1
AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen
December 2011
2
1 Management Summary
3 Onderzoeksverantwoording
Inhoudsopgave
2 Onderzoeksresultaten in detail
2a Pensioen algemeen
2b Pensioencommunicatie
2c Pensioenregeling
Management Summary
1
4
Management Summary -1-
Pensioen algemeen
Één op de vijf (19%) van de pensioenopbouwers verwacht bij pensionering het indicatie
pensioenbedrag te ontvangen. Onder de gepensioneerden ontvangt bijna de helft (44%) het bedrag dat de pensioenuitvoerder van tevoren heeft aangegeven.
Het merendeel van de pensioenopbouwers (68%) verwacht dat het inkomen na pensionering lager is dan het laatst verdiende inkomen. Het aantal mensen dat verwacht minder dan 70% van hun laatste inkomen bij pensionering te ontvangen, stijgt van 10% in het voorjaar naar 27% in het najaar van 2011. Bijna een derde verwacht dat het totale bruto inkomen dat men ontvangt bij pensionering voldoende zal zijn om rond te kopen.
Ook bij gepensioneerden geeft de meerderheid (58%) aan dat het pensioenbedrag lager is dan het laatst verdiende inkomen. Meer dan de helft (55%) geeft aan financieel rond te kunnen komen van het inkomen na pensionering.
Het lijkt er op dat gepensioneerden gemakkelijker kunnen rondkomen dan de werkende bevolking verwacht.
De grote meerderheid verwacht dat het inkomen na pensionering lager zal zijn dan het laatst verdiende salaris.
Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat pensioen niet waardevast is, toch maakt slechts een
beperkt aantal mensen zich zorgen over zijn of haar pensioen.
5
Management Summary -2-
Pensioencommunicatie
Meer dan een kwart heeft wel eens ingelogd op
mijnpensioenoverzicht.nl, de meerderheid heeft dit slechts één keer gedaan.
Redenen voor niet in inloggen op mijnpensioenoverzicht.nl zijn voornamelijk het niet kennen van de website (33%) en het niet nemen van de tijd (31%).
Bezoekers van de website vinden mijnpensioenoverzicht.nl begrijpelijk.
Een indicatie van de hoogte van het netto pensioenbedrag (46%) zou men nog graag willen zien op mijnpensioenoverzicht.nl: sinds oktober is dat nu mogelijk in mijnpensioenoverzicht.nl.
Uniform Pensioen Overzicht (UPO)
Ruim tweederde geeft aan wel eens een UPO te hebben ontvangen. Het merendeel leest het UPO wel door, maar veelal vluchtig (47%).
Bijna de helft (46%) vindt het verwachte pensioenbedrag het belangrijkste onderdeel van het UPO, gevolgd door het opgebouwde pensioen.
De meerderheid is het eens met de stelling dat het UPO overzichtelijk (54%) en begrijpelijk (45%) is.
6
Pensioenregeling
De meerderheid van de niet-gepensioneerden is langer dan 1 jaar in dienst bij huidige werkgever (64%).
Ongeveer de helft van de personen die langer dan 1 jaar in dienst zijn, kijkt bij overstap naar nieuwe werkgever naar de kwaliteit van pensioenregeling en vindt pensioen belangrijk in
arbeidsvoorwaardegesprek.
6 Op de 10 vindt de komst van een pensioenbijsluiter een goed idee.
Ongeveer 45% verwacht deze pensioenbijsluiter ook werkelijk te gaan gebruiken (bijvoorbeeld bij beslissing om waardeoverdracht toe te passen bij overstappen naar nieuwe werkgever).
Informatie over pensioenregelingen worden bij voorkeur automatisch per post ontvangen (52%).
Management Summary -3-
2a Pensioen algemeen 2b Pensioencommunicatie
Onderzoeksresultaten in detail
2
2c Pensioenregeling
Pensioen algemeen
2a
9
Het aantal werkzame personen dat denkt dat het pensioenbedrag dat ze gaan ontvangen minder is dan het indicatiebedrag, is groter dan het aantal pensioenopbouwers dat denkt dat hun toekomstige pensioen hoger is dan het indicatiebedrag.
