hoofdredacteur Aike Kamphuis Veering veld 1
1541 SG Koog aan de Zaan 0 7 5 -6 3 5 3 5 0 9 / 0 6 -5 0 6 2 8 4 2 8 kamphuis_a@let.vu.nl eindredacteur Karin Reynen Damstraat 61 3531 B T Utrecht 0 3 0 -2 9 7 0 6 7 7 fotoredacteur Erik M eijer Nieuwstraat 33 2771 XH Boskoop 0 1 7 2 -2 1 7 0 9 1 / 0 6 -5 1 9 5 1 2 0 9 jovdfr@hotmail.com redacteur M arije Roos R. Feithlaan 1 1 1401 AT Bussum 0 3 5 -6 9 3 6 7 9 0 columnist Rogier Klimbie 0 2 0 -6 2 5 0 5 3 6 feuilletonist Marcel Homan 0 6 -2 2 4 9 4 5 0 6 Algemeen Secretariaat Herengracht 38a 2511 EJ Den Haag tel. 0 7 0 -3 6 2 2 4 3 3 fax 0 7 0 -3 6 1 7 3 0 4 http://www.jovd.nl jovd@wxs.nl
r
i
. □ Ja, ik wil lid worden van de JOVD
' □ Ik w il meer informatie over de JOVD
I
I
I Voornaam ... ■ Achternaam ... J Geboortedatum ... m/v • Adres ... I I Plaats ... I Postcode ... ! Telefoon ... landelijk voorzitter Robin Bremekamp Van Ostadestraat 290-IV1 0 7 3 T W Amsterdam 0 2 0 -6 7 1 6 7 2 5 / 0 6 -5 1 8 0 4 9 6 1 r.bremekamp@wxs.nl algemeen secretaris Sven Planken Sint Peterlaan 4 2 6821 HJ Arnhem 0 2 6 -3 5 1 3 4 2 5 / 0 6 -2 2 4 7 0 5 6 4 jovdas@hotmail.com landelijk penningmeester Guido van Aardenne Hereweg 4 4
9 7 2 5 AE Groningen
0 5 0 -5 2 5 2 8 8 0 / 0 6 - 2 2 7 7 3 9 5 0 jovdlp@hotmail.com
vice-voorzitter Remco van Lunteren
Veldm. Montgomerylaan 4 0 0 5 6 2 3 LD Eindhoven
0 4 0 -2 4 6 0 2 9 8 / 0 6 -5 1 4 1 2 9 6 8 jovdvv@hotmail.com
AB externe voorlichting en politiek Jeroen de Veth Dordtselaan 27a 3081 BD Rotterdam 0 1 0 -4 8 4 0 7 4 5 / 0 6 -5 3 8 7 7 3 8 3 jovdabvp@hotmail.com AB organisatie Thomas Berghuijs Amsterdamsestraatweg 6 1 1 b 3 5 5 3 EJ Utrecht 0 3 0 -2 4 3 9 6 6 9 / 0 6 - 2 2 1 5 7 0 9 7 kwt.berghuys@mailcity.com
n
JOVD Algemeen
Secretariaat
Herengracht 38A
2511 EJ Den Haag
Colofon
Driemaster is het onafhankelijke ver- enigingsperiodiek van de onafhan kelijke liberale Jongeren Organisatie V rijheid en Democratie. Oplage rond 2 0 0 0 stuks. Advertentie tarieven te verkrijgen bij de Landelijk Penningmeester.
N iets uit deze uitgave mag op welke w ijz e dan ook verspreid, opgeslagen of verveelvou digd worden, dan met uitdrukkelijke en schrif telijke toestemming van de Hoofdredacteur. Zo a ls neergelegd in de Landelijke Statuten en het Redactie Reglement, bepaalt de Hoofdredacteur, in sam enspraak met de Driemaster Redactie, de redactionele formule. H ij is alleen aan de Algemene Vergadering verantwoording schuldig. De Hoofdredacteur za l niet tot plaatsing van stukken overgaan die de vereniging onevenredig kunnen bena delen.
De visie die uit de artikelen spreekt is niet noodzakelijk de v isie van de JOVD als ver eniging, noch de v isie van het Hoofdbestuur, noch de visie van de redactie, tenzij een en ander uitdrukkelijk is aangegeven.
U ite rste aanleverdatum van a rtike le n : 1 5 m aart 1 9 9 9
Redactioneel
Z o , alweer ons tweede nummer. Ja, de tijd gaat erg snel voorbij. W ij hebben geleerd van de foutjes die in het vorige nummer z ijn gemaakt en w ij kunnen dan ook met een gerust hart zeggen dat deze D riem aster nog beter is geworden.
De redactie heeft een nieuw lid mogen verwelkomen. M a rije Roos za l zich in het vervolg in ieder geval bezig houden met 'Achterkant van het G e lijk '.
Graag w il ik hiervandaan namens de redactie de hele vereniging feli citeren met haar v ijftig ja rig bestaan. Het za l niet verwonderen dat dit tiende Lustrum een promi nente plaats heeft in deze editie. Z o z ijn w ij bijzonde r trots op het feit dat Driemaster een exclusief b lik w ordt gegund in het Lustrumboek, dat za l verschijnen ter gelegenheid van het Lustrumcongres. Het is min of meer traditie dat ik nu zeg dat de komende vijftig jaar net zo mooi, of ze lfs nog mooier zullen worden, en bij deze heb ik het dan maar meteen gedaan.
W el w il ik hierbij een kanttekening maken. A ls de JOVD nog vijftig jaar verder w il gaan, za l z ij een toegevoegde waarde moeten b lij
ven houden binnen het geheel van organisaties dat zich, net als de JO V D , richt op de jongeren. Daartoe is het noodzakelijk dat w ij ons constant bewust z ijn van die elementen die ons onderscheiden van de rest, namelijk de politiek, het liberalism e en onze onafhanke lijkheid . Dit is een verantwoorde lijkheid voor alle leden!
Ik hoop U alle te zien op het Lustrumcongres. A ike Kamphuis Uw Hoofdredacteur,
Inhoud
2 Colofon 2 Infobon 3 Redactioneel4 Interview met D. Dees 7 Voorzitterswoord
8 Reactie op: Liberalism e en Democratie 10 Lustrumcongres Opgavebon 12 V ijf JOVD-Jaren 14 Afdelingsdossier: Breda 15 Feuilleton 16 Vergeten voorgangers 18 Het W AO -spook 21 Besluitenlijst 2 2 Oproepjes 2 3 Liberale Agenda 2 3 Internationale Agenda 2 4 Achterkant van het G e lijk
Vele reacties hebben de redactie van Driemaster bereikt over het artikel dat dhr. De W o lf in januari publiceerde. Lees de reactie van de anc/ere liberalen op pagina 8 en verder.
v#/
Wy W y
W-'-' W W
V v
Dick Dees za l op het Lustrumcongres worden benoemd tot erelid van de JOVD, maar wie is hij, wat doet hij en waarom wordt juist hij erelid. Ontmoet dhr. Dees op pagina 4 en verder.
Dick Dees, een gesprek met een erelid
D h r.
D .
D ees
is
Eerste
K a m e r lid v o o r d e V V D .
Sinds 1 9 7 2 is hij actief in
d e
la n d e lijk e
p o litie k .
Slechts een ja a r n a d a t hij
het v o o rz itte rs c h a p v a n de
J O V D n e e rle g d e k w a m hij
a l in d e T w e e d e K a m e r
terecht. In L u b b e rs -ll w a s
hij
s ta a ts s e c re ta ris
v o o r
V o lk s g e z o n d h e id en S p o rt.
V a n w e g e zijn v o o r t d u r e n
d e b e tro k k e n h e id bij d e
J O V D z a l d h r. D . Dees o p
h e t L u s tru m c o n g re s w o r
d e n b e n o e m d tot e re lid .
W a t d o e t u te g e n w o o r d ig ?
Sin d s 1 9 9 5 z it ik in de Eerste Kamer. Daarnaast heb ik ver schillende andere functies die in twee categorieën uiteen vallen. Aan de ene kant functies in mijn hoedanigheid van nationaal par lementariër en aan de andere kant functies die te maken heb ben met mijn grootste 'p a ssie' naast de politiek, namelijk de volksgezondheid.W at de eerste categorie betreft ben ik lid van de parlementaire vergadering van de Raad van Europa, lid van het W EU-assem - bly en lid van het Benelux-parle- ment. Dat is een orgaan van de Benelux Economische Unie. Ik ben er voorzitter van de commis sie O n d e rw ijs, Cultuur en Volksgezondheid. W ij houden ons vooral met concrete, niet spectaculaire, g re n so ve rsc h rij dende problemen bezig.
