III 2.

(1)

111

Hoofqtuk X

1. Inlf' icUnp;.

G~duerPn~0 ~if r~publik~inq~ ty~p~rk h~t WA1n1ga ~kola 1n hisrc.lo omqtrska onc.'1.~r"~Aryq ~o <1t. III verctkaf •1

In 18P8 ~a~ ~at·r 5 l~~rlin~~ in qt. IV en 1 in ~t.V op Chriqtinna;~ie twA~ kwPk0lingc,G.J.K.Sm1th nn ~'.J.Roqch,

')

iq daardie jaar oorgenlaaA na qt.v.- Gover nagegaan kan wor~ het ~enn 1e~rling ~t.VI ~ere1k ~oor~at 0 van die

laerline In stanc.err. VI-S~rt i flkaa. t in 1004 V8M.rarf h0t n10.3

Op 1 Okto~er 1002 hrt ~ic Chrlqtienaqf' qkool hcropen m~t 4 l~rrling~ in qt.IV wat toe ~le hoogqte qtander~ in

t..

f.iA qk00l •-rUq ; - te~n 10.1'7 MB.t'] r'_REI.r 18 1;"'"'rlinf;e in qt,

VI,2 in qt.VII sn ? in qt.VIII. 5

2. Dl~ mid~elbare afdeling 1008 - 181~.

n~ ~ raa(!. h-:'!t 1 n vo()rtc'.urencl_e _{korrc~=rponCI.en<"~ie}met

tn mifdAlbar~ ar~eltng tot qtand tc bring op ChriAtiana.

1. Vgl hoofqtuk III

2. O.f'.Minute !1.e,Jit~•.l!:~~ 12023/18!=l8

3. Vf2.:l. ChrlAtle.naAe )orp!'Jkoo1 : Toelating"1regi~ter

1-. Icld

(2)

hec:'i.e

like Nttum ac::.n c~e Chr1.At1ana 0.ornt:~chool ver'ton(!_8n moet

1~00 gebruik <1ou maak van onc"~rwy'1 "bo '1t.V,maar die ge:-tal ~.raq

'lb

gerin~ c".at difl rau1 moe~ af'11?.n van qy voor-m'!me om hi9r0.1~ 1nr;kr~n·r1n~':f aq Cf!'•ryq vir r1.1P _aanvraap;

" 2

vir mirl.r1_._clbar~:_{ono.cr,,ryq voor t0} _1~._Nir>t_:_<min _het _r~iA _rD.u~

fB.oilitPite vir onc".flr"Hy'l na At.VI 0.a.<=-rge<"Jtsl moet '"'Ord e.n in 1012 1 n afvD.Rrc'l.iging na cUo Dire.kt0ur van ')nr1.c>rr.ryq g:,c:tnur o;n c'l.i?- 'ltigtinp; ve.n 1 _{n hoe'rRkool op Chri"ltiana.}

t~

c"ple1t. 3

Op hi~rc'lis atacium h8t ni~ v~rkry~in~ van 'n m1~(el-1_n koA-huiq, 1 _n _{W'rou om 0.1e a.,.dPling}t~ hu1'1v~., _{:-n 'n hoof ,"t<r&t}

II

m~t ~rondig:: k0nniq van Hollan,1_q sn Enp:olCJ en e.'"'n hoog·qt

1

verdi-"nCJtelyk.P par.-da.~oog ?n tnchtm0\>C\t?.r moet \o1'1f:n.n." Die ras..d hc-:t nie vsr'luim om 0.1 (! "lkoo 11 nqp"'kte.nr, dl f'

qt.:-uning t~ kry ni~ ,mo.t:r oncl.e.r M.f' to:--gtanc'le ,.rou nio n:>n 5

van bulle 1_n mi~delbarfl af~0lin~ aanhev~nl ni~.

