30 - Tweede huisbezoek
Audrey vertrekt naar haar tweede huisbe- zoek en neemt een zwangerschapskoffer mee. “Mensen kunnen ook bij mij terecht voor informatie over draagdoeken en afkolftoestellen. Dan kom ik thuis langs met onze zwangerschapskoffers! In de ene koffer zitten verschillende types draagdoeken, in de andere koffer onze afkolftoestellen.”
14u30 –17u - Werkdag afsluiten
De laatste administratieve taken worden afgewerkt et voilà, de dag zit erop!
13u - Demonstratie draagdoeken
Audrey gaat langs bij maatschappelijk werkster Emily Christiaens. Op 21 januari beviel ze van een zoontje Jules. Ze wil graag gebruikmaken van een draagdoek en heeft daarom een afspraak gemaakt met Audrey. “Draagdoeken kunnen helpen tegen buikkrampjes. Het is ook ideaal om de band te verster- ken met de baby.”
1. Audrey toont Emily hoe ze de doek moet vastmaken.
2. Maar eerst oefenen met de pop. Safety First!
3. En dan mag Jules de draagdoek uittesten!
Emily: “In het begin vond ik het ingewikkeld om de draagdoek aan te doen, maar eens je het doorhebt, is het eigenlijk een superhandig systeem! De draagdoek is erg comfortabel. Op die manier heb ik beide handen vrij en kan ik gaan wandelen met onze hond Rufus erbij.”
2
1 3
GEBOREN OM VOOR ALTIJD GRAAG TE ZIEN
“Een stamceldonor is mijn enige kans op genezing”
Ona (17) kreeg in september de diagnose van acute myeloïde leukemie. Enkel stamceltherapie kan haar leven redden. Maar de zoektocht naar een donor verliep niet van een leien dakje. Daarom doet Ona een oproep om je te regis- treren als stamceldonor. “Hoe meer donors, hoe meer kans op een match.”
Al een tijdje leed Ona (17) aan extreme vermoeid- heid. In de klas had ze moeite om wakker te blijven. Als ze thuiskwam van school, kroop ze meteen haar bed in en sliep ze tot de volgende ochtend. “Ik had ook infecties in mijn mond die na twee antibioticakuren nog steeds niet genezen waren. Ik besloot toen om mijn bloed te laten onderzoeken.”
Isolatie
Op vrijdag 20 september 2019 vertrok Ona op sportdag naar zee. Onderweg kreeg ze telefoon van haar vader. “Hij vroeg me of ik nog kon afstappen van de bus, want mijn bloedwaarden waren niet goed.” Ona’s vader pikte haar op en meteen reden ze naar de huisarts. “De dokter dacht eerst dat er een fout gebeurd was in het labo en nam een nieuwe bloedstaal af. Maar de resultaten waren nog slechter dan de vorige test.
Ik werd diezelfde dag nog in spoed opgenomen.”
“Opnieuw de wind in je gezicht voelen, is echt magisch”
Ona kreeg de diagnose van leukemie. “Het mo- ment waarop de dokter me dat nieuws vertelde, kan ik me niet meer herinneren. Alles ging toen zo snel.” Drie dagen na de opname startte de behandeling. Ona kreeg een week chemothe- rapie, gevolgd door vier tot vijf weken isolatie.
“Chemotherapie verzwakt je immuunsysteem.
De minste aanraking met bacteriën kan je dan erg ziek maken. Daarom moest ik na de chemo- kuur in isolatie.” Ona mocht wel bezoek ontvan-
gen, maar onder strikte voorwaarden: bezoekers moesten hun handen ontsmetten, mondmaskers dragen en voldoende afstand bewaren. “Het mo- ment dat je na isolatie dan opnieuw buitenkomt en de wind in je gezicht voelt, is echt magisch.”
Zoektocht
Ondertussen heeft Ona drie chemokuren achter de rug. De volgende stap is stamceltransplan- tatie. “Dat is mijn enige kans op genezing.” Van zodra Ona de diagnose kreeg, hebben de dok- ters onmiddellijk de zoektocht naar een donor opgestart. “Eerst hebben ze mijn broers Emiel en Tibo getest, maar zij waren jammer genoeg niet geschikt als donor.” Vervolgens zochten de dokters in een wereldwijde databank. “Ook daar vonden we geen match.”
De derde oplossing is een stamceldonatie van de ouders. Iedereen heeft een match van 50% met de moeder en 50% met de vader. De papa van Ona zal stamceldonor zijn.
Nieuwe stamcellen
De stamceltransplantatie verloopt via een bloed- transfusie. Eerst zal Ona een vierde chemokuur en bestraling krijgen. Vervolgens worden via een bloedtransfusie de nieuwe stamcellen toegediend. “Na de transplantatie zal ik twee maanden niemand mogen zien door de corona- crisis. Ik zal er dus een beetje alleen voor staan.”
Daarna mag Ona naar huis om verder te herstel- len. “De transplantatie is een zware behandeling met veel bijwerkingen, ook op lange termijn. De eerste zes maanden zal ik wekelijks op controle moeten, omdat er een grote kans is op afstoting.