Binnen de volksgezondheid ben ik voorzitter van Stichting Zorg
door Aike Kamphuis
O nderzoek Nederland (ZO N ), een nieuw zelfstandig bestuursor gaan. Deze stichting werkt onder ministeriële verantwoordelijkheid en is in feite een intermediaire o rg a n isa tie die in opdracht onderzoek uitzet met gebruikma king van andere instellingen. Naast dit voorzitterschap heb ik een aantal kleinere functies zo a ls kro o n lid van het Centraal Orgaan Tarieven Gezondheids zo rg en liberaal (!) voorzitter van de Raad van C om m issarissen van een zorgverzekereraar die voortkom t uit een katholieke arbeidersbeweging. Sin d s vorige week ben ik voorzitter van het Platform Aanpak Wachtlijsten en Wachttijden in de Gezondheids zo rg . In dit platform z ijn alle par tijen vertegenwoordigd, de werk gevers, de werknemers, zieken huizen enzovoort. Dit nationale platform moet plannen uitwerken om de wachttijden naar aan vaardbare proporties terug te dringen.
H o e c o m b in e e rt u z o v e e l
v e rs c h ille n d e functies m et
e lk a a r?
Som s verandert het inderdaad per uur! W at ik heb moeten leren is goed plannen. Vooral het lees werk is erg veel en moet vaak laat in de avond of in de week enden gebeuren.
Toch is het een bewuste keuze geweest. In 1 9 7 2 , nog lid van de JOVD, ging ik de Tweede Kamer in. Daar heb ik, met een onder breking als staatsecretaris van 1 9 8 6 tot 1 9 8 9 , tot 1 9 9 5 geze
ten. Dat was alles meer dan fullti me. Toen werd ik gepolst voor de Eerste Kamer. Omdat ik niet wilde dat men mij metaalmoe heid kon aanwrijven, ik zat ten slotte al meer dan twintig jaar in de Tweede Kamer, en ik de poli tiek toch niet wilde missen, vond ik het een mooie stap om over te gaan. Temeer omdat ik naast het Eerste Kam erwerk genoeg ruimte zou hebben om allerlei functies in de ge zo n d he id szo rg te gaan doen, iets waar ik nog nooit echt tijd voor had gehad.
U b e n t u hele le ve n al in de
p o litie k
g e w e e s t ,
m a a r
w a n n e e r b e g o n bij u de
interesse v o o r d e p o litie k
en w a n n e e r w e r d u lid v a n
d e J O V D ?
In mijn H BS-tijd , in het begin van de ze stig er jaren, had ik zowel voor geschiedenis als voor aard rijkskunde een leraar die zo rood als een kroot was. De tijdens de lessen gevoerde discussies stimu leerden mijn politiek bew ustzijn. Vervolgens ben ik door vrienden en een vriendinnetje gevraagd om mee te gaan naar het JOVD- Lustrumcongres in 1 9 6 4 in Krasnapolsky. Daarna ben ik lid geworden van de afdeling Breda. Van 1 9 6 4 tot 1 9 6 7 was ik namens de JOVD voorzitter van het Politiek Jongerencontact in Breda. Dit was een samenwer king tussen de verschillende jon gerenorganisaties.
Driemaster-redactie. In 1 9 6 8 werd ik vice- vo orzitter politiek in het hoofdbe stuur. Kort daarna, van 1 9 6 9 tot 1 9 7 1 , werd ik landelijk voorzitter.
U v o lg d e H e n k B o sm a als
v o o r z it t e r o p . B o s m a w a s
d u id e lijk gericht o p D '6 6 , ter
w ijl u w a r m e r e b a n d e n m et
d e W D v o o rs to n d , hoe g in g
d a t toen en w a t is u w h u id i
g e visie o p d e s a m e n w e rk in g
tussen W D en J O V D ?
Ik werd v o o rzitte r op het Lustrum congres in Emmen. Het hoofdbestuur Bosma wenste een eind te maken aan de in haar ogen hypocriete houding van de JO VD en vond dat de vereniging maar gewoon moest toegeven dat z ij bij de VVD hoorde. Tijde ns het bewuste congres in Emmen lag er een conceptovereenkomst met de VVD op tafel waarin de banden tussen beide organisaties werden versterkt.
Die zaterdag was er in verband met het Lustrum een forum van alle oud-vo o rzitte rs. Een slim m e Am sterdamm er stelde toen de vraag wat z ij vonden van de voor gestelde institutionalisering van de banden tussen VVD en JO VD. De ene na de andere voorzitter ze i daarop dat dat nooit moest gebeu ren, ze lfs W ie g e l. Tijd e n s huishou d e lijk op zondag was de hele stemming omgeslagen. Aan mij als kand idaat-voorzitter werd gevraagd wat mijn menig was. Ik koos toen voor de formulering dat de JOVD een politiek onafhankelij ke jongerenorganisatie is, die zich vooral richt op de VVD, zonder dat dit contacten met andere politieke en maatschappelijke organisaties uitsluit. Deze kern staat voor mij nog steeds overeind.
De politieke en organisatorische onafhankelijkheid is van giganti sche waarde. Zonder deze onaf
hankelijkheid kon en kan de JOVD haar kritische functie ten opzichte van het Liberalisme niet vervullen. De JO VD is het kritisch geweten van het Liberalisme.
In de tweede plaats heeft een onaf hankelijke JO VD ook aantrekkings kracht op jongeren die geen lid van de VVD z ijn en nooit willen w orden. H ie rd o o r bundelt de JOVD liberale jongeren in de ver strooiing.
Ten derde, teveel inkadering bin nen de VVD gaat ten koste gaan van de politieke vorming en scho ling. De JO VD is toch een soort laboratorium waar je mag experi menteren. Het laten botsen van meningen kan daar een doel z ijn om achter je eigen mening te komen. Binnen een politieke partij is de ruimte daarvoor toch veel beperkter.
W a t is v o o r u d e b etek en is
v a n het Lib e ra lis m e ?
Ik ben altijd tegenstander geweest van politici die niet geloven in poli
tieke principes. Ik geloof in heldere politieke principes waaraan je je eigen mening kunt toetsen. Hierdoor heb je een bepaald refe rentiekader waardoor je veel con sistenter kunt werken. Pragmatisme vind ik een verarming. Daarom vind ik het zo goed dat de JOVD zich nog steeds bezig houdt met haar beginselverklaring.
Sommigen vragen zich wel eens af, of het liberalism e niet al alles heeft bereikt. Ik zeg van niet. K ijk naar het vrijheidsbeginsel. Z e lf ben ik altijd een groot voorstander geweest van de vier vrijheden van Roosevelt; freedom of speech, free- dom of w o rship , freedom from fear, en freedom from want. K ijk met deze begrippen vervolgens naar de Nederlandse samenleving met z ijn racisme en vandalisme, en k ijk mondiaal naar de welvaarts ontwikkelingen, naar onderdruk king en oorlog. Het is dan duidelijk dat het Liberalisme nog een hele hoop te doen heeft, leder jaar moeten er stappen vooruit worden gezet. De vrouwen, de allochto nen, z ij moeten kansen, vrijheden krijgen om te participeren in de samenleving
Z o u
u
z ic h z e lf
w ille n
o m s c h rijjv e n a ls e e n o n t -
p lo o iin g s lib e ra a l?
Oh ja, in hart en nieren. Het tot ontwikkeling brengen van talenten en gelijke kansen moet worden gestimuleerd. Met name Haya van Someren was in mijn ogen een exponent van deze stroming. Ze lf hang ik het graag op aan het reali seren van meer vrijheden voor individuen en dan denk ik met name aan de vie r vrijheden van Roosevelt.
samenhang gebracht met de verantwoordelijkheid die je jegens als naasten hebt. Dat wordt snel ver geten.
A ls u d e J O V D uit u w tijd
v e rg e lijk t m e t d e J O V D v a n
n u , w a t v a lt u d a n het
m eeste o p ?
Z e lf heb ik meegemaakt hoe de JO VD veranderde van een stu
dieclub met een hoog blazerge- halte naar een JO VD die veel meer actiegericht w a s. Deze actiegerichtheid had vooral tot doel onze ideeën ingang te doen vinden binnen de VVD.
W ij waren natuurlijk erg beïn vloed door de roerige jaren ze stig . Z o discussieerden w ij ze lfs over vraag of Castro's Cuba aanvaardbaar was. W ij geloof den destijds toch meer in de maakbaarheid van de samenle ving. N ik s moest vaststaand w or den aangenomen E r moest w or den geëxperimenteerd en ver nieuwd en soms ging het er meer om dat er werd vernieuwd, dan dat er een bepaald doel werd bereikt. De huidige JO VD staat meer met beide benen op de grond. Z ij heeft een beter oog voor de maatschappelijke reali teit, zonder dat z ij haar kritische gewetensfunctie verloren heeft. De kracht van de JO VD vind ik dat fundamentele d isc u ssie s, zo a ls over de beginselverklaring en over de organisatiestructuur steeds opnieuw worden gevoerd. Het geeft aan dat de JOVD een vitale organisatie is. Z o vind ik in de huidige reorganisatieplannen een aantal sterke punten, omdat is gezocht naar een nieuwe weg. Juist de JO VD heeft een voorhoe de functie voor het ontwikkelen van methodes om de politieke participatie van jongeren te ver
groten. A ls het slaagt kan het een voorbeeld z ijn voor de politieke partijen.