G~curende 1Rl2 tot l~l5,toe ~aar twe0 aparte Rkolo op ~ie dorn ~~qta&n het,1A wf'inigP vorde.rin~e gemaak wat

--··----

-

- - - -

- - -

=-

-l. Notulo van ~10 Bloemhof1e SkJ~lraa~,Roek l 2. Ibid

3. Ihid,god.l).7.1012

4 . IoiC'., Ro~k 1 5. Ihid

(3)

113

kon 1'"i tot 1 _{n apart:> m1c'Lc}₉_{lhar-:: a.fd"ling en t!'l"n fl}_._{i0 ty0.}

c' .a t 01~. _ ~ko 1 P hernn 1 g h~t,h8t ~er~1~oor1og " I u1t~~bre~k

1

~t.VI _{St.VII St. VIII St.IX St.X 'rota.al}

-180? 18 2 '7 ₀

•

~,., 1C'08 10 Lt. ₄ ₀ ₀ ₁₉ 1~00 2G 3 3 0 ~ ₃₂ 1"l .. O 18 ? ₂ ₀ 0 2? 1011 13 G '7 0 0 26 1012 15 8 ('\ ₁ ₀ ₃₃ 1013 00 _._{..,._} ₉

r

₀ ₀ _4'7 H'14 31 9 13 3 0 55 1015 ? ₂₅ h ~ 4 ? l01R Gef'n p;es;sewent:~

Aq g0V01!?; vc.n cUs tekort a an v1oerruimt(' iq die

mic'l--"4G oorg;f'plaaq .Di t hf't nor; onc'c>r cUtO> hoof van cU0

Ver-~ni~~n nkool ~Orsq~orte~r,rn&8r q()U ho~~~koolqt&tuq

Vf'r-kry qo~ra dit ~0no~gqaam ontwikkel h8t. 2

d~1ing van d1A qkool in 1Pl2 nog nie uitgn~iq iq nio.

MR"\ uit8rg qN'9.k₁ma r in \1ri'lknnt'l.f' ~··aq dio vordflring rAte>r en

h~t

gAmmidelc'ln rAqu1taat iA vPo1

bevre~1gander.u

3

If

1. Ger-;c"wenq ~t'put c'l.i8 c.in j oerne.e.1 van die VerenigCI.e Skoo 1 Jaa.rvElrq1ae r:n J oernaa1 van die Dorp-~kool

2.Report for the Year ~ndo0 31qt December 1r1'7,62 3. Jonrnaa1 van die Vereni~~e Skool,ged. 23 Nov. 1Sl5

(4)

In 101? 1~ die af~~1ing ~e~ign deur ~ic vo1g~nd~

oncl_er,,.'Y"'l~r'1ll

Mnr, J.H.Pienaar (Hoof) Enge 1R II _C.L.N.Prink ₁_'-!i.qkunde

II

,,,

_.D.Brink

II _{D .A, L. Na.ur.n} _{En>:!;'e1q en I..atyn}

II _{J.A.00"1thuizen} _{Natuur- Pn} _C~keikunC.~

II _J_.A._~pruyt

lf" t~cHk; ook het Cl.ie in~:~pekteurq c'l.ie indruk ~.reggedra fl.at cUe pPrl'lone~1 ~ntOA!=liarttir.q in hu11P wsrk ,,,a~. :laE.r ~!B.R

35

1e~rlin~e

1n

~i2 afdf"lin~.

2

0D ? Februarie 1918 het tie Rko0lra~d kanni~

ge-kry ~nt fi8 mid~e1baro afdeling met ingang van die twee~e

.. 3

2t::N'-'-rtaal van daELrcUe jacr e.q hoe rRkoo1 erkcn ~au worcl., en nt:. (le Sf'ptemb~rvak&n<~ie het r.iG permanent~ hoof ;dr.H.

4 Gut ;chf' 1qy no~ a.anva.ar.

Dr. Gut<1chc i"l op 18 Ju118 1860 op King \'l1111amA Town

[COrnro en da.e..r het hy qy P-""rAte onC!.arwyR ontvang, Aan cU~o

G~~naoiurn Ho~~qkool 1n M~mc1,~uitqland,het hy ~y qtudiqa voo1t~8qit 0n later h~t hy ann ~ic 8pur~0on Co11e~e An aan die Ha110 TTni v~r&:~i te 1 t ~<' qtude ~r. Na vBrder9 Rtuc.ie

1. J':lernat'-1 ven (U9 Vf'rcnigdfl Skool,Ja.n. lC'17

2. Ihi~,~ed. 21.5.1Pl?

3.N':ltu18 van fl.i0 B1oemhofafl Skoolrae..d ~ecl..7.2.lr'l8 "1. .Tnf'rnaal van c'liP Chri qt ie.na"~e Hns'rqkool.