Ouderen verwachten relatief vaker het indicatiebedrag daadwerkelijk te ontvangen bij pensionering.
Verwacht u bij pensionering ook daadwerkelijk het bedrag te ontvangen, dat de
pensioenuitvoerder aangeeft?
BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of
Een vijfde verwacht daadwerkelijk het indicatiebedrag te ontvangen bij pensionering
N = 442
N = 93
N = 106
N = 124
N = 119 19
13
18
17
28
30
19
40
38
22
31
37
23
32
35
2
3
1
2
3 1
2
2
0
1 16
27
17
11
11
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
18-34 jaar
35-44 jaar
45-54 jaar
55 jaar en ouder
Ja Nee, ik verwacht veel minder te ontvangen
Nee, ik verwacht iets minder te ontvangen Nee, ik verwacht iets meer te ontvangen Nee, ik verwacht veel meer te ontvangen Weet ik niet
10
19
25
44
53 30
14
10
2
31
25
17
20
2
7
3
2 1
1
1
0
16
27
26
23
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Verwacht bedrag te ontvangen Najaar 2011
Verwacht bedrag te ontvangen Voorjaar 2011
Bedrag daadwerkelijk ontvangen Najaar 2011
Bedrag daadwerkelijk ontvangen Voorjaar 2011
Ja Nee, veel minder Nee, iets minder
Nee, iets meer Nee, veel meer Weet ik niet
Net als in het voorjaar 2011 zijn mensen nog steeds voorzichtig en houden ze er rekening mee dat ze niet het indicatie pensioenbedrag zullen ontvangen. Ten opzichte van voorjaar 2011 is men alleen maar voorzichtiger geworden; niet-gepensioneerden verwachten significant vaker (veel) minder te ontvangen dan verwacht (39%
(voorjaar) versus 61% (najaar)).
Bij degenen die met pensioen zijn is het percentage dat aangeeft wel degelijk het indicatie pensioenbedrag te hebben ontvangen, circa twee keer zo hoog dan onder degenen die nog met pensioen moeten gaan. Dit zal naar verwachting in de toekomst minder zijn.
Vergelijking verwacht bedrag te ontvangen (niet-
gepensioneerden) en daadwerkelijk ontvangen bedrag (gepensioneerden).
Werknemer krijgt bij pensionering vaker het indicatie pensioenbedrag uitgekeerd dan van tevoren wordt verwacht
N = 442
N = 96 N = 108 N = 222
11
De meerderheid van de pensioenopbouwers realiseert zich dat het bruto pensioenbedrag dat ze later zullen ontvangen lager zal zijn dan het laatst verdiende bruto salaris. Een enkeling verwacht dat ze later meer pensioen zullen ontvangen dan het laatst verdiende loon. 7% Denkt dat ze net zoveel pensioen per maand zullen
ontvangen als het laatst verdiende loon.
Circa 25% weet niet wat het verwachte bruto inkomen bij pensionering zal zijn.
Men lijkt zich steeds beter bewust te zijn van het inkomen na pensioen.
Hoeveel procent van uw laatst verdiende salaris voor pensioen verwacht u dat uw totale bruto inkomen bij pensionering zal zijn?
BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of
Het aantal mensen dat verwacht minder dan 70% van hun laatste inkomen bij pensionering te ontvangen, stijgt
N = 442 N = 93 N = 106 N = 124 N = 119 25
16 25 25
34
25 28
24 24
26
27 23
28 29
25
23 33
24 22
14
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal 18-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55 jaar en ouder
>70% 70% <70% Weet ik niet
25
33
35
25
28
26
27
10
12
23
29
26
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
2009
>70% 70% <70% Weet ik niet
N = 442 N = 222 N = 358
12
25
33
28
34
25
28
16
19
27
10
26
13
23
29
30
34
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Verwacht inkomen bij pensionering - Najaar 2011
Verwacht inkomen bij pensionering - Voorjaar 2011
Daadwerkelijk inkomen bij pensionering - Najaar 2011
Daadwerkelijk inkomen bij pensionering - Voorjaar 2011
>70% 70% <70% Weet ik niet
Pensioenopbouwers in het najaar geven significant vaker aan een bruto inkomen van minder dan 70% van het laatst verdiende salaris te verwachten dan in het voorjaar. Hetzelfde geldt voor het daadwerkelijke inkomen.