N u n o g eve n tw e e actuele
z a k e n . J . H a m e l, v o o rz itte r
v a n d e ra a d v a n bestu ur
v a n A cad em isch Z ie k e n h u is
G ro n in g e n , pleitte e r k o rt
ge led en v o o r o m patiënten
d ie b e re id w a r e n d a a r v o o r
te b e ta le n , e e rd e r te he lpen .
V in d t u d a t a a n v a a r d b a a r?
Het heeft niet mijn eerste voor keur. E r z ijn andere wegen waar langs je het probleem veel beter kunt oplossen. In het platform waar ik nu ze lf voorzitter van ben z ijn w ij bezig met het zoeken van oplossingen juist om het plan van Hamel te voorkomen. W ij willen wachttijden verkorten voor ieder een. Voorrang bij ziekenhuizen moet toch vooral worden beoor deeld aan de hand van medische criteria en niet door sociale status en inkomen.Het platform heeft voorstellen gedaan om het hele logistieke proces, van binnenkomst bij de poliklinie k tot aan de operatie tafel, te vernieuwen, een 'rede- sig n '. Een ander voorstel is om voor ziektebeelden die veelvul dig voorkomen, zo a ls stress en rugklachten, landelijke expertise centra op te richten die de kennis daarover kunnen verzam elen. Deze voorstellen komen tege moet aan zowel de wensen van de werknemers als de werkge vers. Het plan-Hamel is slechts een laatste alternatief.
X e n o tra n s p la n ta tie s , tra n s
p la n t a t ie
v a n
d ie r lijk e
o rg a n e n in d e m e n s , k a n
een o p lo s s in g zijn v o o r het
g ro te te k o rt a a n d o n o r o r
g a n e n . V i n d t u d it ee n
a c ce p ta b e le o p lo s s in g ?
Toevallig ben ik net terug uit Straatsburg waar ik voor de par lementaire vergadering van de Raad van Europa rapporteur was over dit onderwerp. Je moet je afvragen of het aanvaardbaar is gezien vanuit de bescherming van dieren. Daarover moet je zeer genuanceerd z ijn . D ierlijke organen zou je slechts in uiterste noodzaak moeten gebruiken, je moet eerst naar alternatieven k ij ken.
O ok kan er een probleem ont staan over de vraag welke dieren je wel en welke je niet mag gebruiken voor xenotransplanta- tie. Heel goed denkbaar is dat men het in Nederland wel aan vaardbaar vindt dat varkens w or den gebruikt, maar niet dat mens apen hiervoor worden gebruikt. De parlementaire vergadering van de Raad van Europa heeft unaniem besloten om aan te d rin gen op een moratorium, een wet telijk verbod, voor de toepassing van xenotransplantatie omdat het risico van epidemische infecties veel te groot is.
B e te k e n t d it d a n o o k d a t er
g e e n o n d e rz o e k m e e r m a g
w o r d e n
v e r r ic h t
n a a r
x e n o tra n s p la n ta tie ?
Aanvankelijk was dat inderdaad de bedoeling, maar na een amendement van mij is bepaald dat het onderzoek hierna juist krachtig gestimuleerd moet w or den. Alleen de Groenen en enke le Socialisten waren hier tegen. Tegelijkertijd moet er ook een ethisch debat in de samenleving worden gevoerd, met name over de positie van de dieren. Het moratorium houdt dus absoluut geen anti-technologie-houding in. Xenotransplantatie kan een zegen voor de mens z ijn . ■
De Voorzitter
door Robin Bremekamp
'Europese Commissie bijna naar huis gestuurd', kopte de Volkskrant op vrijdag 15 januari. Media en politici waren het er echter niet over eens of het Parlement zich weer had laten ringeloren door de Commissie, of dat de uitslag van de stemming als een overwinning van de democratische macht van het EP moet worden gezien. Van de leden van het EP had meer dan 4 0 % voor de motie van wantrou wen tegen de Commissie gestemd en de moties van wantrouwen tegen Cresson en M arin z ijn in behandeling genomen. M ijn s in zie n s z ijn de stemmingen uniek in de Europese geschiedenis en z ijn de controlemiddelen van het Parlement ten opzichte van de Commissie w e ze n lijk vergroot.
Te rw ijl het Europese Parlement in Brussel aan kracht en invloed heeft gewonnen, heeft Europa als gemeenschap in Kosovo aan inte g rite it ingeboet. Het bejubelde akkoord van de Holbrooke (een Amerikaan) heeft een niet
bevoeg-| A d u -U u U ie ]
RADIO 538
N U N Ó G B E T E R I N D E E T H E RTHE STATION OF A Y O U N G GENERATION
de organisa tie, de O V S E , ver a n tw o o rd e lijk gemaakt voor onvol doende toe-
g e r u s t e
w a a rne m e rs in een oo r lo g sg e b ie d .H e l a a s ,
maar niet geheel ver bazend is het slechtst denkbare scenario bewaarheid gewor den. N iet alleen de internationale gemeenschap, maar vooral de lan den van de Europese Unie zouden zich moeten schamen dat z ij wederom niet ze lf de verantwoor delijkheid hebben durven nemen om de problemen in Kosovo aan te pakken. Het pleidooi van Tony Bla ir voor de oprichting van een Europees leger dient dan ook door Nederland ondersteund te worden.
Te rw ijl Europa blijkbaar geen orde op zaken kan of w il stellen in eigen huis, is de rol van de Verenigde Naties in Kosovo al lang uitge speeld. In Kongo, volgens leider Kabilla een democratische repu bliek, probeert de Verenigde Naties wel een rol van betekenis te spelen. Helaas stellen, ondanks de inspanningen van Secretaris- Generaal Koffi Annan, de resulta ten teleur. De leden van de Veiligheidsraad trekken niet een lijn en de plaatselijke regeringen / dic tators laten zich weinig gelegen lig gen aan de opvattingen van de
Het Internationaal Sem inar tijdens het Lustrum Congres za l op boven genoemde onderwerpen nader ingaan. Terecht, want aan de voor avond van 21ste eeuw en een steeds verder globaliserende wereld is verregaande internationa le samenwerking een noodzaak. Helaas is het Europees Parlement een klein en zeldzaam internatio naal lichtpuntje. W ille n we Bosnië, Kosovo, Ruanda en Kongo in de volgende eeuw voorkomen, dan is intensivering van de samenwerking in intergouvernementele organisa ties en uitbreiding van het aantal supranationale org anisatie s een noodzaak. ■
Robin Bremekamp is Landelijk Voorzitter.
lisISlêrilIltïïl:
De Wolf in schaapskleren
In de vorige Driemaster stelt
Aschwin de Wolf, dat de ver
houding binnen het adagium
'vrijheid en democratie' meer
gespannen is dan men op het
eerste gezicht verwacht. O p
deze grond pleit De W olf voor
forse inperking van het aantal
terreinen, dat aan democrati
sche besluitvorming onderhe
vig is. Hij stelt de facto, dat
democratie te veel als dogm a
w o rd t
mis-
of
gebruikt.
Daarnaast koppelt hij dem o
cratie direct aan overheidsin
terventie. Het eerste, w a t De
W olf stelt is het laatste w a a r
mee ik het eens w il zijn. De
W olf beslecht de mijns inziens
vo o rtd ure nd e
strijd
tussen
democratie, het individu en het
vrije spel der maatschappelijke
krachten (e.g. de vrije markt)
te snel in het voordeel va n de
laatste twee en vervalt d aar
mee in een soortgelijk, door
hem zo gehekeld, dogmatis
me.
De W olf stelt zichzelf de vraag wat wel en wat niet object mag zijn van democratische besluitvorming en of er individuele rechten zijn , die niet bij meerderheidsbesluitvorming mogen worden geschonden. Uit zijn argumentatie blijkt al snel een voor ingenomen positie in plaats van het openminded zoeken naar een bear gumenteerd antwoord. Aan de hand van het ene voorbeeld van vic- timless crimes (i.c. de snackbarhou der met gokautomaten) stelt hij de bewegingsvrijheid van het individu in het algemeen bovengeschikt aan democratische besluitvorming. Natuurlijk zullen veel liberalen het met hem eens zijn, dat het
voor-door Jeroen de Veth
beeld van de snackbarhouder geen onderwerp van democratische besluitvorming had mogen zijn , maar niet bij alle liberalen zal dit tot de conclusie leiden, dat dat dan maar direct tot onvoorwaardelijke verheerlijking van de vrije markt overgegaan moet worden. Dit geldt in de eerste plaats voor de door De W olf amper genoemde grote groep ontplooiingsliberalen binnen de 'familie'. Maar daarnaast lijkt het me, dat er ook genoeg voorbeelden te bedenken zijn , die 'zelfs' klassiek- liberalen over willen laten aan col lectieve besluitvorming. Te denken valt aan bescherming van de recht staat, de uitgaven aan defensie, onderwijs en misschien zelfs een sociaal vangnet, infrastructuur en milieu.