MIJN VERHAAL
Ona
De Waele (17)
zit in het zesde middel- baar Humane Weten- schappen aan het College Ten Doorn in Eeklo. Ook is ze Chiroleidster bij Chiro Ommekeer en animator bij jeugdorganisatie Crejaksie. Na haar middel- bare studies wil ze graag Verpleegkunde studeren.
De dokters bouwen vervolgens de contro- les af, maar ik zal wel mijn hele leven op controle moeten komen. Zolang de ziekte maar wegblijft, dat is het belangrijkste.”
Positieve vibes
De diagnose maakte Ona op slag een stuk volwassener. “Wat mij overkomen is, kan bij iedereen gebeuren. Daarom, geniet van de kleine dingen, klaag minder en doe wat je graag wil doen. Waarom dingen uitstellen als je het nu kan doen?”
“Het is zo belangrijk dat je als patiënt positief blijft”
Positieve vibes vindt Ona erg belangrijk.
“Het is zo belangrijk dat je als patiënt positief blijft. Omring jezelf met positieve mensen. Mensen die de hele tijd zeuren en negatief zijn, daar heb je weinig aan.
Ik begrijp wel dat familie en vrienden het soms moeilijk hebben, maar dan is het belangrijk om erover te praten.” En het allerbelangrijkste dat Ona wil meegeven aan onze lezers: “Registreer je als donor.
Er is een tekort, en hoe meer donors, hoe meer kans op een match. Je kan er mensenlevens mee redden.”
Word stamceldonor en red levens !
Naast bloed, plasma en bloed- plaatjes kan je ook stamcellen doneren. Bij leukemiepatiën- ten zoals Ona betekent stam- celtherapie de enige kans op genezing. Jammer genoeg is er een groot tekort aan stamceldo- noren. Hoe meer geregistreerde donors, hoe meer kans dus op een match!
Hoe gaat stamceldonatie in zijn werk?
De dokters of verplegers nemen bloed af en halen er de stamcellen uit. Vervol- gens sturen ze het bloed opnieuw in je lichaam via een andere ader. De stam- cellen worden dan later toegediend aan de patiënt. Een stamceldonatie doet geen pijn en duurt ongeveer 4 uur.
Je kan je registreren als kandidaat do- nor van 18 tot 40 jaar. Je kan opgeroe- pen worden om te doneren tot je 60ste.
Hoe registreren als stamceldonor?
1. Stel je kandidaat via de website www.stamceldonor.be.
2. Een arts nodigt je vervolgens uit voor een gesprek en medische check. De dokter zal ook je weef- seltype bepalen aan de hand van een staalafname.
3. Je registratie wordt opgeslagen in het Belgisch Beenmergregister.
Wanneer er een match gevonden is, zal je opgeroepen worden voor donatie.
Migraine onder de loep
Zo’n 15% van de Belgen lijdt aan migraine. De helft van hen heeft zelfs migraine zonder het te weten. Dat verklaart neuroloog Koen Paemeleire (UGent) die samen met Evy Gruyaert het boek ‘Kop op: leven met migraine’ schreef.
Wat is migraine precies?
“Migraine is een genetisch bepaalde hersenaandoening waarbij hoofdpijn in wisselende frequentie optreedt. De hersenen van een migrainepatiënt kan je vergelijken met een auto die een overprikkelbare motor en een kleine tank heeft. Stress betekent dat je te hard op de gaspedaal duwt. Te weinig slaap zorgt ervoor dat de tank niet bijgevuld is. De hersenen geraken overprikkeld en het alarmknopje gaat branden. Je krijgt hoofdpijn, een programma dat je dwingt om te rusten en prikkels te vermijden.
Migraine is een spectrum. De intensiteit van de aanvallen varieert van persoon tot persoon. Bovendien schommelt de frequentie gedurende het leven. In de algemene bevolking piekt migraine rond de leeftijd van 40 jaar. Bij de meesten neemt het af bij het ouder worden.”
Wat zijn de symptomen?
“Migraine is afgeleid van het Latijnse woord ‘hemicrania’, wat halfzijdige hoofdpijn betekent. 60% van de patiën- ten heeft eenzijdige hoofdpijn, de overi- ge 40% heeft tweezijdige hoofdpijn. Die pijn kan kloppend zijn. Ook misselijk- heid, braken en overgevoeligheid aan licht en geluid zijn symptomen. Sommige patiënten hebben last van mechanosen- sitiviteit, waarbij bepaalde bewegingen zoals bukken de pijn versterken. Een mi- graineaanval duurt onbehandeld tussen de 4 en 72 uur. Migraine kan ook gepaard gaan met een aura. Dat zijn zintuiglijke stoornissen zoals zwarte vlekken en/
of flikkeringen zien, tintelingen voelen of spraakmoeilijkheden ervaren. Een aura duurt gemiddeld tussen de 5 en 60 minuten.”
Wat is het verschil tussen spannings- hoofdpijn en migraine?
“Spanningshoofdpijn heeft geen kenmerken. Het is niet zo hinderlijk. Mi- graine heeft wel specifieke symptomen.
Er zijn veel mensen die migraine hebben zonder het te beseffen. Het probleem is dat een deel daarvan zelf aan de slag gaat met medicatie. 1 op de 4 van hen neemt te veel pijnstillers in tegen hoofd- pijn.”