De inschatting van de hoogte van het inkomen na pensionering ligt dichtbij het pensioenbedrag dat daadwerkelijk wordt ontvangen na pensionering. Werknemers worden zich er steeds beter van bewust dat het inkomen na pensioen beduidend lager is dan het laatst verdiende loon.
Steeds betere bewustwording van inkomen na pensioen
N = 108 N = 222 N = 442
N = 96
Vergelijking verwacht inkomen bij pensionering (niet-
gepensioneerden) en daadwerkelijk inkomen bij pensionering
(gepensioneerden).
13
Net als in het voorjaar van 2011 verwacht ongeveer eenderde dat het totale bruto inkomen dat men bij
pensionering ontvangt, voldoende zal zijn om financieel van rond te kunnen komen. Verwacht u dat het totale bruto inkomen dat u bij pensionering ontvangt voldoende zal zijn om financieel rond te komen?
BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of
Ongeveer 20% verwacht te moeten bezuinigen om bij pensionering rond te kunnen komen
31
21
17
12
22
0 5 10 15 20 25 30 35
Ja
Nee, ik zal moeten bezuinigen om financieel rond te kunnen komen
Nee, maar ik heb voldoende aanvullend vermogen/extra inkomsten waardoor ik niet in financiële problemen zal komen
Nee, maar ik heb aanvullend één of meer financiële producten gesloten om pensioen mee aan te vullen
Weet ik niet
14
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt.
Net als in het voorjaar, is lijfrente het meest genoemd als afgesloten aanvullend pensioenproduct.
Welk(e) producten heeft u afgesloten ter aanvulling op uw pensioen?
BASIS: niet gepensioneerden die een aanvullend pensioen product hebben afgesloten
N = 59 / 20
Lijfrente het meest genoemde aanvullende pensioenproduct
32
30
22
7
9
44
29
26
0
15
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Lijfrente
Spaarverzekering
Beleggingsverzekering
Kapitaalverzekering
Anders
Najaar 2011 (n=59) Voorjaar 2011 (n=20)
15
Net als in het voorjaar geeft het merendeel aan dat men kan rondkomen van het totale bruto inkomen dat men ontvangt bij pensionering.
Is het totale bruto inkomen dat u bij pensionering ontvangt voldoende om financieel rond te komen?
Ruim de helft van gepensioneerden kan rondkomen met pensioen
BASIS: gepensioneerden
55
19
13
4
8
4
0 10 20 30 40 50 60
Ja
Nee, ik moet bezuinigen om financieel rond te kunnen komen
Nee, maar ik heb voldoende aanvullend vermogen/extra inkomsten waardoor ik niet in financiële problemen kom
Nee, maar ik heb aanvullend één of meer financiële producten gesloten om pensioen mee aan te vullen
Nee, ik moet beroep doen op bijstand, zorg- of huurtoeslagen om financieel rond te komen
Wil ik niet zeggen
16
Ten opzichte van het voorjaar van 2011 zijn de verwachtingen lager geworden. Een significant hoger percentage van de nog niet gepensioneerden in het najaar 2011 verwacht dat ze niet kunnen gaan rondkomen bij
pensionering.
Van de mensen die met pensioen zijn geeft een hoger percentage aan rond te kunnen komen dan onder de groep die nog niet met pensioen zijn. Van hen denkt maar 31% in de toekomst rond te kunnen komen van hun pensioen, terwijl 55% van de gepensioneerde ondervraagden aangeeft momenteel rond te kunnen komen.
Werkende bevolking verwacht bij pensionering minder vaak rond te kunnen komen
N = 108 N = 442
Vergelijking verwachting rond te kunnen komen (niet-
gepensioneerden) en
daadwerkelijk rondkomen bij pensionering (gepensioneerden).