~
7
.lt ^
6
-lköviA in l\<£in-
{n t& w g P v u r & p ï i g i t i n
Ai kta&&ïik-tïfriratin
titütUAi.
collectieve besluiten
M ijns inziens, en misschien zelfs naar de mening van een grote groep klassiek-liberalen, kunnen de bovenstaande zaken niet simpelweg en alleen aan de vrije markt danwel de individuele keuzemogelijkheid worden overgelaten. Want, hoe overtuigd De W olf kennelijk ook is van het dogma van de markt, net zoals democratie vertoont ook dit vrije spel der krachten onvolkomen heden. Daarnaast biedt individuele keuzemogelijkheid, hoe belangrijk het individu voor ons liberalen ook is, weinig soelaas als het gaat om (semi-)collectiviteiten als onderwijs,
de rechtstaat en defensie. De Wolf heeft weliswaar gelijk, als hij stelt dat de individuele keuzevrijheid in een vrije markt vaak overruled wordt door de democratie die individuen en hun middelen tot inzet maken van collectieve besluitvorming, de vraag is echter of dit dan altijd maar als onwenselijk bestempeld moet wor den. Gegeven de eerdergenoemde voorbeelden (en vele andere die ont plooiingsliberalen nog kunnen toe voegen) wil ik stellen van niet.
G ro n dw etsw ijzig in g?
Aschwin de W olf stelt later in zijn artikel, dat klassiek-liberalen er, gezien het eerder geconstateerde, goed aan zouden doen de Grondwet zo te herschrijven, dat inbreuk op individuele rechten niet meer mogelijk is. Slechts een 'enor me meerderheid' aldus De Wolf zou deze moeten kunnen wijzigen. Het laatste klinkt op zich al erg genoeg. Het dunkt me, dat De W olf hier het, contradictoire, dictatoriaat van de (weliswaar) klassiek-liberale meer derheid voorstaat. Contradictoir, omdat het liberalisme en de libera len voor zover ik die ken het alles behalve wenselijk beschouwen, dat een minderheid, waaronder ook anderen uit de liberale 'familie' (De W olf laat immers de ontplooiingsli beralen buiten beschouwing) onder drukt wordt door een meerderheid, ook al bestaat deze dan uit klassiek- liberalen. Deze laatsten mogen wat mij betreft dan zelfs niet meer als liberaal bestempeld worden, maar eerder als klassieke dictators.
klassiek-liberalen
Als slotsom van zijn artikel stelt De W olf in feite, dat klassiek-liberalen in deze tijd verdwaald zijn. Eigenlijk
zou het doel van een klassiek-liberale partij moeten zijn, dat hij de overheid en (volgens mijn vrije interpretatie) de democratie fors aan banden legt. De reden, waarom dit nog niet is gebeurd
en waarom klassiek-liberalen door gaans een stuk redelijker zijn, ligt vol gens De Wolf in hun verwovenheid met de politiek-bureaucratische indus trie en de hoeveelheid te verdelen jobs, kortom in zelfbehoud en eigen belang. Los van het feit, dat deze twee zaken een aardig klassiek-liberale atti tude weerspiegelen, zit hij er m.i. fors naast. De reden, waarom klassiek- liberalen zu lks nog niet hebben gedaan is dat z ij, in tegenstelling tot klassiek-liberaal De Wolf, de spanning tussen democratie en overheid aan de ene kant en het individu en de vrije markt aan de andere niét zondermeer beslechten in het voordeel van de laat ste twee. De klassiek-liberale stroming in ons land wordt gelukkig bovenal gekenmerkt door realisme en non-fun- damentalisme. De redenen hiertoe gaf ik al eerder aan.
haat en liefde
Zoals aan het begin gezegd, ben ik het met de eerste constatering van Aschwin de W olf eens. Liberalisme en democratie staan in wezen en praktijk op gespannen voet met elkaar. In wezen, omdat democratie uitgaat van een collectief besluitvormingsmodel. Terwijl het liberalisme zoveel mogelijk besluitvorming en inrichting van een maatschappij wil overlaten aan het individu en het geheel der maatschap pelijke krachten. In praktijk, omdat liberalen zich a) moeten afvragen, alvorens iets wordt blootgesteld aan democratische en dus collectieve besluitvorming, of het er wel object van mag zijn . Echter, als een liberaal zich die vraag moet stellen, moet hij zich in dezelfde adem afvragen of het dan beter aan de groep, het individu of de markt kan worden overgeleverd. Dit zijn twee zijden van dezelfde medaille. Liberalen hebben b) niet altijd een grote meerderheid in een democratisch bestel, of het nu direct of vertegenwoordigend is. Dat wil zeg gen, dat anderen (e.g. christen-demo- craten, sociaal-democraten of erger nog communisten) deze meerderheid kunnen vormen, alleen danwel in coalitieverband. Een aliberaal dictato- riaat kan dus het extreme gevolg zijn; intolerantie, discriminatie en onder drukking van liberalen de uitwassen. Maar het omgekeerde kan ook het geval zijn . Gelukkig is het dan een liberaal dictatoriaat en zijn u en ik dus veilig. Ook dan is echter de macht aan een meerderheid met een geheel eigen waardenstelsel, wat kan leiden tot intolerantie ten opzichte van socia listische en christendemocratische waarden. Een, wat mij betreft, onaan vaardbaar gevolg.
Het laatste, de niet totaal ondenkbare praktische mogelijkheid, brengt mij er dan ook toe te stellen, dat, hoe tegen- steld het belang soms ook, het libera lisme en de democratie een verbond moeten vormen. De democratie is wat mij betreft op liberale schnit gesne
den. De democratie zorgt ervoor, dat liberalen niet vervallen in extreme ver absolutering van hun waarden en ter- gelijkertijd dat we ons continu de vraag blijven stellen wat objecten van democratische besluitvorming, indivi duele keuzevrijheid, de groep of de vrije markt moeten zijn. Daar ligt mijns inziens dan ook een voorname reden, waarom het liberisme zo lang heeft overleefd en een grote overlevings kans blijft hebben. Bij andere stromin gen, de christen-democratie, het socia lisme en zelfs die van de Democraten 6 6 , werd en wordt (voor zover ze zich nog niet conformeren aan het adagi um 'liberalisme en democratie') te veel gehangen naar dogma's. Onterecht verklaarden z ij de overheid, de groep of de democratie heilig. Het mooie van het liberalisme is dat het de mens als individu centraal stelt en het zich van de instrumenten vrije markt, groep of democratie bedient om zoveel mogelijk individuen zo gelukkig en vrij mogelijk te laten zijn.
Natuurlijk is er een grens, welke een staat noch een vrije markt mag over schrijden, zeker wanneer er niet libe raal gezinden aan de macht zijn . M .i. wordt deze ultieme grens voldoende bewaakt door onze Grondwet, die
1
"Jn een Cifie.rfl.At A'ictort-
ï flflt z i j n
h
en ik ^ e tu k
k i f l v e l t i j .
Nota Bene, mijnheer De Wolf, is opgesteld door een liberaal pur sang. Maar laten we als liberalen in vre desnaam aan de gang blijven met het betreden van het schitterende span ningsveld tussen democratie en libe ralisme en nimmer vervallen in dog ma's. Dat is de grootste ondermijning van het streven naar zoveel mogelijk vrijheid voor zoveel mogelijk indivi duen. ■
Jeroen de Veth is Algemeen
Bestuurslid Politiek en Voorlichting
Lustrumcongres
Een w a a r d i g b e g in
Het JOVD Lustrum begint op vrijdag 2 6 februari 1 99 9 met een groot internationaal (en Engelstalig) pro gramma. Er komen vele gasten uit het buitenland van onze zusterorga nisaties en bovendien zijn er interes sante sprekers. Op de Pier in Scheveningen beginnen we met twee werkgroepen over de mondia le en Europese politiek met sprekers als Dennis Straat, Wytze Russchen en Jan Weijers. Daaropvolgend is er tafelgesprek met kandidaat EP'ers onder leiding van EP'er mw. dr. P.C. Plooij-Van Gorsel. Na een diner in restaurant Columbus is er 's avond nog genoeg te beleven op de Pier,
Laatste in s c h rijfm o g e lijk h e id
met o.a. een forumdiscussie gaan over 'De rol van de Europese Liberalen in de 21ste eeuw' waar o.a. mw. A. Neijts en dhr. S. Hughes aan deelnemen. Voordat we 's zater dags naar het Nederlands Congres Centrum en Dorint gaan, is het goed vertoeven in het City Hostel.