Wanneer moet je naar de dokter gaan?
“Als mensen gehinderd zijn in hun dage- lijks leven door hoofdpijn, zich zorgen maken dat ze te veel medicatie innemen of merken dat pijnstillers niet werken, is een diagnose belangrijk. De eerste lijn is de huisarts. Die kan je eventueel doorverwijzen naar een specialist.
Stel dat je twee keer per maand hoofd- pijn hebt, een pijnstiller inneemt en na twee uur pijnvrij bent, dan is dat oké.
Maar als je twaalf dagen per maand hoofdpijn hebt en elke keer pijnstillers neemt, dan moet je wel naar de dokter gaan zodat je aangepaste medicatie kan nemen, een zogenaamde preventieve be- handeling. Indien pijnstillers onvoldoen- de effect hebben, zijn er de triptanen.
Die medicatie is op voorschrift en helpt bij migraineaanvallen.”
Welke factoren kunnen migraine uitlokken?
“De vaakst opgesomde triggers zijn stress, de consumptie van alcohol of ca- feïne, roken, dehydratatie, slaaptekort en een onregelmatig slaap- of eetpatroon.
Die factoren heb je in de hand. Weet dat er ook onvermijdbare triggers zijn.
Denk maar aan weersveranderingen, fel zonlicht of warmte. Ook de menstruatie of hormoonschommelingen kunnen een aanval uitlokken. Bovendien zijn triggers voor elk individu anders. Wat voor de ene persoon een uitlokkende factor is, is dat niet noodzakelijk voor de andere. Daar- naast moeten migrainepatiënten besef- fen dat ze migraine nooit volledig kunnen voorkomen. Sommige aanvallen komen spontaan op zonder dat er een link is met een omgevingsfactor of trigger. Het is en blijft een aandoening met een genetische achtergrond.”
Wat kan ik doen om migraine te voorkomen?
“De hersenen van een migrainepatiënt kunnen onregelmatigheden niet zo goed verdragen. Denk maar aan weekendmi- graine. Sommige patiënten krijgen een opstoot in het weekend. Een verklaring hiervoor is het wegvallen van stress.
Ook uitslapen en het ontbijt overslaan, kunnen een aanval uitlokken. Daarnaast kan een daling in cafeïnegebruik een rol spelen: tijdens de werkweek tien kopjes koffie per dag drinken en in het weekend weinig tot niets, kan een trigger zijn.
Regelmaat is dus belangrijk. De basistips die wij altijd meegeven zijn: behoud een regelmatig eet- en slaappatroon (sla het ontbijt niet over en slaap niet té lang uit), beweeg voldoende, stop met roken, overdrijf niet met alcohol, beperk je cafeïne-inname tot twee eenheden per dag, doe eventueel aan stressmanage- ment en zorg ervoor dat je voldoende water drinkt.”
GEZONDE RAAD
De euthanasiewet
De keuze tot euthanasie is een zware beslissing, zowel voor de patiënt als de naaste omgeving. Advocaat Anthony Roegiers zet de belangrijkste informatie over de euthanasiewet op een rijtje.
Aan een (huis)arts kan je een verzoek tot eutha- nasie richten. Dat verzoek kan tot uiting komen tijdens een vertrouwelijke consultatie. Nadien moet de euthanasiewens op papier worden ge- zet. Het schriftelijk euthanasieverzoek dient ge- dateerd en ondertekend te zijn. Als de arts ervan overtuigd is dat het verzoek vrijwillig geformu- leerd werd, kunnen de medische criteria worden beoordeeld. De arts zal moeten onderzoeken of de patiënt zich, door een ernstige en ongenees- lijke ziekte of door een ongeval, in een medisch uitzichtloze toestand bevindt. Bovendien moet er sprake zijn van aanhoudend of ondraaglijk lijden dat niet kan worden verzacht.
Zowel fysiek als psychisch lijden komt in aan- merking. Als de dokter vaststelt dat dat het geval is, moet hij of zij een tweede opinie inwinnen bij een onafhankelijke arts. Daarnaast moet de arts meerdere gesprekken aanknopen met de patiënt om na te gaan of die nog altijd achter het verzoek staat en volledig ingelicht is over de behandelingsmogelijkheden. De arts dient eventueel het verplegend team van de patiënt te bevragen. Indien de patiënt dit wenst, zal de arts overleg plegen met naasten. Van dat alles wordt een verslag opgemaakt dat in het medisch dossier wordt bewaard. Eenmaal deze procedure afgerond is, kan de euthanasie in samenspraak met de arts worden uitgevoerd.
Vermeldenswaardig is dat er volgens de opge- somde criteria niet noodzakelijk sprake moet zijn van een terminale levensfase. Gaat het niet om een terminale toestand, dan zijn er bijkomende voorwaarden van toepassing. Een onafhankelijke psychiater of een gespecialiseerde arts dient een tweede opinie uit te brengen, en daarbij de houding van de patiënt tegenover leven en dood te evalueren. Tussen het schriftelijk euthana- sieverzoek en de uitvoering van de euthanasie moet bovendien minstens een maand tijd tussen zitten. Voor minderjarige patiënten is euthanasie
Euthanasie kan ook worden toegepast zon- der rechtstreeks verzoek, op basis van een verklaring voor de toekomst. Dit is een soort euthanasievolmacht. Daarin kan de patiënt een vertrouwenspersoon aanduiden (of meerdere ver- trouwenspersonen in volgorde van voorkeur) die de euthanasieaanvraag zal richten tot een arts, indien de patiënt zelf niet meer bij bewustzijn is.