31
55
50
44
22
4
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Verwacht rond te komen
Komt daadwerkelijk rond
Ja Nee Weet ik niet / wil ik niet zeggen
17
Net als in het voorjaar 2011 wordt het eigen pensioen grotendeels begrepen.
Een derde van de ondervraagden staat neutraal tegenover deze stelling. Het lijkt er op dat de meesten hun eigen pensioen redelijk begrijpen, maar weinig ondervraagden echter alles snappen van hun eigen pensioen.
Bent u het eens met de stelling:
ik begrijp mijn eigen pensioen?
BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd en een UPO
Het eigen pensioen wordt door bijna de helft begrepen
6
4
43
40
34
35
13
20
5
2
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens
N = 372
N = 174
18
38
51
50
70
20
23
42
22
32
14
73
64
20
27
18
16
6
13
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Ja Nee Weet ik niet
Ten opzichte van voorjaar 2011 hebben mensen de perceptie dat men minder geïnformeerd is over het pensioen, zowel over aanpassing van het pensioen aan de prijsstijgingen als over hoe de pensioenregeling werkt.
Hieronder staan drie stellingen, wilt u per stelling aangeven of dit van
toepassing is op u?
BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521 / 318
Afname in pensioeninformatie door pensioenfonds /verzekeraar
Mijn pensioenfonds/verzekeraar heeft mij geïnformeerd of mijn pensioen wordt aangepast aan de prijsstijgingen
Ik heb van mijn pensioenfonds/verzekeraar informatie ontvangen over hoe mijn pensioenregeling werkt
Ik heb mij meer verdiept in mijn pensioen naar aanleiding van berichten in de media
19
De ondervraagden in voorjaar 2011 geven significant vaker aan te denken dat het pensioen zijn waarde behoudt
in de toekomst dan de ondervraagden in het najaar 2011. Dit percentage neemt af van 42% naar 18%! Denkt u dat uw pensioen zijn waarde behoudt in de toekomst door mee te stijgen met de loon- of prijsstijging?
BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of
Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat pensioen niet waardevast is
2
1
16
41
51
29
13
7
18
22
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Zeker wel Waarschijnlijk wel Waarschijnlijk niet Zeker niet Ik heb geen idee
N = 521
N = 318
20
Het aantal mensen dat zich vaak tot regelmatig zorgen maakt over zijn/haar pensioen is beperkt, maar wel significant toegenomen ten opzichte van het begin van het jaar (voorjaar 2011). De helft maakt zich echter nog steeds niet of nauwelijks zorgen over het pensioen.
In welke mate maakt u zich wel eens zorgen over uw pensioen?
BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521
Toename in aantal mensen dat zich zorgen maakt over pensioen
N = 521
N = 318 12
16
34
38
40
37
10
7 5
2
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Ik maak mij nooit zorgen over mijn pensioen Ik maak mij nauwelijks zorgen over mijn pensioen Ik maak mij soms zorgen over mijn pensioen Ik maak mij regelmatig zorgen over mijn pensioen Ik maak mij vaak zorgen over mijn pensioen
Pensioencommunicatie
2b
22
De spontane bekendheid met mijnpensioenoverzicht.nl is sinds de laatste meting niet verder toegenomen.
Het aantal mensen dat de website niet spontaan kan noemen is zelfs significant toegenomen.
Als gevraagd wordt naar de website die sinds 1 januari 2011 bestaat en waar men naast de AOW ook kan zien hoeveel pensioen men heeft opgebouwd, dan wordt door 7% van de ondervraagden
mijnpensioenoverzicht.nl genoemd.