Wat is er zondag te beleven op het lustrumcongres?
Het zondagprogramma is tot dusver nog onderbelicht geweest in de pro motie van het lustrum. Dat is eigenlijk jammer, want het is zeker de moeite waard. Zondagmorgen kunnen de vroege vogels uitwaaien op het Scheveningse strand met ontbijt in
v o o r L u stru m co n g re s J O V D
één van de strandtenten, 's Middags is er een VN rollenspel waarin onderwerpen als de Mensenrechten en Vrede & Veiligheid aan bod komen. Deelnemers krijgen een syl labus en een gratis splinternieuw en up-to-date V N handboek. In de andere middagsessie zal in ont spannen sfeer gedebatteerd worden a la het Lagerhuis. Als vervolg op deze debatten zullen in het politieke café de discussies niet minder heftig zijn . Onder leiding van Jort Kelder zullen jongeren praten over de toe komst na een carrière in een politie ke jongerenorganisatie. Tot slot bor relen we nog wat na op de goede afloop. ■
...
Dit is echt één van de laatste kansen om je in te schrijven voor het X JOVD-lustrum op 2 6 t/m 2 8 februari 1 9 9 9 . Stuur de bon naar het Algemeen Secretariaat: Herengracht 38a 251 1 EJ Den Haag. H ie rb ij geef ik me op voor het JOVD lustrumcongres, mijn gegevens z ijn :
Voornaam:... Initialen: ... Achternaam:... Tussenvoegsels: Straatnaam:... Straatnummer:...Toevoeging: .... Postcode:... Plaatsnaam ... Telefoonnummer:. E-mail-adres: ... Rekeningnummer: Afdeling: ... Handtekening:
□ Ja, ik w il via e-mail op de hoogte gehouden worden van alle lustrum-nieuwtjes
Ik kies het volgende arrangement:
□ Arrangementsprijs met zaterdag- en zondagprogramma, congresboek, 2 x lunch, diner, feest en overnach ting in 2 persoonskamer fl. 1 5 0 ,0 0 (boven reserveringsnummer 2 0 0 fl. 2 0 0 ,0 0 )
□ Vrijdagprogramma inclusief buffet en overnachting in jeugdherberg fl. 7 5 ,0 0 □ Vrijdagprogramma inclusief buffet, maar zonder overnachting fl. 4 0 ,0 0 □ Alternatief programma op zondagmorgen
□ Congresboek fl. 1 0 ,0 0
□ Zaterdagprogramma met congresboek, lunch en diner fl. 7 7 ,5 0
---Lustrumcongres
D e tw e e d e d a g
N a een verrassende opening, ver plaatst het hele lustrum zich naar het jaar 2 0 2 5 . W e gaan er vanuit dat de wereld de milleniumwisseling heeft overleefd en we verdiepen ons in de wereld zoals deze er dan uit ziet. Dit gebeurt in drie rondes van drie werkgroepen met als themas economie, milieu, oorlog en vrede, normen en waarden, internationale organisaties, het Nederlands poli tiek stelsel, internationale mobiliteit immigratie en ontwikkelingssamen werking, de multiculturele samenle ving en tenslotte kunst en cultuur.
Elke tonde kent ook drie verschillen de opzetten. Er z ijn Buitenhof dis cussies en forumdiscussies. Omdat de wereld van 2 0 2 5 wordt bepaald door de mensen die nu aan de macht zijn , zullen de werkgroepen gevuld zijn met minsters, staatssecre tarissen, kamerleden, politiek com mentatoren en mensen uit het maat schappelijke middenveld. Na al dit visionaire denken, wat op elk ver jaardagsfeestje wel gebeurd, is het tijd om de jarige JOVD te feliciteren op de receptie. Handen schudden, netwerken, drinken en klaarmaken voor het galadiner.
Om zes uur schuift iedereen aan tafel, alwaar het gebraad za l wor den weggespoeld met heerlijke wijn en andere dranken. Onder het genot van al dit lekkers zal op het podium de erevoorzitter, de erele den en leden van verdienste worden benoemd, vanzelfsprekend gelar deerd met toespraken en felicitaties. Hierna za l het niet lang meer duren voordat de muziek van de 538-joc- keys losbarst. Aan het eind van de nacht zullen de feestgangers zich, via de lift met panorama, naar hun luxe slaapkamer slepen. ■
G e b e u rte n is s e n o p 2 6 fe b ru a ri
in d e ja re n n e g e n tig
1 9 9 0 :
De koersen op de beurs van Tokio dalen met 4 ,5 procent. Dit is de zwaarste koersval sinds 1 9 8 7 .1 9 9 1 :
Johan C ruijff wordt in ver band met hartklachten in een zie kenhuis in Barcelona opgenomen.1 9 9 2 :
Een door verkrachting zwanger geworden Iers meisje van veertien jaar mag naar Engeland reizen om daar abortus te laten ple gen. Het Ierse hooggerechtshof heeft besloten het eerder uitgevaardigde reisverbod van een lagere rechtbank te vernietigen.1 9 9 3 :
Een zware autobom is ont ploft in een parkeergarage onder het W orld Trade Centre in New York. Er vallen v ijf doden en min stens duizend gewonden. De aan slag blijkt later te zijn gepleegd door Islamitische fundamentalisten.1 9 9 4 :
In Lissabon zijn de feestelijk heden geopend in het kader van Lissabon culturele hoofdstad van Europa 1 9 9 4 .1 9 9 5 :
China heeft toegezegd de schendingen van Amerikaanse patent- en auteursrechten op compu terprogramma's, cd's en films te bestrijden en in de invoerbeperkin gen op Amerikaanse muziek, films en computerproducten op te heffen. Daarmee is een handelsoorlog tus sen beide landen voorkomen. De VS hadden gedreigd Chinese import- producten extra te gaan belasten.1 9 9 6 :
Twee schoonzoons van de Irakese leider Saddam Hussein, die in augustus 1 9 9 5 met hun echtge notes naar Jordanië vluchtten, zijn vlak na hun terugkeer in Irak samen met enkele van hun familieleden ver moord. De twee schoonzoons,Hussein Kamel en Saddam Kamel waren na hun vlucht bij Saddam in ongenade gevallen.
1 9 9 7 :
De Europese luchthavens verzetten zich tegen het plan van de Europese Commissie om over ruim twee jaar een punt te zetten achter de belastingvrije verkopen op vluch ten binnen de EU.1 9 9 8 :
De succesvolle olympische ploeg worden deze week warm ont haald in Nederland met o.a. een ontvangst door koningin Beatrix en prins Claus op paleis Noordeinde in Den Haag en diverse spontane hul digingen in de woonplaatsen van de schaatshelden.1 9 9 9 :
De JOVD start de viering van haar 50-ja rig bestaan met een Internationaal Seminar, gevold door het Lustrumcongres. ■Vijf JOVD-Jaren, een terugblik
door C hris Jetten
v.
V ijf ja a r g e le d e n ve rsch e e n
te r g e le g e n h e id v a n h e t
n e g e n d e
lu s tru m
een
p ra c h tig b o e k o v e r d e rijk e
ge schie de nis v a n d e J O V D .
A lle h o o g te - en d ie p te p u n
ten d ie d e v e re n ig in g in d e
v o o r g a a n d e v ijf e n v e e r t ig
ja a r h a d g e k e n d w e r d e n e r
d o o r
d e
a u t e u r
E d d y
H a b b e n Ja n s e n in b e sch re
v e n . In m id d e ls sta a n w e
a a n
d e v o o r a v o n d v a n
a lw e e r het v o lg e n d e lus-
t ru m , en n a tu u rlijk h o o rt
o o k d a a r een te ru g b lik bij.
H e t b o e k je d a t ter g e le g e n
heid v a n het tie n d e lu s tru m
z a l v e rs c h ijn e n p a k t d e
d ra a d o p w a a r het b o e k
v a n H a b b e n Ja n s e n w a s
g e b le v e n , e n
g e e ft e e n
o v e rz ic h t v a n w a t e r d e
a fg e lo p e n v ijf ja a r o p la n
d e lijk n iv e a u in d e J O V D
g e b e u rd is. D e k ro n ie k is
v e rrijk t m e t e n k e le in te r
v ie w s m et p e rs o n e n d ie in
d e z e p e rio d e een sleutelrol
h e b b e n v e r v u ld , en is d a a r
o m een echte m ust v o o r
ie d e re e n
d ie d e
la a ts te
ja re n
b in n e n
d e
J O V D
actief is g e w e e s t en d a a r
la te r n o g eens a a n te ru g
w il d e n k e n . Sp ecia al v o o r
D rie m a s te r een v o o rp ro e f
je.