De arts zal zich dan richten tot de vertrouwens- persoon, alsook tot de naasten die de vertrou- wenspersoon aanduidt, het verpleegteam, én een onafhankelijke arts die een tweede beoorde- ling zal maken. Er moet worden onderzocht of de patiënt op onomkeerbare wijze buiten bewust- zijn is door een ernstige en ongeneeslijke ziekte of door een ongeval. In de meeste gevallen zal dat een blijvende coma zijn. Een schriftelijke en gedateerde verklaring is vereist, die wordt mede- ondertekend door twee meerderjarige getuigen en de vertrouwenspersoon.
Eén van de getuigen mag geen materieel belang hebben bij het overlijden. Dat materieel belang is vaak een erfrechtelijk voordeel, al dan niet toegekend bij testament. Het strekt tot aanbeve- ling om één getuige te kiezen die geen familielid is, omdat het erfrecht soms indirect gunsten toebedeelt aan verwanten. De vertrouwensper- soon mag niet de euthanasie-arts zelf zijn of iemand die de patiënt verpleegt. Ook de arts die een tweede opinie moet geven, mag geen vertrouwenspersoon zijn. Sinds 2 april 2020 is de euthanasievolmacht voor onbepaalde duur geldig. Voor minderjarige patiënten kan er geen euthanasievolmacht worden uitgevoerd.
Belangrijk om aan te stippen is dat de arts altijd bijkomende voorwaarden kan opleggen voor de uitvoering van euthanasie. De wettelijke termen zijn minimumvereisten. Er bestaat ook geen recht op euthanasie, zoals er wel een recht op palliatieve zorg bestaat. Geen enkele arts kan worden verplicht -bijvoorbeeld door een rechts- Heb je een juridische
vraag?
Je kan Anthony spreken in alle LM-kantoren in Oost-Vlaanderen.
Maak een afspraak of stel je vraag via advocaat.roegiers@
proximus.be
KEN JE RECHT
Slapen als een roosje ? Het kan !
Een kop warme melk drinken, een blauwe lichtfilter gebruiken of lang uitslapen in het weekend?
Het zijn enkele slaaptips die bovenaan de zoeklijst van Google staan. Maar kloppen die tips wel?
Slaapexperte An Mariman (UZ Gent) analyseerde zes stellingen.
Je slaapt beter door een slaapmutsje: FABEL
“Alcohol doet ontspannen, waardoor je inderdaad gemak- kelijker in slaap valt. Maar tege- lijkertijd gaat alcohol je slaap fragmente- ren. Dat betekent dat je meer kortstondig wakker wordt, waardoor je ’s morgens geen uitgerust gevoel hebt. Alcohol tast je slaapkwaliteit, diepe slaap en droom- slaap aan. Geen goed idee dus!”
Door slaappillen te nemen is je slaap- probleem opgelost:
FABEL
“De eerste drie à vier dagen ga je goed slapen door slaappillen. Maar je lichaam went eraan, waardoor je een steeds ho- gere dosis nodig hebt. Langdurig gebruik van slaappillen tast je diepe slaap aan, waardoor slaap zijn herstellende functie verliest. ’s Morgens zal je je niet fit voe- len. Je alertheid is gedaald, wat gevaar- lijk is als je de baan op moet. Slaappillen schrijven we enkel voor in acute situa- ties. Bijvoorbeeld bij een overlijden of bij vliegangst.”
Extra melatonine innemen zorgt voor een betere slaap: FABEL
“Extra melatonine (slaaphor- moon) innemen is geen goed idee. Dat is enkel nuttig voor mensen die een jetlag hebben of in nachtshiften werken, omdat dan je biologisch ritme
verschuift en zo je melatonineproductie verstoord wordt. Tijdens examens of stressvolle periodes is er geen afwijking van het biologisch ritme. Als je toch iets wil nemen, kan een natuurlijk kalme- rend middel helpen zoals valeriaan of citroenmelisse. Weliswaar zijn dat geen wondermiddelen.”
Melk met honing, kamillethee of een banaan zorgen ervoor dat je beter slaapt: FEIT
“Bananen en melk bevatten tryptofaan, een aminozuur dat de slaap bevordert.
Het helpt om adenosine aan te maken, een stof die gedurende de dag opge- bouwd wordt en ervoor zorgt dat de slaapdruk toeneemt. Op een bepaald moment is de concentratie adenosine hoog genoeg om in slaap te vallen. Ook rustgevende thee zoals kamille werkt slaapbevorderend, maar let erop dat er geen cafeïne of theïne inzit. Cafeïne belemmert de werking van adenosine. Je laatste kop koffie neem je best acht uur voor het slapengaan.”