8 Van de 10 ondervraagden kan de website niet noemen. In het voorjaar was dit nog tweederde.
Sinds januari 2011 is er een website waar u naast uw AOW kunt zien hoeveel pensioen u heeft opgebouwd en bij welke pensioenuitvoerder. Hoe heet deze website? (open vraag)
BASIS: Alle respondenten (2011: gem NL en beleggers)
N = 617 / 222
Spontante bekendheid mijnpensioenoverzicht.nl niet verder toegenomen
7
5
1
1
4
83 9
9
3
12
67
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
mijnpensioenoverzicht
mijnpensioen
pensioenoverzicht
uwpensioen(overzicht)
Anders
Weet niet
Najaar 2011 (n=617) Voorjaar 2011 (n=222)
23
15 17 15
17 14
6 4 4
7 6
6 4 3
5 9
40 36
45
48 34
34 40
33 23 37
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Totaal 18-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55 jaar en ouder
Ja, 1 keer Ja, 2 keer Ja, meer dan 2 keer
Nee, maar dit ben ik wel van plan Nee, en ik ben dit ook niet van plan
Net als begin 2011 heeft ongeveer een kwart wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl. Na introductie van de website is het aantal mensen dat heeft ingelogd niet verder gestegen.
Van degenen die wel eens hebben ingelogd, deed de meerderheid dit slechts eenmalig.
Heeft u wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl?
Ruim een kwart heeft wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl
N = 617 N = 120 N = 119 N = 138 N = 240 15
16
6 7
6 3
73
75
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011 (n=617) Voorjaar 2011 (n=222)
Ja, 1 keer Ja, 2 keer Ja, meer dan 2 keer Niet bezocht
BASIS: Alle respondenten
24
Kunt u aangeven waarom u (nog) niet op deze
mijnpensioenoverzicht.nl heeft ingelogd?
Niet kennen van website en gebrek aan tijd redenen voor niet inloggen op mijnpensioenoverzicht.nl
BASIS: Respondenten die niet hebben ingelogd op
www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 453
De meest genoemde redenen voor het niet bezoeken van mijnpensioenoverzicht.nl zijn het niet kennen van de website en het feit dat men er nog geen tijd voor heeft genomen.
Net als begin 2011 geeft ongeveer eenderde aan nooit te hebben ingelogd omdat ze de site niet kennen.
Onbekendheid met de website komt voornamelijk voor onder de jongste groep (18-34 jaar). De oudste groep (55+) geeft aan geen behoefte te hebben aan de website omdat men al voldoende weet over het pensioen.
33
31
16
11
5
3
11
0 5 10 15 20 25 30 35
Ik heb nog nooit van deze website gehoord
Ik heb er nog geen tijd voor genomen
Geen behoefte, ik weet al voldoende over mijn pensioen
Ik heb geen interesse in pensioenzaken
Ik vind het niet prettig om op een website te moeten inloggen voor mijn pensioenzaken
Ik heb nog niet kunnen inloggen omdat ik geen DigiD code voor handen heb
Andere reden
25
41
14
12
7
6
27
59
9
3
10
6
12
0 10 20 30 40 50 60 70
Ik kreeg een volledig overzicht van mijn AOW en (al) mijn pensioen(en)
Ik miste het pensioen van één of meer van mijn vorige werkgevers
Ik miste het pensioen uit een andere regeling of verzekering
Ik miste het pensioen van mijn huidige dienstverband
Ik miste het bedrag dat ik aan AOW krijg
Weet ik niet meer
Najaar 2011 Voorjaar 2011
Net als begin van het jaar kreeg de meerderheid een volledig overzicht van AOW en pensioenen op mijnpensioenoverzicht.nl.
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011), waardoor de resultaten slechts indicatief zijn.
Welke van deze situaties zijn op u van toepassing?
Merendeel kreeg volledig overzicht van AOW en alle pensioenen
BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op
26
6 Op de 10 bezoekers van mijnpensioenoverzicht.nl vindt de website begrijpelijk. Bezoekers vinden de website significant minder vaak begrijpelijk dan in het voorjaar.
Slechts 4 op de 10 bezoekers vindt de gegevens op de site volledig.
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011).
In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over mijnpensioenoverzicht.nl?
BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op
www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Mijnpensioenoverzicht.nl is begrijpelijk volgens bezoeker website
7
14
7
7
55
65
32
45
34
14
39
27
3
7
17
21
1
0
5
0
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens De website is begrijpelijk
De gegevens op de site zijn volledig
27
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt.