De v ijf jaren tussen het negende en tiende lustrum van de JOVD kunnen op twee geheel verschil lende manieren worden beke ken. Een eerste mogelijkheid is om het als een buitengewoon
dynam ische periode te zie n , waarin de JO VD vele politieke en organisatorische hoogte- en dieptepunten heeft gekend. M a a r evengoed kan worden betoogd dat het e ig enlijk hele maal niet zo 'n b ijzo n d e r tijdperk w as, en dat de JO VD de afgelo pen v ijf jaar een tamelijk even wichtig en rustig bestaan heeft geleid. De ene z ie n sw ijze is niet meer juist dan de andere, en in het volgende za l ten behoeve van beide iets worden gezegd.
t u r b u l e n t e ja r e n
Voor de stelling dat het een b ij zonder dynamisch tijdperk was spreekt, dat in v ijf jaar tijd twee ze er ingrijpende reorganisatie- discussies z ijn gevoerd. De eer ste reorganisatie, waartoe in '9 4 werd besloten, verkleinde het hoofdbestuur van elf naar zeven personen. E r werden een van hét hoofdbestuur onafhankelijk inter nationaal secretariaat en secre tariaat vorming en scholing inge steld, en ook de landelijke poli tieke com m issies kwamen op grotere afstand van het Hoofdbestuur te staan. M aar al snel na '9 4 kwamen de manke menten van de nieuwe structuur aan het licht. De communicatie tussen Hoofdbestuur en de beide secretariaten verliep moeizaam, en de decentrale aanpak bracht niet de opleving in de activiteiten die men ervan verwacht had. Beetje b ij beetje werden de genomen besluiten dan ook afgezw akt of z e lfs terugge draaid: de landelijke commissies werden eind '9 5 weer dicht
tegen het hoofdbestuur aan , getrokken, en aan de onafhan kelijke positie van de secretaria-
j
ten kwam na de discussie over het rapport van de Commissie Stoomboot in '9 7 een eind. Ook het hoofdbestuur-van-zeven zou het eind van de lustrumperiode niet halen: eind '9 8 besloot de vereniging in de tweede grote re o rg a n isa tie d isc u ssie het bestuur uit te breiden tot negenJOVD hee
van Gooisi
Extreem-rechtse
ideeën, wangedrag
personen, en er bovendien twee adviserende leden aan toe te voegen, zodat voor taan de hoofdbestuursverga deringen weer door elf men sen zu lle n worden b ijg e woond.
E r w as in de laatste v ijf jaar
' ^ 7 /
(ut
fr<L&c(wt-
A i^ A v a n a r r a ^ -
antu <in ‘ge&joem&t
meer o rg a n isa to risc h kabaal. Een dieptepunt was zonder tw ij fel de opheffing door de alge mene vergadering van de
afdeling 't G ooi, die met rechts- extreme standpunten en met "kle dingvoorschriften" de la n d e lijk pers op niet eerder vertoonde schaal had gehaald. Hoewel de externe druk om hard tegen deze uitwassen op te treden groot w as, hadden veel leden er toch moeite mee om een hele afdeling te straffen voor het wangedrag dat een paar van haar leden hadden begaan. Ze ke r toen het nieuwe en gematigde afdelings bestuur op het bewuste congres een waar charme-offensief inzet te, was het niet zonder aarzeling dat de vereniging de rijen achter het hoofdbestuur sloot. Het was overigens niet het enige geval
genoeg
tfdeling
w a a rb ij de visie van hethoofd-
b e stu u r en die3 verklaart rechtse
i broeders de oorlog
LE BALLEN
ZAMELEN.
van de rest van de vereniging niet geheel parallel liepen. In twee gevallen weigerde de alge mene vergadering een kandi- daat-hoofdbestuurder te benoe men, zonder dat er sprake was van een tegenkandidaat. De nieuwe stemprocedure die bij de reorganisatie van '9 4 overeen was gekomen maakte dit moge lijk . O ok tijdens de diverse BAV's die in de afgelopen v ijf jaren werden gehouden kwam het Hoofdbestuur soms flin k in de problemen. Een voorbeeld was de BAV die eind '9 4 werd gehou
den, nadat door een interne ru zie vie r van de zeven hoofdbe stuurd e rs het veld hadden geruimd. Het resterende
drie-d t U t w ' j z ï ' g Ï H ' g e y
Un &pïjt/ Aezetf
M o rg a n isa tie ,
* g e £ t e v e n .
mansbestuur onder leiding van A rja n Toor w ist destijds de k riti sche vragen van de vereniging naar tevredenheid te beantwoor den, en kreeg een tweede kans. M aar krap een jaar later was het weer raak, dit maal naar aanlei ding van enkele wel ze e r k riti sche uitspraken van Toor aan het adres van de VVD. Een derde gedenkwaardige BAV werd in de zom er van '9 7 gehouden, toen het hoofdbestuur van arrogantie en gesjoemel met ledentallen werd beschuldigd nadat enkele vertrouw elijke stukken waren uit gelekt via het hoofdbestuurslid- voor-drie-weken Rob Okhuysen.
V e e l v a n h e t z e lf d e
Toch zou het ondanks dit alles een misverstand z ijn om te con cluderen dat de JO VD tussen '9 4 en '9 9 w e rke lijk bijzondere tij den doormaakte. W ie ook de voorgaande vijfenveertig jaar in z ijn beschouwing betrekt consta teert dat het eerder de enorme continuïteit is die in het oog springt. Verhitte discussies tijdens BAV's z ijn binnen de JO VD al zo oud als de weg naar Rome, en de vie r landelijk vo orzitte rs die de JO VD in de afgelopen lus- trumperiode heeft gehad, klagen
in een voor het lustrum- boek uitgewerkt gesprek eerder over het gebrek aan een kritische hou ding van de leden dan
over een teveel aan kritie k. M aar ook die klacht is van alle tijden. En wat de ambitieuze reorgani satieplannen betreft: het erelid Hans W ie g e l merkt in een inter view voor het lustrumboek op: "Ee n s in de v ijf jaar is het weer zover: er moet worden gereor ganiseerd! Ach, het houdt je van de straat." En inderdaad moet achteraf worden geconstateerd dat de JO VD, alle ingrijpende w ijzig in g e n ten sp ijt, in al die jaren dezelfde o rg a n isa tie is gebleven. Dat de plannen die het huidige hoofdbestuur met de vereniging heeft op een aantal kernpunten volledig overeenko men met de plannen die het bestuur-Wiegel dertig jaar gele den had, spreekt wat dat betreft boekdelen.
In het lustrum boek passeren deze en vele andere organisato rische ontwikkelingen en beslom meringen nog eens uitgebreid de revue, en wordt ook uitgebreid stilgestaan b ij de pieken en dalen die de JO VD in politiek opzicht en in haar relaties met externen doormaakte. W ie tij dens het lezen van deze kroniek het boek van Habben Jansen er nog eens op na slaat, za l m is schien tot z ijn verbazing ontdek ken dat op al deze gebieden de overeenkomsten met het nabije en ze lfs het verre verleden frap pant z ijn . W ie had het daar over een veranderende maatschappij en studentencultuur? ■
C hris Jetten is onder meer oud- Hoofdbestuurder en auteur van hef Lustrumboek
Blik op Breda
d o o r A ike Kamphuis en M a rije Roos
Aangezien wij als debat-duo nog een hoop konden leren,
reisden wij op een vrijdagavond af naar Breda. Daar orga
niseerde de afdeling Baronie van Breda een cursus 'deba-
ting', gegeven door Ronald Goorden. Voor ons w a s het de
eerste keer om in Breda te zijn.
De Baronie om vat de plaatsen Breda, Etten-Leur en Oosterhout, met ongeveer vijftig ingeschreven leden is het een middelgrote afde ling. Sinds dit jaar zijn ze officieel volwassen geworden, w ant zij kon den de eenentwintigste verjaardag van de afdeling vieren.
Als opwarm ertje simuleerden w ij dat we in een te zw a a r beladen luchtballon zaten, die langzaam maar zeker naar beneden stortte. De acht cursisten symboliseerden elk een door een ander gekozen beroem dheid, zo w aren d a a r 'Kenneth' en 'M o n ica ' en zelfs onze eigen Robin Bremekamp. De lucht ballon kon slechts worden gered als een van de aanw ezige eruit zou worden gezet. Het was ieders taak om met argumenten te overtuigen waarom hij of zij niet, maar de buurman w el, overboord gezet moest worden.