Blauwe schermen moet je vermijden voor het slapengaan: FEIT
“Het blauwe licht van schermen remt de melatonineproductie af. Je gunt je hersenen geen rust als je nog actief aan het chatten of scrollen bent. De televisie kan minder kwaad, omdat die verderaf staat en je er passief naar kijkt. Een oplossing is om het blau-
we licht uit te schakelen op je smart- phone of andere apparatuur. Maar een recente studie toont aan dat het gebruik van blauwe lichtfilters weinig effect heeft.
Idealiter gebruik je 1 à 1,5 uur voor het slapen geen schermen meer.”
Een powernap mag niet langer duren dan een kwartier: FEIT
“Als je overdag een dutje wil doen, mag dat niet langer dan 15 à 20 minuten duren. Anders bestaat de kans dat je in diepe slaap of zelfs in droomslaap terechtkomt en dan neem je een deel van je nachtrust weg. Als je uit diepe slaap of droomslaap ontwaakt, ga je je bovendien suf voelen. Dan heeft een dutje weinig nut.
Wist je trouwens dat je verloren slaap na een korte nacht niet kan inhalen? Je lichaam probeert zichzelf de volgende nacht te herstellen door meer diepe slaap te produceren. Ook uitslapen in het weekend is geen goed idee. In het weekend slaap je best maximum 1 à 1,5 uur langer, maar niet meer om zo je bio- logische klok niet te veel te verstoren.”
TIP
Hou een agenda of piekerschrift bij
“Gebruik een tweetal uur voor het slapengaan een agenda of pieker- schrift waarin je kort alles overloopt.
Reflecteer over je dag. Schrijf je zorgen op en maak een to do-lijst.
Zo maak je je hoofd leeg en kan je het in bed loslaten. Slaapzacht!”
FEIT OF FABEL
Les Potagers de Thomas
“Maak van je moestuin een belevenistuin”
Joël Eliat (54) startte tien jaar geleden een bedrijf voor zijn zoon Thomas (25) die een mentale beper- king heeft. Om hem een toekomst te geven richtte hij Les Potagers de Thomas op, een moestuinbe- drijf in Landegem. “We waren de eersten die houten moestuinbakken en -tafels maakten.”
Zoals uit de naam blijkt, begon dit verhaal met zoon Thomas. Hij heeft een mentale beperking en kan niet lezen of schrijven. “Als tiener was hij erg on- rustig”, vertelt Joël. “Om zijn energie kwijt te geraken, zocht ik voor hem een bezigheid.” De moestuinpassie van vader Joël en de handigheid van Thomas betekenden toen de start van een nieuw avontuur. Tijdens het weekend timmerde Thomas moestuinbakken en –tafels in elkaar. Het eerste zaadje van Les Potagers de Thomas was geplant.
Toen Thomas ging werken in een be- schutte werkplaats, voelde hij zich erg ongelukkig. “Ik hakte toen de knoop door en besloot om Thomas’ hobby om te zetten naar een volwaardige functie.”
En zo ontstond in 2009 Les Potagers de Thomas, een werkplek waar Thomas zich thuis voelt. “Met hout iets creëren, dat vind ik het allerleukste”, vertelt Thomas.
Dichterbij huis
Het idee om moestuinbakken en –tafels te maken, bloeide letterlijk in de Franse potagers. Joël werkte in het buitenland en woonde met zijn gezin tien jaar in Frankrijk. “Daar hadden we een giganti- sche tuin. Helemaal achteraan lag onze moestuin. Wanneer ik van de moestuin naar de keuken ging, vroeg mijn vrouw telkens naar de peterselie, bieslook, dra- gon... Helaas, vergeten! We hadden die verse kruiden nooit bij de hand.”
Zo ontstond het idee om moestuintjes te maken dicht bij huis. En dat is precies de boodschap die Joël en Thomas willen
belevenistuin. We willen de moestuin dichterbij huis brengen, niet helemaal achteraan de tuin. Mensen steken hun hart en ziel daarin en niemand ziet het.
Dat is toch zonde.”
Unieke stukken
Les Potagers de Thomas is een echt familiebedrijf. Vader Joël, die doorde- weeks bedrijfsconsultant is, helpt in het weekend en tekent de plannen op van de moestuinen. Daarnaast krijgt Thomas voltijds hulp van zijn jongste broer Julien (19) die houtbewerking gestudeerd heeft.
Wanneer de twee broers het niet kun- nen bolwerken, doen ze een beroep op externen. En dat de broers hun handen vol hebben, is een understatement. “Het bedrijf is de laatste jaren enorm gegroeid.
We zijn vandaag aanwezig in verschil- lende winkels en ketens. Het seizoen is nog niet eens begonnen en er lopen al bestellingen binnen.”
“Mensen steken hun hart en ziel daarin en niemand ziet het.
Dat is toch zonde”
Per jaar produceert Les Potagers de Thomas zo’n vier- à vijfhonderd moestuin- bakken en -tafels. Het bedrijf biedt vijf standaardmodellen aan. “Maar tachtig procent maken we op maat. We willen de mensen geven wat ze echt zoeken.” On- dertussen is Les Potagers de Thomas ge- evolueerd naar een one-stop shop: naast
ze potgrond en plantjes. “We bieden 385 biologische kruiden en eetbare bloemen aan.” Wie de kruiden alvast wil proeven, kan bij Joël een workshop ‘Kruiden en Barbecue’ volgen. Ook voor smeedijzeren serres, stolpen en tuinaccessoires kan je bij hen terecht. Bovendien is alles met de hand gemaakt. “Op die manier proberen we ons te onderscheiden.”