Merendeel bezoekers website vindt dat mijnpensioenoverzicht.nl een goed inzicht geeft in opgebouwd en te bereiken pensioen
8
5
7
7
47
57
42
55
32
22
39
25
12
16
10
12
1
0
2
2
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens De website geeft mij een goed inzicht in het pensioen dat ik tot nu toe heb opgebouwd
De website geeft mij een goed inzicht in het pensioen dat ik kan bereiken als ik blijf werken tot mijn pensioen
In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over mijnpensioenoverzicht.nl?
BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op
28
Meer dan 4 op de 10 van de bezoekers van mijnpensioenoverzicht.nl geeft aan meer te weten over zijn/haar pensioen sinds het pensioenregister er is.
Pensioenregister draagt bij aan kennis over eigen pensioen
6 38 41 12 3
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens
Nu het pensioenregister er is, weet ik meer over mijn pensioenIn hoeverre bent u het eens met de volgende stelling over
mijnpensioenoverzicht.nl?
BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op
www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165
29
Net als in het voorjaar van 2011, is een indicatie van het netto pensioen een toevoeging aan de website welke het meest geliefd is. In de praktijk is het echter onmogelijk om aan te geven wat men netto zal krijgen wanneer men met pensioen gaat.
Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011).
Wat zou u nog meer willen zien op de website
mijnpensioenoverzicht.nl?
BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op
Indicatie hoogte netto pensioen net als in voorjaar meest populaire toevoeging voor mijnpensioenoverzicht.nl
46 36
35 34 27
26 25 25 23
6 7
14
53 38
39 29
35 27
28
39
16 2
16 7
0 10 20 30 40 50 60
Hoe hoog mijn netto pensioen ongeveer zal zijn Wat de gevolgen zijn als ik eerder stop met werken Hoe zeker of onzeker mijn pensioen is Hoe hoog het gezamenlijk pensioen van mij en mijn partner zal zijn Een waarschuwing als mijn pensioen onvoldoende lijkt te zijn Wat ik kan doen om een hoger pensioen te krijgen Wat mijn nabestaanden krijgen als ik kom te overlijden Hoeveel mijn inkomen daalt bij pensionering Hoe hoog mijn pensioen zal zijn als ik langer doorwerk Hoe lang ik moet doorwerken om alles te kunnen blijven betalen Iets anders Ik mis niets op de website Weet ik niet/geen mening
Najaar 2011 Voorjaar 2011
30
39
21
35
33
54
47
60
50
57
33
10
15
13
6
8 0
0
1
0
0 3
4
1
3
4
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Totaal
18-34 jaar
35-44 jaar
45-54 jaar
55 jaar en ouder
Ik lees alles grondig door Ik lees het vluchtig door
Ik lees het niet door, maar bewaar het wel Ik lees het niet door en gooi het weg Anders
71 14 15
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Ja Nee Weet ik niet
Het UPO wordt door 85% (grondig al dan vluchtig) gelezen. Dit geeft aan dat het UPO als een belangrijk en nuttig document wordt ervaren.
Naarmate men ouder is, wordt het UPO vaker grondig doorgelezen.
Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt?
BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521)
BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372)
Ruim tweederde geeft aan wel eens UPO te hebben ontvangen Meerderheid leest UPO door, maar met name vluchtig
N = 372
N = 80
N = 94
N = 141 N = 57 N = 521
Heeft u een UPO ontvangen?
31
39
29
47
58
10
12 0
1 3
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Ik lees alles grondig door Ik lees het vluchtig door
Ik lees het niet door, maar bewaar het wel Ik lees het niet door en gooi het weg Anders
71
78
14
10
15
12
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Najaar 2011
Voorjaar 2011
Ja Nee Weet ik niet
Het aandeel personen dat het UPO heeft gelezen is ongeveer net zo groot als in het begin van het jaar. Ten opzichte van het voorjaar 2011 is aantal personen dat het UPO grondigleest significant toegenomen.
Het UPO wordt vaker grondig gelezen ten opzichte van het voorjaar
Heeft u een UPO ontvangen?
Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt?
N = 521
N = 222
N = 372
N = 174
Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt?
BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521 / 222)
32
Het pensioen dat men kan verwachten bij pensionering is volgens de ondervraagden het belangrijkste onderdeel van het UPO, gevolgd door het tot nu toe opgebouwde pensioen en het waardebehoud van het pensioen.
Hieronder staat een lijst van onderwerpen die in het jaarlijkse UPO behandeld worden. Welk onderwerp vindt u het meest belangrijk om hierover informatie te krijgen? En welke daarna?
Het te verwachten pensioen is het belangrijkste onderwerp van het UPO
BASIS: Respondenten die een UPO hebben ontvangen N = 372
46 23
10 7 5 3 3 2 1 1
15 18
18 8
7 12 8 8 4 2
9 13
15 10
10 9 12 11 8
4
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Het pensioen dat u kunt verwachten bij pensionering
Het pensioen dat u tot nu heeft opgebouwd
Of uw pensioen zijn waarde behoudt door mee te stijgen
De jaarlijkse pensioenaangroei (factor A)
Of er maatregelen door het fonds of verzekeraar zijn genomen
Wat partner ontvangt bij overlijden tijdens huidige dienstverband
De keuzemogelijkheden, die u heeft Wat partner ontvangt bij overlijden na beëindiging van huidige
dienstverband
Wat u ontvangt bij arbeidsongeschiktheid
Of DNB een maatregel heeft genomen t.a.v. uw fonds of verzekeraar
Meest belangrijk 2e Belangrijk 3e Belangrijk
33
71 14 15
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
Ja Nee Weet ik niet
5
4
49
41
29
33
8
12
3
3 7
7
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Het UPO is overzichtelijk
Het UPO is begrijpelijk
Volledig mee eens Mee eens
Neutraal Mee oneens
Volledig mee oneens Ik heb onvoldoende kennis van het UPO
Het merendeel geeft aan dat ze het eens zijn met de stellingen dat het UPO overzichtelijk (54%) is en iets minder dan de helft vindt UPO ook begrijpelijk (45%). Het percentage mensen dat het volledig eens is met de stellingen is echter beperkt.
De begrijpelijkheid van het UPO is in vergelijking met het voorjaar significant afgenomen, toen was 55% nog van mening dat het UPO begrijpelijk is. Wat betreft de begrijpelijkheid; ondanks dat het UPO is opgesteld op een manier waarop zoveel mogelijk mensen het kunnen begrijpen, bevat het UPO enkele “verplichte”
Hieronder staan enkele stellingen over pensioenen en het UPO. Kunt u aangeven in hoeverre u het hier mee eens bent?
BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521)
Van degenen die een UPO hebben ontvangen, vindt het merendeel UPO overzichtelijk en begrijpelijk
N = 521
Heeft u een UPO ontvangen?
34
Net als in het voorjaar geeft ongeveer een kwart aan wel eens om pensioenuitleg of advies gevraagd te hebben.
Ten opzichte van het voorjaar 2011 geven personen significant vaker aan dat ze niet om pensioenuitleg of advies gevraagd hebben; 30% in het najaar versus 15% in het voorjaar.
Heeft u weleens uitleg of advies gevraagd omtrent uw pensioen?
BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521
Bijna een kwart heeft wel eens om pensioenuitleg of advies gevraagd
N = 521
N = 106
N = 125
N = 197 N = 93 23
15
21
31
25
46
69
44
36
43
30
17
35
33
33
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Totaal
18-34 jaar
35-44 jaar
45-54 jaar
55 jaar en ouder
Ja Nee, maar misschien vraag ik uitleg of advies in de toekomst Nee, ik heb geen behoefte aan uitleg of advies
Pensioenregeling
2c
36
12
9
15
35
34
38
29
32
25
16
15
9
8
9
6 8
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Ik kijk naar de kwaliteit van de pensioenregeling van mijn nieuwe
werkgever
Pensioen was/is een belangrijk onderwerp in het arbeidsvoorwaardengesprek
Ik zoek uit of waardeoverdracht van mijn oude naar mijn nieuwe
pensioenregelingen verstandig voor mij is
Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Niet van toepassing
Ongeveer de helft van de ondervraagden kijkt naar de kwaliteit van de pensioenregeling bij een (eventuele) nieuwe werkgever en vindt pensioen een belangrijk onderwerp in het arbeidsvoorwaardengesprek.