(5)

18°4 tot 10 _{04 aq prsfik&nt} _hr~i~ Dnitq1and am Elan c_ie TTniver~iteit v

V'unaf F'lh tot Ssptemb8r 1("18 T

k~ qkoo1 OD Steyngburg,l

In 1~10 h~t ~ia On~8rwyq~~par van In koqhuiq in ~ie von~litqig g8

oor1o~qtosqtanf ~ mo~q n~ 1°14 van

r:al Hotrl ~~t in Forqmnn~trn~t en in ~ nn~nw~ng van dis ho~~qkon1 ge1~~'

::' n aq koqhuiq vir 25 12 'rlin/?;:: ing

_ ~ _ J,. • •

p hull!" g0neern 0n in hif!rr_i 4

• _ J, ~i~ volgandG qnq jaar.

~on oak nie nan die ~8hoef

~. Die Nigel Ec

:::, • • '~-T ,J rsle.g 1~10, 2F 2 (Eng:81 n e TTl t ga~'Te ) 7," Fotule ve.n (1.1 e B1oemhofAe Skoo1raac_ ger.•

01. IrlCt,noek h

0 . Ibid

115

Oos-Londen vanaf is hy weer na van Erlangen sy

dok-Engels te behaal van die

Publie-die aanbou maar weens die bouplanne

afge-in sy pogafge-ings die hoërskool, die

seuns Die

Imps-rial onmiddelikke

in huur geneem Seuns en

dog-gehuisves word van die inrig-hoedanigheid gedien Mnr. en mev.

vir die volgende ses jaar.

ondoelmatig nie, maar groeiende behoeftes

is ñ gebou 32 dogters onderdak jaar het weer verloop, voordat

(6)

uit-5.Leerlin~~ en qkoo1~eqnek.

Tra n9vaa1 Wfig in 1r10,~wo1maran9qta~ het in lr20 ! hoe'r9kool en SchvTeiz.er-Reneke in 1r-26 In miele.e1ha

re af~e1in~ g~kry2) hst ~i9 inri~t1n~ ~y 1eArlinge

onr In groat ~ebie~ getrek. Die volgende qtatigtie

ne em het :3 F' 1" 35 1"18 1('1~

· ...

53 51" lr'21 1('23 1:2<1 • ••• :4

· ...

100

· .

. .

18"

hofge qko1s 1~~r11n~s vir Rt.VII in9kryf,ma ar in lr2 1"1 'n qt.VlII-k1aQ aan B1oemhof toe~eken.4 Hlerdie _I

afhank1ik en e.g ris l2:etE'.l g~91 ag('1.sq k1s1n ~,raq, 1"1

0.1(' hns'r"'!koo1 98 1nql:rV1,r1ng na('1.81112; c.aarc.ellr getref.

klein d&t met ~i8 D~partGmcnt van On~erwyq oor8sn~e kom i9 '):11 - tn aanta1 Cru1PG1ingdvoorl-ra a rd81ik oor te

.' \

plaaq.6 Hulls vor~erinf Wa"1 q~ hevredl~end d ~en VRn hu11e ann die e1nde van die j~ar gedr

nie.? Ook van die nabur1~e Qkonl op Warrenton 19 1e

r.

V

1.

bla d"lY iE'.

2. Jaarverg1ae 1('20 en 1~26

3. Ge~eweng geput uit Jaarverq1fie •

4. Notu1e van dis P1oemhofqe Skoo1raa d,Boek 6

5. Jr)srnaa l vr·n die Chrigtianaqe Hos·rqkoo1,Jan. 1"2 6. Ibid, 23 Jan.1('lr en 2" Jan 1('81

". Ibid,De9. 1r1" en 1:21

(7)

1

1in~e in stR. VIII te>t X inp;~qkryNe , maar dit hat

0 p0edig ge~1yk dnt die inrigting vir gy ~r0ei op die

Die honf het dik~cl~ eRngeteke• da~ d1e

8knolbe-d~-e -h=~,,,e r i ngA _{d"'ur die volgende Ayferq ge~tuar:}2

1~18 4h uit 53

l"lr 58 uit sr-1~·2o r-3 _u1t :'4

6.Ekc;Umenuits1ae.