Duurzaam ondernemen
Joël en Thomas namen dit jaar de prijs Verdienstelijke Oost-Vlaming 2019 in ontvangst. Het jaarthema van die prijs was duurzaam ondernemen. Zo ge- bruiken ze duurzaam hout, waaronder Afrikaans Padoek en Scandinavisch hout.
“Voor elke boom die gekapt wordt, komt er een nieuwe in de plaats. We vinden het belangrijk dat we het houttraject onder controle houden. Ook werken we met een pen-en-gatverbinding, waarbij we inkepingen gebruiken in plaats van schroeven. Door de houtkwaliteit en die- pere inkepingen gaan onze bakken dertig jaar lang mee.”
Een moestuin midden in een weide, een moestuinbak van vijftien meter lang of een kruidenbak die je kan omvormen tot een tafel; Les Potagers de Thomas realiseert uiteenlopende projecten, waar- onder de bouw van moestuinen in Franse centra voor kinderen met een beperking.
“Met zulke projecten is de cirkel helemaal rond”, voegt Joël er nog aan toe.
“Thomas, die ‘anders’ is, maakt moestui- nen voor mensen die ‘anders’ zijn.”
VRIJ ONDERNEMEN
Vader Joël richtte een bedrijf op om zijn zoon Thomas een toekomst te geven.
studio nunu
Isabel Coppens (links) en Anke De Boeck:
van de rechtbank
Cîme: Goed voor jezelf en de wereld rondom
Anke De Boeck (35) en Isabel Coppens (35) zijn vriendinnen sinds de middelbare school. In hun laat- ste jaar rechten sloten ze een pact. Als één van hen ooit een bedrijf opricht, stapt de ander er mee in. Zeven jaar geleden wuifden ze de rechtbank uit en stampten ze in Anderlecht Cîme uit de grond.
Vandaag hebben ze een gamma duurzame en natuurlijke huidverzorging met een Nepalees verhaal.
Hun filosofie? Goed zijn voor huid, haar, natuur en mens.
Ankes vader is al lang werkzaam in de sector van plantenextracten voor cos- metica. “Toen hij afstudeerde, woonde en werkte hij twee jaar in Nepal aan een project voor de Verenigde Naties rond medicinale planten uit de Himalaya.” Toen Anke met haar vader negen jaar geleden terug naar Nepal ging, ontstond het idee om zelf een huidverzorgingslijn te starten.
“We wilden de traditionele Nepalese ken- nis mixen met de moderne wetenschap en zo een product met een verhaal brengen.”
Isabel was onmiddellijk enthousiast. “Zo- als veel van onze klanten heb ik een ge- voelige huid. Ik ging naar de dermatoloog en apotheker, niets hielp. Stilaan leerde ik biologische cosmetica kennen maar ik was enorm teleurgesteld in het beschik- bare gamma. Het was geen luxeproduct en had een oubollig imago.’’
Schadelijk ingrediënt
“Pas toen we een volledig gamma producten hadden uitgewerkt, zegden we beiden onze job als advocaat op.”
Isabel en Anke organiseerden een event voor vrienden en familie om Cîme voor te stellen. Achteraf gezien is Isabel blij dat ze het nieuws pas deelden als de producten er waren. “Iedereen had er wel een mening over, maar het was te laat om ons goedbedoeld advies te geven. We hadden de producten en moesten die wel verkopen (lacht).”
Wat maakt de producten van Cîme dan anders dan andere cosmeticamerken?
“Klassieke cosmetica is vaak gemaakt op basis van petroleum, aardolie zeg maar’’, legt Anke uit. “Dat maakt je huid zachter. Door de aardoliefilm kan je huid
de afvalstoffen niet meer verwijderen. Het maakt je huid verslaafd. Dat is het effect van lippenbalsem. Eens je begint met smeren, kan je niet stoppen. Petroleum is een erg schadelijk ingrediënt dat in zo goed als alle niet-biologische cosmetica verwerkt zit.”
Hormoonverstorend
“Daarnaast wijzen heel wat studies uit dat parabenen en dergelijke ingrediënten een hormoonverstorende werking hebben.
Je kan daarover discussiëren maar wij denken better safe than sorry. Een ander schadelijk ingrediënt zijn sulfaten. Dat zit in wasproducten en zorgt voor het wassend en schuimend effect. Sulfaten zijn slecht voor het milieu en strippen het beschermlaagje van je huid. Er bestaat een perfect natuurlijk alternatief: zeep- noten. De schillen van die nootjes hebben een wassend effect. We willen zeker zijn dat wat we in onze producten verwerken, goed is voor je huid en je gezondheid. Het merendeel van onze producten zijn vegan en sowieso allemaal cruelty free.”
“We willen zeker zijn dat onze producten goed zijn voor je huid en je gezondheid”
Ook aan de verpakking wordt gedacht.