Helft van ondervraagden vindt pensioen belangrijk bij (eventuele) overstap naar nieuwe werkgever
BASIS: Respondenten die in loondienst zijn
N = 357
In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over pensioenregeling?
37
Meer dan de helft (63%) van de ondervraagden vindt de komst van de pensioenbijsluiter een goed idee.
Het aantal ondervraagden dat verwacht de pensioenbijsluiter te gaan gebruiken (bijvoorbeeld bij het beslissen of een waardeoverdracht gedaan moet worden bij overstap nieuwe werkgever) is echter kleiner, namelijk minder dan de helft.
6 Op de 10 ondervraagden is enthousiast over de komst van de pensioenbijsluiter
BASIS: Respondenten die in In hoeverre bent het eens met de volgende stellingen over de pensioenbijsluiter?
12
8
9
51
36
37
27
34
28
2
8
11
1
2
3
7
12
11
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
De komst van een pensioenbijsluiter is een goed
idee
Ik verwacht de pensioenbijsluiter te gaan gebruiken
Een pensioenbijsluiter helpt mij te beslissen of ik bij een overstap
naar een nieuwe werkgever waardeoverdracht moet doen
Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Weet niet
38
Het merendeel van de ondervraagden geeft aan de informatie over pensioenregelingen bij voorkeur automatisch per post te willen krijgen toegestuurd.
Een kwart van de ondervraagden geeft aan dat men online zal inloggen voor informatie over pensioenregelingen door op een beveiligde website met een persoonlijke code in te loggen.
Informatie over pensioenregelingen bij voorkeur automatisch per post toesturen
BASIS: Respondenten die in loondienst zijn
N = 357
Hoe zou u de informatie over uw pensioenregeling(en) bij voorkeur ontvangen?
52
5 25
13
5
Per post wordt de informatie automatisch toegestuurd Per post wordt de informatie op aanvraag toegestuurd
Online is de informatie 24uur per dag te raadplegen Per e-mail wordt de informatie automatisch toegestuurd
Per e-mail wordt de informatie op aanvraag toegestuurd
Onderzoeks-
verantwoording en steekproefoverzicht
3
40
Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument.
Veldwerkperiode: 25 oktober t/m 14 november 2011.
Doelgroep: De weergegeven resultaten zijn het totaal van „beleggers‟ en „gemiddeld Nederland‟. Beleggers (N=157) zijn personen die hebben aangegeven te beleggen in beleggingsfondsen, aandelen, obligaties of andere effecten. Gemiddeld Nederland (N=460) staat voor een groep die representatief is voor totaal Nederland
Weging: De groep Gemiddeld Nederland (N=460) wordt herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district.
Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen.
Steekproefomvang: Deze totale groep (N=617) bestaat voor 17% uit gepensioneerden en voor 83% uit niet-gepensioneerden. Van de gepensioneerden (N=108) heeft zeker 73% een pensioenregeling bij een werkgever gehad. Van de niet-gepensioneerden (N=509) heeft zeker 87% een pensioenregeling bij een werkgever (gehad).
Rapportage: de weergegeven resultaten zijn gebaseerd op representatief Nederland. Indien er significante verschillen bestaan tussen de specifieke doelgroepen en totaal Nederland wordt dit aangegeven. Er dient rekening mee gehouden te worden dat bij de vorig meting enkel representatief Nederland in de rapportage is opgenomen, terwijl daar in deze meting (najaar 2011) ook beleggers (niet representatief) aan zijn
toegevoegd.
Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.
Onderzoeksverantwoording
41
Consumentensegmentatie
In de rapportage, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven.
Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij
overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur.
Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico‟s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces.
Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product.
Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico‟s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten.
Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op
www.afm.nl/besliswijzer
42
Steekproefoverzicht
In bovenstaande grafiek is de steekproefverdeling afgebeeld op basis van de variabelen: leeftijd,
opleidingsniveau en inkomen. Steekproefverdeling totaal
(representatieve groep + beleggers)
N = 617