Di8 inrigtin~ het nie a11enn sy groe1 oar dis

ook aan die:- "lki tterenc.e n1 t~lae 1.n cUe o-oenbare ek-qameng aan dis sin~e van die dcrd~ en vierde jare van

u1tt=t1ae van ~o.hoemde· ek~amens • 3 _•

Jaar Vorm

IV

S1aag Vopm

v

s1aag

1r19 8 5 4 3

1~ 1:' 8 8 5 3

1020 20 16 (25% gBdru1p)

1()21 2o 20

,.,

, ,

1:'22 28 23 26 25

me kontro1e van die hoof nie ,maar ook die gevnlg van

1. V~l.Toe1atin~sre~1nter van ~ie Ch~1~~1anaAe Hoer-qknnl

3. Ge~eweQq, g~put uit die Jocrnaal van dl~

(8)

~ie dri0~aandelikqe toetse vir die e~ak leerlin~e op

82-terctae geree'1 is. 1

7.Ander aspekte van die skoal ~e bedrywighede. Die skoolle¥e van die le2rlinge ig aan~evul deur di~ ~e~one afdelin~q van Aport ROOA voetha1 en korfbal.

Rehalwe die opentaro debatAvereni~in~ waaraan

ho~~qkoolleerlin~e kon dcslne2m,het ~ie skool In eie ~~batqvereniging georganiReer wat om die ancter week

2

v~rgaO.er het.

Aan~esien Ran~ nie RY regmatige plek in die

le~r-vir die le~rlinr.;e van vormA IV en V ingeRtel.Hierdie

hyeenko~ste het later oak g~le~ntheid gehied vir die heo~fening van ~ie ~oordragkuns en die vcorganger ge-word van die kun8vereniging wet lat~r die kern van die kunAwedAtryCI.e vir die verre Weg-TranAva.al geword het. 3

( Dio tnqpeknieverqlec van die Rkool ~edurende.die

tydperk wat dr.r..utgche hoof pag, fe· ·n-tein die joer-naal inge qkrY".re nie en het waarRkynlik ve rlore [egaan)

8. Die ho~~Akool onder die heer W.D.Erink.

Dr.GutAohe iA hevorder tot die inApektoraat met kwar~aQl 1r.23 en 1A opgevolg

deur die h~Cir E.H.Le.ngenhorst t-.rat die prin.gipae.lspos

4

vir anderhalf ja~r bekleo het. Die heer Wt~.Brink w~t Aenert 1°16 op die pereoncel van die midde~bare

afde-J ~ JoernElal van c".ie Chri.<?tianttA~ Hoe'r~kool, Jan .1020

2,Mee~edeel deur verskeie oud-leerlin~e van die qkool, mev.l.E. Buye,mnr.J.du Toit.

3. Blank en Blou 1044, 27

(9)

110

lin~ ~e~ien het,is revorder tot hoof ~n hy het die

in-ri~ting in hierdi2 ho~0an1gheid ~edien vir die

volg~n-de l?

a.Geboue en terre1n.

Die nuwe skoolgehou op ~rwe 5~ - 62 iA op die

openin~qdag van die eerste kwartaal 1024 betrek.2 Aan-3

~eaien 'n dalin~ in die lnqkrywin~ 1ngetree het , ¥8.~

die rulmte voldoende vir die volgends ja.re.~~et inga.ng

van lr44 18 die 8t.VI le0r11n~e van die ~laasllke laer-Akool na die ho~~qkool oor~eplaas en Redertdien beloop

die 1nAkryvr1ng onp-eveer 300. 4

Die Rkc0ltert'3in h2t tlanvanklik vier erNe l:eslaant

mc.:.ar in 104.2 i.g no~ t"i.~re~ e.angekoop5 ~oda.t voetbalvelde,

~

korfl:albane,te~nis- ~n jukskeibane aangcls kon word.

voorraa~ iA blomtu1net~raRperke en ~ierbome aa.ngeplant.

h.~eervakke.