“We kijken naar ecologische alterna- tieven”, vertelt Isabel Coppens, “In maart lanceerden we een hervulbare verpakking. Nu kunnen klanten hun lege zeepflacon laten bijvullen met een mooie korting. Daarnaast hebben we verpak- king uit honderd procent gerecycleerd
plastiek, een verpakking op basis van suikerriet, aluminium en verpakking uit Ocean Waste Plastic.”
Ecologische voetafdruk
Edelweissextract, abrikozenpitolie, zeep- noten, kurkumascheuten, kamille, elk Cîmeproduct bevat actieve bestand delen uit Nepal. En dat is niet dichtbij.
Anke en Isabel zorgen er echter voor dat Cîme een lage ecologische voetafdruk heeft. “We importeren nooit de bloemen en planten rechtstreeks van Nepal naar hier. Alles wordt ter plaatse verwerkt door teams in Nepal in bijvoorbeeld poeders, boters, essentiële oliën en hydrolaten. De Nepalezen krijgen bovendien een eerlijke prijs voor hun werk.”
Cîme schenkt een deel van de opbrengst aan het Little Doctors Project in Humla.
“Dat programma geeft les aan leerlingen in het vijfde en zesde leerjaar over hy- giëne, gezonde voeding en eerste hulp.”
Isabel en Anke zijn enthousiast over het scholenproject. “Het idee daarachter is dat ze via de kinderen die basiskennis terug in de gemeenschap krijgen. Dat is belangrijk als je weet dat de kindersterf- tegraad daar op dertig procent ligt.”
De toekomst ziet er goed uit voor Cîme. Ze willen blijven uitbreiden, naar Nederland, in de projecten, ervoor zorgen dat er meer Nepalese gezinnen een vast
inkomen krijgen en natuurlijk het gamma. “Ons doel is om duurzame en natuurlijke pro- ducten beschikbaar te maken voor het grote publiek.”
www.cime-skincare.com
Peter De Craene:
"De boekhouder kent het bedrijf meestal beter dan
Peter De Craene over het beroep van overnamebemiddelaar
“Wie zijn bedrijf wil overlaten, loopt daar niet mee te koop’’
Peter De Craene is specialist in overnames van bedrijven in Oost- en West-Vlaanderen. Een groot deel van zijn cliënteel zit in de horeca. “Er is een natuurlijke selectie aan de gang. Alleen de sterken zullen overblijven.’’
De Craene had er zelf al een gevarieerd parcours opzitten toen hij in 1992 begon als overnamebemiddelaar. Zelfs de horeca is hem niet vreemd, en dat komt nog elke dag van pas. Daarnaast kan je bij hem terecht voor de waardebepaling van handelszaken. Uitbaters, eigenaars, kandidaat-kopers, advocaten, notarissen en collega-makelaars willen soms ge- woon weten wat een onderneming waard is. Ook geeft hij bedrijfsadvies. “Koop je wel tegen de juiste prijs aan? Geef je niet te veel uit aan publiciteit? Hoe kan je de personeelskosten verlagen? Waarom is je frituur niet open op zondag, de dag dat alle mensen frietjes willen?’’
Het grootste werk is de bemiddeling tussen overlaters en overnemers. “Dat is enorm boeiend, elk verhaal is anders.
Meer dan de helft van mijn klanten zit in de horeca: hotels, restaurants, cafés, en de nieuwe varianten: broodjeszaken, soepbars, koffieshops, enz. Er gaan er nog veel sluiten. De tijd van cafeetje spe- len is voorbij. Zo’n soepbar, die moet wel elke middag op twee uur tijd zijn recette halen voor de hele dag hé.’’
Rentabiliteit
“De horeca staat enorm onder druk. Van brouwers, van leveranciers. Alleen de sterksten zullen overblijven. Met hoe minder de taart verdelen, hoe beter.
Uiteindelijk telt niet de omzet of de bruto winst. Neen, het is het rendement, de netto winst. Na aftrek van alle kosten van huur, RSZ, belastingen en alle uitbatings- kosten. Er bestaan geen wonderen. Een restaurant met vier tafeltjes zal nooit zoveel winst maken als een met veertig
tafels. Alles waar voeding komt bij kijken, of het nu een bistro is of een viswinkel, is ook veel arbeidsintensiever dan bijvoor- beeld een kledingzaak of een parfumerie.
Dat moet je op voorhand beseffen.’’
“Rentabiliteit is dan ook de hoofdreden waarom mensen hun zaak van de hand doen. Daarna komen echtscheiding, gezondheid, het gebrek aan gezinsleven, pensioen of geen opvolging. Weet je dat één op twee bedrijven van 55-plussers geheel of gedeeltelijk over te nemen is?
En dan komen wij op de proppen.’’
“Meer dan de helft van mijn klanten zit in de horeca.
Alleen de sterksten zullen overblijven’’
“We maken een afspraak voor een bezoek ter plaatse en zien wat de mogelijkheden zijn. De klant noemt een bedrag op basis van het oordeel van zijn boekhouder. Uit ervaring weten wij onmiddellijk of dat realistisch is en gaan we op zoek naar een compromis. Veel hangt ook af van de overnemer: wil hij de aandelen van de vennootschap of wil hij het hele handels- fonds overnemen? In dat geval kan hij afschrijven over vijf of tien jaar.’’