Vervolgens werden de basisprinci pes van het Parlementary Debating uitgelegd, w aa rb ij duidelijk werd gemaakt dat men binnen de JOVD het niet zo nauw nam met enkele van de regels. Hierna werden vier teams samengesteld, w a arop twee bestuursleden prompt de zaal ver lieten. Het eerste debat ging om de stelling 'Zonder TV gaat Nederland ten onder'. De regering, de partij die voor de stelling pleit, had haar standpunt goed voorbereid en wist de uiteindelijke overwinning af te dw ingen. O o k bij het tw eede
debat, over de stelling dat alle bejaarden verplicht een huisdier moeten hebben, delfde de oppositie het onderspit. Belangrijk bij debat teren is dat je alle argumenten van de tegenpartij weerlegt en dat je alle beschikbare tijd gebruikt. Ondanks dat op het scherp van de snede werd gedebatteerd, hing er een gemoedelijke Brabantse sfeer.
Deze sfeer lijkt typerend voor de Baronie en is mede een gevolg van
niet in de eerste plaats ziet als een liberale politieke organisatie, maar veel meer als een liberale maat schappe lijke organisa tie. Deze zienswijze komt tot uitdrukking in het soort activiteiten dat w ordt geor ganiseerd. Zo w orden er in verhou ding vrij veel cursussen georgani seerd. Ludiek was een activiteit rondom het 'A n ti Frankrijk Genootschap'. O ok was er een avond w a a ro p een zelfbedacht kabinetsform atiespel w erd gespeeld. Dat dit soort activiteiten, w a a rb ij niet het politieke op de voorgrond staat, maar veeleer het gebeuren om de politieke kern heen, aanslaan bij de leden blijkt
ts
cch
t ï f reral e
p e t ï j k c ü r f f A n ' i & f t t ï e
het streven van het bestuur naar een open en laagdrem pelige afdeling. M et een persoonlijke benadering naar met name de nieuwe leden en geïnteresseerden is een grote toe name van het ledental tot stand gebracht. Door het gebruik van de zogenaam de 'blauw e lijst', w aarop de leden van de afdeling zijn onderverdeeld in een aantal cate gorieën, weet het bestuur per activi teit precies w ie zij d a a rv o o r met name kan benaderen. O p deze manier blijft ook het aantal te bellen personen te overzien.
Typerend voor de door het bestuur van de Baronie van Breda gekozen stijl, is de uitspraak van voorzitter Thomas van Kuijk, dat hij de JOVD
misschien wel het duidelijkst uit de gem iddelde opkomst per activiteit. Vijftien leden per avond is geen uit zondering.
Toch w il het bestuur zich in de komende m aanden w agen aan avonden w aa rb ij het wel puur gaat om politiek. Een van de onderwer pen zal zijn de toekomst van de krijgsmacht, hoe kan het ook anders met de kazerne van de K M A in de stad. Een andere avond gaat over Europa.
Lights, c a m e ra , action
"Verdom m e!", vloekte de voorlichter hartstochtelijk binnensmonds. Door al dat gesodemieter met die files waren ze te laat aangekomen en had hij zich niet meer kunnen verkleden. De hete lampen van
de toch al kleine tv-studio maakten dat z'n pak aan begon te voelen als een kleffe lap stof. Hij voelde de klei ne zweetdruppeltjes via z'n rug in de bilspleet afdalen. "En dan ook nog een lange rit naar huis", dacht hij. De minister begon onwetend van zijn frustraties, hij was er ten slotte voor de minister en niet andersom, aan een lange monoloog. De ijverige presentator deed zijn best om hem in een hoek te drijven, m aar de briefing voorafgaand aan het interview was grondig en bijzonder nauwkeurig geweest.
Bovendien was Leonhardt ("Leeuwtje" voor intimi) van Groeningen een camera-kind- je van het eerste uur.
P aarse regen
Zelfs als de drieenveertigjarigeminister van Buitenlandse Zaken niet gekleed zou zijn geweest in een van zijn vele donkerblauwe streepjespakken, overhemden met dubbele manchetten en volzijden dassen, bleef hij aantrekkelijk voor de massa. Z'n lengte, de grijze haarinzet bij zijn slapen en de uitdagend dansende ogen be zo rg d e n hem een a ir van onaantastbaarheid. N og steeds glim lachend werkte hij de selectie van insinuerende vragen van de journalist af. Soms gesticulerend om de oprechtheid van zijn bedoelingen aan te geven, maar a ltijd beheerst. Alsof hij voortdu rend op de journalist neerkeek, om hem duidelijk te maken dat het toch echt allemaal niet zo simpel was als deze brave borst hier nu zo graag zou willen stel len.
Het interview was niet langer een steekspel van woorden, het was een partijtje bridge met een minis teriele doormars. Voor dat hij het wist werd hij door de afgematte journalist bedankt voor zijn komst naar de studio, w aarna hem uit geleide werd gedaan.
M orgenvroeg zou de de-briefing van het interview volgen. Daar hield hij zich altijd strikt aan. Hij
M arcel Homan
had eerder van d ic h tb ij mee mogen maken dat in het Kabinet sterren net zo gem akkelijk werden gem aakt en gebroken door televi sieoptredens als in de partij. Daar bestond geen enkele twijfel over. Bovendien, als minster of staatsse cretaris viel het des te meer op als je het slecht deed.
O p het moment d a t de chauffeur de deur van de auto voor de minister opendeed stak er een enorme w indvlaa g op die alle papieren uit zijn handen deed w aaien. Terwijl de voorlichter en de chauffeur de lo sg e w a a id e papieren van de grond o p ra a p ten waren richtte hij zich op en keek naar een heldere hemel. Er was geen w olkje aan de lucht te vinden...
In zijn penthouse keek M ichael tevreden naar de beeldschermen. Het financiële nieuws van de belangrijkste beurzen was hier continue onder handbereik, ook al had hij dat eigenlijk niet nodig. Hij wist immers al w a t er ging gebeuren. Het consortium zou in de komende drie maanden een aanhoudende druk op de geld- en investeringsmarkt creëren. N et in de periode dat alle grote onder nemingen hun cijfers over 1998
b e k e n d z o u d e n
maken. Samen met de nog altijd niet optimistische berichten over de Azië-crisis zouden de beurs analisten eieren voor hun geld kiezen.
Voegde je d a a r nog eens het her verdelen van de investeringsgel- den van het consortium, dan wist je dat de Hang Seng, de Dow, de Nikkei en natuurlijk dat zielige indexje van de AEX als een peil naar beneden zouden schieten. Enige moeite had het hem wel gekost, moest hij aan zichzelf toe geven. M a a r "O h mijn G od! Het is het w a a rd !", dacht hij toen hij zich vermoeid in zijn stoel liet terugzakken. De volgende mor gen om 9 .0 0 uur EST zou de beurs van N e w York ontdekken dat niet te traceren investeerders verspreid over de hele dag ruim 100 miljard dollar zouden terug trekken. En deze beweging zou nog een paar dagen aanhouden. Bij het sluiten zou de hele finan ciële wereld gealarm eerd zijn en zouden de Europese en de Aziatische beurzen de Dow in zijn val volgen. "Bye bye Euro", toastte M ichael en drukte op de 'verzend'-knop. ■
Vergeten voorgangers:
d o o r Rogier Klimbie
De vijftig jarige JOVD sluit
aan op een langere traditie
van succesvolle liberale jon
gerenorganisaties. De Bond
van Jong-Liberalen en de
V rijz in n ig -D e m o c ra tisc h e
Jongeren Organisatie heet
ten deze - bijna vergeten -
voorgangers. Aan de grens
van een nieuw JOVD tijd
perk is het een goed idee om
eens een duik in het verle
den te nemen.