]oewel die 1n~k:.."'Y1..r1ng gedurende die ja.re 1026

tot 1030 aanmerklik ~e~aal het,het J1e per9oneelsterkte onverandsrd gcbly sn die aantal le~rvakke i8 ult~ebrel

d~ur die toevoeging- va!'l landbou en houtF2rk vir Aeunq

en kookkung vir meigieB.5 Om van landbou 1_n _praktie8e

0nderwerp te maak,is drie watererwe aangekoop.In l£2?

moes die le~rvakke in En~els (ho~~) en :atyn af~eAkaf word om~at die beq~ikbars ler rkragte n1e 1_{n wyer} _keuse

toe~elaat het nis.

cl.Koshu1Ae.

rie

be9kikhare kOAhUiAgeriewe het d~e inrig~ing ~Je>tule8 va.n eli e Bloemhofse Skoo+.r.aad, Boeke

8-1.2

Joern~a1 van die Chr1At1anase Ho~qkool 182A-1044

2o Joernaal van die Christiana~e Ho~~9kool 1C24 3. Jaarverqlae 102~: 1~34

4. JaarverRlae 1041- 1045

5o Notule van ~ie Beheren~e Li~~aam, Chr.Ho~~9kool

(10)

8e groel tot 1_{n mate} ~ec:;trem _{en ho}_a_wel _die ~eherende

11~gae,:n_ ;yv.reri~ opgetres het on. ver'b.eterin!2: te verkry, het c.~. t tot 1011 rr,eduur voordat cUe nu~·re P;Aroue ,die yan-duynkoqhuil'l ~.,aaraa.n £61,00C "be<:Jtee i11 op 1n ruim

per-1

Aee1 aan VonrtrskkerRtraat,in gebruik gon2em kon word.

maRr daQr word vonrpit~e~ien na verbeterings in hierdie 1-'emte.

c..

B1anl.: en R1ou 11 •

II

Dlo c:;ko~l h~t 1n "belangrike prostac:;le _~elewer

toE' c'l.ie e-:>r<1te ui t~a~.r~ ve.n qy jaarbla.ct, Plank en ?lou,"

II

in 1r3r die 1ig geqien hst. Dithet 10 h1adAY~ h~81aan

~'~portv:=:r91&8 en art ike 18 oor ve r"lk111endC' onde rt•rerpe

re-v.:. t. 2

vier. In C..ie vonr1.·roord hst die heer Theo

'l?f.Janc.rell,in-Qpekteur ·,r:.n onf8r~.ryc:; ,die Rkoo1 p;c1uk ~- ens mot die in-/ houd van ~ie b1a~ en ~ie redBk9ie ver8eksr dat die

in-"

houd van voriQ:o ui tgat-·e.<J nog a1 tyd die e.1lerac.ngenaam-Rtc indrukk.e by die 18REJr verNek. 11

e.In"lpeksieverc:;1ae.

Die inRpek8ierapport van 102'7 wag AO g;un'ltig dat d.ie l::eherende 11~!:aam e.an cUe hoof en per'lonee1 1 _n Akry-Hfl van gelukl•renRing en Na.?.rcl.ering p:eriP; het. 3

Die ro..pnort het o.a~ F-;erneld: wat beqonder meeval

II

1~ {at 1n plekk1e in~eruim is vir A&ng;dat i1e

kadet-korr·s Aterk 0nt1..rikkel en vir ligQ:ae.mF:Joefeninge

vo0r-I.