“Wie zijn bedrijf wil overlaten, loopt daar niet publiek mee te koop. In tegenstelling met immo hangt er meestal geen bord
’over te nemen’. Weet wel dat meer dan negen op tien overgenomen bedrijven vijf
jaar later nog bestaan. Bij starters is dat maar zeven op de tien. Een overnemer betaalt minder voor een bestaande inboedel, want er is al een cliënteel aan- wezig en hij heeft meteen een inkomen.’’
Boekhouder
“Een overname duurt tussen één en zes maanden. Eerst praten ze met hun boekhouder. Die kent hun bedrijf meestal beter dan de uitbater zelf. Daarna volgt de zoektocht naar kandidaat-overnemers en de vaststelling van een juiste prijs. Dat is een subtiele aangelegenheid. Iemand die interesse heeft maar de prijs te hoog vindt, komt niet terug. Waarom zou een bedrijf drie maanden later plots minder waard zijn? Die voelt zich bedrogen.’’
“Uiteraard werken wij samen met andere specialisten, zoals een groot notariskan- toor dat experten in alle domeinen in huis heeft. Een dossier gaat langs elke specialist in het kantoor zodat iedereen op maximale juridische bescherming kan rekenen, zowel de klant, de overnemer als mijn kantoor. Overnemers en overla- ters komen met ons in contact via onze eigen website, maar ook via overna- meweb.be en via andere makelaars en boekhoudkantoren’’.
“Ja, ik heb ooit één keer een rechtszaak aan mijn been gehad, helemaal in het begin van mijn carrière. Ik was vergeten dat de tafels en stoelen eigendom waren van de brouwerij en niet van de restau- ranthouder. Zoiets overkomt je maar eens in je leven (lacht).’’
www.zakenkantoorpeterdecraene.be
KORT EN KRACHTIG
Meer zieke werknemers opnieuw aan de slag
Het aantal mensen dat na een ziekte geheel of gedeeltelijk opnieuw aan het werk gaat is in een jaar tijd geste- gen met 21 procent, tot ruim 52.500 werknemers. Dat komt omdat er meer wordt ingezet op re-integratie- trajecten en omdat er een financiële stimulans is.
Vlamingen werken vooral in Vlaanderen
De dagelijkse files naar Brussel en de overvolle treinen doen soms iets anders vermoeden, maar 88 procent van de Vla- mingen werkt ook in Vlaanderen. Slechts één Vlaming op tien werkt in Brussel, één procent in Wallonië en één procent in het buitenland.
+ 8 % starters
Het aantal startende ondernemingen is vorig jaar in Vlaanderen met acht procent gestegen. Er waren meer dan 70.000 beginnende zelfstandigen en bedrijven. Er waren echter ook bijna zeven procent stopzettingen en faillisse- menten.
“Als 55.000 mensen een jaar langer werken,
besparen we 1 miljard euro’’
Minister van Pensioenen Daniël Bacquelaine
2 miljoen werknemers met maaltijdcheques
Ruim twee miljoen werknemers in ons land krijgen maaltijdcheques van hun baas. Dat is de helft van het totaal aantal loontrekkenden. Bijna de helft van de ontvangers heeft de maaltijdcheques nodig om eten en drinken te kopen en gebruikt ze dan ook al in de eerste week na het opladen van de kaart. Ook de handelaars zien de maaltijdcheque- gebruikers graag komen. Voor een op drie maken de maaltijdcheques tot 10 procent van hun omzet uit.
Startcentrum zelfstandigen Sociaal verzekeringsfonds Ondernemingsloket
Aanvullende verzekeringen www.incozina.be
info@incozina.be 050 40 65 65
Op de pagina’s Vrij Ondernemen van onze zelfstandigenorganisatie LVZ vind je boeiende verhalen en nieuws van en voor zelfstandigen en ondernemers. Meer over het Liberaal Verbond voor Zelfstandigen op www.lvz.be
10.000 gepensioneerden hebben een flexi-job
Eind 2019 deden al bijna 10.000 gepensioneerden een flexi-job, vooral in de horeca. Het totaal aantal flexi-jobbers is gestegen tot 70.000.
Kampioen onbetaalde facturen
België is het land van de onbetaalde facturen aan kmo’s. Wereldwijd krijgt 31 procent van de kleine en middelgro- te bedrijven te maken met facturen die niet binnen het jaar worden betaald. In ons land is dat liefst 43 procent. Neder- land (30), Duitsland (28) en Frankrijk (27) schommelen rond het wereldwijde gemiddelde.
Hulpprocedures voor coronacrisis
Heel wat zelfstandige ondernemers ondervinden negatieve gevolgen door de corona- crisis. Daarom zijn er hulpprocedures en speciale regelingen (uitstel betaling sociale bijdragen, overbruggingsrecht bij tijdelijke stopzetting van je zaak, tijdelijke werk- loosheid voor je personeel, enz). Voor de praktische afhandeling en aanvragen kan je terecht bij je sociaal verzekeringsfonds of boekhouder. Zij zijn op de hoogte van de meest recente maatregelen.