In het interbellum was het liberale kamp, voor de eeuwwisseling nog sterk en onverdeeld, ernstig ver zw a kt en ideologisch gespleten. Aan de ene kant w aren er de klas sieke liberalen, verenigd in de Liberale S ta a ts p a rtij/D e V rijheidsbond (LSP) en aan de andere kant was er de V rijzinnig- Democratische Bond (VDB). W a t was het verschil tussen de twee? Kort gezegd kwam het erop neer d a t de progressieven ve re n ig d w aren in de VDB en de conserva tieven in de LSP. O o k de jongeren organisaties waren zo verdeeld. De V rijzin n ig -D e m o cra tisch e Jongerenorganisatie (VDJO) was in 1923 opgericht. N et zoals tus sen VVD en JOVD nu was de VJDO onafhankelijk van de VDB. Het ledental was niet groot. M et de deelname aan het eerste kabi net C olijn in 1 9 3 3 begon de groei van het ledental van de VDJO, die tot het einde van de jaren dertig aanhield. Dit in tegenstelling tot de VDB. In 1 9 2 5 telde de VDB 1 1 .9 9 3 leden; v ijf ja a r later 1 0 .5 1 8 . De lichte teruggang zette
zich in de jaren dertig voort. Aan de voora vo n d van de Tweede W ereldoorlo g had de VDB 9 .3 4 2 leden. U iteindelijk bleef het totaal aantal leden betrekkelijk gering, net als bij de VBD. De VDJO volg de politiek ideologisch gezien vrij w el dezelfde lijn als de vrijzin n ig e 'm o e d e rp a rtij'. Tot diep in de jaren '3 0 w as men voorstander van algehele nationale ontw apening. Het gebroken gew eertje was een teken w a a rin vrijw el alle vrijzinnig- democraten zich lang mee identifi ceerden. De nadruk op ope n b a a r onderw ijs, een sluitende begroting en een natuurlijke genegenheid voor een verbond met de SDAP kenmerkten de standpunten van zow el VDB en VDJO. In de loop van de jaren '3 0 , zow el onder invloed van de ernstige econom i sche recessie als van de bedrei ging van nazi- Duitsland, w erden sommige van deze standpunten overboord gezet. De Duitse inval in mei 1 9 4 0 betekende het einde van het officiële politieke leven. De VDB hield de facto op met functio neren. De jongeren van de VDJO hadden meer succes: zij slaagden erin zow el de organisatie intact te houden als nog enige politieke activiteit te ontplooien. Dit zou na het einde van de oorlog van cruci aal belang zijn voor de politieke verhoudingen binnen de vrijzinnig- democratische stroming.
De andere jongere norganisatie, de Bond van Jong-Liberalen (BJL), was gelieerd aan de conservatie vere vleugel van het liberalisme, aan de LSP. O o k hier gold een zelf de verhouding als tussen VDB en
VDJO en als tussen VVD en JOVD: kritisch en onafhankelijk. De Bond had veel leden en een w ijd ve rta k te organisatie. Zoln vijftig afdelin g en en 3 0 0 0 leden was zij eind jaren '3 0 rijk. In het hoofdbestuur zaten meestal studenten o f net afgestudeerden. Hun blad heette toepasselijk De Jonge Liberaal. N ederlands liberale staatsman J.R. Thorbecke gold als het grote voor beeld en er w erd dan ook regel matig een krans bij zijn standbeeld te Am sterdam. De voornaam ste landelijke activiteiten waren kader cursussen, conferenties en zom er kampen. Dit laatste was het hoog tepunt van het jaar, te vergelijken met de JOVD-congressen nu. De Tweede W ereldoorlo g betekende voor de BJL een geheel nieuwe 'u it d a g in g '. Sommige jong-liberalen vreesden dat ook N ederlan d en haar bevolking langzaam maar zeker als gevolg van de bezetting het slachtoffer zou w orden. De Bond besloot in de zom er van
1 9 4 0 o n d e rg ro n d s ve rd e r te gaan. De eerste verzetsdaden lie ten niet lang op zich wachten: in 1941 organiseerde men een actie om geld op te brengen voor onder duikers. Het w erd een groot suc ces. Tegelijk nam het hoofdbestuur het besluit een ondergronds blad uit te brengen met het doel N ederlan ders te inform eren en com m entaar te geven. Het eerste e xe m p la a r van 'S la e t o p den Trommele' kwam in april 1941 uit. Het was het eerste illegale blad d a t v o lle d ig e speeches van K o n in g in W ilh e lm in a afdrukte. Van de redactie van vier overleef de er slechts één de oorlog. De
strijd tegen het onrecht van het nazi-regim e betekende niet d a t er w e rd nagelaten te denken over de naoorlogse situatie. M et voor uitziende blik w erd op allerlei niveau gesprekken gevoerd: met de vo o rzitte rs van de SDAP (Sociaal-democratische Arbeiders Partij) en de LSP, m aar ook met nationalistische Indonesische jon geren. De Jong-Liberalen toon den zich w arm e voorstanders van het behoud van de parlem entaire dem ocratie in haar vooroorlogse vorm. Van steun voor onafhanke lijk h e id van de overzeese gebiedsdelen was geen sprake: de koloniën in de W est en Oost moesten behouden w orden. Van de brede vernieuw ingsbew eging, de N ederlandse V olkbew eging (NVB) onder leiding van oud VDB-er Schermerhoorn, moesten z ij niets hebben. Het beruchte p la n om g ro te delen van Duitsland te annexeren kon even eens op w einig sym pathie reke nen. N aarm ate het einde van de oorlog naderde klonken er steeds meer hervorm ingsgezinde stem men. Zo w ild e men een dem ocra tische m iddenpartij tot stand bren gen, zonder de socialisten overi gens.
N a de bevrijding op 5 mei 1945 was er de hoop dat een bewe ging als de NVB veel staatkundi ge en politieke vernieuw ingen zou kunnen doorvoeren. Niets was m inder w a a r: alle politieke partijen van voor de oorlog w er den heropgericht, zij het soms onder een andere naam. N ie t alles bleef bij het oude. Het socia listische en liberale kamp stonden grote verschuivingen te wachten. Binnen de SDAP waren geduren de de hele o o rlo g discussies geweest over politieke vernieu w in g en samenwerking met ande re vooruitstreven de gro e p e n .
M en was vanzelfsprekend een grote voorstander van de NVB. Delen van de VDB en de VDJO stonden eveneens positief tegen over de idee van een brede, progressieve v o lk s p a rtij. De VDJO had, d o o rd a t het relatief ongeschonden d o o r de oorlog kwam , veel invloed. Het waren bovenal de jongeren die pleitten vo o r aansluiting bij de NVB. O nderhandelingen met de SDAP en de NVB resulteerde erin dat de VBD op 8 februari 194 6 besloot op te gaan in de nieuwe Partij van de A rb e id . De rechter vleugel van de VDB onder leiding van PJ. O ud kon zich hier in eer ste instantie in vinden.
Door de oprichting van de PvdA kwam de heropgerichte LSP in een isolement terecht. Aan de rechterzijde w aren er de KVP, de protestantse ARP en de CHU. A an de linkerzijde dus de PvdA. Bij geen van beide groepen voel den deze liberalen zich thuis. Binnen de LSP onstond al snel een conflict over de te nemen koers. De discussie van vo o r 1 9 4 0 w erd hervat. Toen was het Prof. M r. B.M. Telders die gepro beerd had de LSP te modernise ren. De oorlog en de dood van Telders m aakten een a b ru p t einde aan die hervorm ingen. De 'o u d e ' generatie wenste op het behoudende pad voort te gaan. Een groep van jonge liberalen rond de voorm alig BJL-voorzitter H .A. Korthals was het hiermee oneens. Besprekingen met de VDJO g e d u re n d e zom er en n a ja a r 1 9 4 5 hadden helaas tot niets geleid. De groep Korthals kwam in decem ber 194 5 met voorstellen tot vernieuw ing van de LSP. Kort hierna besloot de BJL desnoods alleen tot een verbre ding van de partij te komen, door ontevreden vrijzinnig-dem ocraten
uit de PvdA op te nemen. Tenslotte kw am en de g roep- Korthals en andere hervorm ings gezinde LSP-ers, het hoofdbe stuur van de LSP, een groep vrij zinnig-dem ocraten en M r. D.U. Stikker bijeen. Stikker was zow el voor de hervormers als voor de liberale veteranen een accepta bele leider. N a enige onderhan delingen w e rd op 2 3 m aart
1 9 4 6 de Partij van de Vrijheid (PvdV) o pgerich t. Kort hierna ging de LSP op in de PvdV. Bij de eerste v e rk ie z in g e n in 1 9 4 6 h a a ld e de PvdV zes zetels. Evenwel raakte de partij daarna in een impasse. In het n a ja a r van 1 9 4 7 stapte O ud samen met een aantal andere ontevreden VDB- ers uit de PvdA en zoekt vervol gens toenadering tot de nieuwe liberale partij. N a onderhande lingen tussen de PvdV en het zogenaam de Comité O ud w o rd t op 2 4 ja n u a ri 1 9 4 8 de V o lksp a rtij v o o r V rijh e id en Democratie opgericht. O p 2 4 februari 1 9 4 9 w erd onder de auspiciën van de VVD de JOVD opgericht, w a a rin zow el oud-BJL- ers als oud-VDJO-ers een plaats vonden.
De lib e ra le b e w e g in g in het interbellum had z w a a r te lijden gehad onder het gebrek aan eenheid en de slechte verkie zingsresultaten. In politieke zin was er zelfs sprake van een mar ginalisatie van de LSP en de VDB. Hun jongerenorganisaties w aren echter stukken succesvol ler. N a de oorlog w aren het de jonge liberalen van de VDJO en de BJL die de aanzet gaven tot de voortzetting van de liberale traditie. Het goede voorbeeld van kritisch, o n a fh a n ke lijk en actief lib e ra a l z ijn , zo w e l in w o o rd als in d a a d . ■