Joern&Al van d~e Chr1Atiana8e Hoer~ko0I gec.27.'7.!~41 2. Blank en R1ou 1030

(11)

121

~lening: !lla&.k.Ook l:'eAte.e.n r n Roo1krui"!-EI.fde11ng' ae..n die

I 1

werkAaarnheds wa&rvan die hGle Akonl d~~~neem.~

In 1030 hst die in~pektGur~ di2 ~2langAte1lin~ van die perq on;,:,., 1 in dis ~u1 te!!luur"lo r.:>C.ryNighec1.G van die

8koo1 aanr:~pryA,Die onderHyserq het almal hu1le deel hy-:-~edra om die 1ewe van die Akoliere aan te vu1 en te ver-• at~.n~enB.am .Duar r·'a~ voorsienin~ gemaa.k vir somer- en torin-terAport. T.o.v. landbouonderwyA iA die volgende aan die hand ~edoen : ~ls ult~.s.ngqpunt rnoet ~ees die ~rand en ~e•tragAe en hulle hAh0efteq en ver:;igte~:~. Die le~rge.n~e van die v~rqkillende qtanderdg meet 8~ ingeri~ ~ee8 dat hulle aaneenglul t 2n 1 n geh.c-·el ~i tm~ak. 2 raa.r ie ook aan die hand ~edo0n dat di~ verskillend~ klaskamerq Ao-vee1 monntlik &q ondei"' .. •rsrpkamerR 11 ing-erig Nord ,,,as.r

"

diP n?d1~c atmogfeer deur vnrPiering,illuqtraAieq en

3

hulpm1c.de1g r;e gkep kan 1..rord.

mneA d~e inspekgleverglag op ~ic nadelige uitwerking

daarv&n 0p die onderwyq van AfrikaanA wyq.~ic hoof het

te neem en a~ h1erd1e re~~ing deurgevoer word,kon ~root

ver1o-rar;tingq P;ekoestsr Y.·.'ord.

In vertand met ~ie onderwy9 van m~te91A is aan die

hand gedocn dat indi2n moontlik mos~ die v&k in d~.

eenvormighei~ vRn motodes beter resu1tate in die hand

2. Ibict 28.0.1~30 3~ Ihid

(12)

likheid op die qkoolterrein.netheid in dieklaqk&mers en algemene or&elikheid hierdie sienAkarpe aA karaktervnr-M?-nde fakt~re aan te ,,rE\ nc. • . 1

we?r ~ewy~. 'n Tak va~ dis Vonrtrekkerbeweging iA in die

v~rdi~nqtelike werk word o~ hierdie gebied

fSd~en.Be-een on<'.ert:<~"yRer opp:sclra en om o.ie nn~.er,•ry1=1 _{vHn hi8r0.ie} VO.k

doeltreffender tf :nae.k, 1~=; _{o.ie &;:s'hruik van 'n vakkamer}

t,re e r l;-:kl;;mt0'"ln.D.te ~'~k0ol het n~;:; nie oor •n l ""e qkt.:.!Iler

ceqk1k nie en nic ~ev~lglike verArreiding van die b ihl1o-t8rkhoeke in d.ie verqkill0nde klar.~kamerq ,.ra.R on,._:;e:..rens. 2

mePr ;ee~drif a£n die ~ag gels het in 1~4~ &A ~e~urende

cUn vor1; s jE :-:r; hull8 hPt C..ie ~krift~like \'rerk van dis

II

~o~ryn in die h~lc or~aniqa.qie van RY 8kool." lie p2il

~~t 1n {i e la2rva.kke behasl iq,w&R hevred1gend, 2

In Junie 1S43 het ~ie he0 r Rr1nk afgotre~ nadat hy

en hY het dis o·r~anent9 ar nqtelling aan die he~in van 1041

aanv a~\r. 3

2. Ttid, fee .• 10.10.1S37

(13)

123

n.samevatting.

Godur0nda f~e rspu~likeinn~ tydperk iq weini~ tot

qt~nd ~ebrin; nm mid~el~&re onderwyR 1n nlek te gee in die

onderwyn v~n hierdia ~ebied. rreedn in 1008 het eie Aknol-rauct h0m die mlkptrnt ~est3l nrn 1n midfel~are afdelin~ vir Chri8tian~ te v~rkry en nadat dit tnt ~tand gekom an

hn~~~knnl-statuA vRrkry het,het die inrigting ~et r&Rse

9krefe vnnruitgegaan,Skool;eboue en knAhuiqe iR mattertyd in ~~truik ~en0em,maer teen die einde van lr45 hat bale onontheerlike ~eriewe nog onthreek.